ZASADY wielkiej dydaktyki.docx

ZASADY „WIELKIEJ DYDAKTYKI”

(pisana w latach 1627-1657)

„Wielka Dydaktyka” podzielona jest na 4 części + zakończenie

1.     część pierwsza to pedagogika ogólna

2.     część druga to dydaktyka ogólna i dydaktyki szczegółowe

3.     część trzecia to zasady wychowania religijno-moralnego i karność szkolna

4.     część czwarta to organizacja szkolnictwa

Zakończenie: uposażenie nauczycieli i opracowanie podręczników

Rozdział XVI

Ogólne   wymagania,  dotyczące nauczania  i  uczenia  się,   tj.   jak  należy nauczać i  uczyć się, aby  wyniki nie mogły zawieść.

9 zasad

Zasada 1: Natura uwzględnia odpowiedni czas

·      kształcenie człowieka należy rozpoczynać w wiośnie życia.

·      ranne godziny są najodpowiedniejsze do uczenia się.

·      wszystko, czego ma się dziecko uczyć, należy stopniowo podług wieku tak rozłożyć, by niczego do uczenia się nie podawano, czemu by nie sprostała zdolność pojmowania (należy stopniować trudność materiału w zależności od zdolności ucznia)

Zasada 2:  Natura   wpierw   sobie   materiał  gromadzi, nim zacznie nadawać mu kształty

·      by książki i wszystkie inne środki pomocnicze były w pogotowiu;             

·      by wpierw rozwijano pojmowanie rzeczy, a potem wyrażanie ich przez języki (najpierw uczymy rozumienia rzeczy, a potem  jej nazywania)

·      by nie uczono się żadnego języka z gramatyki, lecz z odpowiednich autorów;

·      by nauki o rzeczach wysuwać przed nauki formalne;

·      a przykłady przed prawidła (indukcja – od szczegółu do ogółu)

Zasada 3: Natura wybiera dla  swego działania odpowiedni przedmiot, albo przynajmniej przysposabia go sobie uprzednio,by go odpowiednim uczynić.

·      niech każdy, kogo się odda do szkoły, pozostanie w niej do końca,

·      do wszystkiego, co się bierze za przedmiot opracowywania w nauce, należy wpierw przygotować umysły uczniów (następne ma wynikać z poprzedniego-tu: Komeński jako prekursor nauczania zintegrowanego)

·      wszelkie przeszkody należy uczniom z drogi usunąć.

Zasada 4: Natura nie gubi się w chaosie swoich dzieł, ale postępuje    naprzód,   doskonale    orientując   się w szczegółach.

·      niech więc w szkole tak będzie, by uczniowie w danym czasie zajmowali się jednym tylko przedmiotem nauki (nie można naraz uczyć zbyt wielu rzeczy+nauczanie zintegrowane)

Zasada 5: Natura   rozpoczyna   każde  działanie swoje  od strony wewnętrznej.

·      najpierw należy przysposobić zdolność pojmowania rzeczy, na drugim miejscu pamięć, a na trzecim dopiero mowę i rękę

              potem                                          potem

SCHEMAT KOMEŃSKIEGO:              PAMIĘĆ                            JĘZYK                                          RĘKA

(to umysł, zrozumienie)              (to element zastosowania wiedzy - nabytą wiedzę trzeba umieć zastosować)

·         nauczyciel powinien brać pod uwagę wszelkie drogi, zmierzające do otwarcia umysłów i używać ich odpowiednio do okoliczności.

Zasada 6: Natura   tworząc   wychodzi   zawsze  od  najogólniejszych  zarysów, a  kończy na  szczegółach (czyli dedukcja)

·         wpajanie w umysły dzieci, oddanych do nauki, już od najpierwszych chwil nauki podstawowych założeń ogólnego wykształcenia, t. j. taki rozkład materiału, by następne stopnie nauki nie zdawały się wnosić niczego nowego, lecz byty tylko pewnego rodzaju szczegółowym rozwinięciem tego, co poprzednio poznano (nauczanie zintegrowane)

·         każdy język, naukę, czy sztukę należy podawać najpierw w formie najbardziej przystępnych wiadomości podstawowych (…).

Zasada 7: Natura   nie czyni skoków, lecz stopniowo na przód postępuje.

·         całokształt nauki ma być dokładnie podzielony na klasy tak, aby wcześniejsze stopnie późniejszym wszędzie torowały drogę i światło na nie rzucały.

·         czas ma być starannie podzielony, tak aby na każdy rok, każdy miesiąc, każdy dzień i każdą godzinę przypadała jakaś umyślnie odmierzona praca.

·         tego podziału czasu i pracy ma się ściśle przestrzegać, by niczego nie pominąć, niczego nie poprzestawiać.

Zasada 8:  Natura rozpocząwszy coś nie przerywa tego aż do ukończenia.

·         kogo się odda do szkoły, niech tam pozostanie, aż wyjdzie na człowieka wykształconego, obyczajnego i religijnego.

·         szkoła powinna się znajdować w miejscu spokojnym, z dala od zgiełku i wszystkiego, co odrywa uwagę (powtórzenie z Vivesa-lokalizacja szkoły)

·         powinno się wszystko, cokolwiek według przepisu ma być odrobione, odrabiać - bez zbędnego przewlekania sprawy.

·         nie należy nikomu pozwalać na przebywanie poza szkołą i wałęsanie się pod jakimkolwiek pozorem.

Zasada 9: Natura   starannie   unika   sprzeczności i  rzeczy szkodliwych.

·         by uczniowie nie dostawali innych książek prócz tych, które są przeznaczone dla ich klasy;

·         by książki szkolne tak układano, aby je z pełnym prawem i słusznością można nazwać źródłem wyłącznie tylko wiedzy, dobrych obyczajów i bogobojności;

·         by nie pozwalano na swawolę w szkole i jej pobliżu.