walka z warrozą1.pdf

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - strona główna

Page 1 of 4

::: MENU :::

STRONA GŁÓWNA

Dr wet.GraŜyna Topolska

Katedra nauk Klinicznych

Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW

tel. (022) 853 09 45

email: topolska@alpha.sggw.waw.pl

AKTYKUŁY

JAK KUPIĆ?

FORUM

Szwedzki wariant

zintegrowanej walki z warrozą

Powszechnie występujące juŜ zjawisko oporności roztoczy Varroa destructor na wiele

akarycydów, a takŜe wprowadzona w krajach Unii Europejskiej kontrola miodu na

pozostałości w nim leków weterynaryjnych spowodowały wzrost zainteresowania

alternatywnymi ekologicznymi, metodami zwalczania warrozy. Metody znane pszczelarzom

od dawna polegają głównie na przeprowadzeniu róŜnych zabiegów higieniczno hodowlanych

oraz stosowaniu substancji naturalnie występujących w przyrodzie, takich jak olejki

eteryczne, kwasy organiczne. PoniewaŜ są jednak dość pracochłonne, a ich skuteczność

często nie jest wystarczająca, zalecane były jako metody wspomagające leki syntetyczne. W

roku 1998 na terenie Europy powstała grupa łącząca wielu specjalistów z róŜnych krajów

"European Group for integrated Varroa control", której zadaniem jest udoskonalenie

alternatywnych metod walki z warrozą oraz opracowanie programów walki zintegrowanej,

polegającej na optymalnym połączeniu kilku metod alternatywnych, a unikaniu stosowania

leków syntetycznych. Skuteczność metod alternatywnych jest zaleŜna od czynników

zewnętrznych (klimatycznych) i od kondycji rodziny, dlatego konieczne było opracowanie

wielu wariantów zintegrowanej walki z warrozą.

Metodom alternatywnym wiele uwagi poświęcił w zeszłym roku na łamach "Pszczelarstwa" dr

Zbigniew Lipiński. Na ubiegłorocznym Kongresie Apimondii w Lublianie Preben Kristiansen,

doradca ds. chorób pszczelich ze szwedzkiego związku pszczelarzy, przedstawił schemat

zintegrowanej walki z warrozą z powodzeniem wprowadzonej kilka lat temu w Szwecji.

Wydaje mi się, Ŝe jeden z najnowszych wariantów tego schematu mógłby być z

powodzeniem zastosowany w Polsce. Polega on na: usuwaniu zasklepionego czerwiu

trutowego określaniu naturalnego dziennego osypu roztoczy krótkoterminowym

stosowaniu kwasu mrówkowego stosowaniu kwasu szczawiowego metodą

nakrapiania . Termin wykonywania tych zabiegów przedstawiono na schemacie (rys. 1.)

Rys. 1. Roczny rozkład zabiegów zintegrowanej walki z warrozą

Usuwanie zasklepionego czerwiu trutowego

Poleca się usuwanie czerwiu z całej ramki lub przez wycinanie

poszczególnych sekcji z ramki podzielonej na dwie lub trzy części.

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2004_01/artykul_2004_01.html

2010-01-12

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - strona główna

Page 2 of 4

Pusta ramka wstawiana jest w środek gniazda, poniewaŜ tam są najlepsze warunki do

budowy plastra. W przypadku ramki podzielonej na trzy części (sekcje) po tygodniu, gdy

pszczoły odbudują plaster, dwie sekcje wycinamy. Po następnym tygodniu jedną z

odbudowanych sekcji wycinamy ponownie. W ten sposób po trzech tygodniach mamy

plaster z czerwiem trutowym w trzech róŜnych etapach rozwojowych. Sekcję z czerwiem

zasklepionym wycinamy i niszczymy. Czynność tę powtarzamy co tydzień. W przypadku

ramki podzielonej na dwie części wycinanie sekcji wykonuje się co 10 dni, a przy ramce nie

podzielonej plaster wycinamy co trzy tygodnie. W naszych warunkach optymalny wydaje się

plaster z trzema sekcjami.

Określenie naturalnego dziennego osypu roztoczy

Obserwacja prowadzona jest w czerwcu na jasnej wkładce

dennicowej przykrytej metalową siatką. JeŜeli dzienny osyp

roztoczy jest mniejszy niŜ 5 sztuk, z dalszymi zabiegami moŜna

poczekać do jesieni.

Idealnie jest, jeŜeli kontrola osypu roztoczy moŜe być prowadzona w kaŜdej rodzinie w

pasiece, ale w razie konieczności moŜna ograniczyć ją nawet do kilku wybranych rodzin,

które mają odpowiednio przystosowane ule. Odstęp pomiędzy siatką a wkładką powinien

wynosić przynajmniej 0,8 cm. Siatka powinna pokrywać całą dennicę ula i naleŜy

kontrolować, aby jej oczka ( wielkości około 3 mm) nie były zakitowane. Warto wprowadzić

do pasieki przynajmniej dwa ule o budowie ułatwiającej obserwację. Przydatny do tego celu

jest ul, którego korpus ma dennicę z siatki, ustawiony na dodatkowym elemencie z

odejmowaną tylną ścianą, która wraz z przymocowaną do niej wkładką dennicową tworzy

rodzaj szuflady.

Krótkoterminowe stosowanie kwasu mrówkowego

Zabieg ten konieczny jest, gdy dzienny osyp roztoczy wynosi 5 lub

więcej sztuk, lub gdy wtórne zakaŜenie z sąsiednich pasiek jest

duŜe. Wykonuje się go w pierwszej połowie sierpnia. Kwas nalewa

się strzykawką na wkładkę wyciętą z bardzo chłonnego,

gąbczastego materiału (np. Wettex), umieszczoną na dennicy lub

bezpośrednio na ramkach. Sposób podawania, stęŜenie kwasu

oraz dawka są zaleŜne od temperatury otoczenia, co widać na

schemacie (rys. 2.).

Rys. 2. ZaleŜność dawki i stęŜenia kwasu od temperatury otoczenia i

sposobu podania

Temperatura zewnętrzna podczas stosowania kwasu powinna być wyŜsza niŜ 12°C. Podczas

krótkoterminowego leczenia małe ilości kwasu parują w sposób w zasadzie niekontrolowany

w ciągu 610 godzin. Początkowo stęŜenie kwasu w środowisku ula gwałtownie wzrasta. Po

sześciu godzinach praktycznie większość kwasu juŜ wyparowała. Sposób podawania kwasu

powinien być dostosowany do temperatury zewnętrznej i typu ula. Wydaję się, Ŝe w Polsce,

gdzie czasem występuje nagły znaczny wzrost temperatury, najbezpieczniejsze byłoby

zastosowanie kwasu wieczorem. Duńczycy polecają stosowanie kwasu o róŜnych porach

dnia, w zaleŜności od przewidywanej temperatury w ciągu dnia. Przy temperaturze 12 20°

C leczenie przeprowadza się w ciągu dnia, przy 20 25°C wieczorem lub rano, jeśli

temperatura przewyŜsza 25°C wcześnie rano.

Wkładka, na którą podawany jest kwas, powinna mieć wielkość 12 x 20 cm. Najczęściej

moŜna kupić kwas mrówkowy 85 %. W celu uzyskania kwasu 60 % kaŜde 70 ml 80% kwasu

naleŜy uzupełnić 30 ml wody.

Gdy kwas mrówkowy zaczęto wprowadzać do zwalczania warrozy zaistniało

niebezpieczeństwo utraty matek. Podana metoda minimalizuje to zagroŜenie. Nie daje się

jednak całkowicie wykluczyć uszkodzenia niezasklepionego czerwiu lub zaburzeń w

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2004_01/artykul_2004_01.html

2010-01-12

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - strona główna

Page 3 of 4

wygryzaniu się pszczół. Jednak intensywność tego zjawiska jest na tyle mała, Ŝe nie ma

wpływu na zimowanie rodziny pszczelej.

Stosowanie kwasu szczawiowego metodą nakrapiania

Ten prosty, niedrogi i skuteczny sposób stosowania kwasu

szczawiowego zyskuje w Szwecji coraz większą popularność. Aby

metoda była skuteczna i bezpieczna dla pszczół, muszą być

zachowane pewne warunki.

Roztwór leczniczy. Stosowany jest letni roztwór syropu cukrowego (1:1) zawierający

3,2% kwasu szczawiowego. Do jego przygotowania uŜywany jest kwas szczawiowy 2ˇhydrat

(zawiera 71,4 % kwasu szczawiowego). Roztwór sporządza się w proporcjach: 7,5 g kwasu

szczawiowego 2ˇ hydrat : 100 g cukru: 100 g wody. Z tych ilości otrzymamy około 150 ml

roztworu. Jest niezmiernie istotne, aby zachować podaną proporcję.

Sposób podania roztworu i dawka. Strzykawką lub aplikatorem nakrapia się, a właściwie

polewa pszczoły w uliczkach cienkim strumieniem roztworu w dawkach: mała rodzina 2025

ml ˇ normalna rodzina 2530 ml ˇ silna rodzina 30 35 ml.

Na jedną uliczkę przeznacza się około 5 ml roztworu leczniczego. Bardzo delikatne

odymianie, zniechęcające pszczoły do opuszczania uliczek, czasem bardzo ułatwia pracę. Do

wyjmowania beleczek międzyramkowych wskazana jest pomoc dodatkowej osoby.

Termin stosowania. Leczenie prowadzi się w rodzinach bez czerwiu, jesienią (druga

połowa października).

Warunki atmosferyczne. Temperatura zewnętrzna podczas leczenia nie powinna być

niŜsza niŜ 0°C.

UWAGA: Wykonujemy tylko jeden zabieg. Powtórne uŜycie kwasu

przed upływem trzech miesięcy moŜe być dla pszczół

niebezpieczne.

Kwas szczawiowy 2ˇhydrat ma postać kryształów. W tej formie jest najbardziej

niebezpieczny i moŜe spowodować poparzenia skóry, błon śluzowych, obrzęk układu

oddechowego. Czynności wykonywane z kwasem w tej postaci, np. odwaŜanie, powinny być

wykonywane nie tylko w okularach i rękawiczkach, ale i w specjalnej masce. Z tego powodu

w krajach, gdzie jest polecany pszczelarzom do zwalczania warrozy, wprowadza się na rynek

opakowania zawierające małą, odpowiednio odwaŜoną ilość kwasu, np. 15 lub 30 g. Czasem

opakowania są tak przygotowane, Ŝe wystarczy do nich tylko dodać odpowiednią ilość cukru

i wody, i po wymieszaniu moŜna roztwór nabierać do strzykawki. Doskonałym aplikatorem

roztworu do polewania pszczół jest dozownik do Perizinu, wprowadzony na rynek przez firmę

Bayer. Jest on dostępny w sklepach pszczelarskich. Czynimy starania, aby w sprzedaŜy

pojawiły się teŜ opakowania z odpowiednio odwaŜoną ilością kwasu, który naleŜy tylko

wsypać do przygotowanego roztworu cukru.

Kwas mrówkowy i szczawiowy są substancjami Ŝrącymi. Przed

rozpoczęciem pracy naleŜy zapoznać się z informacją

zamieszczoną na opakowaniu odczynników. Przy pracy trzeba

koniecznie uŜywać okularów ochronnych lub osłony twarzy,

gumowych rękawiczek i odzieŜy ochronnej z długimi rękawami.

Z kwasem mrówkowym trzeba pracować zawsze na zewnątrz,

stojąc od strony wiatru w stosunku do obszaru działania. W

razie wyczucia kwaśnego zapachu naleŜy opuścić miejsce, aŜ do

czasu ulotnienia się oparów. W przypadku dłuŜszego kontaktu

ze stęŜonymi kwasami konieczne jest nałoŜenie maski z

odpowiednim filtrem pochłaniającym pary kwasów

organicznych lub pyły ( przy odwaŜaniu kryształów kwasu

szczawiowego). Szersze informacje o szkodliwym działaniu

tych substancji i środkach ostroŜności moŜna znaleźć w

artykułach dr. Lipińskiego, zamieszczonych w ubiegłym roku w

"Pszczelarstwie".

Przedstawiona zintegrowana metoda zwalczania warrozy z pewnością wymaga od

pszczelarzy większej wiedzy i większych nakładów pracy, niŜ uŜycie środka chemicznego,

Jednak nie powinna sprawiać większych trudności tym pszczelarzom, którzy mają nieduŜe

pasieki. Stosowanie kwasu mrówkowego do zwalczania warrozy jest w Europie legalne.

Natomiast kwas szczawiowy, choć szeroko juŜ praktykowany i przez odpowiednie władze

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2004_01/artykul_2004_01.html

2010-01-12

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - strona główna

Page 4 of 4

często zalecany, a nawet propagowany, od strony prawnej nie jest jeszcze zalegalizowane.

Dzięki wysiłkom członków europejskiej grupy do spraw zintegrowanej walki z warrozą udało

się zebrać większość niezbędnych funduszy (93 tys. euro) i pełna dokumentacja wymagana

przy ubieganiu o dopuszczanie do obrotu i kontroli produktów leczniczych dla ludzi i zwierząt

została we wrześniu ubiegłego roku złoŜona w Europejskiej Agencji ds. Kontroli Leków

(EMEA European Agency for the Evaluation of Medicinal Products).

Oryginały schematów w języku angielskim otrzymałam od

Prebena Kristansena, za co serdecznie dziękuję.

Wykonanie: Studio Michał Skrzypi ń ski

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2004_01/artykul_2004_01.html

2010-01-12

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: