PH-Bunsch Karol - PP 08 - Imiennik 02 - Miecz i pastorał.pdf - Karol Bunsch - beanus13

Bunsch Karol

IMIENNIK tom 02

Miecz i pastorał

I. PIOTROWA STOLICA

Ciepły, wiosenny wiatr z południa zdał się roznosić

wiadomość, która wstrząsnęła światem. Dnia dwu-

dziestego drugiego kwietnia, roku pańskiego tysiąc

siedemdziesiątego trzeciego złożono w Lateranie na

wieczny spoczynek zwłoki papieża Aleksandra II. Te-

goż dnia lud rzymski, wbrew prawu, okrzyknął jego

następcą Hildebranda i to zdało się udzielać światu

niepokoju i napięcia, jakie od dziecka tkwiło w drob-

nym, niepociągającej powierzchowności, ponad pięć-

dziesiąt lat już liczącym synu cieśli z Rodoacum.

Była w nim jakaś bezwzględna siła, która kazała

się spodziewać, że urzeczywistni to, co poprzednicy

wysuwali jeno jako wskazania, nie próbując ich na-

wet w czyn wprowadzać.

Gdzie jeno sięgało słowo Boże, brzmiały żałobne

pienia, dzwony biły lub trzeszczały kołatki, a ludzie,

w których ręku spoczywały sprawy Kościoła, zbie-

rali się na narady. Biegały posłance od kurii do kurii,

od klasztoru do klasztoru. Nikomu ze znaczniejszych

tajne nie było, że ten chuderlawy człeczyna od lat

dwudziestu trzęsie Kościołem; że jego to wolą obrano

pięciu z rzędu poprzednich papieży, bo sarn nim ostać

nie chciał. Teraz przyjął wybór, nazajutrz zatwierdzo-

ny przez kurię. Widno uznał, że sprawy, które roz-

strzygnąć zamierzył, dojrzały już do rozstrzygnięcia,

dlatego ujął je we własne ręce żelazne, miast cudzy*'

mi jeno kierować.

3G3

Nie mniejsze niż gdzie indziej poruszenie było

w Krakowie. Stanisław wraz zwołał synod swej die-

cezji, obesłany tłumnie jak nigdy. Prócz bowiem du-

chowieństwa biskupowi podległego przybyli kapelani

różnych możnowładców, a że granice diecezji usta-

lone nie były, także i ci kapłani, którzy zazwyczaj

stawali na wezwanie innych biskupów. Sprężyste

rządy Stanisława, biegłość jego w prawie kościelnym

i rzymskim oraz niewygasła mimo nieudolności zmar-

łego Suły powaga krakowskiej stolicy, jaką Aaron

jeszcze pozyskać umiał dla niej, sprawiały, że komu

jeno sprawy Kościoła leżały na sercu, na Stanisława

musiał się. oglądać.

Poza tym obarczone przeważnie rodzinami ducho-

wieństwo, które częstokroć z pokolenia w pokolenie

dziedziczyło godność i beneficja z nią związane, nie-

pokoiła wieść, że nowy papież surowy jest i bez-

względny; że przepisy o celibacie, będące dotychczas

martwą literą, w życie wprowadzić zamierza, i to nie

od jutra, lecz zaraz. Trzeba by cisnąć wszystko i na

łazęgę iść lub miłej rodziny poniechać skazując dzieci

na nędzę. Wieść, która przyszła z Niemiec, wznieciła

prawie popłoch. Jechał kto mógł, by się zbyć niepew-

ności.

Po uroczystych egzekwiach za zmarłego papieża,

którego żałowano szczerze, bo wiadomo było, czego

się trzymać, w wielkim refektarzu kapituły tłoczno

było, że ręką nie ruszyć. Głowa tkwiła przy głowie,

a i to na dziedzińcu pozostać musiało wielu, dopytu-

jąc się cięgiem niespokojnie, co dzieje się wewnętrz.

Tymczasem jednak nie działo się jeszcze nic. Od-

grodzeni od tłumu siedzieli na swych krzesłach kano-

nicy: Piotr i Jakub Janiny, synowie Jana ze Zbylu-

towic, Stawisz i Bogusz Półkozice z Ziemblic, Miko-

łaj i Bogusz Bończe, synowie Mierzba z Wścieklic,

Mszczuj i Jan Jastrzębce z Jakuszowic i inni pomniej-

si, urzędów kapitulnych nie pełniący. Brakło jeno

Wolkmara, ostatnio kanclerza kapituły; widno jak

zazwyczaj uradzał z biskupem, który we wszystkich

364

ważniejszych sprawach zasięgał jego zdania. Bodło to

uawet innych, a zwłaszcza dziekana kapituły Mikoła-

ja, który w tym widział powagi swej umniejszenie,

a samego Wolkmara nie znosił. I teraz, miast siedzieć. .

spokojnie, zrywał się co chwila, niecierpliwie chodząc

w kółko po małej, wolnej przestrzeni między rzędem

kanoników a podwyższeniem, na którym stał tron bi-

skupi. Drażniło Mikołaja, że coraz to przez któregoś

ze znajomków zapytywany, nad czym biskup uradza

dając czekać na siebie, nie umiał dać odpowiedzi.

Wreszcie zagniewany wybiegł przez drzwi za podwyż-

szeniem, skąd wiodły schody do biskupich komnat.

Biskup istotnie niemal zapomniał że czeka na nie-

go zgromadzone duchowieństwo. Postanowienie, jakie

miał powziąć, było wagi niezwykłej, a nie znajdo-

wał tym razem upewnienia w rozumie i wiedzy Wolk-

mara. I teraz nie brakło mu uzasadnienia zarówno

z ksiąg, jak i znajomości ludzi zaczerpniętego, a jed-

nak Stanisław miał wątpliwości, niejasne jakieś po-

czucie, że Wolkmar nie mówi wszystkiego, że inny

cel mu przyświeca, niż podaje, że sprzeczności zacho-

dzą między tym, co mówi teraz, a co mówił ongi.

— Samiście prawili, że pierwszą cnotą jest posłu-

szeństwo; że świecka władza jeno w duchownej czerpie

swe usprawiedliwienie; że żaden to rycerz Kościoła,

co się dziećmi obarczy, zależnym się czyniąc od pana,

który ao żywi. Nie wyście to mówili, że by zdziałać

coś, trzeba odwagę mieć przeciw wszystkim?

— Ale słyszeliście, co głosił sam wielki Aaron, że

konieczności działania inne są niż myśli. Moją rzeczą

myśleć, wy działać macie. Myśl można cofnąć, odmie-

nić, działania — nigdy. Dlatego można być śmiałym

w myśli, w działaniu trzeba być ostrożnym.

— Ostrożnym! Któż zdoła dostrzec granicę, co dzie-

li ostrożność od lękliwości? Kto zdoła powagę utrzy-

mać, przecząc samemu sobie?

Wolkmar żachnął się nieznacznie, lecz odparł spo-

kojnie:

— Zostawcie mnie rozmyślania. Nie zaprzeczycie,

365

że gdyby istotnie tak było, jak niosą wieści, a zna-

jąc Hildebranda wierzę, że tak jest, ani ćwierci du-

chowieństwa nam nie ostanie. A mamy go i tak za

mało. Ci, co odejdą, nie Hildebrandowi będą wrogami,

bo go na oczy nie widzieli, jeno wam. Co zdziałacie,

sił nie mając? Byście się nie przekonali, że tenże sam

Hildebrand jeno z silnym liczyć się będzie, słabemu

nie pomoże. Nie patrzcie w niebo, jeno na ziemię,

a ujrzycie, że każdy szanuje silnego przeciwnika a nikb

słabego sprzymierzeńca. Zresztą czegóż ja chcę od was?

Byście się z ogłoszeniem i hołdem dla nowego papieża

wstrzymali. Posłuszeństwo, mówicie? A któże nam

zaręczy, że utrzyma się przy wyborze, co wbrew re-

gule przez motłoch rzymski dokonany i pod jego na-

ciskiem takoż bezprawnie zatwierdzony przez kurię?

Posłuszeństwo dla niego będzie nieposłuszeństwem dla

prawego, gdyby inny obrany został. I cóże to za wła-

dza duchowna, co nawet nie z woli cesarskiej, uzna-

nego pana chrześcijańskiego świata, ale z brudnych

rąk motłochu czerpie swe uprawnienia? Miejcie wy

jeno odwagę bliższym uroszczeniom do rządzenia

w sprawach Kościoła się przeciwstawić. A na to sprzy-

mierzeńców wam trzeba, nie wrogów. Kto sam rzuca

się przeciw wszystkim, ten nie odważny, jeno szaleniec.

Ciemne, namiętne oczy biskupa zmętniały jakby

wahaniem. To, co mówił Wolkmar, było rozsądne, ale

wewnętrznie nie przekonało biskupa.

W tej chwili zapukano i wszedł Mikołaj:

— Wasza wielebność! Zgromadzeni czekają i nie-

cierpliwią się.

— Zaraz nadejdę — rzeki Stanisław.

Powstali ku wyjściu.

Biskup chmurny był, widno nie odeszły go wątpli-

wości. Idący za nim Wolkmar zacierał nieznacznie

ręce. Umilkł szmer rozmów, gdy otwarły się wierzeje

i biskup, wszedłszy na podwyższenie, krzyżem prze-

żegnał zgromadzonjch. Usiadł i donośnym głosem

przemówił:

366

PH-Bunsch Karol - PP 08 - Imiennik 02 - Miecz i pastorał.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: