Najważniejsze fakty z historii miasta S t a n i s ł a w o w a.pdf

Najważniejsze fakty z historii miasta S t a n i s ł a w o w a

Data

Wydarzenie

1437

Historyczne wzmianki i dokumenty z przeszłości wsi w miejscu której Andrzej

Potocki wybudował gród - Stanisławów znaleźć można w aktach grodzkich

i ziemskich z 1437 roku. "Akta grodzkie i ziemskie - Najdawniejsze zapiski sądów

halickich z 1435 -1475". W-wa 1887, s. 27. Obecnie w Państwowym Archiwum we

Lwowie.

1650

1662

W miejscu starej wsi Zabłotowo inni podają Zabłocie położonej 256 m n.p.m.

Andrzej Potocki wybudował miasto fortecę - Stanisławów. Dla gospodarczego

ożywienia nowego miasta sprowadził Ormian i Żydów. W tym czasie miasto było

zamieszkałe przez narodowości: polsko-ruską, ormiańską i żydowską. Z czasem

napływały inne narodowości. Miasto zostało opasane wałem ziemnym i palisadami.

Nieco później murem i fosą. Do miasta prowadziły dwie bramy: halicka

i tyśmienicka, oraz furta zwana ormiańską.

1662

7 maja stanisławowska forteca wraz z przysiółkami otrzymała na prawie

magdeburskim przywileje lokacyjne (wieloetnicznościowe): między innymi prawo

samostanowienia, prawa religijne, prawo na cotygodniowe targi piątego dnia

tygodnia i w niedzielę od godz. 9.00 wokół ratusza oraz na jarmarki: trzy w roku po 4

tygodni. Odrębne przywileje otrzymali Ormianie i Żydzi.

1662 Zbudowano pierwszy rzymsko - katolicki kościół. Był to kościół drewniany

1662 Pierwszym wójtem w Stanisławowie został Polak B. Androszewski.

1663

14 sierpnia król Jan Kazimierz nadał we Lwowie de jure miastu prawa magdeburskie,

potwierdził uprzednio nadane przywileje oraz zatwierdził herb miasta. Miasto zaś

nazwane zostało Stanisławowem na cześć 12-letniego syna Andrzeja Potockiego -

Stanisława. Istnieje też prawdopodobieństwo, że także na cześć swego ojca hetmana

Stanisława Rewery Potockiego.

1664

Od początku tegoż roku były organizowane cechy rzemiosł: rzeźniczy, szewski,

krawiecki.

1666

W mieście zbudowano pierwszy drewniany ratusz. Podziemia ratusza były połączone

lochami z różnymi strategicznymi punktami miasta.

1667

Zmarł hetman wielki koronny, starosta halicki, wojewoda krakowski - Stanisław

Rewera Potocki, ojciec założyciela miasta Andrzeja.

1669

15 kwietnia Andrzej Potocki założył "Kolonię Akademicką" - kolegiaty jezuickie

przy których powstały filie uniwersytetu krakowskiego. Kościół rzymsko-katolicki

otrzymał godność kolegiaty. Kapituła kolegiacka sprawowała opiekę nad szkołą

Kolonią Akademicką.

1672

Od chwili upadku Kamieńca Podolskiego stanisławowska forteca obok halickiej stała

się najważniejszym punktem obrony na tych ziemiach Rzeczpospolitej.

1672

W Stanisławowie przebywał Ulrich von Verdum, który w swym "Dzienniku" opisał

miasto oraz ratusz.

1672

1703

Przebudowano kościół parafialny (architekt: F. Korassini i K. Bene). Najstarsza

budowla miasta. Styl barokowy z elementami renesansu. Wcześniej był drewniany.

1676

Na początku września armia turecka Ibrahima baszy w połączeniu z tatarami

w pochodzie na Polskę podeszła pod fortecę, zniszczyła ją , lecz nie mogła szturmem

zdobyć miasta dzięki zbliżającej się odsieczy Jana lll pod Żurawnem Przedmieście

wschodnie i południowe zostało zupełnie spalone. Miasta bronił komendant fortecy

Jan Kamiński. Po tureckim oblężeniu rozebrano ratusz, który został uszkodzony.

1677

W związku z bohaterską obroną miasta Warszawski Sejm zwolnił mieszkańców od

podatków na rzecz odbudowy zniszczeń. Uchwała zwała się "Fundacją Ecclesiae

Collegiatae Stanislavovie..."Przez lat 12 uwolniony z podatków oprócz ceł

koronnych. Napływ Ormian był tak duży, że w tym roku otrzymali prawo na własny

magistrat, czyli samorząd niezależny od polsko-ruskiego. Król Jan lll Sobieski

zatwierdza w tym roku przywileje Ormian w Stanisławowie.

1679

1682

Pod kierownictwem inż. Karola Benoego udoskonalono, odnowiono oraz umocniono

nadwyrężone mury fortyfikacyjne fortecy i wyremontowano zamek.

1680

Halicki Sejm Mały nazwał Stanisławów stolicą całego Pokucia. Tego też roku

wybudowano arsenał.

1683

12 września w bitwie z Turkami pod Wiedniem zginął najstarszy syn twórcy miasta

Andrzeja Potockiego - Stanisław. Ciało jego przywieziono do Stanisławowa

i pochowano w grobowcach kolegiaty.

1690

Zakon Trójcy Przenajświętszej - Trynitarów wybudował klasztor i kościół

drewniany.

1691

We wrześniu zmarł założyciel miasta - hetman wielki koronny Andrzej Potocki.

Dziedzicem Stanisławowa zostaje jego młodszy syn Józef hetman wielki koronny,

starosta halicki.

1695

Rozpoczęto po raz trzeci przebudowę miejskiego ratusza na planie krzyżowym, który

przetrwał do pożaru miasta w 1868 roku. Na wieży ratusza wstawiono zegar

z czterema cyferblatami, a na kopule umieszczono figurę Archanioła Michała

pokonywającego szatana w postaci smoka. Zaczęto też brukować ulice. Miasto

obwarowano staranniej, mury rozszerzono, a zamek zaopatrzono w zbrojownię.

1702

W mieście przebywał Franciszek Rakoczy (od 1704 książę Siedmiogrodu, a od 1705

Węgier). Przywódca powstania przeciw Habsburgom.

1703

Ukończono budowę w centrum miasta murowanego kościoła parafialnego pod

wezwaniem najświętszej Marii Panny Łaskawej. W tym roku Józef Potocki brał

udział w pacyfikacji powstania chłopskiego S. Paleja

1707

Pod miasto podeszli Kozacy i carscy żołnierze - zajęli przedmieście Stanisławowa

(po raz pierwszy), władali miastem jeden rok do 1708 roku. Dokonali wiele

zniszczeń i rabunków Zostawili miasto okrutnie zniszczone i wyludnione. Moskale

wraz z hetmanem Sieniawskim - stronnicy Augusta II w ten sposób zemścili się na

Józefie Potockim, który był stronnikiem króla Stanisława Leszczyńskiego.

1709

Statystyka: mieszkało 221 rodzin, mieszkańców ok. 1494, 9 szewców, 6 rzeźników, 5

kowali, 3 krawców, 3 stolarzy, 2 tkaczy, 2 kuśnierzy, 2 kotlarzy, szklarz, młynarz,

tokarz, piekarz, 2 apteki.

1709

1711

Miastem zawładnęła zaraza morowa (epidemia morowego powietrza).

1712 Napad Moskali powtarza się (po klęsce Karola XII pod Połtawą.

1713

Właściciel miasta rozpoczął odbudowywanie miasta. - Stanisławowską szkołę tzw.

"Kolonię Akademicką" przejęli sprowadzeni jezuici

1719

Józef Potocki sprowadził do Stanisławowa Jezuitów, którzy przyczynili się do

rozwoju szkolnictwa i oświaty.

1720

1727

Zbudowano klasztor jezuicki, przy którym powstało kolegium jezuickie -

pięcioklasowa szkoła. W miejscu, gdzie stał niegdyś drewniany zamek ojcowski.

1729

Józef Potocki wydaje obszerny przywilej a raczej instrukcję dotyczącą organizacji

życia wewnętrznego cechów. Wymienia w nim cechy: puszkarskie, szychlerskie,

miecznicze, paśnicze, konwisarskie, siodlarskie, złotnicze i stolarskie.

1730

Miasto nawiedziła zaraźliwa choroba z Turcji - dżuma. Zmarłych grzebano zbiorowo

za miastem przy drodze do Tyśmienicy. W tym czasie syn Józefa, Stanisław wzniósł

pomnik statuę Zbawiciela Świata z kulą ziemską w ręku i napisem: Salvator mundi

salva nos -- obok cmentarza, w ogrodzie ochronki im. Mroczkowskiej za

wdzięczność odwrócenia nieszczęścia. Około 1730 roku wybudowano na

przedmieściu tyśmienickim kościół pod wez. Św. Józefa i stanęła tam też cerkiew

drewniana św. Barbary.

1732

Zbudowano w miejsce starego drewnianego murowany klasztor i kościół ojców

Trynitarów, który częściowo spalił się podczas pożaru w 1868 roku.

1732 Statystyka: spis ludności ok. 3321 mieszkańców.

1737 Przebudowano i odnowiono kościół - kolegiatę

1737

1739

Rosjanie z Kozakami oblegli fortecę z boku Tyśmienicy i Knichinina (po raz trzeci).

Miasto oblężenie mężnie wytrzymało i zmusiło wroga do odwrotu. Przyczyną napadu

była walka sukcesyjna o tron między Augustem III, a Leszczyńskim. Miasto bronił

gen. Hundorf.W dowód wdzięczności Potocki własnym kosztem wzniósł na

przedmieściu halickim od północnej strony miasta kamienną statuę Bogarodzicy, na

wysokim podnóżu oraz pod spodem napis SPWS 1739 AD a nad napisem

umieszczono dużą kulę armatnią.

1742

1762

Armeński sobór wybudował kościół ormiański w stylu barokowym w miejscu

drewnianego .-(dziś prawosławny).W 1742 roku wzniesiono okazałą figurę św. Jana

Nepomucena na przedmieściu halickim zaraz za bramą - wychodząc z miasta.

1744

Przebudowano kolegium jezuickie w stylu barokowym, od 1784 gimnazjum

państwowe, jedno z pierwszych na terytorium Pokucia. Zbudowany został klasztor

oo. Jezuitów, murowany, trzypiętrowy, na planie prostokąta, pokryty dwuspadowym

dachem. W latach dwudziestych pełnił funkcję państwowego gimnazjum.

1751

Zmarł dziedzic miasta - Józef Potocki. Pochowano go z wielką okazałością w

grobowcach rodzinnych w kolegiacie - 25 września. Przez krótki czas dziedzictwo

obejmuje jego syn, Stanisław wojewoda poznański.

1753

1763

Został wybudowany murowany kościół Jezuitów (architekci: S. Potocki, H. Dalke,

obecnie greckokatolicki kościół metropolitarny).

1754

25 kwietnia na stanisławowskim rynku stracono rozbójnika następcę Dowbosza

Wasyla Bajuraka.

1760

Nową dziedziczką Stanisławowa została Katarzyna Kossakowska. Miasto pozostaje

jako jej własność aż do rozbioru Polski.

1761

Żydzi wybudowali synagogę (spaliła się podczas pożaru miasta), została

odbudowana.

1762

W Stanisławowie przebudowano ormiański kościół na murowany, który był w 1742

roku zbudowany z drewna.

1764

7 stycznia Kniaź Daszkow zdobył fortecę stanisławowską - przebywali w niej do 5

października 1764 roku.

1767

Wybudowano najstarszy zakład piwowarski (browar) przy ul. Nowogrodzkiej 49.

Wcześniej ulica. Wyrobnicza nr.47 .Kompleks budynków w stylu barokowym,

murowany, na planie prostokąta, jednopiętrowy, pokryty dwuspadowym dachem.

Drugi budynek dwupiętrowy z poddaszem, zbudowany na wysokiej podmurówce.

1768 Rosyjskie pułki w Stanisławowie.

1770 Zaraza morowa opanowała miasto.

1772

I rozbiór Polski - Stanisławów przechodzi pod panowanie cesarzy austriackich. Tu

ustanowiono siedzibę urzędu cyrkularnego i w tym powstał pierwszy cyrkuł w

Galicji.

1772

25 października w związku z przejęciem władzy przez Austro-Węgry do

Stanisławowa weszli pierwsi strzelcy (Kawalerzyści austriaccy i oni utworzyli

wojskowy garnizon). Nastąpiło reorganizowanie urzędów i magistratu.

1782

Połączono obwody tyśmienickie i kołomyjskie - utworzono jeden stanisławowski i w

związku z tym powstało kilka nowych urzędów państwowych. Powstaje urząd

obwodowy, który początkowo mieścił się w gmachu pojezuickim. W tym roku

założono jeden z największych i najstarszych cmentarzy w Polsce. Starszy od

Powązek i lwowskiego Łyczakowa. Zniszczono go w 1980r.Usytuowany był przy ul.

Tyśmienickiej (górnej Sapieżyńskiej) obok magazynu tytoniowego. Od 1782 roku

kościół rzymsko-katolicki przestaje być kolegiata.

1783

Podczas swego objazdu po Haliczczyźnie austriacki cesarz Józef II odwiedził

Stanisławów. Rodzina Potockich przyjęła go bardzo uroczyście. Zaprowadzono

szkoły gimnazjalne, których prefektem był ks. Franciszek Milbacher ex jezuita.

1786

Przedmieścia przeszły w nazwę ulic. Utworzono sąd szlachecki (forum nobilium) dla

czterech obwodów. Urząd umieszczony został w klasztorze dawnych trynitarów- a

drugie skrzydło klasztoru zamieniono na więzienie.

1787 Rozpoczął pracę browar - najstarszy z okolicznych browarów.

1797 Katarzyna Kossakowska sprzedaje część swego majątku bratu Piotrowi Potockiemu.

1799 Kościół kolegiacki zamieniono na farny.

1801

Majątek Potockich przeszedł na własność państwa austriackiego. Ratusz został zajęty

przez urząd austriacki. A z powodu dość dużego zadłużenia w który wpadł Piotr

Potocki browar przeszedł na własność państwa austriackiego.

1804

Nakazem cesarza zniesiono mury stanisławowskiej fortecy (wały rozbierano do 1870

roku). Mury rozebrano do 1812 roku i to zmieniło strukturę przestrzenną

Stanisławowa oraz wygląd zewnętrzny miasta.

1809

Do Stanisławowa wkraczają zwycięskie wojska Księstwa Warszawskiego.

Przedstawiciele Józefa Poniatowskiego stworzyli tu zagon Strzelców. Zarządzali

jakiś czas miastem i nawet zorganizowali nowy miejski urząd. Szóstego czerwca

książę Józef Poniatowski z wojskiem Napoleona zajął Stanisławów i był tam do

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: