Wykorzystanie odruchu mrugania i potencjałów somatosensorycznych....pdf

ISSN 1734–5251

www.neuroedu.pl

OFICJALNE PORTALE INTERNETOWE PTN

www.ptneuro.pl

Wykorzystanie odruchu mrugania

i trójdzielnych somatosensorycznych

potencjałów wywołanych

w diagnostyce neurologicznej

Małgorzata Bilińska, Maria Ejma

Katedra i Klinika Neurologii Akademii Medycznej we Wrocławiu

STRESZCZENIE

Neurony jąder czuciowych nerwu trójdzielnego, stanowiących sta-

cję przekaźnikową dla bodźców przewodzonych z obwodu do kory

mózgowej, są włączone w szereg sieci neuronalnych, przekazują-

cych informacje między innymi do ośrodków integrujących tworu

siatkowatego pnia mózgu oraz do jąder ruchowych nerwu V i VII.

Kompleks trójdzielny pozostaje pod modelującym wpływem kory

mózgowej i jąder podstawy. Strukturalne lub czynnościowe uszko-

dzenia, zarówno w zakresie ośrodkowego, jak i obwodowego ukła-

du nerwowego, mogą zatem zaburzać prawidłową transmisję po-

budzeń w układzie czuciowym nerwu V. Do oceny jego dysfunkcji

stosuje się techniki elektrofizjologiczne, wykorzystujące między in-

nymi mechanizmy odruchowe (np. odruch mrugania) i/lub stymu-

lujące odpowiedź mózgową (np. korowe potencjały wywołane).

Opierając się na przeglądzie piśmiennictwa i własnych doświad-

czeniach, autorzy przedstawiają możliwości wykorzystania odru-

chu mrugania i trójdzielnych somatosensorycznych potencjałów

wywołanych w diagnostyce różnych schorzeń neurologicznych.

Polski Przegląd Neurologiczny 2008; 4 (2): 87–97

Słowa kluczowe: trójdzielne somatosensoryczne potencjały

wywołane, odruch mrugania, kompleks trójdzielny

ny kompleks trójdzielny, którego pewne anatomicz-

ne i fizjologiczne cechy odróżniają go od innych

nerwów czaszkowych. Część ruchowa kompleksu

obejmuje jądro ruchowe, zlokalizowane w grzbie-

towej części mostu, otrzymujące obustronne uner-

wienie z półkul mózgu, oraz nerw ruchowy, zaopa-

trujący żwacz, mięsień skroniowy, skrzydłowy

boczny i przyśrodkowy, napinacz podniebienia

miękkiego, napinacz błony bębenkowej, żuchwowo-

-gnykowy oraz przedni brzusiec mięśnia dwubrzu-

ścowego. W trójdzielnym jądrze ruchowym brak

komórek Renshawa, przez co jego motoneurony nie

posiadają typowego hamowania zwrotnego [1].

Otrzymują natomiast tożstronną projekcję aferentną

z wrzecion mięśniowych oraz obustronną projek-

cję afferentną skórną [2]. Wykazano istnienie 2 ro-

dzajów trójdzielnych motoneuronów. Jedne uczest-

niczą w zamykaniu jamy ustnej i ulegają rytmicz-

nym zmianom pobudzenia i hamowania, zbieżnie

z fazą otwierania i zamykania ust. Drugie biorą

udział w otwieraniu jamy ustnej i są jedynie ryt-

micznie pobudzane w fazie otwierania ust. Aktyw-

ność motoneuronów regulują GABA-ergiczne i se-

rotonergiczne neurony przez hamowanie kanałów

wapniowych [3].

Jądro czuciowe nerwu V rozciąga się między śród-

mózgowiem a rdzeniem kręgowym. Jest ono struk-

turą złożoną z wielu podjednostek, wśród których

wyróżnia się jądro śródmózgowiowe (MesV, nucleus

mesencephalicus n. trigemini ), jądro czuciowe mo-

stowe, zwane też jądrem czuciowym głównym

(PrinV, nucleus principalis n. trigemini ), oraz jądro

rdzeniowe (SpinV, nucleus spinalis n. trigemini ).

Nerw trójdzielny jest jednym z największych

nerwów czaszkowych. Wraz ze swoimi jądrami,

zlokalizowanymi w pniu mózgu, tworzy tak zwa-

Adres do korespondencji: dr hab. med. Małgorzata Bilińska

Katedra i Klinika Neurologii AM we Wrocławiu

ul. Borowska 213, 50–556 Wrocław

tel.: 0 71 734 31 00, faks: 0 71 734 31 09

e-mail: mbilinsk@mp.pl

Polski Przegląd Neurologiczny 2008, tom 4, 2, 87–97

Wydawca: „Via Medica sp. z o.o.” sp.k.

www.ppn.viamedica.pl

www.neuroedu.pl

www.ptneuro.pl

Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, nr 2

Komórki nerwowe, tworzące MesV, stanowią

pierwszy neuron czuciowy drogi proprioceptyw-

nej, przewodzącej impulsy z wrzecion mięśni żwa-

czy oraz z mechanoreceptorów przyzębia. Są one

nie tylko prostym przekaźnikiem impulsów, lecz

jako interneurony pośredniczące prawdopodobnie

pełnią również funkcję modulującą [4]. O złożo-

nym działaniu neuronów MesV mogą stanowić ich

lokalizacja oraz unikatowe cechy morfologiczne

i fizjologiczne. Znajdują się one w ośrodkowym

układzie nerwowym, podczas gdy odpowiadające

im komórki przewodzące impulsy z innych mięś-

ni ciała, zlokalizowane są obwodowo, w zwojach ko-

rzeni tylnych, które tylko częściowo pokrywa ba-

riera krew–mózg. Aksony neuronów MesV dzielą

się zwykle na gałąź obwodową, zaopatrującą recep-

tory proprioceptywne, oraz gałąź ośrodkową, któ-

ra kończy się na trójdzielnych motoneuronach, neu-

ronach móżdżku lub interneuronach tworu siatko-

watego [4]. W badaniach na zwierzętach wykaza-

no na ciałach komórkowych neuronów MesV obec-

ności synaps oraz receptorów GABA A , GluR2/3,

GluR4, serotoniny, dopaminy i noradrenaliny [5, 6].

Stwierdzono, że neurony MesV dorosłych zwierząt

przez GABA-ergiczną stymulację generują pobu-

dzające postsynaptyczne potencjały, co decyduje

o ich modulującej roli w procesie dowolnego żucia

[4]. Podłożem pobudzającego charakteru synaps

GABA jest brak w neuronach MesV potasowo-

-chlorkowego kotransportera 2 (KCC2), który usu-

wa jony Cl – i utrzymuje ich niskie stężenie we wnę-

trzu komórki [7]. Wykazano, że GABA-ergiczne sy-

napsy mogą być pobudzające u noworodków, a ha-

mujące u zwierząt dojrzałych [8]. Przekształcenie

synapsy GABA w hamującą powoduje wzrastającą

aktywność KCC2. Na odmienność kompleksu trój-

dzielnego wskazują również niektóre badania elek-

trofizjologiczne, na przykład wibracja, która w mięś-

niach kończyn powoduje obniżenie odruchu H,

a w motoneuronach trójdzielnych wywołuje poten-

cjalizację odpowiedzi [9].

Jądro czuciowe mostowe wiąże się z czuciem

dotyku, różnicowania i ucisku. Kończą się w nim

wypustki komórek zlokalizowanych w zwoju trój-

dzielnym, a rozpoczynają odprowadzenia tworzące

wstęgę trójdzielną, dochodzącą do jąder wzgórza.

W jądrze rdzeniowym nerwu V rozróżnia się trzy

części: dolną (Vc, pars caudalis ), umiejscowioną

głównie w rdzeniu kręgowym, pośrednią ( pars in-

terpolaris ) — w dolnej części rdzenia przedłużo-

nego, oraz górną (Vo, pars oralis ) — w górnym od-

cinku rdzenia przedłużonego i dolnym odcinku

mostu. Nocyceptywne odpowiedzi, w których po-

średniczą włókna C, są przewodzone do Vc, pod-

czas gdy doznania nocyceptywne z wnętrza jamy

ustnej (głównie pochodzenia zębowego), prze-

wodzą Ad-włókna i przetwarzają się głównie w Vo

[10]. Neurony SpinV otrzymują informację z recep-

torów skórnych o relatywnie dobrze określonej so-

matotropowej dystrybucji oraz bodźce z jąder pod-

stawy modulowane przez wzgórki górne i wielkie

jądro szwu [11, 12]. Wykazano, że dzięki między-

jądrowym połączeniom czuciowa informacja z mia-

zgi zębowej, docierająca do Vo, może być modulo-

wana przez czuciową informację z Vc, pochodzącą

z twarzy [13]. Jednak dokładnego związku między

jądrami układu siatkowatego a neuronami trójdziel-

nych jąder czuciowych nie wyjaśniono jeszcze

w pełni. Większość włókien efferentnych z jądra

rdzeniowego i mostowego biegnie do jądra brzusz-

nego tylnego przyśrodkowego wzgórza [14], niektóre

— do tworu siatkowatego, jąder ruchowych nerwów

czaszkowych oraz móżdżku. W pobudzającym oraz

hamującym przewodzeniu synaptycznym SpinV po-

średniczą, odpowiednio, receptory AMPA (a -ami-

no-3 hydroxy-5-metylizoxazol-4-propionic acid )

i NMDA oraz receptory GABA i glicynowe [13, 15].

Uszkodzenie kompleksu trójdzielnego i jego

ośrodkowej projekcji może mieć różne umiejsco-

wienie i różne przyczyny, a ich dokładne zdiagno-

zowanie bywa trudne. Niekiedy radiologiczne tech-

niki obrazowania pnia mózgu są niewystarczają-

ce, a w badaniu przedmiotowym nie zawsze stwier-

dza się objawy ubytkowe. Zaburzenia ruchowe stają

się widoczne tylko w ciężkich uszkodzeniach, ruch

brody podczas odruchu żuchwowego czasami nie

jest wyraźny, brakuje również obiektywnego spo-

sobu oceny czucia na twarzy. Zatem neurofizjolo-

giczne testy pozostają najbardziej wartościowymi

metodami w ocenie funkcji i dysfunkcji nerwu V

i jego jąder. Klinicznie przydatnymi odruchami

pniowymi, w których pośredniczy nerw V, są: od-

ruch mrugania, odruch rogówkowy, odruch hamo-

wania żwacza, odruch żuchwowy i inne. Równie

użyteczne narzędzie stanowi badanie potencjałów

wywołanych, uzyskiwanych poprzez stymulację

nerwu trójdzielnego.

Odruch mrugania

Odruch mrugania (BR, blink reflex ), opisany po

raz pierwszy przez Ovendera, polega na obustron-

nym skurczu mięśni okrężnych oczu w odpowie-

dzi na różnego rodzaju bodźce przyłożone jedno-

stronnie w okolicy nadoczodołowej. Elektromiogra-

ficznie reakcja odruchowa na elektryczną stymu-

lację nerwu nadoczodołowego składa się z dwóch

www.ppn.viamedica.pl

Małgorzata Bilińska, Maria Ejma, Odruch mrugania i trójdzielne potencjały wywołane w diagnostyce neurologicznej

100 uV

10 ms

Strona lewa

R2’

Strona prawa

Stymulacja po stronie lewej

Rycina 1. Drogi przewodzenia pobudzeń dla odpowiedzi wcze-

snej (R1) i późnych (R2 i R2’) w odruchu mrugania przy stymulacji

lewego nerwu nadoczodołowego (modyfikacja wg Esteban [18])

Rycina 2. Odruch mrugania u osoby zdrowej przy stymulacji le-

wego nerwu nadoczodołowego; R1 — latencja 9,2 ms; R2 — la-

tencja 28 ms; R2’ — latencja 28,2 ms (metodyka wg Meincke i Fer-

bert [28])

odpowiedzi: I — wczesnej, jednostronnej, tożstron-

nej ze stroną drażnienia (R1); II — późnej, obustron-

nej, zgodnej ze stroną stymulacji (R2) oraz prze-

ciwstronnej do stymulacji (R2’). Łuk odruchowy dla

odpowiedzi wczesnej przechodzi przez most; po-

budzenie z włókien czuciowych jest przewodzone

do jądra czuciowego nerwu V w moście, skąd krótką

drogą interneuronalną przechodzi do jądra rucho-

wego nerwu VII [16] (ryc. 1). Łuk odruchowy obu

odpowiedzi późnych przechodzi przez rdzeń przed-

łużony; pobudzenie jest transmitowane włóknami

czuciowymi nerwu V do pasma rdzeniowego ner-

wu, osiągając następnie jądro pasma. W dalszym

przebiegu wielosynaptyczną, nieskrzyżowaną

drogą neuronalną tworu siatkowatego bocznego

pobudzenie dochodzi do jądra nerwu VII po tej

samej stronie (homolateralna odpowiedź R2) oraz

skrzyżowaną do jądra nerwu VII po stronie prze-

ciwnej (heterolateralna odpowiedź R2’) [17].

Odpowiedź R1 pojawia się po około 10 ms od

zadziałania bodźca, a obie późne: R2 i R2’, po 30–

–40 ms [18]. Odpowiedzi: wczesna i późne należą

do skórnych odruchów nocyceptywnych, przy

czym odpowiedź R1 wykazuje cechy odruchu pro-

prioceptywnego, ponieważ nie ulega habituacji

[19, 20] (ryc. 2, 3). Odmienność elektrofizjologicz-

na składowych BR ma swoje uzasadnienie w prze-

biegu ich łuków odruchowych.

W czasie badania BR pacjent powinien być po-

łożony na wygodnej leżance, w zaciemnionym

i wyciszonym pomieszczeniu, zrelaksowany. Płyt-

kowe elektrody odbiorcze umieszcza się obustron-

100 uV

10 ms

R2’

Strona lewa

Strona prawa

Stymulacja po stronie prawej

Rycina 3. Odruch mrugania u osoby zdrowej przy stymulacji pra-

wego nerwu nadoczodołowego; R1 — latencja 9 ms; R2 — laten-

cja 29,8 ms; R2’ — latencja 29,5 ms (metodyka wg Meincke i Fer-

bert [28])

nie na skórze pokrywającej mięśnie okrężne oczu,

bocznie poniżej kątów zewnętrznych oczu; elek-

trody referencyjne — na bocznych powierzchniach

nosa. Elektroda stymulująca powinna się znajdo-

wać w miejscu wyjścia nerwu nadoczodołowego

po stronie prawej lub lewej (w zależności od stro-

ny stymulacji). Prąd o natężeniu równym 3-krot-

nemu progowi pobudliwości dla odpowiedzi R2

i czasie trwania 0,1 ms jest podawany w nierów-

nych odstępach czasu (w celu uniknięcia habitu-

acji) większych niż minuta. Wykonuje się 4–6 sty-

www.ppn.viamedica.pl

Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, nr 2

mulacji po każdej ze stron, a odpowiedzi można

uśrednić lub nakładać (superpozycja) z wylicze-

niem średniej latencji, amplitudy i czasu trwania

odpowiedzi.

w parze BR osiąga wartość około 50% prawidłowej

odpowiedzi, a przy interwale około 1500 ms ulega

normalizacji.

Habituacja odpowiedzi późnych

Łuk odruchowy dla odpowiedzi późnych jest

wielosynaptyczny i to powoduje, że łatwiej ulegają

habituacji. Badania Pendersa i Delwaide’a [19], Sha-

haniego [20] wykazały, że stymulacja z częstotli-

wością 2 Hz powoduje po 2–5 powtórzeniach spa-

dek amplitudy i wydłużenie obu odpowiedzi póź-

nych. Esteban i Gimenez-Roldan [21] określili in-

deks habituacji dla odpowiedzi R2 jako częstość

stymulacji, przy której powierzchnia 10. z kolej-

nych w serii odpowiedzi R2 jest mniejsza niż 20%

powierzchni pierwszej odpowiedzi R2 w serii.

Obraz BR w uszkodzeniach segmentarnych

i nadsegmentarnych

Obraz BR w uszkodzeniu dośrodkowej części

łuku odruchowego, czyli aferentnych włókien

nerwu trójdzielnego

Przy stymulacji nerwu trójdzielnego (n. V) po

stronie uszkodzenia nie występują odpowiedzi R1

oraz R2 i R2’ lub ich latencje są wydłużone. Przy

stymulacji strony przeciwnej odpowiedzi wczesna

i obie późne są prawidłowe. W neuralgii n. V nie

stwierdza się zmian w BR, natomiast powyższe

zmiany charakteryzują objawowe postacie tego

schorzenia [24].

Hamowanie odruchu mrugania poprzedzone

bodźcami o różnej modalności

Zastosowanie niebolesnego bodźca, poprzedza-

jącego stymulację, hamuje obustronnie odpowie-

dzi późne BR. Valls-Sole i wsp. [22] wykazali u osób

zdrowych, że zastosowanie wyprzedzającego w cza-

sie 100 ms bodźca słuchowego lub stymulacja ner-

wu obwodowego powodowały wyraźną supresję

obu odpowiedzi późnych bez zmian odpowiedzi

R1. Potencjalizacja procesu hamowania BR przez

poprzedzający impuls czuciowy o różnej modal-

ności sugeruje zaburzony proces przetwarzania

informacji czuciowych w pniu mózgu.

Obraz BR w uszkodzeniach włókien nerwu twarzowego

(porażenie Bella) i jądra nerwu VII w moście

Przy drażnieniu po stronie uszkodzenia stwier-

dza się brak lub wydłużenie latencji odpowiedzi

R1 i R2, z prawidłową odpowiedzią R2’. Stymula-

cja po stronie zdrowej uwidacznia zmiany odpo-

wiedzi R2’. Normalizacja parametrów BR w okre-

sie do 2 tygodni od wystąpienia klinicznych obja-

wów porażenia Bella warunkuje kliniczny powrót

funkcji mięśni unerwianych przez nerw VII (n. VII)

aż u 90% chorych, natomiast brak normalizacji BR

w tym okresie występuje u mniejszego odsetka cho-

rych (do 50%) z kliniczną poprawą [25]. Izolowa-

ne uszkodzenia jądra n. VII w moście występują

niezmiernie rzadko. Thomke i wsp. [26] wykazali

tego typu zmiany o charakterze naczyniowym (zwe-

ryfikowane w badaniu z użyciem jądrowego rezo-

nansu magnetycznego [MRI, magnetic resonance

imaging ]) u chorych z cukrzycą i/lub nadciśnieniem

tętniczym krwi.

Stymulacja parami bodźców

Do oceny pobudliwości interneuronów pnia

mózgu (odpowiedzi późnych) w obrazie BR Kimu-

ra [23] wprowadził technikę stymulacji parą bodź-

ców. Elektryczne impulsy o tej samej intensywno-

ści podawane są w parach o różnych odstępach (ISI,

interstimulus interval ) między bodźcem warunku-

jącym ( conditioning ) a testującym ( test stimulus ).

Pierwszy bodziec — warunkujący — powoduje

wzbudzenie interneuronów pnia. Bodziec testują-

cy, stosowany po warunkującym, uaktywnia te

same interneurony, ale zdolność do transmisji po-

budzenia przez te interneurony zależy od stopnia

ich pobudzenia po bodźcu warunkującym. W wa-

runkach normy po zadziałaniu bodźca testującego

w czasie do 300 ms po zastosowaniu bodźca wa-

runkującego nie uzyskuje się odpowiedzi R2 w dru-

gim z pary BR. Wraz z wydłużaniem czasu ISI na-

stępuje powolny powrót odpowiedzi R2 w drugim

z pary BR. Przy różnicy czasu pomiędzy bodźcami

wynoszącej 500 ms odpowiedź R2 z drugiego

Izolowane uszkodzenie mostu

W izolowanym uszkodzeniu mostu zmiany BR

dotyczą w większości odpowiedzi R1 [27]. Drogi

korowo-jądrowe ulegają w moście skrzyżowaniu.

W przypadku uszkodzenia przed skrzyżowaniem

patologiczna odpowiedź R1 jest rejestrowana po

stronie przeciwnej do uszkodzenia, natomiast

uszkodzenie poniżej skrzyżowania skutkuje toż-

stronną, nieprawidłową odpowiedzią R1 [28].

Izolowane uszkodzenie rdzenia przedłużonego

Jednostronne uszkodzenie opuszki rdzenia (ze-

spół Wallenberga) charakteryzuje się homolateral-

nymi zmianami obu odpowiedzi późnych. Odpo-

www.ppn.viamedica.pl

Małgorzata Bilińska, Maria Ejma, Odruch mrugania i trójdzielne potencjały wywołane w diagnostyce neurologicznej

wiedzi te są zniesione lub notuje się wydłużenie

ich latencji. Przy przeciwstronnej do uszkodzenia

stymulacji można wykazać wydłużenie latencji

odpowiedzi R2’ w przypadkach przyśrodkowej lo-

kalizacji zmian [29, 30].

stałyby uwidocznione na tle bioelektrycznej czyn-

ności mózgu.

Uśrednione odpowiedzi wywołane są rejestro-

wane w postaci krzywych, składających się z po-

zytywnych (P) i negatywnych (N) wychyleń, będą-

cych kolejnymi składowymi EP. W ocenie niepra-

widłowości potencjału, obok ewentualnego braku

odpowiedzi, największe znaczenie ma wydłużenie

latencji (czyli czasu utajenia, liczonego od zadzia-

łania bodźca do pojawienia się odpowiedzi) i/lub

interlatencji głównych składowych potencjału.

Dalszej analizie podlega amplituda i kształt odpo-

wiedzi oraz w przypadku dwustronnie odbieranych

EP — symetria (np. międzypółkulowa) latencji,

interlatencji lub amplitudy.

Jednym z rodzajów potencjałów wywołanych jest

somatosensoryczny potencjał wywołany stymu-

lacją nerwu trójdzielnego (TSEP, trigeminal soma-

tosensory evoked potential ). W dotychczasowych

badaniach TSEP pobudzano wybrane odgałęzienie

nerwu trójdzielnego (żuchwowego, szczękowego,

ocznego), stosując bodźce mechaniczne (podmuch

powietrza, pukanie), cieplne (laserowe) lub elek-

tryczne, w sposób inwazyjny (elektryczna stymu-

lacja miazgi zęba) i nieinwazyjny (drażnienie dzią-

seł lub powierzchni skóry) [32–37].

Uzyskanie czytelnej i powtarzalnej odpowiedzi

TSEP, szczególnie o wczesnych latencjach, jest

trudne. Powodują to liczne artefakty o wysokiej

amplitudzie, będące wynikiem bliskiego sąsiedz-

twa elektrody stymulującej i odbierającej oraz do-

datkowo nakładającej się na czynność bioelek-

tryczną mięśni. Stwierdzono zależność kształtu fal

od miejsca stymulacji, wynikającą z pobudzania

proporcjonalnie małej liczby włókien afferentnych

w porównaniu z relatywnie dużymi obszarami kory

mózgowej reprezentującej unerwienie twarzy [34].

Potencjał wywołany stymulacją nerwu trójdziel-

nego, podobnie jak odpowiedzi o innych modal-

nościach, składa się z fal o krótkich i długich la-

tencjach. Potencjały wczesne, pojawiające się do

10 ms od zadziałania bodźca, są rejestrowane za-

zwyczaj z elektrody odbiorczej umiejscowionej toż-

stronnie na wyrostku sutkowatym [38, 39]. Obej-

mują one 5 fal, z których główna dodatnia T3,

o najwyższej amplitudzie (ok. 4 µV), uwidacznia się

po około 2,9 ms (ryc. 4). Załamki T1 (0,8 ms) i T2

(1,7 ms) odzwierciedlają aktywację obwodowego

układu trójdzielnego, zwoju Gassera i korzenia trój-

dzielnego tuż obok pnia mózgu, T3 — aktywację

głównego jądra czuciowego nerwu trójdzielnego

(ewentualnie więcej niż jednego generatora), a T5

(4,9 ms) i T7 (7 ms) — aktywację wstęgi przyśrod-

Uszkodzenia nadnamiotowe

W uszkodzeniu nadnamiotowym zmiany BR

dotyczą odpowiedzi późnych, przeciwstronnych do

uszkodzenia. Odpowiedzi R2 i R2’ są nieobecne lub

mają wydłużone latencje i obniżone amplitudy.

Taki typ uszkodzenia, określany jako uszkodzenie

dośrodkowej części łuku odruchowego ( afferent

branch abnormality ), występuje w wyniku braku

torującego wpływu dróg piramidowych na przeciw-

stronny twór siatkowaty, przez który przechodzi

łuk odruchowy odpowiedzi późnej i/lub zmniejsze-

nia pobudliwości neuronów jądra rdzeniowego n. V

[17]. Na torujący wpływ dróg piramidowych na

twór siatkowaty wskazują wyniki badań Lyona i wsp.

[31]. Autorzy ci wykazali nieobecność odpowiedzi

późnych BR przy stymulacji nerwów nadoczodo-

łowych, niezależnie od strony drażnienia, u cho-

rych w stanie śpiączki pochodzenia nadnamioto-

wego. Uszkodzenie odśrodkowej części łuku odru-

chowego ( efferent branch abnormality ) charaktery-

zuje się nieobecnością lub wydłużeniem latencji

odpowiedzi R2 po stronie niedowładu, niezależ-

nie od strony stymulacji. Elektrofizjologicznym

podłożem tego typu uszkodzenia jest zmniejszenie

pobudliwości krzyżującej się drogi neuronalnej,

przewodzącej impulsy z jądra n. V strony przeciw-

nej oraz tej części łuku odruchowego odpowiedzi

późnych po stronie niedowładu, która po oddzie-

leniu się od włókien przechodzących na stronę

przeciwną, biegnie homolateralnie do jądra n. VII.

Trójdzielne potencjały wywołane

Potencjał wywołany (EP, evoked potential ) jest

zintegrowaną, elektryczną odpowiedzią (ponadpro-

gowym bodźcem) układu nerwowego na efektywną

stymulację swoistego receptora obwodowego. Po-

wstałe pobudzenie szerzy się dośrodkowo, osiąga-

jąc projekcyjne pole korowe, typowe dla danego

analizatora, następnie wtórne pola kojarzeniowe

oraz dalsze nieswoiste obszary kory mózgowej. Po-

tencjał wywołany może zostać zarejestrowany na

różnych poziomach odpowiednich dróg wstępują-

cych oraz na powierzchni mózgu. Dla jego zobra-

zowania koniecznie należy komputerowo uśrednić

wiele pojedynczych odpowiedzi, które wobec bar-

dzo niskich wartości napięcia (0,5–10 µV), bez do-

datkowego przetworzenia i wzmocnienia, nie zo-

www.ppn.viamedica.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: