Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648-1763) - Józef Andrzej Gierowski.txt

(650 KB) Pobierz
Rzeczpospolita w dobie z�otej wolno�ci (1648 - 1763)
J�zef Andrzej Gierowski

 

5WIAT KSI��KI
Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media

KOLEGIUM REDAKCYJNE
Jan Pieszczachowicz - redaktor naczelny,
Piotr Turkot - koordynator projektu,
Piotr Rabiej - redaktor odpowiedzialny,
Andrzej Najder - redakcja techniczna
KOREKTA
PROJEKT GRAFICZNY KSI��KI
PROJEKT OK�ADKI
GRAFIKA
WYB�R ILUSTRACJI
ZDJ�CIA
Krystyna D�bska-Soja, Dobromira Malec, Aurelia Nowak, Lucyna
Nowak
Piotr Turkot
Anna Siermontowska-Czaja
Andrzej Betlej, Andrzej Najder, Grzegorz Telega
J�zef Andrzej Gierowski, Piotr Rabiej, Piotr Turkot
Agencja Fotograficzno-Reklamowa "Najder", Archiwum FOGRY,
Archiwum G��wne Akt Dawnych w Warszawie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka
Jagiello�ska w Krakowie, Biblioteka PAN w Gda�sku, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego,
Fundacja XX Czartoryskich przy Muzeum Narodowym w Krakowie, Instytut Geografii Uniwer
sytetu Jagiello�skiego, Klasztor Kamedu��w na Bielanach pod Krakowem, Klasztor Kapucyn�w
w Krakowie, Klasztor Paulin�w na Jasnej G�rze, Ko�ci� Bernardyn�w w Krakowie, Ko�ci�
Parafialny w Szczepanowie, Lwowska Galeria Obraz�w - Oddzia� w Olesku, Muzeum �azienki
Kr�lewskie w Warszawie, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Narodowe w Krakowie,
Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe we Wroc�a
wiu, Muzeum Okr�gowe w Rzeszowie, Muzeum Okr�gowe w Tarnowie, Muzeum Okr�gowe w Toru
niu, Muzeum Pa�ac w Wilanowie, Muzeum Pa�stwowe w Bia�ymstoku, Muzeum Uniwersytetu
Jagiello�skiego w Krakowie, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Zamku Kr�lew
skiego na Wawelu, Polska Akademia Umiej�tno�ci w Krakowie, Skarbiec Katedralny na Wawelu,
Wydawnictwo Dolno�l�skie, Zak�ad Narodowy im. Ossoli�skich we Wroc�awiu, Zamek Kr�lewski
w Warszawie, Maciej Bronarski, Adam Cie�lawski, El�bieta Gawryszewska, Wojciech Holnicki,
Agnieszka Indyk, Micha� Jurecki, Pawe� Kobek, Maria Lankosz-Mr�z, Maciej �anowiecki, Robert
M�czy�ski, Stanis�aw Michta, Piotr Mi�cik, Grzegorz Morek, Andrzej Najder, Jerzy Najder,
Andrzej Nied�wiecki, Piotr Rabiej, �ukasz Schuster, Maciej Skocze�, Andrzej Skowro�ski,
Wojciech S�owakiewicz, Marek Studnicki, Pawe� Suchanek, Andrzej Szandomirski, Maciej Zyba�a,
Adam Wierzba, Edmund Witecki, Grzegorz Zygier, Teresa ��towska-Huszcza
PRZYGOTOWANIE J�zef Andrzej Gierowski, Andrzej Betlej (s. 240, s. 313), Monika
KAPSU�	Jaglarz (s. 98, s. 366), Piotr Rabiej (s. 113)
MAPY	Jacek Kozak (mapy satelitarne na podstawie Global Digital Eleyation
Model, U.S. Geological Survey, EROS Data Centre, 1993), Andrzej
Najder, Piotr Rabiej, Tomasz Salwierz, Grzegorz Telega
(c) by FOGRA OFICYNA WYDAWNICZA, KRAK�W 2001
ISBN 83-85719-35-0 komplet ISBN 83-85719-56-3 T. 5. ISBN 83-7311-077-1
OFICYNA WYDAWNICZA
KRAK�W, ul. Marsza�ka J�zefa Pi�sudskiego 19
f\       Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media Warszawa, ul. Rosota 10

Spis tre�ci
 

9
10
12
13
15
16
19
19
20
24
28
31
34
38
42
46
47
48
49
52
55
60
63
66
68
71
73
74
77
78
79
80
81
83
87
89
90
91
93
94
95
Wprowadzenie - Rzeczpospolita u progu katastrofy
Wiek straconych nadziei Rywalizacja mi�dzy sejmem a kr�lem Pocz�tki rz�d�w sejmikowych �rednia szlachta i magnaci Pa�stwo wielu narod�w i wielu wyzna� Wzrost poczucia obywatelskiego
L       Kryzys wolno�ci
Ukraina w po�owie XVII wieku
Pocz�tki powstania Chmielnickiego
Krwawe bezkr�lewie
Elekcja Jana Kazimierza i sejm koronacyjny
Niefortunne rokowania i obrona Zbara�a
Protekcja turecka nad Ukrain� i bitwa pod Beresteczkiem
Pierwsze liberum veto i Batoh
Ugoda perejaslawska
Drugie liberum veto i pocz�tek wojny z Rosj�
Wielkie Ksi�stwo Litewskie - ofiara najazdu moskiewskiego
Walki obronne na Bia�orusi i Ukrainie
Przygotowania szwedzkie do wojny
Najazd szwedzki - czas kapitulacji
Najazd szwedzki - czas oporu
Walki ze Szwedami
Usuwanie wojsk szwedzkich z ziem polskich
Po�ska ofensywa dyplomatyczna
Pierwsza pr�ba rozbioru Rzeczypospolitej
Ko�cowe lata wojny ze Szwecj�
Pok�j oliwski
Zniszczenia wojenne
Straty demograficzne
Ujawnienie si� niedostatk�w organizacji pa�stwa
Reforma albo zapa��
Program reform
Unia hadziacka i wznowienie wojny z Rosj�
Zwyci�skie walki z Moskw�: szcz�liwy rok 1660
Naruszenie podstaw ustroju: wygnanie arian
Pr�by wprowadzenia elekcji za �ycia kr�la
Fatalny sejm 1661 roku
Konfederacje wojskowe
Dezorganizacja pa�stwa przez Zwi�zek �wi�cony
Rezygnacje w Prusach Ksi���cych i na �l�sku
Przygotowanie kampanii moskiewskiej

Ostatnia polska wyprawa na Moskw�	96
Rozejm andmszowski i zmiana przymierzy	101
�r�dla rokoszu Lubomirskiego	103
Nieudana walka dworu z rokoszem Lubomirskiego	105
Abdykacja Jana Kazimierza	108
Elekcja Micha�a Korybuta Wi�niowieckiego	110
Pierwsze niepowodzenia	112
Zmagania z magnack� opozycj�	115
Wsparcie szlachty dla kr�la	116
Ukrai�ski zam�t	118
Pocz�tek haniebnego roku 1672: zerwanie sejmu zimowego 121
Pr�by detronizacji Micha�a Korybuta i zerwanie sejmu wiosennego 122
Rzeczpospolita osamotniona wobec najazdu tureckiego	124
Upadek Kamie�ca i dalsze walki z naje�d�c�	126
Upokorzenie w Buczaczu	127
Konfederacje w Go��biu i Szczebrzeszynie	129
Pojednanie	131
Przygotowanie rozprawy z Turkami	132
I�      "Babie lato" sarmackiego pa�stwa	135
Ostatnie lata �wietno�ci Rzeczypospolitej polsko-litewskiej                               135
Zwyci�stwo chocimskie	135
Elekcja Jana III Sobieskiego	139
Odparcie najazd�w tureckich	139
Sejm koronacyjny i �urawno	141
Szansa odzyskania Prus Ksi���cych	143
Meandry polityki ba�tyckiej Jana III	146
Niepowodzenia dyplomatyczne w Stambule i Moskwie	148
Sejm grodzie�ski 1678 roku i zwrot w polityce Jana III	150
Przymierze z Austri�	153
Z odsiecz� pod Wiede�	155
Bitwa wiede�ska	158
Niepowodzenia w sprawie W�gier	161
Liga �wi�ta	166
Nieudane wyprawy na Mo�dawi�	167
Pok�j moskiewski i niefortunna wyprawa 1686 roku	170
Gor�czka opozycji - sejm 1688 roku	173
U progu wojny domowej	175
U�uda poprawy - sejm 1690 roku i ostatnia wyprawa na Mo�dawi� 178
Pod rz�dami Marysie�ki	181
Opozycja Sapieh�w i pog��bianie si� rozkladu pa�stwa	185
Odbudowa gospodarki i rozw�j kulturalny	189
Sarmatyzm	192
Katolicyzm pod presj� sarmatyzmu	194
Ograniczanie uprawnie� innowierc�w	197
Upadek szkolnictwa	199
Przeb�yski "wieku rozumu" w nauce	201

203
206
209
210
215
217
217
218
221
223
227
229
231
233
235
237
239
243
246
248
251
253
255
256
257
260
263
264
266
268
270
271
273
277
281
282
286
291
291
292
293
295
296
298
299
Literatura dojrza�ego Baroku Sztuka sarmackiego Baroku Promieniowanie kultury sarmackiej �ycie codzienne w Rzeczypospolitej Bilans " babiego lata "
DL    Wok� unii personalnej z Saksoni�
Ponure bezkr�lewie
Pocz�tki " czas�w saskich "
Saksonia - nowy partner Polski i Litwy
Niepowodzenia absolutystycznych d��e� w Saksonii
Rzeczpospolita w planach Augusta II
Wok� �ci�lejszego zespolenia Polski i Saksonii
Opanowanie tronu i koronacja Augusta II
Ostatnia kampania i pok�j z Turcj�
Przygotowanie dziala� nad Ba�tykiem
Kwestia pruska i sejm pacyfikacyjny
Walki w Wielkim Ksi�stwie Litewskim
Pocz�tki Wielkiej Wojny P�nocnej: kampania inflancka
Przeniesienie wojny na tereny Rzeczypospolitej
Najazd szwedzki i bitwa pod Kliszowem
" Taniec goniony "
Rady Senatu i sejm 1703 roku
Odpowied� opozycji - konfederacja warszawska
Elekcja antykr�la
Konfederacja sandomierska i sojusz narewski
Traktat warszawski i dalsze sukcesy Szwed�w
Traktat w Altranstddt
Rzeczpospolita na �asce cara
Stanis�aw I i sandomierzanie
Restauracja Augusta II
W��czenie si� Turcji do wojny i walki na Pomorzu Szczeci�skim
Kryzys 1713 roku
O wzmocnienie w�adzy monarszej
Konfederacja tarnogrodzka
Rokowania z tarnogrodzianami
Traktat warszawski i sejm "niemy"
O uwolnienie spod kurateli rosyjskiej: sejmy z lat 1718-1720
i traktat wiede�ski
IV.    Mi�dzy anarchi� a O�wieceniem
Zniszczenia wojenne i upadek gospodarczy
Wzrost ci�ar�w ch�opskich
Zubo�enie chlop�w i jego spo�eczne konsekwencje
Upadek miast
Autonomia i pozycja �yd�w
Zmiany w po�o�eniu szlachty
Latyfundia magnackie

Pocz�tki manufaktur magnackich	301
Rola pa�stewek magnackich w dezintegracji Rzeczypospolitej	302
Zr�nicowanie wewn�trzne magnaterii	304
Mentalno�� magnat�w	306
Upadek poczucia obywatelskiego	309
Rozklad sejmu walnego	310
Kryzys w�adzy kr�lewskiej i urz�d�w ministerialnych	311
S�downictwo na us�ugach magnat�w	316
Sejmiki jako organa w�adzy prowincjonalnej	318
S�abe wojsko i s�aba dyplomacja	320
G�osy krytyczne i pierwsze szlacheckie pomys�y reformatorskie	322
Rzeczpospolita jako obiekt w po�ityce mi�dzynarodowej	327
Uk�ady s�siad�w w obronie z�otej wolno�ci w Polsce	328
Sprawa toru�ska i jej reperkusje	329
Ograniczanie praw dysydent�w	331
Powstanie wielkich oboz�w politycznych: Familia i Potoccy	333
Zabiegi o nast�pstwo tronu po Augu�cie II	335
Przedostatnie bezkr�lewie i elekcja Stanis�awa Leszczy�skiego	338
Interwencja rosyjska i druga elekcja	339
Wojna o tron polski - obrona Gda�ska	340
Konfederacja dzikowska	341
Pacyfikacja Rzeczypospolitej	344
Wojna wschodnia i stracona szansa wzmocnienia Rzeczypospolitej                  346
�l�sk przed najazdem pruskim	347
Najazd pruski na �l�sk	352
Rzeczpospolita wobec pierwszej wojny �l�skiej	353
Rzeczpospolita wobec drugiej wojny �l�skiej	354
Mi�dzy Czartoryskimi a Potockimi	356
Rzeczpospolita wobec wojny siedmioletniej	359
Przewroty petersburskie i ich wp�yw na sytuacj� w Rzeczypospolitej                361
Przenikanie my�li o�wieceniowej do Rzeczypospolitej	363
Pod�o�e przyswajania ideologii O�wiecenia w Rzeczypospolitej	364
Pozycja Ko�cio�a katolickiego	368
Obce impulsy we wczesnym O�wieceniu	371
Prze�om w szkolnictwie	374
Rozw�j nowej nauki i jej mecenasi	377
Pocz�tki czasopi�miennictwa o�wieceniowego	379
Sztuka na przej�ciu od Baroku do O�wiecenia	380
Pomys�y reformatorskie z lat czterdziestych	382
"Glos wolny wolno�� ubezpieczaj�cy"	384
,,O skutecznym rad sposobie"	386
Zako�czenie	389
Zestawienie wybranej literatury	393
Indeks	396

Wprowadzenie - Rzeczpospolita u progu katastrofy
Wiek straconych nadziei
Przesz�o stuletni okres, od wybuchu powstania Chmielnickiego do ustania unii persona...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin