bankowość-pytania na egzamin (13 str).doc

BANKOWOŚĆ- pytania na egzamin

1.      Którą definicję banku uznajesz za najlepszą i dlaczego?

Bank komercyjny to specyficzna instytucja finansowa, która gromadzi, przechowuje i gospodaruje środkami pieniężnymi, która działa na rzecz racjonalizacji zysków i funkcjonuje jako instytucja zaufania społecznego. Jest to jedyna instytucja, która podlega ponad osiemdziesięciu aktom prawnym. Definicja powyższa uwzględnia najważniejsze funkcje, jakie pełni instytucja banku. Warto dodać do tego, iż celami banku są przede wszystkim: zapewnienie zysków właścicielowi, stała poprawa oferowanych produktów oraz zapewnienie bezpieczeństwa bankowi i jego systemom informatycznym. Częściami składowymi banku komercyjnego są: właściciel, klienci banku, pracownicy banku oraz otoczenie zewnętrzne (audytor, nadzór bankowy itd.).

Dysponując dużymi zasobami pieniężnymi banki kreują dodatkowy pieniądz w obiegu. Utrzymują się z różnicy procentów płaconych za wkłady i pobieranych od udzielonych kredytów oraz z opłat i odsetek pobieranych z tytułu obrotu czekowego i obrotu papierami wartościowymi.

2.      Czym różni się bank od innych przedsiębiorstw?

Bank komercyjny to specyficzna instytucja finansowa, która gromadzi, przechowuje i gospodaruje środkami pieniężnymi, która działa na rzecz racjonalizacji zysków i funkcjonuje jako instytucja zaufania społecznego.

Przedsiębiorstwo to jednostka organizacyjna wyodrębniona pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i prawnym, charakteryzująca się pewnymi cechami:

·         posiada jednolite kierownictwo

·         działa w określonym miejscu

·         dysponuje zespołem pracowników najemnych

·         kieruje się celami gospodarczymi

·         dysponuje wyodrębnionym majątkiem

Jakkolwiek banki stanowią pewną formę przedsiębiorstw, gdyż wykazują podobieństwa z nimi, istnieje wiele cech różniących banki i przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwa w prawie są regulowane kodeksem handlowym, a banki prawem bankowym. Dodatkowo duże znaczenie dla banków mają zarządzenia banku centralnego, które nie dotyczą zwykłych przedsiębiorstw.

Istnieją również różnice z punktu widzenia rachunkowości. Wprawdzie bilans i rachunki zysków i strat wyglądają podobnie, ale pozycje w tych dokumentach mogą być różne. Składniki bilansu wyglądają podobnie, ale w aktywach banku znajdziemy pozycję zwaną rezerwami (są to fundusze lub aktywa utrzymywane przez banki w formie gotówki lub funduszy zdeponowanych w banku centralnym). Dodatkowo warto podkreślić, że okresem sprawozdawczym w przedsiębiorstwie jest zazwyczaj dwanaście miesięcy, a w banku jeden dzień.

Ponadto banki mają dwuszczeblową strukturę- centrala i siec terenowa.

Ale należy pamiętać, że bank jest przedsiębiorstwem (jak mówi definicja: bank to przedsiębiorstwo trudniące się różnego rodzaju operacjami pieniężnymi).

Przedsiębiorstwo może mieć różny status prawny- może być spółką osobową, kapitałową lub państwowe. Banki natomiast są zazwyczaj spółkami akcyjnymi, a banki centralne są przedsiębiorstwami państwowymi.

3.      Na czym polegają przemiany jakościowo- organizacyjne w funkcjonowaniu centrali banku komercyjnego?

4.      Omów różnice między uwarunkowaniami organizacyjno- ekonomicznymi systemu bankowego w obu gospodarkach (scentralizowanej i rynkowej).

5.      Omów funkcje banku w kontekście wykonywanych przez niego czynności bankowych.

Funkcje banku komercyjnego w kontekście wykonywanych czynności bankowych to:

·  dochodowa- bank gromadzi środki pieniężne i działa na rzecz maksymalizacji zysku dla właścicieli

·  rozdzielcza- bank prowadzi działalność kredytową

·  emisyjna- bank ma uprawnienia do emisji pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego

·  depozytowa- bank jest depozytariuszem środków pieniężnych

6.      Omów funkcje banku w gospodarce rynkowej w kontekście minimalizacji ryzyka.

7.      Omów funkcje banku w gospodarce rynkowej w kontekście maksymalizacji zysku.

8.      Co nazywamy operacjami pasywnymi banków?

Operacje pasywne polegają na gromadzeniu przez banki środków pieniężnych, czyli na pozyskiwaniu pasywów. Jest kilka zasadniczych źródeł, z których banki czerpią dochody: kapitał własny (5%- 15%), rachunki oszczędnościowo- rozliczeniowe (25%- 45%), rachunki bieżące (20%- 40%), środki pieniężne jednostek budżetu państwa (15%- 25%), środki pomocowe zagraniczne (1%- 3%), kredyty niewykorzystane (1%- 3%) oraz lokaty terminowe (20%- 30%).

Wielkość sumy wszystkich pasywów świadczy o możliwościach finansowych banku.

Środki własne banku, czyli wszystkie środki stanowiące własność banku dzielimy na kapitały: podstawowy, zapasowy, rezerwowy, rezerwy i zysk z bieżącego okresu. Środki obce, czyli zobowiązania banku dzielimy na: lokaty bieżące, lokaty terminowe, depozyty dewizowe (w walutach obcych), lokaty międzybankowe i inne.

9.      Scharakteryzuj inne źródła pozyskiwania pieniędzy przez banki.

Wyróżniamy liczne sposoby pozyskiwania pieniędzy przez bank.

Inwestycje w papiery wartościowe. Są to bony skarbowe (dłużne papiery wartościowe emitowane na okres krótszy niż rok), obligacje skarbowe (dłużne papiery wartościowe emitowane na okres dłuższy niż rok) oraz akcje przedsiębiorstw. Najistotniejsza dla banku jest tu wielkość marży zysku na tych papierach, czyli różnica między ich oprocentowaniem a średnim kosztem pozyskania pieniędzy na ich zakup.

Lokaty międzybankowe czynne. Są to lokaty na bardzo krótki czas (np.: jednodniowe). Banki dokonują wpłat na te lokaty, gdy mają nadwyżki pieniędzy przez krótki czas. Lokaty te są względnie opłacalne, kiedy lokuje się stosunkowo wysokie kwoty.

Część lokat jest realizowana także na czas dłuższy. Najważniejszym celem lokowania środków jest przywracanie równowagi między potrzebami banków a wielkością środków, jakimi dysponują.

Skup weksli. Weksel jest to papier wartościowy, zobowiązujący do bezwarunkowego wypłacenia określonej kwoty posiadaczowi. Skupowanie weksli może być dla banku bardzo dochodowe, gdyż dolicza on wysokość stopy dyskontowej.

Faktoring. Jest to inaczej skup wierzytelności.

Forfaiting. Jest to dłużna forma faktoringu.

Jednak spośród wszystkich operacji pasywnych najbardziej dochodowe dla banków są kredyty oraz wszelkie inwestycje w papiery wartościowe. Reszta operacji aktywnych przynosi raczej znikome zyski.

10.  Przedstaw sposób wyliczania opłacalności pozyskiwania funduszy przez banki (metoda wyliczania kosztu pasywów).

Koszt pozyskania pasywów przez banki to nic innego jak oprocentowanie od świadczonych usług. Średni koszt poszczególnych operacji pasywnych banku to:

·  rachunki oszczędnościowo- rozliczeniowe: 1,5%- 4%

·  rachunki bieżące: 1,5%- 4%

·  środki pieniężne jednostek budżetu: 1,5%- 4%

·  środki zagraniczne: 1,5%- 4%

·  kredyty: 1,5%- 4%

·  lokaty: 6%- 12%

·  kapitał własny: 1%- 3%

Jednak rzeczywisty koszt pozyskania środków można wyliczyć z następującego wzoru:

(D-i)/100+i

D- stopa procentowa dla poszczególnych depozytów

i-       inflacja

11.  Co nazywamy operacjami aktywnymi banku?

Wszelkie operacje bankowe możemy podzielić na trzy grupy: aktywne, pasywne i pośredniczące.

Operacje aktywne polegają na sprzedaży pieniądza przez bank. Czuwa nad tym Rada Nadzorcza. Do operacji tych zaliczamy przede wszystkim działalność kredytową, operacje zwiększające majątek trwały (inwestowanie funduszy) oraz lokowanie funduszy (przechowywanie środków pieniężnych).

Operacje czynne (aktywne) mogą być w obrocie krajowym lub zagranicznym.

Najważniejszymi i najbardziej dochodowymi operacjami aktywnymi banków są kredyty. Banki to jedyne instytucje, które mają prawo udzielać kredytów. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych, z przeznaczeniem na ustalony cel. Kredytobiorca zaś zobowiązuje się do korzystania z tych środków na zasadach określonych w umowie kredytowej oraz do zwrotu kredytu wraz z odsetkami w oznaczonym terminie. W rzadkich przypadkach cel kredytu nie musi być ustalony.

Podstawowy dokument regulujący kredyt to umowa kredytowa- sporządzana tuż przed podpisaniem i zatwierdzeniem kredytu.

Rozróżniamy kilka typów kredytów.

Kredyt refinansowy. Jest to kredyt udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny w sytuacji zagrożenia utraty płynności finansowej przez te banki oraz utraty zaufania, co do ich wypłacalności. Procent od kredytu refinansowego powinien być wyższy od stopy procentowej płaconej od depozytów terminowych, aby banki korzystały z tego kredytu tylko w szczególnych przypadkach.

Kredyt konsumpcyjny, czyli dla ludności. To najpopularniejszy rodzaj kredytu. Udzielany ludności na bieżące wydatki, zazwyczaj na stosunkowo krótki okres.

Kredyt inwestycyjny. Udzielany zazwyczaj podmiotom gospodarczym na inwestycje i rozwój.

Kredyt rzeczowy (towarowy). Jest zasobem środków przekazywanych w postaci produktów lub usług przez jednego kontrahenta na rzecz drugiego, pod warunkiem zwrotu środków (bez względu na ich formę) po pewnym czasie. Kredyt ten związany jest z wymianą towarów. Powstaje w drodze jednostronnego świadczenia wierzyciela.

Kredyt pieniężny (bankowy). Polega na pożyczaniu środków pieniężnych. Celem zaciągania kredytu jest możliwość zwiększenia konsumpcji. Stwarza to też możliwość osiągania sporych zysków. Dla kredytobiorcy taki kredyt staje się formą kapitału obcego.

Kredyty mogą również być gotówkowe lub bezgotówkowe, złotowe lub dewizowe, komercyjne lub preferencyjne itd. Inny podział kredytów może być według kryterium czasu: krótkoterminowe (dyskontowe, lombardowe), średnioterminowe (kupieckie, inwestycyjne)oraz długoterminowe (zaopatrzeniowe, inwestycyjne).

Kredyty pełnią rozmaite funkcje: emisyjną (są instrumentem emisji pieniądza), rozdzielczą (jest to funkcja w czasie), dochodową (przed spłatą mamy pieniądze) oraz motywacyjną (motywują do działania na rzecz spłaty kredytu).

12.  Scharakteryzuj inne aktywne (czynne) operacje bankowe. Omów ich cechę wspólną.

Wszystkie operacje aktywne (czynne) banków polegają na sprzedaży środków pieniężnych. Oprócz kredytów do operacji takich należą lokowanie funduszy w formie wszelkiego rodzaju depozytów (bankowych i nie tylko) oraz inwestowanie funduszy w formie np.: skupu papierów wartościowych, skupu walorów zagranicznych, skupu wierzytelności, udziału w kapitale podmiotów gospodarczych. Warto zaznaczyć jaka jest różnica pomiędzy pojęciami „lokowanie” a „inwestowanie”. Otóż przy lokowaniu jest pewność zysku, natomiast przy inwestowaniu istnieje pewne ryzyko (np.: przy zakupie akcji).

Inwestycje w papiery wartościowe dotyczyć mogą: bonów skarbowych (dłużnych papierów wartościowych emitowanych na okres krótszy niż jeden rok), obligacji skarbowych (dłużnych papierów wartościowych emitowanych na okres co najmniej roku) oraz akcji przedsiębiorstw.

Lokowanie może dotyczyć zarówno funduszy własnych jak i obcych.

13.  Jakie znasz sposoby przeprowadzania rozliczeń bezgotówkowych?

Wyróżniamy następujące metody rozliczeń bezgotówkowych:

·  akredytywa dokumentowa

·  inkaso dokumentowe

·  płatność w rachunku otwartym

·  gwarancja bankowa

Akredytywa dokumentowa jest to pisemne zobowiązanie banku do zapłacenia lub zabezpieczenia płatności beneficjentowi akredytywy określonej sumy pod warunkiem, że beneficjent udowodni (odpowiednią dokumentacją), że zostały spełnione wszystkie warunki zawarte w umowie akredytywy. Akredytywa jest umową odrębną o samego kontraktu, na którym może być oparta. Jej istotą jest przejęcie przez bank, który ją otwiera, zobowiązania od importera. Do zapłaty zobowiązany jest zarówno bank, który otworzył akredytywę, jak i bank, który ją potwierdził. O otwarcie akredytywy występuje się przy zdecydowanym braku zaufania do kontrahenta.

W akredytywie występują cztery strony: eksporter, bank eksportera, bank importera oraz importer. Zleceniodawca, czyli importer zleca swojemu bankowi otwarcie akredytywy na rzecz eksportera. Bank otwierający zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty, po spełnieniu warunków przez eksportera. Bank pośredniczący (bank eksportera) negocjuje akredytywę i ją potwierdza oraz dopilnowuje wysłania towaru. Jakiekolwiek zmiany do treści akredytywy może wprowadzić tylko bank, który ją otworzył, ale za zgodą wszystkich stron umowy. Beneficjentem akredytywy jest eksporter.

Inkaso dokumentowe to operacja, w której bank pośredniczący zobowiązuje się do wydania stosownych dokumentów importerowi po dokonaniu przez niego płatności (lub po zabezpieczeniu tej płatności). W inkasie również występują cztery strony.

Banki uczestniczące w inkasie dokładają wszelkich starań, by wykonać przekazane instrukcje nie ponosząc odpowiedzialności za skuteczność w ściąganiu zapłaty, ani za działanie tzw. siły wyższej.

Gwarancja bankowa jest to samodzielne zobowiązanie banku, podejmowane na zlecenie klienta. Ma na celu zapewnienie jej beneficjentowi wykonanie umowy przez kontrahenta. Gwarancja nie może być odwołana (chyba, że w jej treści przewidziano taką możliwość). Gwarancja może jednak wygasnąć. Dzieje się tak, gdy upłynie termin zawarty w liście gwarancyjnym, gdy dłużnik wykonuje zobowiązania prawidłowo lub, gdy beneficjent zwolni gwaranta ze wszystkich zobowiązań.

Wyróżniamy kilka rodzajów gwarancji bankowych: odwołalna i nieodwołalna, warunkowa (te warunki to np.: beneficjent musi przedłożyć gwarantowi dokumenty handlowe oraz musi przedstawić dokumenty osób trzecich, np.: rzeczoznawców) i bezwarunkowa (na pierwsze żądanie, pełni rolę nadrzędną w stosunku do różnych rodzajów gwarancji).

14.  Przedstaw i opisz funkcjonowanie akredytywy.

Akredytywa dokumentowa jest to pisemne zobowiązanie banku do zapłacenia lub zabezpieczenia płatności beneficjentowi akredytywy określonej sumy pod warunkiem, że beneficjent udowodni (odpowiednią dokumentacją), że zostały spełnione wszystkie warunki zawarte w umowie akredytywy. Akredytywa jest umową odrębną o samego kontraktu, na którym może być oparta. Jej istotą jest przejęcie przez bank, który ją otwiera, zobowiązania od importera. Do zapłaty zobowiązany jest zarówno bank, który otworzył akredytywę, jak i bank, który ją potwierdził. O otwarcie akredytywy występuje się przy zdecydowanym braku zaufania do kontrahenta.

W akredytywie występują cztery strony: eksporter, bank eksportera, bank importera oraz importer. Zleceniodawca, czyli importer zleca swojemu bankowi otwarcie akredytywy na rzecz eksportera. Bank otwierający zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty, po spełnieniu warunków przez eksportera. Bank pośredniczący (bank eksportera) negocjuje akredytywę i ją potwierdza oraz dopilnowuje wysłania towaru. Jakiekolwiek zmiany do treści akredytywy może wprowadzić tylko bank, który ją otworzył, ale za zgodą wszystkich stron umowy. Beneficjentem akredytywy jest eksporter.

Akredytywa ma liczne zalety dla obu stron kontraktu. Eksportera zabezpiecza przed ryzykiem handlowym transakcji, jest dla niego gwarancją zapłaty za określone dokumenty, a także może mu to ułatwić zaciągnięcie kredytu na sfinansowanie własnej transakcji. Dla importera akredytywa jest również korzystna, ponieważ dokonuje on zapłaty wyłącznie za okazaniem przez eksportera wymaganych dokumentów. Ponadto importer może przeprowadzić transakcję bez angażowania własnych środków oraz może zminimalizować ryzyko otrzymania wadliwego towaru, poprzez żądanie dokumentów 9wystawianych przez niezależnych ekspertów).

Z punktu widzenia korzyści płynących z akredytywy można powiedzieć, że faworyzuje ona eksportera, gdyż zazwyczaj otrzymuje on zapłatę wcześniej niż importer otrzymuje towar.

15.  Scharakteryzuj akredytywę i gwarancję bankową.

Akredytywa dokumentowa jest to pisemne zobowiązanie banku do zapłacenia lub zabezpieczenia płatności beneficjentowi akredytywy określonej sumy pod warunkiem, że beneficjent udowodni (odpowiednią dokumentacją), że zostały spełnione wszystkie warunki zawarte w umowie akredytywy. Akredytywa jest umową odrębną o samego kontraktu, na którym może być oparta. Jej istotą jest przejęcie przez bank, który ją otwiera, zobowiązania od importera. Do zapłaty zobowiązany jest zarówno bank, który otworzył akredytywę, jak i bank, który ją potwierdził. O otwarcie akredytywy występuje się przy zdecydowanym braku zaufania do kontrahenta.

W akredytywie występują cztery strony: eksporter, bank eksportera, bank importera oraz importer. Zleceniodawca, czyli importer zleca swojemu bankowi otwarcie akredytywy na rzecz eksportera. Bank otwierający zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty, po spełnieniu warunków przez eksportera. Bank pośredniczący (bank eksportera) negocjuje akredytywę i ją potwierdza oraz dopilnowuje wysłania towaru. Jakiekolwiek zmiany do treści akredytywy może wprowadzić tylko bank, który ją otworzył, ale za zgodą wszystkich stron umowy. Beneficjentem akredytywy jest eksporter.

Gwarancja bankowa jest to samodzielne zobowiązanie banku, podejmowane na zlecenie klienta. Ma na celu zapewnienie jej beneficjentowi wykonanie umowy przez kontrahenta. Gwarancja nie może być odwołana (chyba, że w jej treści przewidziano taką możliwość). Gwarancja może jednak wygasnąć. Dzieje się tak, gdy upłynie termin zawarty w liście gwarancyjnym, gdy dłużnik wykonuje zobowiązania prawidłowo lub, gdy beneficjent zwolni gwaranta ze wszystkich zobowiązań.

Wyróżniamy kilka rodzajów gwarancji bankowych: odwołalna i nieodwołalna, warunkowa (te warunki to np.: beneficjent musi przedłożyć gwarantowi dokumenty handlowe oraz musi przedstawić dokumenty osób trzecich, np.: rzeczoznawców) i bezwarunkowa (na pierwsze żądanie, pełni rolę nadrzędną w stosunku do różnych rodzajów gwarancji).

16.  Omów różnice między akredytywą i gwarancją.

17.  Scharakteryzuj czek i weksel.

Czek jest to polecenie dla banku (trasata) wypłacenia osobie wskazanej na czeku (beneficjentowi) określonej sumy środków pieniężnych, będących w dyspozycji wystawiającego (trasanta). Przy realizacji czeku bank zobowiązany jest do sprawdzenia ważności czeku (10 dni od dnia następnego po wystawieniu czeku) i zgodności podpisu, do sprawdzenia czy zachowano wymogi Prawa Czekowego, do sprawdzenia czy czek nie został zastrzeżony oraz do sprawdzenia prawidłowości indosów (indos- przekazanie praw do czeku).

Czek może być zakreślony w sposób ogólny (pomiędzy dwoma liniami jest nazwa klienta lub banku, który ma zrealizować czek) lub szczególny (tylko nazwa banku).

Weksel jest to bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty (wg ustawy Prawo Wekslowe). To polecenie dla banku wypłacenia pieniędzy osobie wskazanej na wekslu. Weksel jest narzędziem kredytu (kupujemy coś, ale nie mamy chwilowo pieniędzy, więc przyrzekamy komuś zapłatę w drodze wystawienia weksla).

Weksle pełnią trzy funkcje: kredytową (to kredyty kupieckie), płatniczą (płacimy kontrahentowi wekslem, a on może dalej regulować tym wekslem swoje zobowiązania) i gwarancyjną (wykorzystują to banki dla zabezpieczenia kredytów).

Podobieństwa czeku i weksla:

·         na obu tych dokumentach nazwa „czek” lub „weksel” musi widnieć w języku, w jakim je wystawiono.

·         są to bezwarunkowe polecenia zapłaty

·         występują trzy strony: trasat, trasant, remitent (beneficjent)

·         można je przenosić przez indos

·         zawierają polecenie zapłaty określonej kwoty

·         dłużnicy odpowiadają solidarnie wobec posiadacza (czeku lub weksla)

18.  Omów różnice między czekiem i wekslem.

Z punktu widzenia weksla:

·         wystawcą weksla może być osoba fizyczna lub prawna mające osobowość wekslową

·         weksel może mieć pokrycie po jego wystawieniu, gdyż jest środkiem kredytu

·         weksel nie może być „na okaziciela”

·         weksel może być płatny w konkretnym dniu

·         nie można go odwołać

·         na wekslu nie może pojawić się zwrot „do rozrachunku”, nie może być on tez zakreślony

·         wystawca odpowiada cywilnie wobec posiadacza weksla, jeśli odmówiono zapłaty

·         posiadacz weksla nie musi przyjąć zapłaty przed terminem jego płatności

·         weksel można przyjąć w zastaw

·         można sporządzić jego odpis

Z punktu widzenia czeku:

·         czek jest narzędziem płatności

·         trasatem jest bank

·         czek musi mieć pokrycie po jego wystawieniu

·         ...