1. Narzędzia otoczakowe – są to otoczaki lub okruchy twardych skał, które zostały przystosowane do pracy poprzez odbicie na obwodzie kilku odłupków. Taka obróbka może obejmować jedną lub dwie strony otoczaka.
2. Narzędzia pięściakowe – wykonane z naturalnych fragmentów krzemieni, twardych skał lub bardzo grubych odłupków. Pięściaki mają grubą, nieobrobioną podstawę i dwustronnie obrobione krawędzie, schodzące się w ostry wierzchołek.
1. Podział otoczaków ze względu na rodzaj obróbki:
a. Otoczaki z obróbką jednostronną – odłupki zostały oddzielone od otoczaka tylko na jednej stronie, więc krawędź pracująca jest utworzona na granicy negatywów odłupków i naturalnej powierzchni otoczaka.
b. Otoczaki z obróbką dwustronną – odłupki zostały oddzielone od otoczaka na dwóch stronach, więc krawędź pracująca jest utworzona na granicy negatywów odłupków znajdujących się po obu stronach otoczaka.
c. Otoczaki z obróbką wielokierunkową – tzw. sferoidy ściankowane; odłupki zostały oddzielone od otoczaka tak, że ich negatywy przyjmowano jako podstawy do kolejnych odbić. Takie otoczaki wyglądają jak duże, niewymiarowe wielościany.
2. Otoczaki mogą też tworzyć formy przejściowe pomiędzy innymi rodzajami narzędzi, bardziej rozwiniętymi i skomplikowanymi:
a. Narzędzia otoczakowe z bardzo staranną obróbką jednej krawędzi, od której oddzielono wiele odłupków o nienakładających się na siebie negatywach. Taki rodzaj (hand-adze) stanowi formę przejściową do zgrzebeł.
b. Narzędzia otoczakowe z obróbką na większej części obwodu (protopięściaki), o załamanej, wierzchołkowatej krawędzi pracującej. Taki rodzaj to forma przejściowa do pięściaka, ale nie ma charakterystycznej, wyodrębnionej podstawy.
1. Podział pięściaków ze względu na formę:
a. Pięściaki właściwe, charakteryzujące się typowymi cechami obróbki pięściakowej, dokonywanej za pomocą tłuczka na obwodzie surowiaka, na przemian, po obu stronach. Wśród pięściaków właściwych wyróżnia się pięściaki: nieumiarowe (abwilskie), sercowate, migdałowate, trójkątne i podtrójkątne, owalne i kończaste (wśród nich mikockie).
b. Narzędzia pięściakowe, które są podobne do pięściaków, ale nie posiadają jednak wszystkich charakterystycznych cech. Wśród nich wyróżnia się tzw. limandes, które są podobne do pięściaków owalnych, ale są dłuższe, mają płaskie krawędzie boczne i wierzchołek zaokrąglony tak samo, jak podstawę; oraz rozłupce, które są podobne do pięściaków pod względem wykonania, mają masywną podstawę, ale ich wierzchołek uformowano w krawędź poprzeczną, najczęściej za pomocą dwóch uderzeń z boku.
c. Inne narzędzia rdzeniowe z obróbką bifacjalną (dwustronną), do których zalicza się zwykle ostrza liściowate, których grubość nie może być mniejsza niż 1/3 szerokości, zgrzebła-noże z obustronnie obrobioną krawędzią i tępym tylcem, oraz zgrzebła obustronne podobne do ostrzy liściowatych, ale o niesymetrycznych krawędziach bocznych.
umkc