Łęgi
Zajmują doliny rzek, gdzie występują procesy zalewu, spływu i wycieku wody, zwłaszcza na glebach zwięzłych. Dzielimy je na łęgi:
· Właściwe
· Rozlewiskowe
· Zastoiskowe
Łęgi właściwe
Woda- wiosenna
Gleba- mady rzeczne właściwe
Roślinność- zbiorowiska łąkowe mozaikowate (wyczyniec łąkowy, wiechlina błotna, wiechlina zwyczajna, mietlica biaława, mozga trzcinowata, koniczyna białoróżowa, groszek błotny, koniczyna łąkowa, wyczyniec kolankowaty, turzyca zaostrzona)
Plon- 4-5 t s.m./ha
(NPK- 7-10 t s.m./ha)
Łęgi rozlewiskowe
Woda- dłuższy okres, powolny odpływ
Gleba- żyzne i średnio żyzne mułowo- glejowe, torfowo- murszowe, lekko kwaśne
Roślinność- trawy i turzyce wysokie, manna mielec, turzyca zaostrzona, mozga trzcinowata, manna jadalna, wiechlina zwyczajna, mietlica biaława, rozłogowa, wyczyniec kolankowaty, komonica błotna, groszek błotny, jaskier rozłogowy, knieć błotna, tojeść rozesłana, skrzyp błotny, niezapominajka błotna, rdest ostrogorzki
Plon- 7-10 t s.m./ha
(NPK- 15 t s.m./ha)
Łęgi zastoiskowe
Woda- stagnuje, dłuższy czas (niecki i rynny pojezierne)
Gleba- stagno- glejowe, średnio żyzne
Roślinność- turzyce wysokie (sztywna, brzegowa, dzióbkowata), mietlica rozłogowa, komonica błotna, kosaciec błotny)
Plon- nieużytkowane rolniczo, niekoszone, często cenne ekologicznie obszary
Łąki grądowe
Zajmują zniesienia terenu, zależne od opadów. Grądy dzielimy na:
· Połęgowe
· Popławne
· Zubożałe
· Podmokłe
Grądy połęgowe
Woda- niezalewane, krótkotrwałe zalewy
Roślinność- kostrzewa łąkowa, wyczyniec łąkowy, życica trwała, wiechlina łąkowa, koniczyna biała i łąkowa, komonica zwyczajna, groszek żółty, kostrzewa czerwona, owsica omszona, tomka wodna, rdest wężownik, krwawnik pospolity, bodziszek łąkowy, marchew zwyczajna, złocień właściwy
Plon- 3-8 t s.m./ ha
Grądy popławne
Zajmują obrzeża dolin, na granicy pól uprawnych i łąk
Woda- popławiane, umiarkowanie wilgotne do suchych
Gleba- deluwialne lub aluwialne mady próchniczne, przewiewne albo mułowo- glejowe
Roślinność- wiechlina łąkowa, życica trwała, kostrzewa łąkowa, tymotka łąkowa, rajgras wyniosły, kupkówka pospolita, kostrzewa czerwona, grzebienica pospolita, koniczyna łąkowa i biała, groszek żółty, wyka ptasia
Plon- 5-6t s.m./ha
Grądy właściwe
Zajmują szerokie doliny rzeczne, zagłębienia terenowe, istnienie niski poziom wód gruntowych, bez spływu
Woda- niepopławne, poziom wody gruntowej (1,5m), stanowisko suche i podsychające latem
Gleba- wszystkie typy i rodzaje gleb mineralnych (pH 5,3-7,0), przeważają gleby lżejsze
Roślinność- urozmaicona, zbiorowiska wielogatunkowe- kupkówka pospolita, stokłosa bezostna, wiechlina łąkowa, grzebienica pospolita, kostrzewa czerwona, owsica omszona, mietlica pospolita, drżączka średnia, wyka ptasia, komonica zwyczajna, brodawnik jesienny, babka lancetowata, chaber łąkowy, mniszek pospolity, rogownica polna, szczaw zwyczajny
Plon- do 10 t s.m./ha
Grądy zubożałe
Najgorsze stanowiska zajmowane przez trwałe użytki zielone, na pograniczu ubogich lasów iglastych, wrzosowisk
Woda- od nadmiernie wilgotnych do zbyt suchych
Gleba- mineralna, mineralno- murszowa, lekka, jałowa, pH 4-4,5
Roślinność- uboga, mało urozmaicona, bliźniaczka psia trawka, kostrzewa owcza, izgrzyca przyziemna, mietlica pospolita, jastrzębiec kosmaczek, macierzanka piaskowa, czosnaczek łąkowy, pięciornik kurze ziele, jałowiec
Plon- 1 t s.m./ha
Grądy podmokłe
Zajmują granice bagien i grądów zubożałych, niezatorfione obniżenia śródpolne i śródleśne
Woda- okresowo nadmierne, podsiąk wody gruntowej, woda stagnuje na powierzchni, latem opada na 50-60 cm
Gleba- zabagnione, gruntowo- glejowe, mułowo- glejowe, deluwialne, nieprzewiewne, ubogie, pH 5,3-6,0
Roślinność- mało wartościowa, dość urozmaicona, śmiałek darniowy, turzyca prosowata, sit rozpierzchły, trzęślica modra, wiechlina zwyczajna i łąkowa, kostrzewa czerwona, sitowie leśne, krwawnica pospolita, niezapominajka błotna, mięta błotna, jaskier rozłogowy, gnidosz błotny, przytulia błotna
Plon- 1-1,5 t s.m./ha
Łąki bagienne- bielawy
Znajdują się w obniżeniach, są podtapiane, zalewane wodą, zabagnione. Zachodzą procesy bagienne lub murszowe. Zaliczamy do nich łąki:
· Zalewne
· Właściwe (wododziałowe)
· Podtopione
· Pobagienne (murszowe)
Bielawy zalewne
Zajmują płaskie obszary szerokich dolin rzecznych
Woda- zasilane obficie wodami średnio żyznymi z zalewów powierzchniowych lub wysiąków, zachodzą procesy torfotwórcze
Gleba- torfy torfowisk niskich i przejściowych różnego rodzaju
Roślinność- różne gatunki turzyc, dzióbkowata, pęcherzykowata, wełnianka wąskolistna
Plon- 2-3 t s.m./ha; mogą być cennymi terenami
Bielawy właściwe
Występują na szerokich wododziałach nizinnych, zajmują zatorfiałe i bezodpływowe zagłębienia, siedliska ubogie
Woda- wgłębna wysiąkowa
Gleba- bagienne, typu gleb torfowych
Roślinność- hydrofilna, typowa dla torfowisk przejściowych i wysokich, dużo mchów i torfowców, turzyce niskie (pospolita, siwa), wełnianka wąskolistna
Plon- 1-3 t s.m./ha, nie są użytkowane rolniczo
Bielawy podtopione
W podtopionych rynnach i nieckach jeziernych, w starorzeczach
Woda- wgłębna, mała ilość tlenu i składników pokarmowych
Gleba- torfy
Roślinność- turzyce niskie (prosowata, siwa, sina), sitowie leśne, wełnianka szerokolistna, ostrożeń błotny
Plon- 3-4 t s.m./ha, nie są użytkowane rolniczo
Łąki pobagienne
Powstają na terenach zmeliorowanych, po melioracji zachodzi murszenie
Woda- gleby są nadmiernie uwilgotnione wiosną, późną jesienią i zimą; w okresach letnich woda spada do około 1 metra
Gleba- torfowo- murszowe, mineralne o różnym stopniu mineralizacji
Roślinność- kostrzewa czerwona, trzęślica modra, kostrzewa czerwona, śmiałek darniowy, trzcinnik prosty, trzcinnik lancetowaty, turzyce niskie, przy odpowiedniej pielęgnacji i nawożeniu rajgras wyniosły, wiechlina łąkowa, stokłosa bezostna
Plon- 7-8 t s.m./ha, wartość rolnicza od średniej do dobrej
Łąki górskie
Hale i polany w Karpatach i Sudetach, około 300 tys. ha.
· Hale na wysokości 1400- 2100 m n.p.m.
To zbiorowiska naturalne. Roślinność trawiasta: kostrzewa barwna, turzyce, sit skuciny, kosmatka brunatna, trzcinnik owłosiony, mietlica skalna. Plon jakościowo dobry, wydajność bardzo niska.
· Hale na wysokości 900- 1400 m n.p.m.- około 100 tys. ha
Hale spasane- wykorzystywane przez rolników, powstają głównie po karczowaniu lasów. Roślinność- 75% bliźniaczka psia trawka (psiary, bliźniaczyska). Stanowiska ubogie
· Hale na wysokości 600-900 m n.p.m.- około 150 tys. ha
Kośne użytki zielone. Mietlica pospolita, konietlica łąkowa, życica trwała, liczne zioła. Plon 7-10 t.
· Hale na wysokości
Bonitacja- podział gleb na podstawie ich cech jakościowych- tu w odniesieniu do użytków zielonych- decydujących o wartości użytkowej danego obszaru. Celem jest ewidencja gruntów, określenie podatku, przeznaczenia gruntów, scalanie gruntów.
4 klasy.
Kryteria bonitacji:
1. Budowa profilu glebowego
2. Potencjalne możliwości produkcyjne gleby, uzależnione od ich właściwości chemicznych, fizycznych, biologicznych, stosunków klimatycznych, reliefu
3. Stosunki wilgotnościowe
4. Wpływ urządzeń melioracyjnych
5. Skład gatunkowy roślinności określający jakość i wydajność użytków zielonych
Zdjęcie z kom z trójkątem
Na DŚ: najwięcej R, G, L, najmniej B(bielawy)- najmniej w PL
Podsumowanie:
W zależności od warunków siedliska użytki zielone mają różny charakter, który stanowi o odrębności cenoz trawiastych w szacie roślinnej i pozwala traktować je jako odrębne ekosystemy.
Ścisły związek między czynnikami siedliskowymi i charakterem zbiorowisk roślinnych wyznacza produkcyjna i pozaprodukcyjna funkcja użytków zielonych.
Podział typologiczny uwzględnia różnorodność siedlisk i znaczenie podstawowych czynników kształtujących siedlisko, ze szczególnym uwzględnieniem roli wody i sposobu użytkowania jako podstawowych elementów wpływających na charakter zbiorowisk trawiastych.
Ochroniacze1991