Enole.docx

Enole

Enole − związki organiczne, w których grupa hydroksylowa (–OH), występuje przy wiązaniu podwójnym węgiel−węgiel (HO–C=C).

Enole są związkami bardzo nietrwałymi, które praktycznie same nie istnieją, lecz zawsze występują w równowadze z odpowiednimi ketonami lub aldehydami. Stan taki jest nazywany równowagą ketonowo−enolową, a sam proces przekształcania ketonu lub aldehydu w enol nazywa się enolizacją np.:

Stan równowagi ketonowo−enolowej

Równowaga ta jest zawsze mocno przesunięta w stronę ketonów lub aldehydów. Np. w czystym aldehydzie octowym ( CH3CHO) w temperaturze pokojowej występuje ok. 1,5% enolu. Wyższa temperatura, bardziej alkaliczne środowisko, a także podstawniki o własnościach elektronoakceptorowych sprzyjają przesuwaniu równowagi enol-keton w stronę enolu, choć maksymalny udział enolu w stanie równowagi nigdy nie przekracza 10%. Równowaga ta jest też zazwyczaj bardziej przesunięta w stronę enoli w przypadku aldehydów niż ketonów.

Enolizacja jest jednym z przykładów tautomerii.

Nietrwałość enoli powoduje, że nie ma możliwości otrzymania ich w stanie czystym. Bezpośrednio o ich istnieniu można się jedynie przekonać metodami spektroskopowymi, np. rejestrując w widmach IR sygnały charakterystyczne dla wiązań O–H i C=C.

Pośrednio istnienia enoli można dowieść obserwując przebieg niektórych reakcji z udziałem aldehydów i ketonów, które reagują tak, jakby były enolami. Np. reakcja aldehydu octowego z chlorotrimetylosilanem katalizowana pirydyną:

CH3CHO + ClSi(CH3)3 → CH2=CH-OSi(CH3)3

Przebieg tej reakcji można wyjaśnić tylko zakładając istnienie równowagi enolowo-ketonowej. ClSi(CH3)3 nie reaguje z aldehydem octowym jako takim, reaguje natomiast ilościowo z alkoholami. "Skonsumowanie" przez chlorotrimetylosilan enolu pochodzącego z enolizacji aldehydu octowego powoduje, że część aldehydu ponownie zamienia się enol (gdyż cały układ dąży do równowagi), ta nowa ilość enolu jest ponownie "konsumowana" przez chlorosilan, część aldehydu przechodzi więc znowu w enol i historia się powtarza aż do całkowitego przereagowania aldehydu.