R-O-Z6-Piaget (1_2_3).pdf

Ćw. 7 ROZWÓJ MYŚLENIA

Wadsworth B.H. Teoria Piageta, rozdziały: 1,2,3

Z historii badań Piageta:

- wpływ na późniejsze badania miała jego praktyka w dziedzinie biologii

- prace nad małżami

Spostrzeżenia Piageta:

- czynności biologiczne są aktami adaptacji do środowiska fizycznego i pomagają je organizować;

- umysł i ciało nie pracują niezależnie od siebie i podlegają tym samym prawom, co czynności biologiczne;

- czynności intelektualne to czynności organizowania środowiska i adaptacji do niego ;

- pojęcia opisujące rozwój biologiczny są pomocne w opisywaniu rozwoju intelektualnego;

- podstawowe zasady rozwoju poznawczego są takie same jak biologicznego;

- funkcjonowanie intelektualne to szczególna forma aktywności biologicznej ;

- czynności intelektualne oraz biologiczne są częściami tego samego procesu, za pomocą którego organizm

dostosowuje się do środowiska i organizuje doświadczenie.

SCHEMAT

Schematy to struktury poznawcze lub umysłowe, dzięki którym jednostki przystosowują się

intelektualnie do otoczenia i organizują je .

Są one odpowiednikami umysłowymi biologicznych narządów służących adaptacji.

Są to psychiczne struktury lub procesy, które adaptują się i zmieniają wraz z rozwojem

umysłowym .

Nie mają swoich fizycznych odpowiedników i nie są obserwowalne .

Są to konstrukty hipotetyczne : w uproszczeniu: pojęcia; kategorie .

Używane są do przetwarzania, identyfikowania oraz klasyfikowania docierających bodźców.

Dzięki nim organizm jest w stanie rozróżniać i generalizować bodźce (wydarzenia).

W miarę rozwoju schematy dziecka stają się coraz bardziej ogólne, sprecyzowane,

zróżnicowane .

Nigdy nie przestają się zmieniać .

Schematy dorosłości mają swoje źródła w schematach z wczesnego dzieciństwa.

Schematy organizują zdarzenia na podstawie ich ogólnych cech.

Są to powtarzalne zdarzenia psychologiczne, gdyż dziecko wielokrotnie klasyfikuje bodźce w ten sam

sposób, logiczny, spójny.

Przykład:

Gdy dziecko spotyka jakiś bodziec, próbuje go dopasować do dostępnego schematu (jednego z kilku, które

posiada), np. Jaś po raz pierwszy w życiu widzi krowę i mówi, że jest to pies.

U NIEMOWLĄT:

W chwili urodzenia schematy są z natury odruchowe (można o nich wnioskować z czynności tj.

ssanie, chwytanie) – noworodki ssą cokolwiek co znajdzie się w ich ustach (ogólny schemat ssania);

W niedługim czasie niemowlaki zaczynają różnicować – ssą tylko to, co daje mleko ( różnicowanie :

dwa schematy ssania);

Różnicowanie za pomocą aparatu odruchowego i motorycznego;

Te różnicowania są prekursorami późniejszych „czynności umysłowych” ;

Schematy osoby dorosłej rozwijają się dzięki procesom adaptacji i organizacji

z sensomotorycznych schematów dziecka – rozwój intelektualny jest ciągłym procesem

konstrukcji i rekonstrukcji.

Schematy są odzwierciedlane poprzez zachowania dziecka , które powtarzają się w toku

aktywności poznawczej (jest to coś więcej niż zachowanie, bo są to wewnętrzne struktury, z

których wypływa zachowanie )

Schemat obejmuje cały zestaw odrębnych, lecz podobnych sekwencji działania „Każdy schemat jest

skoordynowany z pozostałymi, sam zaś stanowi całość o zróżnicowanych częściach” - Piaget;

Pojęcia zmieniają się – schematy są ich strukturalnymi odpowiednikami;

ASYMILACJA – zmiany ilościowe

(termin zapożyczony z biologii, analogiczny proces do odżywiania: pokarm jest trawiony i asymilowany; tu: doświadczenie)

Proces poznawczy, dzięki któremu nowe treści percepcyjne, motoryczne czy pojęciowe

włączane są do istniejących schematów lub wzorów zachowania ; (dopasowywanie nowego

bodźca do tych znanych, np. krowa to pies);

Inaczej: poznawczy proces umieszczania (klasyfikowania) nowego bodźca w istniejącym schemacie;

Nie powoduje zmiany schematu , ale wpływa na jego rozbudowę ;

Jest częścią procesu, za pomocą którego jednostka przystosowuje się poznawczo i organizuje swoje

otoczenie;

AKOMODACJA – zmiany jakościowe

Tworzenie nowych schematów lub modyfikacja starych ;

Skutkiem: zmiana lub rozwój struktur poznawczych (schematów);

AKOMODACJA + ASYMILACJA = adaptacja intelektualna i rozwój struktur intelektu

Inne założenia teorii:

schematy są konstruowane wewnętrznie , a ich budulcem jest doświadczenie ;

odzwierciedlają aktualny poziom rozumienia i wiedzy dziecka o świecie;

zostały skonstruowane ;

nie są to wierne kopie rzeczywistości ;

ich formy są zdeterminowane przez wzorzec asymilacji i akomodacji doświadczenia jednostki i z

czasem coraz bardziej są podobne do rzeczywistości

asymilacja i akomodacja przeistaczają prymitywne schematy niemowląt w bardziej wyrafinowane

schematy dorosłych;

żadne zachowanie nie jest w całości akomodacją lub asymilacją ;

zabawa: bardziej charakterystyczna asymilacja;

naśladowanie : bardziej charakterystyczna akomodacja ;

RÓWNOWAŻENIE

równowaga między asymilacją a akomodacją – samoregulujący się mechanizm, który zapewnia

rozwijającemu się dziecku efektywne interakcje z jego otoczeniem; stan, w którym procesy asymilacji i

akomodacji są zrównoważone ( nierównowaga – gdy nie są zrównoważone);

równoważenie – samoregulujący się proces przechodzenia z nierównowagi do równowagi; jego

narzędziami są asymilacja i akomodacja; pozwala na włączenie doświadczenia do wewnętrznych

struktur (schematów);

motywacja – brak równowagi – uruchamia równoważenie;

· dziecko doświadczając czegoś nowego próbuje to dopasować do znanych schematów,

- jeśli mu się to uda – krótkotrwała równowaga związana z tym bodźcem;

- jeśli nie, następuje akomodacja i później asymilacja bodźca i krótkotrwała równowaga zostaje osiągnięta;

ROWÓJ INTELEKTUALNY I INNE CZYNNIKI

Rozwój poznawczy ma trzy komponenty: treść, funkcję i strukturę

TREŚĆ – to, co dzieci wiedzą ; odnosi się do obserwowalnych zachowań sensomotorycznych lub

pojęciowych, które odzwierciedlają aktywność intelektualną; zmienia się wraz z wiekiem , jest odmienna u

różnych osób ;

FUNKCJA – dot. cech aktywności intelektualnej – asymilacji i akomodacji , które są bezustannie obecne

w trakcie rozwoju;

STRUKTURA – zakładane właściwości organizacji intelektu (schematy), które wyjaśniają

występowanie określonych zachowań ; właściwości strukturalne inteligencji, struktur tworzonych przez

funkcję i nie dających się wywnioskować z treści zachowania, którego naturę określają.

 Piaget interesował się przede wszystkim strukturą inteligencji, mniej funkcją i treścią.

 Przeprowadził analizę jakościowych zmian tych struktur poznawczych.

Działanie i wiedza

- dziecko musi być aktywne , by występował rozwój poznawczy; musi asymilować i akomodować , jego

zmysły muszą być zwrócone na środowisko;

- w miarę jak dziecko staje się starsze, działania wywołujące zmiany struktur poznawczych stają się

mniej jawne ;

- działania konieczne do rozwoju stymulują aparat poznawczy dziecka ; mogą być obserwowalne lub nie;

wywołują stan nierównowagi ;

- cała wiedza jest konstrukcją , będącą wynikiem aktywności działania dziecka;

TRZY RODZAJE WIEDZY:

· Wiedza fizyczna:

- wiedza o właściwościach fizycznych obiektów i zdarzeń (wielkość, kształt, budowa, waga);

- zdobywana poprzez manipulację i za pomocą zmysłów ; w bezpośrednim działaniu;

- informacji zwrotnej dostarczają wzmocnienia i same przedmioty;

· Wiedza logiczno – matematyczna:

- konstruowana na podstawie myślenia o doświadczeniach z przedmiotami i zdarzeniami ;

- za pomocą manipulacji umysłowej lub fizycznej ;

- budowana na podstawie czynności dziecka na przedmiotach; przedmioty to czynnik pośredniczący ;

- np. pojęcia liczb;

- nie jest konstruowana na podstawie opowieści ;

· Wiedza społeczna:

- reguły, prawa, normy moralne, etyka, język – odmienne w różnych grupach społecznych ;

- konstruowana na podstawie interakcji i współdziałania z innymi ludźmi ;

W pierwszych latach życia dziecko jest bardziej zależne od doświadczenia zmysłowego i fizycznego

(na poziomie: sensomotorycznym), gdyż nie posiada jeszcze reprezentacji symbolicznych.

Kontinuum rozwoju:

- przemiany intelektualne są skutkiem procesu rozwoju,

- rozwój poznawczy jest konsekwentnym procesem następujących po sobie zmian jakościowych zmian

struktur poznawczych (schematów), przy czym każda struktura i każda zmiana wynikają logicznie z

poprzedzających je struktur i zmian ;

- nowe schematy są włączane do starych (nie zastępują ich);

- zmiany w tym procesie są stopniowe i niegwałtowne ; każdy krok w rozwoju oparty jest na poprzednim

i jest z nim zintegrowany;

1. Stadium inteligencji sensomotorycznej (0-2 lat); - reakcje zmysłowe i ruchowe; konstruowane są

schematy;

2. Stadium myślenia przedoperacyjnego (2-7 lat); - rozwój języka i innych form reprezentacji,

rozwój pojęciowy; charakter prelogiczny rozumowania, które jest zdominowane przez percepcję;

3. Stadium operacji konkretnych (7-11 lat); - myślenie logiczne do rozwiązywania konkretnych

problemów, pojawiających się w danej chwili;

4. Stadium operacji formalnych (11-15 lat i powyżej); - logiczne myślenie do wszystkich problemów;

 wiek metrykalny nie jest stały (zależy od doświadczenia i cech wrodzonych);

 postęp nie jest automatyczny;

 zakres zachowań na poszczególnych poziomach jest szeroki (np. na początku pojedyncze słowa, później

całe zdania itd.);

 Cztery główne czynniki rozwoju: (ważne są wszystkie; żaden pojedynczo)

· Dojrzewanie i dziedziczność

- dziedziczność wyznacza ogólne granice rozwoju w czasie ,

- dojrzewanie stanowi mechanizm, za pomocą którego są one ustanawiane; wskazuje czy zbudowanie

określonych struktur w określonym stadium jest możliwe czy nie;

- czynniki dojrzewania (dziedziczne) nakładają ograniczenia na rozwój poznawczy;

Aktywne doświadczenie

– takie, które doprowadza do asymilacji i akomodacji i w efekcie powoduje zmianę poznawczą (zmianę

struktur lub schematów);

· Interakcje społeczne

- są to wymiany myśli z innymi ludźmi;

- konstruowanie i weryfikowanie pojęć przez dziecko jest zależne od interakcji społecznych w takim

zakresie, w jakim pojęcia te są arbitralne lub zdefiniowane społecznie;

- mogą wywołać stan nierównowagi, odnoszący się do wiedzy fizycznej lub logiczno-matematycznej;

Ogólny postęp w zakresie równowagi – wyjaśnia koordynację innych czynników oraz kierowanie

rozwojem.

Rozwój intelektualny ma dwa składniki: poznawczy i afektywny

Każde zachowanie ma zarówno aspekt poznawczy jak i afektywny.

- są one zespolone; rozwijają się w taki sam sposób;

- dwa aspekty afektu: motywacja i selekcja ; afekt może przyspieszyć lub spowolnić tempo rozwoju

intelektualnego; decyduje o tym, na jakich treściach skupia się aktywność intelektualna; nie może modyfikować

struktur poznawczych, może wpływać na to, która struktura poznawcza zostanie zmodyfikowana;

- dzieci asymilują doświadczenia do schematów afektywnych w taki sam sposób jak wchłaniają doświadczenia

do struktur poznawczych – wynik: wiedza;

ROZWÓJ SENSOMOTORYCZNY

- ma 6 okresów , w których rozwijają się coraz bardziej złożone wzory czynności intelektualnych;

- korzenie rozwoju intelektualnego tkwią we wczesnych reakcjach sensomotorycznych;

- struktury inteligencji i afektu zaczynają rozwijać się w okresie noworodkowym i niemowlęcym;

- w tym stadium postępuje rozwój pojęcia przedmiotu i przyczynowości (dwa najważniejsze wskaźniki

rozwoju intelektualnego i afektywnego w tym stadium);

Okres I (0-1 mies.) AKTYWNOŚĆ ODRUCHOWA

- zachowanie jest odruchowe i niezróżnicowane ;

- podstawowe odruchy: ssanie, chwytanie, płacz, ruchy rąk, tułowia i głowy;

- noworodek odpowiada odruchami gdy jest stymulowany;

- zachowanie nie dowodzi, że schematy przedmiotów zostały skonstruowane (bo nie zostały);

- nie są odróżnianie bodźce ;

- wszystkie bodźce asymiluje za pomocą systemu odruchów w sposób niezróżnicowany;

- w ciągu kilku tygodni zachodzą pierwsze akomodacje : poszukiwanie piersi, smoczka do ssania (nie:

ssanie wszystkiego) – na skutek powtarzania i interakcji z otoczeniem;

- wszystkie pojęcia rozwijają się i nie są wrodzone;

- świadomość przedmiotu jest krok po kroku rozwijana na podstawie doświadczenia sensomotorycznego;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: