MALI BADACZE – METODA PROJEKTÓW W PRACY Z NAJMŁODSZYMI DZIEĆMI
Wiek przedszkolny w szczególny sposób sprzyja wzmacnianiu i wzbogacaniu przeżyć, wiedzy i doświadczeń związanych z otaczającą dziecko rzeczywistością . Jest on okresem wzmożonej aktywności poznawczej .
Dzieci w tym okresie charakteryzują się większą samodzielnością i samokontrolą , oraz poszerzonym kręgiem zainteresowań poznawczych ( chęcią obserwacji otoczenia , nabywania wiedzy, doświadczania ).
Nauczyciel powinien być przewodnikiem i doradcą w prowadzeniu dziecka do osiągnięcia sukcesu. Aby osiągnąć sukces wskazane jest stosowanie aktywizujących metod pracy. Jedną z nich jest metoda projektów.
Metoda projektów polega na praktycznym działaniu dotyczącym realizacji pewnego zadania które zaproponowały dzieci lub nauczyciel. Nauczyciel jest tu jedynie osobą wspomagającą, wyzwalającą inicjatywę dziecka. Pomysł na projekt zależy przede wszystkim od zainteresowań dzieci, lub sytuacji problemowej, w jakiej się znalazły. Najlepsze przyswojenie określonej wiedzy przez dzieci to praktyczne działanie. Następstwem tego jest wzrost odpowiedzialności za własne postępowanie. Dzieci , które doświadczyły swobody inicjowania działań osiągają w późniejszym okresie lepsze wyniki w nauce.
W metodzie projektów możemy wyróżnić następujące etapy:
I etap - wybór zagadnienia – tematu.
Inicjatywa może wypłynąć od dzieci lub nauczyciela (tematy można czerpać z opowieści dzieci, z wycieczki, fascynacji dziecięcych). Proponowany temat – projekt nie musi być realizowany przez całą grupę, może w nim uczestniczyć mała grupka, gdyż dobieramy go pod daną grupę.
Kryteria wyboru tematu.
1. Nie może być zbyt atrakcyjny, oparty powinien być na konkretach, bezpośrednich doświadczeniach.
2. Powodzenie może mieć projekt oparty w sposób naturalny na wcześniejszych doświadczeniach.
3. Lepszy jest taki temat, do którego „miejsca” możemy więcej razy dotrzeć, zbadać je, niż tylko oglądać ciekawe zdjęcia, filmy.
4. Projekt ma większe szanse wtedy, gdy dzieci mają szansę „dotknąć, obejrzeć” pewne rzeczy, zbadać je (za pozwoleniem pracowników).
5. Projekty mają większą szansę dostarczyć dzieciom solidnej wiedzy i umiejętności, jeśli związane są z tematami dla nich bliskimi, istotnymi uwarunkowaniami kulturowymi występującymi w środowisku.
6. Projekty, które są związane z treściami programowo – dydaktycznymi, metodycznymi mają większe poparcie u rodziców i dyrektora.
Gdy jest wybrany temat nauczyciel przygotowuje dla siebie siatkę pojęć z uwzględnieniem treści programowych.
Gdy siatka pojęć jest wykonana nauczyciel projektuje dla siebie siatkę wstępną ewentualnych pytań dzieci.
Kolejną czynnością nauczyciela jest wykonanie wspólnie z dziećmi siatki pojęć znanych dzieciom (zasobu wiedzy dziecka) – co wiemy o pracy lekarza.
Siatkę tą wykonujemy na dużym arkuszu papieru z symbolami rysunkowymi, aby dzieci wiedziały co jest napisane.
Następnie wspólnie z dziećmi wykonujemy listę pytań dzieci – o co możemy spytać jak pójdziemy z wizytą np.
Dlaczego zagląda do gardła?
Po co są słuchawki?
Co pisze na receptach?
Skąd pan wie, że jestem chory?
Czy pan też choruje? itp.
Kolejna czynność to wypisanie na arkuszu papieru sów, które dzieci znają. Nowo poznane słowa w tym temacie zapiszemy innym kolorem.
W czasie I etapu przygotowujemy także salę do projektu. Musimy znaleźć miejsce do przyczepienia list, planszy, obrazków oraz miejsca do zabawy. Gromadzimy też różnego rodzaju materiały do realizacji projektu.
II etap – realizacja.
Rozpoczęcie pracy w tym etapie polega na nałożeniu obu siatek wstępnych nauczyciela i zasobu wiedzy dziecka. Pozwala to na wykluczenie w projekcie tematów, które dzieci znają dobrze , a większą uwagę poświęcić na zagadnienia mniej znane dzieciom.
Następna czynność to przygotowanie zajęć w terenie. Dobrze jest wiedzieć czego oczekujemy po wycieczce. Zwracamy tu uwagę na:
- bezpieczeństwo
- czy miejsce do którego Pojdą jest bezpieczne,
- czy dzieci poruszające się po terenie są w zasięgu wzroku opiekuna,
- czy w pobliżu są ulice, urządzenia lub inne niebezpieczne rzeczy.
- aktywność badawczą
- czy znajdują się tam rzeczy, zjawiska, które zainteresują dzieci,
- czy będą mogły wejść i dotknąć niektórych rzeczy,
- konkretne przedmioty
- czy dzieci zetkną się tam z konkretnym rzeczami,
- co można dotknąć, przemieścić, poznać zmysłami,
- czy są tam przedmioty, które można naszkicować lub dokładnie zbadać.
- eksperci
- czy na miejscu będzie przewodnik,
- czy umie rozmawiać z dziećmi, odpowiadać na pytania.
- pomoce dydaktyczne
- czy są materiały, rzeczy, które dzieci mogłyby wypożyczyć do przedszkola na czas realizacji projektu.
W celu dokładnego poznania „miejsca” powinnyśmy zaplanować kilka wizyt lub jedną bardzo dokładną. Każdą wycieczkę dzieci powinny zarejestrować, udokumentować postaci szkiców, rysunków. W tym czasie przeprowadzamy też różnorodne zajęcia i zabawy z naszej inicjatywy oraz inicjatywy dzieci. Wszystkie materiały zbieramy jako dokumentację. Każde dziecko może mieć swoją teczkę, na zakończenie wszystkie prace zbieramy do jednej teczki.
W tym momencie następuje III etap projektu – zakończenie.
Gdy widzimy, że zabawa robi się coraz mniej atrakcyjna wspólnie z dziećmi zastanawiamy się i decydujemy co zrobimy z naszymi pracami i w jaki sposób przekażemy innym zdobytą wiedzę (np. książka, duża wystawa, film, itp).
Powinna się także pojawić tu próba oceny, na ile projekt wzbogacił wiedzę dzieci.
Realizacja wszystkich etapów projektu może trwać od kilku dni do paru tygodni. Projekty mogą być bardziej lub mniej rozbudowane w zależności od doświadczenia naszego i wychowanków.
Wykorzystując metodę projektów w przedszkolu i nauczaniu zintegrowanym, możemy realizować różnego rodzaju zadania (zgodnie z założeniami programowymi) np.:
- poznawanie i rozumienie siebie i świata,
- budzenie zaciekawienia otaczającym światem poprzez prowokowanie pytań i dostarczenie radości odkrywania,
- dostrzeganie i opisywanie różnic, podobieństw i relacji miedzy przedmiotami i zjawiskami,
- wykorzystanie i tworzenie okazji do poznawania rzeczywistości przyrodniczej, społeczno – kulturowej i technicznej,
- pomaganie dziecku w dostrzeganiu problemów, planowaniu i realizowaniu zadań,
- wspieranie działań twórczych w różnych dziedzinach aktywności.
Metoda projektów odgrywa znaczącą rolę w uwzględnianiu indywidualnych potrzeb, zainteresowań i uzdolnień dzieci. Również może się okazać pomocną w nawiązaniu współpracy z rodzicami. Rodzice podczas realizacji projektu mogą być pomocni w organizacji zajęć w terenie, zdobywaniu materiałów i informacji, okazów badawczych oraz w prezentacji końcowej. Niektórzy rodzice mogą być przydatni jako eksperci. Wymiana poglądów, informacji może być bardzo ciekawym doświadczeniem i wpłynąć na zacieśnienie kontaktów między nauczycielem, rodzicami i dziećmi.
Mam nadzieję, że opisana powyżej metoda projektów zagości w naszej pracy. Każdy, kto przeprowadzi projekt, na pewno będzie dążył do realizacji następnego, tak jak było w moim przypadku. Dlatego też chciałabym polecić wykorzystanie tej metody innym nauczycielom.
Opracowała na podstawie materiałów z kursu i własnej pracy
Wioletta Łoś
twarze