Wprowadzenie, w: Historia literatury polskiej w 10 tomach, t.: XX-lecie międzywojenne,
red. A. Skoczek, s. 5-
„Ojczyzno moja wolna, wolna...”
✗ niepodległość – literatura nie musiała już podejmować problematyki walki narodowowyzwoleńczej
✗ zmieniły się oczekiwania społeczne wobec literatury – przestała być sumieniem narodu, a twórcy to nie narodowi wieszczowie / przywódcy duchowi
✗ tradycja romantyczna = obciążenie, ograniczenie (stąd romantyzm traci na aktualności) – np. Słonimski, Czarna wiosna
✗ postulat autonomiczności literatury
✗ Skamander odrzuca romantyczną martyrologię, ideę cierpienia, mesjanizmu, kontekstu historycznego; za to: radosne przeżycie codzienności, urok dnia powszedniego, chwila (np. Wiosna Tuwim; Herostrates Lechoń)
✗ symbol wiosny:
➔ Słonimski, Tuwim, Lechoń posłużyli się symbolem wiosny (bunt wobec służebności literatury)
➔ w polskiej literaturze motyw wiosny był związany z tradycją walk narodowowyzwoleńczych (odrodzenie, aktywizacja sił natury), np. romantyzm (Mickiewicz, Pan Tadeusz), Młoda PL (Wyspiański, Żeromski, Edward Słoński, liryka I wojny światowej)
➔ opozycja zima-wiosna = symbolika śmierci i powtórnych narodzin – wyzwolenie, zrzucenie kajdan, niepodległości
✗ pojawiała się problematyka polityczna, społeczna, egzystencjalna (literatura zaangażowana)
✗ 28 VIII 1915 – odczyt Żeromskiego Literatura a życie polskie
➔ prawo do wolności literatury
➔ literatura nie musi zastępować instytucji życia zbiorowego
✗ Przedwiośnie – przykład literatury zaangażowanej
➔ powieść o przyszłości PL
➔ 3 drogi:
a) utopia (wizja szklanych domów)
b) program Szymona Gajowca
c) rewolucja społeczna
➔ autor przestrzega przed każdą z nich
➔ ostatnia scena – I dzień przedwiośnia
➔ symbolika wiosny – czas nadziei na odrodzenie
„Radość z odzyskanego śmietnika” – tło historyczne epoki
✗ PL odzyskała niepodległość , bo Niemcy, Rosja, Austro-Węgry przegrały wojnę
✗ Rosja – Wielka Rewolucja Październikowa
✗ Niemcy, monarchia habsburska – wstrząsy rewolucyjne
✗ Austria – władzę objął republikański rząd socjalistyczny (30 X 1918), podobnie Węgry
✗ 11 XI 1918 – Campiègne – podpisano zakończenie wojny na froncie zachodnim
✗ 10 XI 1918 – do W-wy przybył Józef Piłsudski (zwolniony z więzienia w Magdeburgu)
✗ 11 XI – Rada Regencyjna (utworzona przez cesarzy Niemiec i Austro-Węgier 12 IX 1917) jako najwyższa tymczasowa władza w Królewstwie PL
mcfly9