prawo harcerskie i nasze wartości.pdf

Prawo Harcerskie i nasze warto¶ci

Prawo Harcerskie i nasze warto¶ci - materiał do dyskusji instruktorskich na temat warto¶ci wynikaj±cych

z Prawa Harcerskiego Nie zapominaj o tym. Nie zapominaj o Prawie. To jest wola twego sumienia.

Sumienie jest tym, co najlepsze w człowieku. (…)Tym, co pozostaje w nas. Aimée Martin

WPROWADZENIE Merytoryczna dyskusja o Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim ma kluczowe znaczenie dla

przyszło¶ci Zwi±zku Harcerstwa Polskiego. Dlatego tak wa¿ne jest, by przeprowadziæ j± w sposób dojrzały

i odpowiedzialny oraz byæ do niej dobrze przygotowanym. Nie mo¿na w niej ograniczyæ siê do ustalania,

jakie wymogi zawieraj± zapisy poszczególnych punktów Prawa i z jakimi warto¶ciami s± zwi±zane. Nale¿y

znale¼æ odpowied¼ na zasadnicze pytania: które warto¶ci zawarte w Prawie s± dzi¶ najistotniejsze, a które

najbardziej zagro¿one i powinny byæ przedmiotem szczególnej troski w naszych działaniach

wychowawczych i jak kształtowaæ osobowo¶æ członków ZHP, by przygotowaæ j± do sprostania wyzwaniom

współczesno¶ci. Byæ mo¿e, ¿e efektem dyskusji bêd± wnioski o zmianach w przyjêtych przez XXXIII Zjazd

ZHP &bdquo;Podstawach wychowawczych ZHP”, o czym zadecyduje Zjazd Programowy ZHP

(XXXIV Nadzwyczajny Zjazd ZHP). My¶lê jednak, ¿e podsumowaniem dyskusji o aktualnym rozumieniu i

o ewentualnych zmianach w tek¶cie Prawa Harcerskiego powinien zadecydowaæ ostatecznie XXXV Zjazd

ZHP. Decyzje powy¿sze bêd± miały ogromne znaczenie, zawa¿± na naszej przyszło¶ci, zatem nie mog±

byæ podejmowane &bdquo;w biegu” i &bdquo;po łebkach”, ale musz± byæ rezultatem

głêbokich przemy¶leñ i rozwagi. Musz± byæ równie¿ wynikiem dyskusji wszystkich krêgów i wspólnot

instruktorskich. W poprzedniej czê¶ci materiału &bdquo;Przed Zjazdem Programowym ZHP”

postawili¶my tezy do dyskusji o rozumieniu i zapisach poszczególnych punktów Prawa Harcerskiego.

Dyskusja nad powy¿szymi tezami ma nam daæ odpowied¼, czy konieczne s± zmiany w redakcji naszego

Prawa. W drugiej czê¶ci materiału znajduj± siê tezy do dyskusji o tym, czym jest Prawo Harcerskie.

Przedstawiamy tu rozwa¿ania wybitnych instruktorów harcerskich na ten temat, maj±c na celu

wprowadzenie i przygotowanie korpusu instruktorskiego do dyskusji. Byæ mo¿e pojawi± siê inne tezy,

wynikaj±ce z do¶wiadczeñ ¶rodowisk harcerskich. Nie bójmy siê ich stawiaæ do dyskusji. Niniejszy

materiał ma na celu skierowanie instruktorskich dyskusji na warto¶ci zawarte w Prawie Harcerskim.

Spróbujmy zastanowiæ siê, które z warto¶ci, wpisane w Prawo s± istotne dla harcerstwa i z tego powodu

wymagaj± podkre¶lenia i szczególnego skomentowania. Zakładamy, ¿e warto¶ci, zawarte w Prawie s±

podstaw± harcerskiego systemu wychowawczego, a ujêcie ich w konkretne punkty — tylko ich

zewnêtrzn± form±. Dlatego — mimo wielu zmian, jakie na przestrzeni lat dokonywały siê w

zapisach Prawa Harcerskiego — nasze warto¶ci i harcerski system wychowawczy nie uległy

zmianie. Układ tej czê¶ci jest nastêpuj±cy: dla porz±dku i ułatwienia dyskusji tezy dotycz±ce warto¶ci

ujête s± w kolejno¶ci takiej, jak w Prawie. Ka¿dy punkt rozpoczyna cytat z Ksiêgi Jaszczurki, autorstwa

szwajcarskiej instruktorki skautowej, Aimée Martin w tłumaczeniu Krystyny Krzewskiej, harcerki 14

Warszawskiej Dru¿yny Harcerek z Hufca ZHP Grzybów i jej matki, Laury Krzewskiej. Nastêpnie

prezentowane s± tezy do warto¶ci opracowane przez Przewodnicz±cego ZHP, hm. Andrzeja Borodzika.

Szerzej s± one omawiane na łamach miesiêcznika instruktorów ZHP &bdquo;Czuwaj”. TEZY DO

DYSKUSJI 1. Harcerz sumiennie spełnia swoje obowi±zki wynikaj±ce z Przyrzeczenia Harcerskiego. S±

małe obowi±zki i du¿e. Trzeba spełniaæ swój mały obowi±zek albo du¿y, dzieñ po dniu, nic nie mówi±c, po

prostu — poniewa¿ tak trzeba i poniewa¿ siê tego chce. Na pocz±tku dygresja. Zapis pierwszego

punktu Prawa jest jedynym, który został inaczej sformułowany ni¿ jego tradycyjny tekst obowi±zuj±cy w

latach 1932—1945. Tekst ten brzmiał nastêpuj±co: &bdquo;Harcerz słu¿y Bogu i Polsce i

sumiennie spełnia swoje obowi±zki”. Tekst &bdquo;Harcerz sumiennie spełnia swoje obowi±zki

wynikaj±ce z Przyrzeczenia Harcerskiego” został uchwalony na XXVIII Zje¼dzie ZHP w roku 1990

razem z podwójn± rot± Przyrzeczenia, jedn± o tre¶ci takiej, jak dzi¶ obowi±zuj±ca i drugiej, w której w

miejsce słów &bdquo;słu¿yæ Bogu i Polsce…” wprowadzone zostały słowa &bdquo;słu¿yæ

Polsce, d±¿yæ do prawdy i sprawiedliwo¶ci…”. Dzi¶, gdy od ponad dziesiêciu mamy znów

jedn± rotê Przyrzeczenia, wydaje mi siê, ¿e nale¿ałoby powróciæ te¿ do tradycyjnej formuły pierwszego

punktu Prawa Harcerskiego. 1.Słu¿yæ Bogu Słu¿bê Bogu Nale¿y wiêc widzieæ w trzech wymiarach:

a.sprawy bardzo osobistej, wewnêtrznej — religijno¶ci i wiary w Boga b.ideowo¶ci, stałej pracy

nad sob±, kształtowania swojej osobowo¶ci i postêpowania zgodnie z zasadami etyki chrze¶cijañskiej,

c.opartego na tych zasadach etycznych stosunku do wszystkich ludzi. 2.Słu¿yæ PolsceInspiracj± do słu¿by

Polsce powinien byæ patriotyzm, uczucie przywi±zania i szacunku do ojczyzny, poł±czone z poczuciem

wiêzi społecznej i gotowo¶ci± do po¶wiêceñ dla dobra kraju i rodaków. Słu¿ba Polsce ma bardzo ró¿ne

formy i jest realizowana w ró¿norodnych obszarach, z których najwiêksze znaczenie maj± dzi¶:

a.znalezienie swojego miejsca w &bdquo;dorosłym ¿yciu”, b.dbało¶æ o nasz± to¿samo¶æ

narodow±, c.działanie na rzecz rozwoju kraju i troska o jego rangê miêdzynarodow±, d.podejmowanie, z

najwiêkszym nawet po¶wiêceniem, działañ dla ochrony i ratowania ludzi i mienia w chwilach zagro¿eñ.

3.Nie¶æ chêtn± pomoc bli¼nimNale¿y zwróciæ tu szczególn± uwagê na: a.niesienie pomoc słabszym,

chorym, bezbronnym, b.pamiêtanie o wykonaniu czego¶ po¿ytecznego i potrzebnego innym ka¿dego

dnia, c.zdobywanie wiedzy, uczenie siê odpowiedzialno¶ci i zaanga¿owania, by móc efektywnie działaæ w

http://zjazd.zhp.pl - zjazd.zhp.pl

Generated: 6 March, 2007, 12:22

sytuacjach kryzysowych. 2. Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy. Obiecuj tylko to, co mo¿esz

zrobiæ, nie obiecuj tego, czego zrobiæ nie mo¿esz. I pamiêtaj, ¿eby zawsze mo¿na było na ciebie liczyæ,

¿eby twoje słowa były odbiciem twoich my¶li. 1.Nale¿y zwróciæ tu szczególn± uwagê na mówienie prawdy

w ka¿dych okoliczno¶ciach. 2.Istotne jest zajmowanie stanowiska czy wyra¿anie swojej opinii w

konkretnych sprawach na mo¿liwie pełnej znajomo¶ci faktów i zdarzeñ. 3.Powinno siê wymagaæ pełnej

zgodno¶ci słów z czynami. 4.Niezwykle wa¿ne s±: punktualno¶æ, realizowanie na co dzieñ zasady

&bdquo;fair play” oraz przestrzegania obowi±zuj±cego prawa, przepisów administracyjnych czy

regulaminów wewnêtrznych obowi±zuj±cych w ZHP. 3. Harcerz jest po¿yteczny i niesie pomoc bli¼nim.

Nie my¶leæ o sobie. Odwróciæ siê od siebie i patrzeæ na innych. Mo¿liwe, ¿e oni nie potrzebuj± ciebie, ale

tyle jest rzeczy do zrobienia. (…) Oddaæ przysługê i wprowadziæ piêkno do ¿ycia tych, którzy nie

maja czasu my¶leæ o piêknie, którzy nie wiedz±, gdzie go szukaæ i którzy nie wiedz±, ¿e ono mo¿e

przemieniæ zwykłe dni pracy w nieustanne ¶wiêto. 1.Nale¿y podkre¶laæ rolê nauki, zdobywanie

kompetencji i d±¿enie do mistrzostwa w tym wszystkim, co chce siê robiæ. 2.Realizacja tego punktu

Prawa Harcerskiego w codziennym ¿yciu powinna zakładaæ nieustanne &bdquo;bycie potrzebnym”

i niesienie pomocy innym nawet w sprawach drobnych. 3.Pomoc bli¼niemu mo¿e mieæ tak¿e inny wymiar,

jakim jest ratowanie innych w chwilach zagro¿enia. 4.Pomóc to umieæ odnale¼æ siê w sytuacjach, w

których ludzie nie z własnej winy znajduj± siê w trudnym poło¿eniu. 5.Wszystkie podejmowane działania

— aby mogły byæ uznane jako niesienie pomocy bli¼nim — musz± byæ podejmowane w

pełni dobrowolnie. 6.Konieczne jest podejmowanie słu¿by innym jako przezwyciê¿anie własnego egoizmu.

4. Harcerz w ka¿dym widzi bli¼niego, a za brata uwa¿a ka¿dego innego harcerza. Przywi±zanie, przyja¼ñ,

miło¶æ to pojêcia bliskoznaczne. Wielka siła, która przyszła do mnie i która idzie do ciebie. Rzeka, która

wypłynêła z głêbi mojej istoty i s±czy siê ku tobie. (…) Mogê pracowaæ dla wszystkich. Mogê

pomagaæ wszystkim. I to jest to, co chcê robiæ najlepiej jak umiem. 1.Podstawowe zagadnienie to praca

nad empati± i widzenie w ka¿dym bli¼niego. 2.Okre¶lenie &bdquo;za brata uwa¿a ka¿dego innego

harcerza” powinno odnosiæ siê do wszystkich skautów i harcerzy. 3.Zrealizowaæ ideê braterstwa na

co dzieñ to oprzeæ podejmowane działania na wzajemnym zaufaniu i prawidłowych relacjach

miêdzyludzkich. 4.Wa¿n± spraw± jest, by rzetelnie wykonywaæ zadania i wywi±zywaæ siê z obowi±zków

podejmowanych na rzecz naszej wspólnoty (rodzina, szkoła, harcerstwo itd.). 5. Harcerz postêpuje po

rycersku. Rycersko¶æ jest cnot±, któr± przypisuj± sobie mê¿czy¼ni, ale narodziła siê z kobiety. Mê¿czy¼ni

s± czêsto zbyt surowi w obej¶ciu. Brakuje im uprzejmo¶ci, słodyczy, wdziêku i elegancji. (…)

Mê¿czyzna dziêki kobiecie zacz±ł odczuwaæ słodycz i szacunek dla niej. Starał siê opanowaæ siłê,

gwałtowno¶æ, zbyt wielkie natê¿enie głosu oraz surowe obyczaje wojownika i my¶liwego (…).

1.Formuła postêpowania po rycersku stawia przed nami bardzo wysokie wymagania w odniesieniu do

sposobu bycia, postêpowania, zasad działania a nawet wygl±du. Dzi¶ zasady rycerskiego zachowania to:

a.mêstwo, odwaga, sprawno¶æ w działaniu, lojalno¶æ w stosunku do przeło¿onych i współtowarzyszy,

b.bezinteresowno¶æ, uczciwo¶æ, prawo¶æ i prawdomówno¶æ;c.opiekuñczy stosunek do słabszych,

bezbronnych i dzieci oraz szczególny stosunek do kobiet dodatkowo pełen szacunku, uwielbienia,

elegancji i kurtuazji, ¿yczliwo¶ci, wyrozumiało¶ci i delikatno¶ci w postêpowaniu, d.zachowywanie siê

zawsze z osobist± godno¶ci±, z wygl±dem, ubiorem i postaw± dostosowan± do okoliczno¶ci. 2.Rycersko¶æ

powinna siê przejawiaæ w umiejêtno¶ci rzeczowej, merytorycznej i kulturalnej wymianie pogl±dów

(piêknie siê ró¿niæ). 3.Nale¿y umieæ odró¿niaæ dobro od zła. 6. Harcerz miłuje przyrodê i stara siê j±

poznaæ. B±d¼ dobra dla wróbli, które k±pi± siê w kurzu, dla chudego konia, dla kota wypêdzanego przez

wszystkich, poniewa¿ nie nale¿y do nikogo i dla ¶limaka, i dla kreta, i dla chrab±szcza, i dla wszystkich

wzgardzonych na ¶wiecie, dla tych, którzy siê robi± całkiem mali ze strachu, aby ich nie odkryto i nie

kazano cierpieæ. 1.Wiadomo, ¿e my jako ludzie jeste¶my integraln± czê¶ci± całego ziemskiego

ekosystemu i ¿e trwałe zakłócenie go przez działalno¶æ ludzk± bêdzie dla nas tragiczne. Po¿±dane

działania, konieczne do podejmowania to przede wszystkim: a.odkrywanie piêkna otaczaj±cego nas

¶wiata, b.poznawanie praw i współzale¿no¶ci rz±dz±cych przyrod±, c.uczenie siê korzystania z

dobrodziejstw i zasobów przyrody, d.przeciwdziałanie zagro¿eniom ¶rodowiska naturalnego, e.dbało¶æ i

troska o wszystkie zwierzêta, f.ró¿norodne działania na rzecz zachowania i rozwoju obszarów le¶nych i

terenów zielonych, g.nieniszczenie bez uzasadnionej potrzeby ro¶lin i drzew, h.pozostawianie po obozie

czy biwaku miejsca w stanie takim, jak je zastali¶my. 2.Istotn± spraw±, na któr± nale¿y zwróciæ uwagê s±

ró¿norodne działania zmniejszaj±ce negatywny wpływ ludzkiego oddziaływania na nasz ekosystem.

Przykładowo: a.sortowanie zbieranie makulatury, przedmiotów metalowych, szklanych czy plastikowych

b.rozs±dna gospodarka ciepłem, ¶wiatłem czy wod±, c.mniejsza ilo¶æ zu¿ywanych ¶rodków chemicznych,

d.zachowanie kultury i odpowiedzialno¶ci przy pozbywaniu siê zbêdnych surowców (np. wyrzucane w

lesie: guma do ¿ucia, plastikowa butelka, konserwy). 7. Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i

wszystkim swoim przeło¿onym. ¯ycie nie daje wszystkiego. Ono odmawia wieli rzeczy. Czêsto zakazuje,

ale wie dlaczego. Wie, dok±d nas prowadzi i co nam przystoi. Przyjmij wiêc to i b±d¼ posłuszna. Z tego

wielkiego wysiłku nad sob± wyjdziesz silniejsza. Z tego wyrzeczenie, z tej milcz±cej zgody, z tego

przyjmowania wyjdziesz lepsza. A czy nie dlatego ¿yjemy, by stawaæ siê coraz lepszymi? 1.Nale¿y zwróciæ

szczególn± uwagê na samodyscyplinê. 2.Istotne zagadnienie to przestrzeganie przepisów pañstwowych i

http://zjazd.zhp.pl - zjazd.zhp.pl

Generated: 6 March, 2007, 12:22

administracyjnych, regulaminów i przyjêtych zasad postêpowania. 3.Kluczow± spraw± jest karno¶æ i

posłuszeñstwo wobec rodziców, a tak¿e wychowawców i przeło¿onych (np. w harcerstwie). 4.Wa¿nym

zagadnieniem jest szacunek dla osób starszych. 8. Harcerz jest zawsze pogodny. ¯ycie nie składa siê z

samych tylko rado¶ci i przyjemno¶ci, nie omin± ciê smutki, tak jak wszystkich. Trzeba je przezwyciê¿yæ. I

jeszcze siê u¶miechn±æ do ludzi, bo oni nic na to nie poradz±. 1.Wszystkie zadania i obowi±zki nale¿y

realizowaæ z u¶miechem i optymistycznym podej¶ciem. 2.Warto byæ miłym, ¿yczliwym i uczynnym, a

¿artem, u¶miechem i przyjaznym zachowaniem zjednywaæ sobie przyjaciół, jak równie¿ rozładowywaæ

najbardziej nawet napiêt± sytuacjê. 3.Dobrze jest uczyæ siê wiary we własne siły. 4.Nale¿y umieæ

traktowaæ siebie samego nie zawsze powa¿nie, umieæ spojrzeæ na siebie w krzywym zwierciadle. 5.Warto

pamiêtaæ, by w ¶lad za poczuciem humoru szło poczucie taktu. 6.W kontaktach z innymi lud¼mi

po¿yteczne jest wprowadzanie pogodnego nastroju, ¿yczliwo¶ci wzajemnej i przyjaznej atmosfery. 9.

Harcerz jest oszczêdny i ofiarny. Trzeba trzymaæ siê dobrze, nie ustêpowaæ, i¶æ a¿ do koñca. To czasami

jest trudne. Ale trud jest potrzebny, bo stajesz siê silniejsza, walcz±c o to, co jest ciê¿kie i trudne.

1.Istotny jest tu wymóg przezorno¶ci w gospodarowaniu własnymi zasobami finansowymi. 2.Warta

szczególnego podkre¶lenia jest troska jest wszystko, co znajduje siê we wspólnym u¿ytkowaniu.

3.Konieczne jest zwrócenie uwagi na unikanie beztroskich i bezmy¶lnych zachowañ czy działañ, które

nara¿± nas lub innych na dodatkow± pracê, koszty czy wydatki. 4.Konieczne s±: dbało¶æ i działania na

rzecz zasobno¶ci i gospodarno¶ci ró¿nych wspólnot, w których przyszło (przyjdzie) nam funkcjonowaæ.

5.Wa¿n± rolê odgrywa umiejêtno¶æ gospodarowania własnym czasem. 6.Istotne s± tu zagadnienia

stronienia od gier hazardowych oraz ofiarno¶æ na rzecz potrzebuj±cych pomocy oraz ofiarno¶æ w działaniu

w sytuacjach kryzysowych. 10. Harcerz jest czysty w my¶li, mowie i uczynkach; nie pali tytoniu i nie pije

napojów alkoholowych. Kiedy twoja dusza jest czysta, twoje oczy s± jasne, a spojrzenie proste,

przychodzi do ciebie spokój, siła, która pomaga ci ¿yæ. Kiedy twoja dusz jest czysta, twoje ciało jest tak¿e

czyste. Czysto¶æ to biało¶æ duszy (…), słodkie ¶wiatło poranka i doskonało¶æ istnienia. 1.Nale¿y

unikaæ wulgarnych rozmów, zachowañ i dowcipów, które ¶wiadcz± o braku osobistej kultury. 2.Nale¿y

zaznaczyæ sprawê odpowiedzialno¶ci w stosunkach damsko — mêskich. 3.Szczególnie wa¿ny jest

tu rozs±dek, rozwaga i takt. 4.Zapis &bdquo;nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych”

winien byæ interpretowany jako bezwzglêdny nakaz abstynencji, nakaz nieulegania wszelkim nałogom,

nie tylko tym, które s± tu wyszczególnione. hm. Andrzej Borodzik

hm. Marcin Binasiak Główna Kwatera ZHP Warszawa, styczeñ 2007

http://zjazd.zhp.pl - zjazd.zhp.pl

Generated: 6 March, 2007, 12:22

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: