Charles Bobbage 1792-1871 – brytyjski matematyk, konstruktor, opublikował zasadą podziału pracy. Henry Ford 1863-1871 – ojciec amerykańskiego przemysłu motoryzacyjnego, w 1905 wprowadził ruchomą taśmę, twórca rehabilitacji zawodowej. Frederic Winslow Taylor 1856-1915 – amerykański inżynier, prekursor naukowego zarządzania-tayloryzm. Organizacja-to jakakolwiek wyodrębniona względnie z otoczenia całość ludzkiego działania, mająca określoną strukturę, skierowana na osiągnięcie jakiegoś celu. Cechy: celowość, złożoność, odrębność. Znaczenie terminu organizacji: 1)organizacja w znaczeniu atrybutowym jest cechą określoną przedmiotów złożonych, których elementy współprzyczyniają się do powodzenia całości. 2)organizacja w znaczeniu czynnościowym dotyczy złożonych przedsięwziąć polega na wiązaniu elementów w sprawną caość np. organizowanie wycieczek. 3)organizacja w znaczeniu rzeczowym odnosi się do zorganizowanego obiektu np. szkoła. Zarządzanie-jest czynnością polegającą na spowodowaniu funkcjonowania rzeczy, organizacją lub osób zgodnie z wytyczonym przez zarządzającego celem. Istotą zarządzania jest: formułowanie celów działania, pozysk i rozmieszczenie zasobów, planowanie, kontrolowanie celów działania. Prakseologia-nauka o sprawnym działaniu. Sprawność działania-suma cech pozytywnych działania, nazywanych także walorami sprawnego działania. Działanie jest tym bardziej sprawne im więcej zawiera walorów sprawnego działania oraz im większy wymiar mają te walory. Prakseologiczne kryteria sprawnego działania: skuteczność-stopień osiągnięcia celu, korzystność-to różnica między wynikiem użytecznym (W) a kosztami danego działania (K). ekonomiczność-to stosunek wyniku użytecznego do kosztów działania. Im większy od jedności jest ten stosunek, tym działanie jest bardziej ekonomiczne. Czystość działania-nie ma ujemnych cech w realizacji celu głownego. Racjonalność-działanie rozumne. Prostota-„jak najkrótszą drogą do celu”. Energiczność-wydanie niezbędnej energii do realizacji celu. Dokładność-„idealnie ze wzorem”. Przydatność-osiąganie celów dodatkowych, niesprzecznych z celem głównym. Niezawodność (spolegliwość)-zdolność do bezbłędnego wykonania działania w określonych warunkach i określonym czasie. Dyrektywy sprawnego działania: specjalizacja-związanie umiejętności praktycznych lub zakresu wiedzy w celu wykonania zadań i funkcji cząstkowych. Uniwersalizacja-rozszczenie zakresu zadań i czynności wykorzystywanych dotąd przez podmiot działania lub zwiększenie liczby zastosowań danego przedmiotu lub sposobu działania. Aktywizacja-wytrącanie danego podmiotu ze stanu względnej bierności poprzez zastosowanie środków zachęcających lub przymuszających do działania. Minimalizacja inwestycji-osiąganie celu poprzez powstrzymywanie lub ograniczenie wywierania wpływu zewnętrznego na tok działania. Kunktacja-to zwlekanie z działaniem, opóźnienie działania decydującego ze względu na cel sprawcy, gra na zwłokę, oczekiwanie na chwilę najbardziej odpowiednią do działania. Antycypacja-uprzedzanie faktów, wcześniejsze wykonanie czynności poprzedzających właściwe działania profilaktyczne, zapobiegawcze. Kierowanie-to powodowanie aby ktoś lub coś zachowywało się lub zachowywał zgodnie z wolą kierującego. Elementy kierowania: kierujący, kierowany, proces oddziaływania. Typologia władzy kierowanej wg Maxa Webera: 1)władza tradycyjna-wywodzi się z trwałości obyczajów. 2)Władza charyzmatyczna-jej źródłem jest kult podwładnych dla osoby sprawującej władzęwynikający z uznania, nadzwyczajnych cech lub czynów tej osoby. 3)władza legalna (racjonalna)- jej źródłem jest uznanie przez podwładnych prawonności (legalności) norm prawnych i decyzji osób sprawujących władzę. Źródła władzy organizacyjnej wg M. Kiezuna: 1)Charyzma (predyspozycje), Tradycja (rodzina), Przymus, własność ludzi, własność rzeczy, umowa, autorytet, uczucie (władza rodzicielska). Cykl działania organizacyjnego: 1)uświadomienie sobie celu działania 2)zbadanie środków i warunków niezbędnych do jego realizacji 3)pozyskiwanie i rozmiejszczenie zasobów 4)realizacja celu 5)kontrola. Styl kierowania-to względnie stabilny sposób postępowania kierownika wobec podwładnych stosowany w celu skłonienia ich do wypełnienia wyznaczonych im ról, zadań organizac. Rodzaje stylów kierowania: 1)podział wg Browna: autokratyczny, demokratyczny, nieingerujący. 2)Podział wg Zieleniewskiego: autokratyczny-ogranicza lub eliminuje udział podwładnych w procesie decyz. Demokratyczny-charakteryzuje go dążenie do wykorzystania wiedzy i umiejętności podwładnych w podejmowaniu decyzji. 3) Podział wg R.R. Blake, J. S. Mauton: demokratyczny, autokratyczny, bierny, kompromisowy, przywódczy. 4) Style wg Reddion: bierny, kompromisowy, autokratyczny, promocyjny, biórokratyczny, realnacyjny, autokratyczno-życzliwy, altruistyczny. 5) Podział wg Sargie: osobisty-cechują go przeświadczenie o swojej nieomylności, pracowitości, duże wymagania wobec podwładnych. Osobisty impulsywny-impulsywnośc, entuzjazm, zmienność nastrojów, brak konsekwencji w realizacji własnych pomysłów. Bezosobowy-racjonalność w działaniu, umiejętność w organizacji pracy własnej i podwładnych. Zbiorowy-odpowiednik demokratycznego. Spokojny-przykład ładu i spokoju. Funkcje kierownicze wg H. Fauola: przewidywanie, organizowanie, rozkazywanie, koordynowanie, kontrolowanie. Funkcje kierownicze: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie. Cel-to przyszły pożądany stan rzeczy, który chcemy osiągnąć. Błędy przy określaniu celów: niedookreślenie celów, antropomorfizacja celów, zła hierarchia celów. Planowanie-jest to wybór i obmyślanie najlepszego sposobu realizacji celu. Program-to szczegółowy rodzaj planu uwzględniający tok działań i czynności, a zwłaszcza odpowiednie ich następstwo w czasie. Etapy procesu planowania: prognozowanie-polega na naukowym przewidywaniu przyszłych zjawisk i zdarzeń. Programowanie-jest czynnością polegającą na rozdzieleniu ograniczonych środków w najlepszy sposób do osiągnięcia postawionych celów. Tworzenie planu-polega na podjęciu decyzji dotyczących wymiarów procesu planowania. Cechy dobrego planu: celowy, wykonalny, konsekwentny, operatywny, elastyczny, w należytym stopniu szczegółowy, w należytym st. długoterminowy, terminowy, kompletny, racjonalny, sprawny, komunikatywny. Kontrolowanie-polega na zapewnieniu zgodności działań rzeczywistych z planowanymi. Funkcje kontroli: informacyjna, profilaktyczna, korygująca, kreatywna, instruktażowa, pobudzająca. Struktura organizacyjna-to układ stanowisk pracy, komórek organizacyjnych, pionów organizacyjnych wraz z występującymi między nimi powiązaniami. Schemat organizacyjny-graficzne odwzorowanie struktury organizacyjnej. Czynniki wpływające na kształt struktury org: wielkość organizacji, cele, wykorzystywana technologia, otoczenie, cykl życia, strategie, ludzie. Typy struktur organizacyjnych: unitarne, dywizjonalne, macierzowe. Struktura płaska-mała liczba szczebli organizacyjnych i duża rozpiętość kierowania. Struktura smukła-duża liczba szczebli i mała rozpiętość kierowania. Więzi organizacyjne: więź służbowa (hierarchiczna), funkcjonalna (doradcza), techniczna (partnerska), informacyjna. Elton Mayo 1880-1949-prekursor kierunku human relations. Motywowanie-funkcja kierownicza, polegająca na wpływaniu na zachowanie ludzi, z uwzględnieniem wiedzy o tym, co powoduje takie, a nie inne postępowanie człowieka. Potrzeby Maslowa: fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, szacunku, samorealizacji. Dwuczynnikowa teoria motywacji Frederica Herzberga: 1)czynniki higieniczne-wpływają na niezadowolenie gdy ich brak. 2)motywatory-czynniki wywołujące zadowolenie np:ciekawe zadania, uznanie, poczucie odpowiedzialności. Założenia Douglasa McGregora: teoria X-ludzie z natury nie lubią pracować, unikają odpowiedzialności, wolą żeby nimi kierować. Teoria Y-człowiek jest chętny do pracy, lubi odpowiedzialność i chętnie szuka nowych twórczych zadań. Decydowanie-to dokonywanie nielosowego wyboru działania. Wynikiem decydowania jest decyzja. Decyzja-to poczucie decydenta, że proces decydowania został już zakończony. Rodzaje decyzji: perspektywiczne, długookresowe, średniookresowe, krótkookresowe, bierzące;scentralizowane, zdecentralizowane. Metoda postępowania-to planowy sposób wykonania czynu złożonego, polegający na określonym doborze i układzie jego działań składowych, nadający się do wielokrotnego stosowania. Rodzaje metod podejmowania decyzji: dobrze strukturalizowane (elementy ilościowe), niestrukturalizowane (elem.jakościowe), słabo ustrukturalizowane (elem.ilościowe i jakościowe);metody matematyczne (programowanie liniowe i nieliniowe), metody heurystyczne (zbiorowe rozwiązywanie problemów). Etapy procesu podejmowania decyzji: 1)etap przygotowania decyzji:zbieranie inf, analiza inf, określenie wariantów wyboru. 2)etap podjęcia decyzji: uporządkowanie wariantów wg skali ocen, eliminowanie złych wariantów, ocena stopnia prawdopodobieństwa realizacji, wybór wariantu. Decydent-posiada uprawnienia decyzyjne i w ich zakresie podejmuje decyzje oraz ponosi odpowiedzialność za skutki podjętych decyzji. Informatorzy-zbierają inf, przygotowują warianty decyzyjne. Centralizacja-koncentrowanie uprawnień decyzyjnych i kontrolnych na wyższych szczeblach hierarchii zarządzania. Decentralizacja-podział uprawnień decyzyjnych między różne szczeble zarządzania i części organizacji. Delegowanie uprawnień-szczegółowy rodzaj decentralizacji określany jako czasowe uprawnienie konkretnego podwładnego do podejmowania decyzji. Critical Path Method (CPM)-metoda ścieżki krytycznej. Program Evoluation and Review Technique (PERT)-Metoda oceny i kultury planu. Etapy planowania sieciowego: 1)sporządzenie rejestru czynności (tabela). 2)Budowa macierzy kwadratowej na podstawie rejestru. 3)Rozrysowanie sieci pierwotnej-nieuporządkowanej. 4)Uporządkowanie sieci. 5)Wprowadzenie czasu. Prawo-to uporządkowany formalnie i teściowo zbiór norm postępowania. Osoba prawna-to instytucja lub organizacja posiadająca zdolność prawną. Osoba fizyczna-każdy obywatel (przysługuje mu pełna zdolność prawna). Źródła prawa: konstytucja, ustawy, rozporządzenia, uchwały, zarządzenia, instytucje.
Czort90