ODNOWA BIOLOGICZNA
Wysiłek → zmęczenie → wypoczynek fizyczny
(restytucja)
Zmęczenie mięśni – jako efekt trwania wysiłku fizycznego cechuje się obniżeniem zdolności reagowania na bodźce, które poprzednio powodowały ich skurcze. Jest ono spowodowane wyczerpaniem się zapasów materiału energetycznego w tym nagromadzeniu kwasu mlekowego, w skutek zmniejszonych dostaw tlenu oraz zmniejszeniu ilości acetylocholiny, związku przekazującego impulsy nerwowe na styki nerwowo – mięśniowe.
Zmiany zachodzące w organizmie człowieka podczas długotrwałego wysiłku
wyczerpanie glikogenu mięśniowego
zmiany rozmieszczenia krwi
wzrost częstości skurczów serca
wzrost wentylacji płuc (duszność wysiłkowa)
wydzielanie potu
zmiany regulacji funkcji ustroju
Zmiany obwodowe → zmęczenie mięśni
Zmiany ośrodkowe → zmęczenie ośrodków nerwowych w mózgu
Zmęczenie lokalne (do 30% tlenu)
ostre (narastająca utrata zdolności roboczej, szczególnie intensywnie pracującego odcinka narządu ruchu, osłabienie, sztywność, ból)
przewlekłe – przy stałym schemacie ruchowym osłabienie koordynacji precyzji szybkości i wytrzymałości ruchowej
Zmęczenie ogólne (ponad 30% tlenu)
ostre (po jednorazowym, bardzo intensywnych wysiłkach np biegi, lekkoatletyka, subiektywne i obiektywne odczyny)
przewlekłe (wynikiem niedostatecznego wypoczynku), przetrenowanie
Przetrenowanie – stan przewlekłego zmęczenia o ostrym treningu (wysiłku) przy sprzyjającym stosowaniu niewłaściwych przerw, objawami przetrenowania są: niedostateczne odżywianie, brak białek, witamin, program treningowy niedostosowany do zwiększonej wydolności zawodnika np po grypie, przeziębieniu.
Przetrenowanie
sympatykotoniczne (objawy z przewagą stanów pobudzenia)
parasympatykotoniczne (objawy ze stanem apatycznym)
Likwidacja skutków przetrenowania sympatykotonicznego obejmuje:
Ograniczenie obciążeń treningowych – ukierunkowanie na trening wytrzymałościowy, ukierunkowanie na trening wytrzymałościowy o małej intensywności lub aktywny wypoczynek (pływanie rekreacyjne), zmiana środowiska, kąpiele obojętne z dodatkiem soli lub dwutlenku węgla, masaż relaksacyjny, naświetlanie ultrafioletem o małych dawkach, dieta zasadowa
Likwidacja skutków przetrenowania parasympatykotonicznego obejmuje:
Zmianę objętości tlenowych, wprowadzenie ćwiczeń rozluźniających i siłowo – szybkościowych, zmiana klimatu (morze), masaż pobudzający, bicze wodne ciepłe i zimne na zmianę, krótkie zabiegi w saunie, dieta kwasowa bogata w witaminy i białka oraz zajęcia z psychoterapeutą.
Procesy restytucyjne – odpowiedzialne za dostarczenie do komórek, tkanek, narządów substancji energetycznych oraz wydalanie kwaśnych metabolitów i produktów przemiany materii.
Aktywny wypoczynek (trening regeneracyjny) wchodzi w zakres nowoczesnej odnowy biologicznej, obejmuje zajęcia ruchowe odmienne od ćwiczeń stosowanych podczas treningu
Wydolność fizyczna – oznacza zdolność człowieka do ciężkich i długotrwałych wysiłków fizycznych bez szybkiego narastającego zmęczenia i niefizjologicznych zmian w organizmie z równoczesną zdolnością organizmu do szybkiej regeneracji sił po zakończeniu wysiłku.
Aktywność fizyczna – przejawia się w różnych formach uczestnictwa w kulturze fizycznej to jest szeroko rozumianej rekreacji fizycznej, turystyce, sporcie rekreacyjnym, wszelkimi zabiegami higienicznymi, zdrowotnymi i leczniczymi, związanymi z przywracaniem zdrowia osobom niepełnosprawnym, aktywność ruchowa może być rozumiana jako podejmowane działanie w ramach wypoczynku czynnego.
Skutki aktywności fizycznej:
I. układ sercowo naczyniowy
wzrost objętości i masy mięśnia sercowego
zwiększa się unaczynienie mięśnia sercowego i średnica głównych tętnic wieńcowych
poprawia się elastyczność naczyń krwionośnych, co wpływa korzystnie na stan ciśnienia krwi i stan funkcjonalny krążenia obwodowego
wzrasta ilość krwi oraz poprawia się skład chemiczny krwi (hemoglobiny)
wzrasta pojemność tlenowa krwi oraz lepiej wykorzystany jest tlen przez organizm
wzrasta objętość wyrzutowa serca
podnosi się wartość pojemności minutowej serca w czasie wysiłku
obniża się ciśnienie skurczowe i rozkurczowe w czasie wysiłków umiarkowanych
II. kostno – ruchowy
poprawa koordynacji nerwowo – mięśniowej
zmiany czynnościowe i anatomiczne mięśni szkieletowych
zmniejsza się koszt energetyczny wykonywanej pracy
wzrost masy tkanki kostnej i stopień jej mineralizacji
poprawia się unaczynienie mięśni szkieletowych
zwiększa się ukrwienie a tym samym odżywienie stawów
zostaje pobudzona czynność kaletek maziowych
zwiększa się synteza tkanek co powoduje zwiększenie masy mięśniowej
utrzymany jest właściwy rozwój morfologiczny, rozwój tkanek mięśniowych zgodnie z wiekiem, rozwój aparatu kostno – stawowego zgodnie z masą ciała, wzrost tkanki mięśniowe (hipertrofia) na potrzeby pracy fizycznej zapobieganie schorzeniom układu ruchu (osteoporoza)
III. układ oddechowy
wzrasta pojemność życiowa płuc (VC)
w czasie wysiłku zwiększa się maksymalna wentylacja płuc
zwiększa się dyfuzja płuc
w czasie wysiłku submaksymalnego wentylacja płuc i częstość oddechu jest mniejsza a głębokości pojedynczego oddechu jest większa
następuje poprawa wymiany gazowej w płucach i tkankach
zapobiega duszności wysiłkowej
zapobiega opturacji oddechowej
osłabienie objawów chorobowych w płucach
poprawia się wskaźnik poziomu cholesterolu i wolnych kwasów tłuszczowych, glukozy, następuje spalanie kwasów tłuszczowych, obniżenie głębokości stanów depresyjnych
Cel zabiegów restytucyjnych
poprawa zdolności wysiłkowej, specjalnych sprawności i umiejętności fizycznych (poprawa sprawności funkcjonowania układu krążenia, ruchowego, oddechowego), przeciwdziałanie stresom psychicznym
Odnowa biologiczna to świadome oddziaływanie na organizm za pomocą różnorodnych środków (naturalnych, sztucznych) i warunków środowiskowych w celu przyspieszenia fizjologicznych procesów wypoczynkowych, ochrony zdrowia oraz utrzymanie lub podniesienie wydolności psychofizycznej
Cele:
I. W sporcie:
zapewnienie współdziałania z procesem treningowym
optymalizacja procesów wypoczynkowych (restytucja)
profilaktyka i zmniejszenie skutków urazów i chorób sportowych
rekonwalescencja
II. Poza sportem
aktywacja i optymalizacja procesów wypoczynkowych
organizacja form aktywnego wypoczynku
profilaktyka negatywnych skutków pracy oraz hartowanie organizmu
Zadania odnowy biologicznej – przywrócenie aktywności psychofizycznej poprzez:
współdziałanie z programem treningowym – podnoszenie progu fizjologicznych możliwości organizmu
tworzenie optymalnych warunków procesów wypoczynkowych (restytucja), zabiegi odnawiające, korzystanie w kompleksie metod i środków odnawiających w specjalistycznych ośrodkach sportowych, turnusy sanatoryjne
profilaktyka i minimalizacja skutków chorób powstałych w wyniku przeciążeń – zachowanie prawidłowych warunków treningu i startu, zapobieganie przeciążeń, utrzymanie zdrowia, zachowanie wydolności narządu ruchu, profilaktyka chorób układu krążenia neurowegetatywnego i oddechowego, zwiększenie odporności fizycznej i psychicznej
rehabilitacja pourazowa – (pierwszy etap po leczeniu szpitalnym) uzupełnienie obrażeń po urazie poprzez ćwiczenia przywracające wysoką formę i kondycję psychofizyczną
aktywacja i optymalizacja procesów wypoczynkowych, planowanie rozkładu dnia, rytmu intensywności pracy, czasu na wypoczynek, racjonalne odżywianie, higiena osobista, zbiegi fizjoterapeutyczne w cyklach wielodniowych, planowanie wizyty w gabinetach odnowy biologicznej zwłaszcza z zakresu hydroterapii, wskazana zmiana otoczenia. Przy dużych przeciążeniach uzdrowiskowa forma wypoczynku.
organizacja form aktywnego wypoczynku 2 -3 treningi w tygodniu, trwające od 30 -90 minut, charakter obciążeń zależy od indywidualnych predyspozycji
Mikrouraz – kumulacja obciążeń przekraczająca granicę tolerancji ustroju. Powtarzające się przez dłuższy czas mikrourazy skutkują zmianami strukturalnymi i czynnościowymi w organizmie tworząc przeciążenia powolne
Mikrourazy: mechaniczne, termiczne, bakteryjne, toksyczne, psychiczne
Właściwości procesów wypoczynkowych:
1. Nierównomierność przebiegu procesów restytucyjnych
Głównymi przyczynami są dysproporcje między zapotrzebowaniem a dostarczeniem tlenu do tkanek oraz szybkością usuwania kwasu mlekowego i innych metabolitów
W przebiegu restytucji wyróżnia się:
fazę szybką trwającą kilkanaście minut
fazę wolną trwającą od 2 – 3 dni
W pierwszej fazie po wysiłku fizycznym nie wszystkie nagromadzone pośrednie produkty przemiany (materii) energetyczne zostaną przekształcone przy udziale tlenu, zadłużenie tlenowe spłacone jest nawet po powrocie organizmu do stanu spoczynkowego
2. Fazowy charakter odnowy zdolności do pracy
I. faza – szybkich i wolnych zmian wywołanych obciążeniem
faza (do kilku dni) to ustąpienie wszystkich zmian strukturowych i uzupełnienie zapasów energetycznych
II. faza – superkompensacja
faza powstaje w wyniku dłuższego stosowania obciążeń o dużej intensywności
III. faza – ustalanie się poziomu końcowego
faza polega na ustaleniu nowego wyższego jakościowo poziomu procesów fizjologicznych
3. Niejednoczasowość restytucji funkcji wegetatywnych i gotowość do pracy
Stwierdzono, że im krótszy czas występuje między restytucją wskaźników krążenia i oddychania tym z większą intensywnością przebiegają równie szybko.
Największą wartość informacji na zachowanie się w okresie restytucji objętości oddechowej oraz zdolności poboru tlenu, a niekiedy także częstość skurczów serca. Biochemicznym wskaźnikiem restytucji może być poziom mocznika i niektórych aminokwasów.
Systemy odnowy biologicznej (wg Aweni Sowa i Tarysewicz):
1. Metodyczne środki odnowy
2. Psychologiczne środki odnowy
3. Medyczno-bilogiczne środki odnowy
Metodyczne środki odnowy biologicznej:
1. Racjonalne planowanie programu treningowego, stosowane do możliwości sportowca czy całego zespołu,
2. Optymalne planowanie mikro-, mezo-, makrocyklów
3. Poprawne medyczne połączenie wysiłku i wypoczynku
4. Organizację zajęć specjalistycznych mających na celu stworzenie optymalnych warunków do relaksacji fizycznej i psychicznej np. eliminacja znużenia czy organizacja czynnego i biernego wypoczynku
5. Stosowanie zasad łączenia oddziaływania obciążeń o różnym ukierunkowaniu w planowaniu treści mikro i mezocyklu.
6. Zmienność zadań ruchowych w programach zajęć „faliste” planowanie obciążeń wyrażających się w przemienności mikrocykli uderzeniowych, obciążających i odnowy
7. Planowanie jednostek treningowych o charakterze odnowy
8. Racjonalna rozgrzewka - organizacja końcowych części zajęć, pomaga przygotować organizm do pracy, osiągnąć wysoki poziom wydolności do pracy, w części głównej oraz zlikwidować oznaki ostrego zmęczenie, zapewniając przejście od max wysiłku do odpoczynku.
9. Zdolność treści treningu 2 etapem wieloletniego szkolenia i okresem cyklu roboczego.
10. Zmienność interwałów odpoczynku między powtórzeniami poszczególnych ćwiczeń, seriami ćwiczeń, jednostkami treningowymi.
Psychologiczne środki odnowy biologicznej
Obniżają napięcie nerwowe i mięśniowe, ułatwia koncentrację uwagi, kształtowanie odpowiednich motywacji i woli walki, zmniejszenie wydatku energetycznego , przyśpiesza procesy restytucyjne.
Higieniczne:
Obejmują-psychiczny klimat w grupie, dobre stosunki z rodziną i otoczeniem, pozytywne nastawienie emocjonalne, i komfortowe warunki do treningu, interesujący i urozmaicony odpoczynek, wystarczające zabezpieczenia materialne.
Regulujące: trening autogenny, sugestia w stanach czuwania, sugestia sen – odpoczynek, sugestia hipnotyczne relaksacja , muzyka, światło, dźwięk. Likwidacja napięcia psychicznego podczas startu, koncentracja na techniczno-taktycznej strategii działania, samo przekonywanie, samo nakazy, przekonanie przez trenera, kontrola mimiki, regulacja oddychania, przeplatanie napięć i rozluźnianie grup mm, koncentracja myśli na uzyskanie zwycięstwo, wariant mobilizacji, pomoc psychologa.
Trening psychoregulacyjny i poprawia koordynację nerwowo-mieśniową, skraca czas reagowania na bodziec zewnętrzne z równoczesnym zwiększeniem dokładności ruchów, obniża ciśnienie tętnicze, zmniejsza częstotliwość skurczów serca i podstawową przemianę materii.
Trening autogenny Schultza
1. Odczuwanie ciężaru ciała
2. Odczuwanie ciepła
3. Regulacja tętna
4. Regulacja oddechu
5. Zmniejszenie napięcia w narządach jamy brzusznej
6. Opanowanie regulacji naczynioruchowej w obrębie głowy
Rozluźnienie całego ciała, zwolniony regulowany rytm oddechowy, odprężenie psychiczne, celem jest wyobrażenie umysłowe i dowolne zahamowanie napięcia tętniczo-emocjonalnego w stani...
dziubusek30