Stopy firmy Endolite
waga fotografie przedstawiają tylko robocze wnętrze stopy bez zewnętrznej kosmetyki.
Stopa "MERCURY" posiada osobne elementy pięty i palców wykonane z kompozytu węglowego dopasowywane specjalnie dla każdego użytkownika, odpowiednio do jego wagi ciała i aktywności.
Stopa "SENIOR" to wyjątkowo lekka konstrukcja dla osoby starszej i mało aktywnej. W stopie można łatwo wymienić zewnętrzna kosmetykę.
Stopa "DYNAMIC RESPONSE 2" to połączenie sprawdzonej stopy "MULTIFLEX" z dynamicznym elementem z kompozytu. Stopa ma regulowaną twardość, może to zrobić sam użytkownik. Polecana dla osoby aktywnej wymagającej komfortu.
Stopa "STELLAR" to stopa typu SACH. Jest prosta i trwałą. Posiada możliwość regulacji twardości pięty. Jest wodoodporna.
Klasyczna stopa firmy o nazwie "ENDOLITE" to sprawdzona konstrukcja stopy wieloosiowej , lekkiej i komfortowej.
Stopy firmy Ossur
Uwaga fotografie przedstawiają tylko robocze wnętrze stopy bez zewnętrznej kosmetyki.
Najnowsza stopa firmy "AXIA" ma znakomite właściwości biomechaniczne pozwalające na komfort i dynamikę chodu.
"CETERUS" to stopa dynamiczna z rotacyjnym elementem pneumatycznym (niebieska kulka) umożliwiające samodzielne ustawianie twardości stopy przez pacjenta przy pomocy pompki. Rozwiązanie dla osoby aktywnej.
"LP SYMES'" jak sama nazwa wskazuje jest stopą dla amputacji poprzez kostkę. Nadaje sie dla wszystkich pacjentów. Wymaga 5cm przestrzeni.
Stopa "ELATION" nadaje sie dla aktywnej osoby często zmieniającej buty o różnej wysokości obcasa. Dynamiczna i prosta w ustawianiu.
Stopa "FLEX JUNIOR" dla dziecka od 15 do 45 kg. Dynamiczna stopa o prostej i lekkiej konstrukcji.
Stopa "K2 Sensation" przeznaczona jest dla osób mało aktywnych. Jest lekka i komfortowa. Posiada element stawu skokowego.
Stopa "LP VAriflex" to sprawdzona konstrukcja dynamicznej stopy dla osoby aktywnej o długim kikucie.
Stopa "MODULAR 3" to klasyczna stopa FLEX o znakomitych właściwościach mechanicznych przeznaczona dla najaktywniejszych osób. Jest lekka i sprężysta.
Stopa "RE-Flex" to połączenie dynamiki i komfortu. Posiada element resoru.
Stopa "S-sprint" to rozwiązanie dla sportowców i biegaczy na protezie. Ciekawym zastosowaniem tej stopy jest obustronna amputacja powyżej kolan w przypadku dziecka. Wygląd protez szokuje, ale jest wyjątkowo praktyczny.
Większość powyższych stóp Ossur'a to stopy z górnej półki cenowej. Stopa "SURE FLEX" to kompromis z ceną. Przyzwoita cena i funkcjonalność FLEX'a.
Stopa "TALUX" doskonale imituje ruch naturalnej stopy. Jest bardzo elastyczna i komfortowa.
Stopa "VARIFLEX" jest rozwiązaniem łączącym w sobie wiele z wyżej wymienionych cech innych stóp OSSUR'a
Prostota lekkość i dynamika
Stopy firmy Freedom
Firma założona przez osoby wcześniej związane z wytwarzaniem stopy FLEX, prekursorów zastosowania kompozytów węglowych w konstrukcji stopy.
FS1000 posiada znakomite wartości odbicia (oddania energii), więc nadająca się dla osób bardzo aktywnych. Długi płatek pięty umożliwia łagodną absorpcję uderzenia podczas chodu.
FS2000 to stopa przeznaczona dla osób z długim kikutem, gdzie nie ma miejsca na inną stopę.
FS3000 to pośrednia stopa między powyższymi dwoma.
Stopa "RENEGATE" posiada swego rodzaju pionowy absorber - resor. Ciekawa, unikalna konstrukcja.
Stopa "RUNAWAY" posiada możliwość ustawiania wysokości obcasa przez użytkownika. Dobre dla bardzo aktywnych kobiet z amputacja goleni.
"SKIFOOT" jak nazwa wskazuje jest przeznaczona dla narciarza.
Elementy kolanowe protez nogi
Mechaniczne kolano protezowe pełni ważną funkcję w protezie powyżej kolana: symuluje naturalny ruch nogi, to znaczy zginanie i prostowanie podczas chodzenia, i siedzenia, jednocześnie zapewnia bezpieczne podparcie w fazie stania na protezie. Kontrola ruchów kolana jest pośrednia, użytkownik protezy wykorzystuje siły inercji aby kolano wyprostować lub zgiąć, wszak nie ma mięśni prostujących i zginających kolano. Pomimo to dobrze wytrenowany pacjent może przyzwoicie chodzić nawet na prymitywnym kolanie zawiasowym.
Oprócz problemu stabilności kolana w fazie podparcia (kolano nie może zgiąć się, bo pacjent upadnie), mamy jeszcze inny problem: stopa protezowa wraz z podudziem zachowuje się jak wahadło, którego ruch może opróżniać chodzenie. Proste kolana protezowe posiadają dlatego wspomaganie prostowania w postaci sprężyny lub gumy, bardziej zaawansowane kolana wykorzystują elementy pneumatyczne lub hydrauliczne.
W ostatnich dwóch dekadach nastąpił bardzo szybki rozwój technologiczny w protetyce i powstało wiele nowych elementów protezowych. Obecnie jest na rynku Europejskim ponad sto różnych kolan, od przestarzałych zewnętrzno-szkieletowych, jednoosiowych zawiasów, poprzez modularne, wieloosiowe, skomplikowane hydrauliczne konstrukcje, do najbardziej zaawansowanych, sterowanych elektronicznie.
Nie istnieje najlepsze kolano. Dla każdego rodzaju protezy i dla każdego użytkownika można dobrać w miarę optymalne rozwiązanie. Często w praktyce subiektywne preferencje przeważają nad teoretycznymi zasadami biomechaniki i pacjent wybiera sam najlepsze dla siebie kolano. Oczywiście jeśli ma możliwość takiego wyboru. Chodzenie na protezie i sterowanie nią nie jest łatwe dlatego też nie powinno się zbytnio eksperymentować z próbowaniem różnych rozwiązań. Nie należy też zapominać, że każda zmiana dokonana w protezie wymaga co najmniej dwóch tygodni czasu zanim użytkownik protezy w pełni się do niej dostosuje, a pierwsze wrażenie niekoniecznie jest miarodajne.
Wybierając odpowiednie kolano można kierować się następującymi kryteriami:
· cena kolana
· stabilność podparcia (mamy tutaj kolana luźne, zatrzaskowe, z hamulcem lub z blokadą)
· kontrola ruchu (można wybrać pomiędzy: kolanami luźnymi, ze sprężyną, pneumatycznymi i hydraulicznymi)
· ciężar kolana
· geometria kolana (w grę wchodzą kolana jednoosiowe, wieloosiowe, małe, duże...)
· trwałość kolana
Cena kolana
Najdroższe konstrukcje kolan sięgają kilkunastu tysięcy euro, co drastycznie ogranicza możliwość ich szerokiego stosowania. Chodzi tutaj o kolana elektroniczne takie jak: angielskie kolano ADAPTIVE, najnowsze, kolano RHEO firmy Ossur i kilka innych. W krajach Europy i w USA nie są one refundowane przez powszechne Kasy Chorych. Tylko wyjątkowo i w dobrze umotywowanych przypadkach jest szansa na ich zdobycie.
Większość dobrych, mechanicznych kolan kosztuje od 2 do 4 tysięcy euro, kolana te są standardem w Europie i USA. W tej klasie cenowej dostępne są kolana porównywalne do C-leg, choćby takie jak amerykańskie ULTIMATE. Należy jednak podkreślić, że cena rynkowa kolana nie koniecznie przekłada się proporcjonalnie na funkcjonalny zysk. Najtańsze kolana stosuje się w protezach nisko budżetowych lub dla osób mało aktywnych, w bardzo podeszłym wieku lub w protezach kosmetycznych. Ich cena może być nawet poniżej stu euro. Z badań biomechanicznych zużycia energii podczas chodzenia wynika, iż dobrze wytrenowany użytkownik protezy z tanim i prostym kolanem niewiele zyska zamieniając je na kolano zaawansowane.
Cena kolana nie zawsze idzie w parze z jego trwałością i bywa też tak, że najtańsze kolana częściej psują się. Zważywszy charakter produktu- proteza jest niezbędnym przedmiotem codziennego użytku, oszczędzanie na cenie może spowodować znacznie wyższe koszty.
Stabilność podparcia
Najbardziej stabilnym rodzajem kolana jest kolano z zatrzaskiem, zamkiem, który blokuje zginanie protezy. Chodzi się na takiej nodze niezbyt ładnie, ale za to bezpiecznie. Rozwiązanie jest optymalne dla osób z problemami z koordynacją ruchów, lub dla tych, którzy czują się niepewnie na protezie. Podczas siadania, kolano można w prosty sposób odblokować. Utrzymuje się, że chodzenie ze sztywną nogą kosztuje więcej energii niż chodzenie ze zginaniem kolana. Argument ten nie ma praktycznej wartości ponieważ dotyczy osób bardzo mało chodzących, dla których czynnikiem ograniczającym aktywność nie jest ich kondycja fizyczna.
Stabilność może zapewnić prostemu kolanu zawiasowemu takie jego wbudowanie w protezę, iż podczas podparcia na wyprostowanej protezie kolano doznaje siły przeprostu. Żeby to zrealizować, oś kolana musi znajdować się z tyłu, poza osią działania siły podparcia, im więc kolano przesunięte bardziej do tyłu w stosunku do stopy i kikuta, tym bezpieczniejsze. Problem z takim ustawieniem polega na tym, że zginanie i prostowanie protezy podczas chodzenia wymaga wysiłku, nie jest proste i ruchy kolana nie są naturalne. Do dnia dzisiejszego stosowane są najprostsze jednoosiowe kolana. Ich główną zaletą jest nska cena.
Problem stabilności kolana rozwiązuje konstrukcja wieloosiowa, dzięki której uzyskuje się wyjątkową stabilność i jednocześnie dobrą kosmetykę chodu. Najczęściej stosowana jest konstrukcja oparta na 4-osiowym kolanie Habermann'a a najbardziej zmyślną jest rewelacyjne 7-osiowe kolano TOTAL. Osie tego kolana tak są ustawione, iż nawet podczas schodzenia ze stromej góry, kolano zachowuje blokadę jednocześnie zginając się kilkanaście stopni. Dopiero kiedy przodostopie jest podparte, kolano zgina się, umożliwia to naturalne chodzenie.
Od wielu lat stosuje się kolana z mechanizmem hamującym lub blokującym, który aktywuje się podczas osiowego obciążenia protezy. Kolano można zgiąć odciążając nogę. Najnowsze kolana tego typu pozwalają na powolne siadanie z jednoczesnym obciążaniem nogi ponieważ mechanizm nie blokuje kolana, a tylko hamuje zginanie. Wykorzystuje się to podczas siadania, schodzenia z góry lub naprzemiennego schodzenia po schodach. Szczególnie korzystne to jest podczas siadania, umożliwia częściowe odciążenie zdrowego kolana i przeniesienie ciężaru na protezę. W tradycyjnych protezach podczas siadania cały ciężar ciała spoczywa na zdrowej nodze i na zginającym się kolanie, może to mieć wpływ na wcześniejsze problemy i bóle kolana. Mechanizm hamujący zginanie posiadają kolana mechaniczne takie jak niemieckie kolano 3R80, amerykańskie ULTIMATE, oraz kolana z elektronicznym sterowaniem, jak m.in. C-LEG.
Kontrola ruchów
Kolano protezowe zgina się i prostuje pod wpływem ruchu kikuta, aby jego ruch nie wyglądał jak ruch wahadła, stosuje się dodatkowe mechanizmy opróżniające- hamujące. Najprostsze to sprężyna, lub guma, która uniemożliwia głębsze zgięcie kolana, dzięki czemu wraca ono szybko do wyprostu. Zaletą takich kolan jest prostota mechanizmu i ich niska cena, wadą zaś nienaturalnie szybki wyprost i brzydka kosmetyka chodzenia. Kolana z mechanizmem pneumatycznym lub hydraulicznym pozwalają na płynne zginanie i prostowanie, dobrze imitujące naturalny ruch. W zależności od parametrów protezy i dynamiki chodzenia, można kolano ustawić na określoną prędkość regulując wielkość otworu, przez który przepływa płyn hydrauliczny. Regulacji może dokonywać sam użytkownik protezy zwiększając hamowanie zginania - żeby chodzić szybciej, lub odwrotnie. Prędkość prostowania zwykle pozostawia się nie zmienioną, ma ona niewielki wpływ na prędkość chodzenia. Podczas samodzielnych ustawień należy pamiętać, że zbytnie zamknięcie otworu w układzie hydraulicznym spowoduje jego zniszczenie.
Kolana elektroniczne posiadają zdolność samoustawiania powyższych parametrów, dzięki czemu można na nich ładnie chodzić w różnym tempie. Dodatkowo mogą one całkowicie zablokować nogę w razie niefortunnego kroku lub hamować powoli zgięcie umożliwiając siadanie i schodzenie z góry.
Ciężar kolana
Większość użytkowników protez twierdzi, że proteza jest za ciężka. Jednak rzeczywista waga protezy jest dużo mniejsza od wagi części amputowanej nogi, a odczucie ciężaru wiąże się z niemożnością sterowania protezą. Im sztywniej dopasuje się lej protezowy, tym proteza lżejszą się wydaje. Lekkie kolano protezowe może ważyć około 300 gram, najcięższe kolana nieznacznie przekraczają 1,5 kilograma. Na zdjęciu obok kolano Teh Linn, którego znaczny ciężar zrekompensowany jest całkowicie przez jego funkcjonalność.
Z badań biomechanicznych wynika, że ciężar kolana nie ma istotnego wpływu na zużycie energii podczas chodzenia, ma natomiast wpływ na jakość dopasowania leja. Krótki kikut i źle dopasowany lej protezowy może wykluczyć możliwość zastosowania ciężkiego kolana, natomiast dobry lej protezowy na "dobrym" kikucie pozostawia pełną swobodę wyboru kolana.
Ciężar kolana związany jest z jego funkcjonalnością, im więcej skomplikowanych mechanizmów, tym kolano cięższe. Kolana przeznaczone dla mało aktywnych osób, wykonane są z aluminium i są lżejsze od kolan przeznaczonych dla ludzi uprawiających sport. Mechanizm kolanowy zgodnie z normami europejskimi powinien wytrzymać ponad 3 miliony kroków w ciągu jednego roku.
Geometria kolana
Kolana protezowe można podzielić na dwie grupy: kolana jednoosiowe i wieloosiowe. Funkcjonowanie obu tych typów kolan jest w nowoczesnych konstrukcjach podobne. Istotne różnice są dwie: przy długim kikucie uda lub wyłuszczeniu w stawie kolanowym zwykle stosuje się kolana wieloosiowe ponieważ konstrukcja protezy nieznacznie tylko przedłuża część udową i kolano nie wystaje podczas siedzenia daleko. Dodatkowo, kolano wieloosiowe ma możliwość większego niż 90 stopni zgięcia, natomiast jednoosiowe kolano przy długim kikucie nie pozwala nawet na 90 stopni.
Drugą zaletą wieloosiowego kolana jest to, że podczas chodzenia, w momencie wymachu nogi, kiedy kolano jest w zgięciu około 30 stopni całkowita długość protezy jest o kilka centymetrów mniejsza niż w tej samej fazie na kolanie jednoosiowym. Istnieje mniejsze ryzyko zaczepienia stopą o wystający kamień, czy inną nierówność terenu. Wieloosiowe kolano pozwala więc na wykonane protezy o równej wysokości jak zdrowa noga, z kolanem jednoosiowym proteza powinna być o kilka milimetrów krótsza od nogi.
Kształt kolana i jego wielkość, szczególnie długość w szczególnych przypadkach może ograniczać jego zastosowanie. Osoby z długim kikutem lub wyłuszczeniem w kolanie o wzroście poniżej 1m 60cm zapewne nie mogą używać kolana c-leg i kilu innych długich kolan.
Trwałość kolana
Kolana zewnętrznoszkieletowe z aluminium, żywicy lub drewna, stosowane dawniej miały średni czas zużycia znacznie dłuższy niż 5 lat, kolana nie wymagały częstych przeglądów, były niezawodne i znane są przypadki intensywnego używania takiego kolana 20 lat i więcej. Kolana zewnętrznoszkieletowe odeszły do lamusa, zastąpiły je elementy modularne, łatwo wymienialne i częściej psujące się. Większość producentów kolan protetycznych daje na nie gwarancje jedno lub dwuletnie. W praktyce jeśli kolano jest odpowiednio zastosowane (każde kolano ma określony limit ciężaru ciała pacjenta i przewidywalną jego aktywność) , jeśli jest odpowiednio ustawione w protezie przez technika, to powinno wytrzymać kilka lat dłużej niż termin gwarancji.
Silikony
Ostatnie 20 lat w protetyce kończyn dolnych cechuje upowszechnienie się zastosowania nowych materiałów chroniących kikut przed urazami. Materiały te sprawiły iż osoba używająca protezy jest w stanie aktywniej żyć a dolegliwości podczas noszenia protezy zostały zredukowane.
Poniższe zdjęcie przedstawia kilka rodzajów pończoch z żelu, obecnie jest ich na rynku dziesiątki, jeśli nie setki. Pończochy, w zależności od materiału z którego są wykonane można podzielić na trzy podstawowe grupy:
· silikony
· elastomery termoplastyczne
· poliuretany
Wszystkie one mają wspólną cechę: po zawinięciu na kikut przylegają do skóry stanowiąc jakby jej pogrubienie i zabezpieczają przed obtarciami i odciskami wywołanymi siłami tarcia i ucisku w leju protezowym. Jednocześnie pończochy stanowić mogą zawieszenie protezy.
Pończocha przywiera do skóry kikuta tak szczelnie, że kikut z czasem (zwykle po kilku tygodniach używania) przestaje pocić się i nawet w upalne dni pozostaje suchy. Inną zaletą pończoch z żelu jest iż wygładzają tkankę blizn po urazach i oparzeniach, niektóre z pończoch zawierać mogą w strukturze żelu środki pielęgnujące naskórek.
Pończochy stosowane są między innymi dla osób z kikutem pozbawionym tkanki miękkiej i cienkim naskórkiem. Przykład takiego kikuta przedstawia zdjęcie obok.
Dzięki zastosowaniu pończochy poliuretanowej "TEC" pacjent ten jest w stanie normalnie funkcjonować i uprawiać hobby: zbieranie półszlachetnych kamieni w Sudetach.
Inny rodzaj kikuta, który zaopatrywany jest w protezę z pończochą z żelu jest kikut o dużej ilości miękkich - płynnych tkankach. Dzięki ciasnej pończosze tkanki kikuta ulegają pre-kompresji, przez co protezę łatwiej zakłada się, a w dłuższej perspektywie czasowej kikut się lepiej formuje.
Często spotyka się bardzo krótki kikut podudzia. W takich przypadkach pończocha z żelu pozwala na wyeliminowanie konieczności stosowania protez z tulejką udową. W praktyce nawet najkrótszy kikut daje się zaprotezować taką protezą, o ile staw kolanowy jest w pełni funkcjonalny.
Przeciwwskazaniem dla pończochy z żelu może być brak nawyków higienicznych pacjenta. Zarówno kikut, jak i pończocha muszą być codziennie dobrze wymyte.
Wadą pończoch z żelu jest przede wszystkim ich cena. (w granicach 300 euro), a ich trwałość w zależności od rodzaju to kilka miesięcy (elastomery) do kilku lat (silikony).
Sposób zakładania protezy przedstawiają poniższe zdjęcia.
Pończocha zawijana jest na kikut w taki sposób aby spód dokładnie przylegał do kikuta. Jeśli pozostawi się powietrze pod pończochą, to może gromadzić się tam pot, drażniąc naskórek.
Pończocha musi być nawinięta na kikut bez fałd i bez miejscowych naprężeń skóry.
Na ogół nie stosuje się żadnych kremów, choć w przypadku problemów skórnych można je stosować.
Przedstawiona na zdjęciu pończocha (alfa liner) zawiera w strukturze żelu dodatki aloesu.
Po nawinięciu pończochy ( tu na zdjęciu jest ona zbyt długa, jeszcze nie skrócona - nie musi sięgać do połowy uda), zakłada się twardy lej protezowy bez dodatkowych wkładek.
Przedstawiona na zdjęciu proteza ma tradycyjny lejek KBM. Proteza ta zawieszona jest poprzez ucisk ponad kolanem. Jest to jeden z kilku rodzajów zawieszenia protezy z pończochą z żelu lub silikonu.
W przypadku, kiedy kikut schudnie, na pończochę z żelu zakłada się dodatkowo zwykłą pończochę kikutową, jedną lub więcej.
Panuje błędne przekonanie, iż pończochy silikonowe powodują nadmierną atrofię (chudnięcie) kikuta. Dobrze dopasowana, nie za ciasna pończocha powoduje, że kikut w nią ubrany jest bardziej kompaktowy. W przypadku nowych amputacji atrofia kikuta pod wpływem pończochy silikonowej następuje szybciej, co jest korzystnym z punktu widzenia terminu wykonania definitywnej protezy. W przypadku ustabilizowanego kikuta, jeśli przechodzi się na nowy typ leja z pończochą wystąpić może początkowo niewielka atrofia i kikut od nowa stabilizuje się. W praktyce oznacza to, że nie należy dobierać zbyt ciasnych pończoch oraz, że dobrze jest przed wzięciem miary na nową protezę jeśli osoba z amputacją przez kilka dni przyzwyczaja się do pończochy.
W wielu ośrodkach, gdzie wykonuje się amputacje pończochy silikonowe stosowane są zamiast tradycyjnego bandażowania kikuta. Osoby z długo gojącymi się ranami dzięki pończochom mogą używać protezy.
Pończochy kikutowe z żelu stosowane są nie tylko w przypadku amputacji goleni. Poniższe zdjęcie przedstawia bardzo krótki kikut uda, pokryty bliznami.
Dzięki zastosowaniu pończochy z elastomeru "Alpha" została wyeliminowana konieczność używania pasa zawieszającego protezę, wcześniejsze próby wykonania zwykłego leja zasysanego (podciśnieniowego) nie powiodły się. Pacjent tracił protezę po kilku minutach siedzenia.
Innym problemem były częste obtarcia naskórka blizn, od kiedy zastosowano pończochę pacjent nie ma juz problemów z obtarciami kikuta.
Proteza zawieszona jest dzięki lince mocowanej do końca pończochy i wnętrza leja. Za pomocą linki można protezę łatwo zakładać ciągnąc linkę. (W przypadku amputacji udowych stosowanie trzpienia metalowego na końcu pończochy może sprawiać problemy podczas zakładania nogi.)
Sposoby zawieszenia protezy z pończochą z żelu:
1. zawieszenie typu KBM (nazwa nie odnosi się do kształtu leja, a jedynie do rodzaju zawieszenia protezy)
Przedstawia je zdjęcie obok. Podczas zakładania protezy kolano musi przecisnąć się przez górną krawędź lejka. Sam lejek powinien być nieco elastyczny.
Zaletą takiej protezy jest prostota konstrukcji, bardzo dobra stabilizacja boczna kikuta. (co szczególnie ważne jest przy bardzo krótkich i bardzo miękkich kikutach).
Wadą może być dyskomfort podczas długiego siedzenia ze zgiętym kolanem.
2. zawieszenie przy pomocy rękawa uszczelniającego
Krawędzie leja nie muszą być tak wysokie, jak na poprzednim zdjęciu, na lej, kolano i udo naciąga się silikonowy rękaw uszczelniający. Dzięki temu, że powietrze nie ma dostępu do leja proteza stanowi niemal jedność z kikutem. Tego typu zawieszenie protezy stosuje się w przypadku najbardziej aktywnych osób. Zdjęcie z lewej strony demonstruje wiszącego za nogi młodego człowieka reklamującego rękaw uszczelniający.
Takie zawieszenie protezy może sprawiać problemy osobom o siedzącym trybie życia ponieważ często rękaw marszczy się w dole podkolanowym i uciska.
Rękaw uszczelniający można stosować w tradycyjnych protezach goleni z miękką wkładką, nie koniecznie razem z pończochą silikonową.
cdn... ...
dziubusek30