05_artykul1.pdf

Poniższe artykuły ukazały się w piśmie „Właściwy porządek”.

(nr 4 - kwiecień 2001, nr 5 - maj 2001, Rzeszów)

Pieniądz (1)

Wzrost cen, podatków i deficytu budżetowego jest nieuchronnym skutkiem stosowania pieniądza

zadłużonego.

Na całym świecie obserwuje się trwałą

tendencje do wzrostu podatków. Rośnie

bezrobocie, rosną długi publiczne.

Kraje rozwinięte gospodarczo co pewien

czas przeżywają załamanie się procesu wzrostu

gospodarczego. Następuje wtedy naruszenie stanu

równowagi gospodarczej i regres w rozwoju

ekonomicznym. Największy z kryzysów objął

wszystkie państwa kapitalistyczne w latach 1929-

1933. Produkcja przemysłowa w tych państwach

zmniejszyła się wtedy o 30 procent.

Rzeczywiste przyczyny tych problemów

gospodarczych są mało znane pomimo tego, że

nadal funkcjonują one niemal we wszystkich państwach współczesnego świata. Podstawowym warunkiem

zrozumienia tych mechanizmów oraz zrozumienia współczesnej ekonomii jest poznanie sposobu w jaki

powstaje pieniądz.

Kredyt Społeczny

System pieniężny obowiązujący w państwach Europy i Ameryki był wielokrotnie krytykowany przez

wybitne umysły, gdyż źle służył ludzkości. Pierwszym człowiekiem, który w roku 1918 przedstawił światu

system zwany Kredytem Społecznym, był szkocki inżynier major Clifford H. Douglas. Kredyt Społeczny

zajmuje się analizą mechanizmu powstawania pieniądza. Tłumaczy wady tego systemu oraz proponuje metody

rozwiązania problemów gospodarczych współczesnego świata. Badanie tego systemu doprowadziło do

powstania ruchu domagającego się wprowadzenia go w życie. Ruch kredytowy rozpowszechnił się w wielu

krajach, gdzie się mówi po angielsku, np. Australii, Nowej Zelandii oraz po francusku, np. Kanadzie

(szczególnie w Albercie oraz w Quebec). W Kanadzie francuskiej ruch kredytowy zapoczątkowany w roku

1935, przybiera znaczne rozmiary, rozpowszechniając jednocześnie zwyczaj studiowania go wśród ludności.

Narodziny i śmierć pieniądza

Banknoty i monety stanowią jedynie kilka procent sumy pieniędzy używanych do płacenia zobowiązań.

Niemal wszystkie współcześnie dokonywane transakcje odbywają się przy pomocy pieniądza elektronicznego.

Pieniądz ten jest tzw. pieniądzem bezgotówkowym i pełni w płaceniu zobowiązań taką samą role jak gotówka.

Zobaczmy co podają autorzy podręcznika do ekonomii wykorzystywanego przez studentów na

uczelniach w Polsce i USA (D.R Kamerschen „ Ekonomia ”, 1991, rozdz. „ Tworzenie pieniądza ”):

„ Obecnie, w krajach przemysłowych takich jak Stany Zjednoczone, pieniądz, tworzony jest głównie

przez system banków komercyjnych. Banki tworzą pieniądz, tworzą one go w każdym momencie udzielania

pożyczki .”

„ Banki w rzeczywistości nie pożyczają pieniędzy innych ludzi w momencie udzielania kredytów .”

W pracy „ Teoria pieniądza ” Zdzisława Fedorowicza czytamy:

„ Żadna norma prawna nie nadaje charakteru pieniądza depozytom bankowym. Jeżeli więc przenoszenie

depozytów z jednego rachunku bankowego na drugi (obrót bezgotówkowy) uważa się za dokonanie zapłaty, to

dzieje się tak na zasadzie zwyczaju, a nie na podstawie przepisu prawnego, przynajmniej w krajach o

/ 7

gospodarce rynkowej, które nie znają przepisów o obrocie bezgotówkowym i ograniczeniach obrotu

gotówkowego ”

Ocenia się, że ponad 95 procent pieniędzy funkcjonujących w obiegu USA, Kanady, Australii powstało

jako dług wobec banków. Sytuacja banków jest uprzywilejowana gdyż żaden inny podmiot nie ma prawa

tworzyć pieniędzy. Nawet rządy państw zrezygnowały z prawa do tworzenia pieniądza i ograniczyły się do

próby regulowania ilości pieniądza tworzonego przez banki.

Powszechnie używane określenie „pożyczka bankowa” wprowadza w błąd. Raczej należało by używać

określenia „odstąpienie na procent wytworzonych przez bank pieniędzy”.

Wada pieniądza

W obecnie funkcjonującym systemie ilość pieniądza w obiegu zależy przede wszystkim od tego czy

istnieje zapotrzebowanie na kredyt. Jeżeli rząd, przedsiębiorstwa lub ludzie pożyczają w bankach pieniądze

wtedy w obiegu przybywa pieniądza. Jeżeli pieniądz jest do banków oddawany przestaje funkcjonować w

obiegu, umiera. Nie planowane wahania pieniądza w gospodarce są przyczyną zaburzeń ekonomicznych.

Obserwuje się zjawisko następowania na przemian okresów rozwoju i zastoju.

Uzależnienie ilości pieniądza od zapotrzebowania na kredyt było przyczyną licznych kryzysów

finansowych. W okresie gdy w jakimś państwie zostały zakończone znaczące inwestycje (następowało tzw.

„przegrzanie” koniunktury), ilość pieniądza w gospodarce malała z powodu nie zaciągania nowych pożyczek

inwestycyjnych oraz spłacania starych zobowiązań. Mała ilość pieniądza powodowała, że wszyscy zaczynali

oszczędzać z powodu ograniczonego do niego dostępu. Pogarszało to zyski z inwestycji i jeszcze bardziej

zniechęcało do brania nowych kredytów. Itd. W konsekwencji ludzie byli zwalniani masowo z pracy i

następowała recesja. W końcu zjawiska te, wzmacniając się wzajemnie, pogłębiają się i następuje kryzys

finansowy.

Naturalne jest, że ilość pieniądza powinna zależeć głównie od tego jakie są możliwości produkcji.

Z powodu tego mechanizmu rządy licznych państw prowadzą jedną z najbardziej niedorzecznych

polityk „politykę schładzania koniunktury” która ma na celu nie dopuścić do pełnego rozwoju gospodarczego,

aby nie zmalało zapotrzebowanie na kredyt inwestycyjny.

Niezależnie od omówionego powyżej problemu wynikającego ze sposobu tworzenia pieniądza

istniejący system posiada jeszcze większą, niesłychaną wręcz wadę.

Długi niespłacalne

Największa wada systemu finansowego wynika z faktu, że pieniądz powstaje jako dług. Z punktu

widzenia gospodarki pieniądz podlega prawu zachowania. Można wydać tylko tyle ile się zarobi. Jedynie banki

nie podlegają temu prawu i same mogą tworzyć pieniądz. Praktycznie wszystkie środki płatnicze są długiem

wobec jakiegoś systemu bankowego.

Pieniądze wytworzone w bankach i pożyczone do gospodarki muszą być oddane łączne z odsetkami.

Jednak przedsiębiorstwa, ludzie a nawet rząd nie mogą pomnożyć pieniędzy. Wszyscy oni mogą wytwarzać

realne dobra którymi jednak nie można spłacić kredytów. Banki żądają pieniędzy. Nie można oddać więcej

pieniędzy niż się otrzymało skoro nie można ich stworzyć. Oddanie więc takich długów jest niemożliwe.

W pierwszej chwili czytelnik pomyśli być może, że gospodarka może spłacić długi. Zadłużone

przedsiębiorstwo może przecież sprzedać swoje produkty z zyskiem, który odda do banku. Tak jednak nie jest.

Istnieje określona suma pieniędzy, którą dla gospodarki wytworzyły banki. Jeżeli ktoś odda więcej niż sam

pożyczył, oznacza to, że oddał pieniądze pożyczone przez ktoś innego. Dla tego drugiego podmiotu zabraknie

pieniędzy na spłacenie swojego długu. Po prostu nie ma ich w obiegu. Jeżeli ktoś odniesie sukces gospodarczy i

będzie w stanie spłacić swoje zobowiązania ktoś inny musi pogrążyć się w długach.

Poza tym oddanie pieniędzy wytworzonych przez bank spowoduje ich brak w obrocie i recesję. Aby

utrzymać masę pieniędzy w gospodarce ktoś musi być ciągle zadłużony. Od długów liczone są procenty, w

następnych latach procenty są liczone od długu i procentów (tzw. odsetki skumulowane). W konsekwencji

długi gospodarki wobec banków rosną w sposób wykładniczy. Po kilkunastu latach w systemie w którym

pieniądz jest zadłużony, łączne długi przewyższają wielokrotnie masę pieniędzy w gospodarce. Zadłużeni są

wszyscy. Takie zjawiska obserwujemy w USA, Kanadzie , Australii itd.

/ 7

Ubóstwo w świecie obfitości

Laureat Nagrody Nobla z dziedziny ekonomii profesor Amartya Sen twierdzi, że przyczyną głodu

panującego w wielu miejscach Świata jest brak dostępu do zasobów niezbędnych do otrzymania żywności, a

nie sam jej niedostatek. Główną przyczyną głodu jest spadek realnych dochodów. Możliwość zakupu żywności

zależy od tego, czy ludzie mogą sprzedać swoją prace. Podkreśla, że przyczyną głodu nie jest ograniczenie

podaży żywności.

Wypowiedz profesora Sen’a dotyczy krajów ubogich. Potwierdza on jednak fakt, że problemy

ekonomiczne nie muszą mieć swojego źródła w niemożności produkcji, braku energii czy surowców. Bardzo

ważny jest także system dystrybucji dóbr wytwarzanych przez człowieka.

Kryzysy gospodarcze mają swoją przyczynę w wadliwym systemie finansowym. Np. podczas wielkiego

kryzysu międzywojennego magazyny były przepełnione produktami. Producenci nie mogli ich sprzedać

podczas gdy miliony bezrobotnych ludzi nie było w stanie ich kupić. Ludzie nie mogli konsumować dóbr które

sami potrafili wytworzyć. Wszystko dlatego, że na rynku zaczęło brakować pieniądza. Pieniądza który jest

wadliwie tworzony.

Podatki i deficyt budżetowy

Wadliwy system pieniądza powoduje, że systemy gospodarcze funkcjonują nieefektywnie. Nie

codziennie przeżywamy skrajne załamania światowej gospodarki ale codziennie oglądamy rosnące podatki,

długi i bezrobocie. Wyraźnie widać, że nie są w pełni wykorzystywane możliwości produkcji, które daje

rozwinięta dziś technika.

Konsekwencjami zrzeczenia się przez naród prawa do tworzenia pieniądza są rosnące podatki oraz

deficyt budżetowy. Rząd aby uruchomić dodatkowy pieniądz w tym systemie prosi o pożyczkę banki. Banki

wytwarzają dla rządu pieniądze i oddaje do użytkowania na procent. W zamian za tanią i prostą operacje

stworzenia pieniądza rząd zastawia w bankach majątek narodowy. Długi rządu wobec banków są spłacone z

podatków. Gdy tak się dzieje w obiegu ponownie maleje ilość pieniądza.

Jeżeli rząd nie chce zmniejszyć ilości pieniądza w obiegu musi zaciągnąć nowe kredyty. Odsetki

kumulują się i rosną. W końcu spłata samych odsetek pochłania znaczną część budżetu. Ponaglany rząd

próbując spłacić zobowiązania musi zwiększać podatki.

Zadłużone przedsiębiorstwa aby spłacać niekończące się długi podnoszą ceny towarów. Wszyscy

płacimy ten, ukryty najbardziej ze wszystkich, podatek. Jest on wliczony w cenę każdego produktu, który

powstał w zadłużonym przedsiębiorstwie. Nie jest on jednak odprowadzany do budżetu tyko do banków.

W systemie, w którym funkcjonuje pieniądz zadłużony możliwe są dwa scenariusze. Jeżeli nikt nie

zaciąga pożyczek w bankach w obiegu brakuje pieniędzy i utrzymuje się recesja. Jeżeli rząd, przedsiębiorstwa

itd. zaciągają pożyczki powstający dzięki temu pieniądz może umożliwić rozwój gospodarki, ale wtedy cała

gospodarka zaczyna pogrążać się w niespłacalnych długach.

Konstytucja

Konstytucja Polskiej Rzeczpospolitej z 1997 roku zawiera zapis sprzeczny z interesem polskich

obywateli. Chodzi o artykuł 220 konstytucji, który brzmi: ” Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrycia

deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa ”.

Wprowadzenie tego zapisu zabezpiecza interesy banków prywatnych i trudno jest nie podejrzewać, że

było przez nie inspirowane. Konsekwencje zapisu są następujące. Rząd nie może zwiększać ilości pieniędzy w

gospodarce zapożyczając się w instytucji państwowej. Wprawdzie wtedy także powstawał by dług publiczny,

ale dług wobec instytucji państwowej można łatwo umorzyć. Teraz rząd, aby zwiększyć ilość pieniądza

w obiegu, musi zaciągnąć pożyczkę w banku komercyjnym (prywatnym). Bank prywatny stworzy wtedy dla

rządu pieniądz. Narastających lawinowo długów nie będzie można praktycznie umorzyć, gdyż będzie to

sprzeczne z interesem konkretnych bankierów.

Droga do obfitości

Aby system gospodarczy nie posiadał omówionej wady, prawo tworzenia nowego pieniądza powinno

należeć wyłącznie do rządu. Banki powinny móc pożyczać tylko zdeponowane w nich pieniądze. Nie

dopuszczalne jest też żeby banki mogły pożyczać pieniądze zdeponowane w nich na rachunkach bieżących,

/ 7

gdyż w wyniku takiej pożyczki powstaje nowy pieniądz (pieniądz dług). Proszę bowiem zauważyć, że

w wyniku takiej pożyczki nie następuje zmniejszenie niczyjego rachunku. Pierwszy podmiot, który złożył

pieniądze na rachunku bieżącym może nimi płacić tak samo jak gdyby nie znajdowały się one w banku. Drugi

podmiot, który pożyczył te pieniądze, może wykorzystywać je (niby te same pieniądze) tak jak by były one

wyłączne jego własnością. W konsekwencji w obiegu funkcjonują środki płatnicze dwa razy większe niż na

początku.

Roman Szostek

rszostek@poczta.fm

Pieniądz (2)

Jeżeli ekonomia nie służy człowiekowi to należy zmienić ekonomie.

Przeważająca część pieniędzy powstaje

jako dług wobec banków. Zawsze gdy bank

udziela kredytu powstaje nowy pieniądz z

niczego. Bardzo często przytaczam to

stwierdzenie ponieważ zdaję sobie sprawę jak

trudno jest osobom wychowanym na błędnych

przekonaniach przyjąć powyższą prawdę.

Niemal wszyscy ludzie z którymi na ten temat

rozmawiam są przekonani, że banki udzielając

kredyt pożyczają jedynie pieniądze kogoś innego. Pisałem już na ten temat wcześniej ale przytoczę jeszcze

fragment książki „ Pieniądz i banki w gospodarce rynkowej ” Romana Domaszewskiego (wydrukowanej za

zgodą Rektora Akademii Ekonomicznej w Krakowie w 1990): „ W wyniku udzielenia przez bank emisyjny

kredytu dla państwa do obiegu zostaje wprowadzona dodatkowa ilość pieniądza ...”. Autor omawia tam na kilku

stronach mechanizm tworzenia przez banki pieniądza bezgotówkowego. Niestety w podręcznikach ekonomii

nie analizuje się wad tego systemu.

W artykule tym wracam do tematu pieniądza. Przekonany jestem, że nie można przecenić negatywnej

roli jaką wywiera na nasze życie, źle zorganizowany, system pieniądza tworzonego jako długu.

Początki systemu bankowego

W dawnych czasach jako pieniądz używano: złoto, srebro lub miedź. W imieniu króla bito z nich

monety. Król puszczał je w obieg jako opłaty swoich kosztów (np. wypłaty dla armii, służb publicznych itd.).

Był to okres gdy nie istniał żaden dług publiczny.

Obrót monetami bitymi z kruszcu nie był ani bezpieczny ani wygodny toteż już w wieku XII w miastach

włoskich a później w całej Europie rozpowszechniła się praktyka deponowania zasobów kruszcu u złotników.

Złotnik za usługę przechowywania kruszcu pobierał opłatę i zobowiązywał się w każdej chwili zwrócić

depozyt. Wystawiał kwity depozytowe potwierdzające, że ich właściciel posiada kruszec o odpowiedniej wadze

i wartości. Kwity te stawały się stopniowo walutą. Ludzie przyjmowali pokwitowania złotników jako zapłatę

wierzytelności.

Praktyka płacenia zobowiązań i nabywania dóbr w zamian za kwity wystawiane przez złotników,

stawiała ich w niezwykłej sytuacji. Było tylko sprawą czasu aby złotnicy zdali sobie z tego sprawę.

Dopóki złotnik cieszył się zaufaniem ludzie woleli w transakcjach używać jego kwitów. Ponieważ

bardzo mało ludzi odbierało złożone u nich złote monety, złotnicy mogli wypuścić znaczne więcej kwitów

depozytowych niż faktyczne posiadali złota. Dodatkowe kwity wypożyczali na procent co dawało ogromne

zyski. Przyjęła się praktyka wystawiania dziewięć razy więcej pokwitowań reprezentujących złoto niż zasoby

złota które posiadali. Złotnicy stali się twórcami pieniądza.

System ten przechodził różne fazy aż w końcu przybrał postać współczesnego systemu bankowego.

Niezależnie od jego licznych zmian i prób regulacji, system bankowy zachował własność tworzenia pieniędzy.

Gdy bank udziela kredytu daje gwarancje, że posiada u siebie środki które wcale nie muszą istnieć. Obecnie

/ 7

ponad 95 procent pieniędzy funkcjonujących w obiegu USA, Kanady, Australii itp. zostało wytworzonych

przez banki. Banki wytworzyły je gdy udzielały kredytów. W obecnym systemie pieniądze, którymi posługuje

się gospodarka są długiem wobec banków.

Jak banki nabywają nieruchomości

Żaden rodzaj działalności nie może równać się z bankami jeżeli chodzi o nabywanie nieruchomości. To

nieprawdopodobne, że banki zatrudniające zaledwie setki urzędników i posiadające proste środki techniczne

potrafią zwiększyć swoje posiadłości na skalę przekraczającą możliwości największych organizacji

przemysłowych zatrudniających tysiące ludzi, od których produkcji zależy cała gospodarka. Popatrzmy jak to

się dzieje.

Jedynymi pieniędzmi, nie pochodzącymi z długów są pieniądze, które banki wydają na siebie (koszty

zakupu nieruchomości oraz papierów giełdowych, pensje pracowników, reklama, energia, materiały biurowe

itp.). Wszystkie tego typu wydatki wprowadzają do obiegu pieniądz nie obciążony kosztami zadłużenia.

Wszystkie swoje koszy banki opłacają dzięki zwykłemu uznawaniu własnych czeków. Np. zakup

nieruchomości odbywa się poprzez następujące zapisy. W pasywach banku (czyli zobowiązaniach) zostaje

zaksięgowana suma wydana na zakup. W aktywach (na koncie posiadanych nieruchomości) zostaje dodana

wartość nabytku. Ktoś kto sprzedał nieruchomość otrzymany czek deponuje w jakimś banku. Konsekwencją

zakupu nieruchomości jest zwiększenie w tym banku depozytów (są one własnością sprzedającego

nieruchomość, jego pieniądzem). Powstaje w ten sposób nowy pieniądz nie zadłużony.

Wzajemne relacje banki regulują poprzez wymianę bilansów pomiędzy sobą. Jeżeli bank pierwszy

nabywa nieruchomości, papiery wartościowe bądź inne dobra, a jego czeki są (przez sprzedawcę dóbr)

deponowane w banku drugim, powstaje zobowiązanie banku pierwszego wobec drugiego. Drugi bank może w

końcu odmówić współpracy. Jeżeli jednak banki te utrzymują równomierne tempo nabywania dóbr, w miarę

napływu wracających do nich depozytów, tak aby ich wzajemne pasywa i aktywa się znosiły, mogą nabywać

dobra bez ograniczeń. Jeżeli banki współpracują ze sobą, mogą zaspokajać swe potrzeby i nabywać wszelkie

dobra, bez ponoszenia faktycznych kosztów. Jedynym tego efektem jest zwiększenie w obiegu ilości pieniądza

nie zadłużonego.

Życiodajna krew społeczeństwa

Gospodarka światowa nie może działać bez pieniądza. Pieniądz jest potrzebny jak krew dla żywego

organizmu. Gdy go brakuje przedsiębiorstwa nie mogą sprzedać produktów a ludzie nie mogą kupić tego co

sami potrafią wytworzyć. Bez pieniądza panuje recesja i bezrobocie. Charakterystyczne jest to, że w czasie

kryzysów finansowych sklepy i magazynu są pełne.

Banki sprawują monopol kredytu. Przywłaszczyły sobie prawo emitowania wszystkich pieniędzy

narodu. Sprawują największą władzę nie ponosząc żadnej odpowiedzialności.

Pieniądz, który powstaje w momencie udzielenia kredytu i jest długiem wobec banku posiada dwie

bardzo istotne wady.

Po pierwsze ilość pieniądza nie jest związana z faktycznymi potrzebami tylko z zapotrzebowaniem na

kredyt.

Po drugie długów, które powstają w wyniku tworzenia pieniądza zadłużonego nie można spłacić.

Wady te omówię teraz pokrótce.

Pierwsza wada pieniądza zadłużonego

W obecnie funkcjonującym systemie ilość pieniądza w obiegu zależy przede wszystkim od tego czy

istnieje zapotrzebowanie na kredyt. Gdy rząd, przedsiębiorstwa, ludzie zaciągają w bankach pożyczki w

gospodarce przybywa pieniądza. Gdy oddają długi, pieniądza w gospodarce ubywa. Nie planowane wahania

pieniądza w gospodarce są przyczyną zaburzeń ekonomicznych. Obserwuje się zjawisko następowania na

przemian okresów rozwoju i zastoju.

Uzależnienie ilości pieniądza od zapotrzebowania na kredyt jest rozwiązaniem błędnym.

Zapotrzebowanie na kredyt może okresowo maleć. Zwłaszcza gdy gospodarka jest rozwinięta wyczerpują się

proste pomysły inwestycyjne, które mogły by być powodem do wzięcia kredytu. Ale właśnie gospodarce

rozwiniętej potrzeba dużo pieniędzy. Każdy człowiek intuicyjnie czuje, że w sytuacji gdy istnieje duża

/ 7

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: