Perspektywa i doskonałość rysunku rzymskiego
autor: Andronikus Livius, 2005-05-17 15:31:59
W okresie ekspansji cesarstwa rzymskiego kultura rzymska naśladowała formy greckie. Niemniej jednak to właśnie Rzymianom należy przypisać złożone studia nad przestawianiem efektu trójwymiarowości na dwuwymiarowej płaszczyźnie. Kilka wieków później - w okresie renesansu - to odkrycie rzymskich artystów okazało się największym przełomem w historii sztuki. Perspektywę w malowidłąch ściennych w stylu prawidłowo nazywanym architektonicznym, znanym później jako iluzjonistyczny. Stał się on bowiem prekursorem trompel'oeil (złodzenie optyczne) - stylu z okresu baroku, gdy malowano na ścianach nie istniejące okna i drzwi, tworząc złudzenie perspektywy
Wykorzystane Ľródła:
internrt, podreczniki szkolne
Dodaj komentarz << powrót
Wyślij do przyjaciela Wydrukuj tekst Wydrukuj wszystko
Komentarze do tekstu
sortuj od najstarszego
( 2005-11-24 23:41:40, Tytus Kwinkcjusz Tullius )
Drugi styl pompejański (architektoniczny lub iluzjonistyczny) to nazwa, która określa rzymskie malarstwo dekoracyjne w okresie od ok. 90 r. p.n.e. do ok. 15 r. p.n.e. Największą popularność osiągnął za czasów Sulli (138-78 r. p.n.e.), ale trwał jeszcze w pierwszej połowie I w n.e., obok wypierającego go stylu trzeciego. W Pompejach drugi styl przypada na tzw. pierwszy okres rzymski .
Styl ten wykorzystywał te same elementy dekoracyjne, które występowały w pierwszym stylu, z tą różnicą, że nie modelowano ich w stiuku, lecz malowano. Ściana uległa podziałowi na trzy poziome pasy. Dolny przeznaczony był na cokół, środkowy na główną dekorację, która była zwieńczona gzymsem, górny naśladował ścianę z odrębnym zdobieniem. Następuje także podział pionowy ściany przez namalowanie kolumn (a właściwie części środkowej i górnej), które stały na cokole i podtrzymywały belkowanie wieńczące górną część ściany. Była to imitacja architektury w malarstwie, czyli malowanie na ścianie baz, kolumn, gzymsów, a potem ścian, sklepień i dachów, okien i drzwi, aby poszerzyć optycznie przestrzeń mieszkalną. Charakterystyczne dla drugiego stylu jest narastanie elementów architektonicznych i wywoływanie złudzeń coraz większej głębi na płaskiej ścianie .
Malowidła w latach 90-70 p.n.e. charakteryzują się parataktycznym ułożeniem kolumn, poza którymi widnieje ściana w tle, zdobiona podobnie jak w pierwszym stylu. Charakterystycznym zabytkiem tego okresu jest dekoracja Domu Gryfów na Palatynie (ściany zdobione malowanymi kolumnami ustawionymi na cokole, za którymi jakby na dalszym planie, widnieje barwna ściana naśladująca alabaster) , gdzie niektóre elementy dekoracji są jeszcze wykonane w stiuku. Malowidła te są najstarszym znanym zabytkiem drugiego stylu.
Między rokiem od ok. 70 do 50 p.n.e. nastąpiły zmiany, oznaczające następną fazę drugiego stylu. Na ścianach malowano teraz pilastry i kolumny, a między nimi, pejzaże, sceny lub budynki, stwarzające wrażenie głębi . Charakterystyczne dla tej fazy jest piękne malowidło z cubiculum nr 16 Willi Misteriów w Pompejach. Malowane kolumny dzielą ścianę, ozdobioną w pierwszym stylu, na trzy części, a okrągły prześwit w środkowym interkolumnium ukazuje błękitne niebo i szczyt monopteralnego budynku w tle .
Kolejna faza przypada na lata 50-40 p.n.e. Charakteryzuje się ona silnym iluzjonizmem i symetryczną kompozycją dekoracji . Willa Fanniusza Synistora w Boscoreale przyniosła odkrywcom najbardziej typowe przykłady tego okresu. W cubiculum pomiędzy malowanymi pilastrami, umieścił artysta iluzjonistycznie ujęte malowidła (obecnie znajdują się w Metropolitan Museum of Art, w Nowy Jorku), które według opinii wielu badaczy oparte są na greckich dekoracjach teatralnych. O tego typu malowidłach wspomina Witruwiusz :
„Na miejscach otwartych, jak w eksedrach, korzystając z wielkich wymiarów ścian [starożytni] malowali dekoracje tragediowe, komediowe lub satyryczne.” (Wit. VII,5,2)
Malowidła na dwóch długich ścianach wyobrażają m.in. kolistą świątynię (tło tragedii), spiętrzone budowle miejskie (tło komedii) . Na krótkiej ścianie, nawprost wejścia dekoracja jest skomponowana symetrycznie. Za kolumnami dzielącymi ścianę pionowo rozpościera się pejzaż ogrodowy wzbogacony ogrodową architekturą . Wzmiankę o dekoracji scenicznej w Rzymie, bardzo podobnej do malowideł z Boscoreale, znajdujemy u Pliniusza Starszego. Miał ją zainstalować Appiusz Klaudiusz Pulcher w roku 99 p.n.e. Podobno widoki dachów domów były tak realistyczne, że „do przedstawionych na malowidle dachówek zlatywały się zwiedzione podobieństwem kruki”. (Plin. XXXV,22-4)
Pomiędzy rokiem 50 a 30 p.n.e. powstał w domu rzymskim na Eskwilinie, cykl malowideł przedstawiających sceny z Odysei. Poszczególne obrazy były umieszczone pomiędzy malowanymi pilastrami i tworzyły pewnego rodzaju fryz. Poszczególne sceny były opatrzone napisami greckimi, które objaśniły ich treść. Fryz ten był prawdopodobnie kopią malowidła hellenistycznego z II w. p.n.e. Pozostało z niego osiem malowideł, które przedstawiają m.in. przygody Odyseusza u Lestrygonów, przygody u Kirke, zejście bohatera do Hadesu .
Można powiedzieć, że do roku ok. 40 p.n.e. całe ściany zamieniły się w iluzjonistyczne obrazy o tematyce pejzażowej. Sytuacja uległa zmianie po roku 40 p.n.e., kiedy to wzrasta rola obrazu na ścianie . Obrazy ujęte w malowane, prostokątne, ozdobne ramy wyglądały jak prawdziwe zawieszone na ścianie. Są to zawsze kopie obrazów greckich. Wypełniają z reguły środkowe interkolumnium, które często otrzymuje formę pawilonu zwieńczonego trójkątnym frontonem (aedicula). Oprócz ustalonego wcześniej podziału pionowego na trzy części pojawia się podział na pięć części, który daje większe możliwości dekoracji. Powoli wizerunki elementów architektonicznych nabierają charakteru ozdoby, która ma służyć do podziału ściany na kwatery .
Do zabytków tego okresu należy dekoracja w tablinum w Domu Liwii na Palatynie, która powstała ok. 30 r. p.n.e. Południowa ściana podzielona jest na trzy części. Obraz w aediculi środkowego interkolumnium przedstawia Io oraz Hermesa, a na dalszym planie strzegącego dziewczyny Argusa. Wszystkie postacie znajdują się w sielskim pejzażu z figurą bóstwa na postumencie.
Późniejszym przykładem malowideł tego okresu są malowidła z willi pod Villa Farnesina w Rzymie. Willa wzniesiona została prawdopodobnie ok. 20 r. p.n.e. Na ścianach zachowały się malowidła najwyższej klasy, na sklepieniach zaś stiukowe nie malowane wzory. Wszystko to zdjęto ze ścian i przeniesiono do sal rzymskiego Muzeum Narodowego. Stosunkowo najlepiej zachowały się malowidła z cubiculum i oecusu. Środek jednej ze ścian cubiculum jest niezwykle mocno wyróżniony aediculą z frontonem i flankującymi ją kwadratowymi obrazkami. Całą niemal aediculę zajmuje subtelnie namalowany pejzaż ze świątynią na tle nieba i ziemi. Pod murem sanktuarium siedzi nimfa, która zgodnie z legendą, piastuje małego Dionizosa. Po obu stronach głównego obrazu na czerwonym tle umieszczono symetrycznie dwa obrazy (pinaksy) na figuralnych podporach w biało - żółtych kolorach. Górny pas nad gzymsem zdobią malutkie kapliczki z posążkami, kandelabry i inne motywy dekoracyjne .
Oecus tzw. Czarny dostał zupełnie inną, bardzo oryginalną dekorację. Jego ściany zdobi barwny rysunek na czarnym, błyszczącym tle. Pod gzymsem biegnie wąski pas wypełniony serią epizodów z rozpraw sądowych, w którym występują postacie boskie i ludzkie. Szeroki środkowy pas ściany zajmują pejzaże z figurkami, zamknięte w kwaterach, malowane cienką, białą kreską. Kwatery są wyznaczone cienkimi, wąskimi słupkami, między którymi zwisa gałąź platana na kształt girlandy. Malowidła z oecusu stoją już na pograniczu drugiego i trzeciego stylu .
Podobne do dekoracji w willi pod Villa Farnesina są malowidła z tzw. Aula Isiaca, którą odkryto pod bazyliką Domus Flavia na Palatynie, pochodzące z lat 30-20 p.n.e. We fryzie występującym na ścianie namalowane są motywy roślinne egiptyzujące, zaś w dolnej części ściany występują sielskie pejzaże .
Innym malowidłem, z bardzo niewielu malowideł znalezionych w Rzymie, jest kopia obrazu greckiego wkomponowanego w dekorację ścienną nazywanego tzw. Weselem Aldobrandyńskim. Malowidło znalezione na Eskwilinie, w 1604 lub 1605 r., zostało zdjęte ze ściany i przesłane do siedziby kardynała Cintio Aldobrandiniego, stąd też jego nazwa. Scena przedstawia przygotowania panny młodej do zaślubin i ma charakter mieszany: rodzajowy i mitologiczny. Pośrodku, na łożu zasłanym zieloną tkaniną, siedzi młoda małżonka opatulona białymi szatami. Obok niej siedzi bogini Afrodyta lub Peitho i obejmuje jej ramiona, podczas gdy stojąca obok młoda kobieta wylewa do miseczki wonności. Młody mężczyzna w wieńcu na głowie, który siedzi u stóp łoża interpretowany jest jako Hymenajos, opiekuńczy geniusz małżeństwa. Po obu stronach grupy centralnej stoją kobiety, z lewej starsza obok basenu z wodą, z prawej trzy młode kobiety przy dużej kadzielnicy. Postacie utrzymane są w jasnych, pastelowych tonacjach, natomiast tło ma kolor błękitny. Fryz powstał w końcu I w. p.n.e., prawdopodobnie około 20 r.
czyszdarek