Asertywność(1).docx

Asertywność - moda czy potrzeba?

Bycie asertywnym nie wymaga ani zbyt wielu poświęceń, ani zakończenia wszystkich znajomości. Postawy tej trzeba się jednak nauczyć. Ludzie nieśmiali i bojący się wyrazić własne zdanie mają coraz mniejsze szanse na sprostanie wymaganiom rynku, są narażeni na frustracje, stres a nawet depresję.

Asertywność moda czy potrzeba?

Zanim odpowiemy sobie na pytanie, co to jest zachowanie asertywne, zastanówmy się, co to jest zachowanie agresywne i zachowanie uległe.
Agresja polega na demonstrowaniu swojej wyższości, lekceważeniu innych, słuchaniu głównie siebie, na podejmowaniu decyzji bez oglądania się na innych. Celem jej jest zranienie fizyczne lub psychiczne rozmówcy
Jesteś agresywny mówiąc: „Nie obchodzi mnie, co ty myślisz, jesteś głupi, myśląc inaczej niż ja, twoje uczucia mnie nie interesują.”
Dlaczego ludzie zachowują się agresywnie?

1.      Chcą zwrócić na siebie uwagę.

2.      Chcą pokazać swoją siłę i władze.

3.      Mają taki sposób na wyładowanie swojej złości.

4.      Uważają agresję za najlepszy sposób rozwiązywania problemów, bo nie znają innych.

5.      Kiedyś takie zachowanie przyniosło im korzyści.

Jakie są konsekwencje zachowania agresywnego?

·         utrata szacunku do samego siebie

·         utrata sympatii ze strony otoczenia

·         życie w stresie, ponieważ osoba otoczona wrogością nie może czuć się komfortowo

·         roztaczanie wokół siebie atmosfery konfliktu i przemocy

Czym jest zachowanie uległe?

Jest ono ignorowaniem własnych potrzeb, lekceważeniem własnych praw, udawaniem zadowolenia z podporządkowania się innym. Osoba uległa mówi: „Ważne jest, jak ty to widzisz, co ty myślisz i co czujesz, ja się tu nic liczę.”

Dlaczego ludzie zachowują się ulegle?

1.      Tak ich wychowano.

2.      Chcą uniknąć konfliktów.

3.      Chcą być lubiani.

4.      Uważają, że przez uległość więcej zyskują.

Do czego prowadzi uległość?

·         do utraty szacunku dla siebie

·         jest zachętą dla innych do dominacji nad osobą uległą

·         następuje kumulacja żalu i złości, co w rezultacie prowadzić może do niekontrolowanego gniewu albo różnych form autodestrukcji (np. nałogów).

Jak możemy się domyślać, zachowanie asertywne jest czymś pomiędzy agresją a uległością; to bezpośrednie uczciwe stanowcze wyrażanie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, opinie, postawy i pragnienia tej osoby. Asertywność nazywana też bywa łagodną stanowczością.
Zachowując się asertywnie nie jesteś ani dominujący, ani zależny - współpracujesz z osobą, która nie jest dla Ciebie ważniejsza, ani mniej ważna -jest po prostu tak samo ważna jak ty.

Dlaczego warto być asertywnym?

1.      Budujemy wiarę w swoje możliwości osiągania celów.

2.      Zwiększamy szacunek do siebie.

3.      Zaspokajamy swoje potrzeby w taki sposób, jaki nam odpowiada.

4.      Jesteśmy uczciwi wobec siebie i innych.

5.      Kontrolujemy swoje życie i nie pozwalamy manipulować sobą.

Uwaga!

Oczywiście zachowania asertywne nie zawsze dają gwarancję powodzenia, ale pozwalają one nawet wtedy wyrazić swoje zdanie, co daje osobistą satysfakcję, że postępujemy w zgodzie z sobą.

Asertywność nie jest wrodzona, dlatego można się jej nauczyć.

Naprawdę warto, bo nic innego nie obroni nas przed nadużyciami i nie pomoże w osiągnięciu sukcesu. Asertywność to jednak nie tylko umiejętność odmawiania, oraz osławionego mówienia „nie”. To także umiejętność otwartego wyrażania własnego zdania, pragnień i odczuć. Poczucia własnej wartości trzeba się uczyć od wczesnego dzieciństwa. Odpowiedniego reagowania możemy się nauczyć zarówno na treningach asertywności, jak i całkiem samodzielnie. Na początek wystarczy włączyć do swojego słowniczka tych kilka magicznych form zaczynających się od „ja”, a zobaczycie, że jest to łatwiejsze niż przypuszczacie. Psychologowie twierdzą, że sztuka mówienia w pierwszej osobie przydaje się w wielu zawodach a jednym z nich jest zawód nauczyciela. Elena Guarrella i Georgio M. Sofia w książce „Sztuka mówienia „nie” podkreślają, że słowa takie jak: „należy”, „powinieneś” albo „musisz” maja być dla nas równie ważne jak „kocham” lub „potrzebuję”. Pomagają one bowiem wyrazić własne zdanie i występować z żądaniem albo sugestia w stosunku do innych.. Dzięki tym podstawowym zwrotom przestaniemy być ulegli i nie będziemy musieli rezygnować z własnych potrzeb tylko dlatego, by zadowolić innych. Nie jest łatwo nauczyć się asertywności bo ciężko jest walczyć z nawykami .Jednak warto podjąć ten trud by z jednej strony podnieść własną samoocenę i poczucie wartości, a z drugiej -zapobiegać konfliktom w relacjach z innymi.

Repertuar zachowań asertywnych wykorzystywany jest w różnych sytuacjach społecznych.

Asertywna odmowa
Asertywna odmowa, jest to wyraźne i stanowcze stwierdzenie, w którym zawarte są 3 elementy:

1.      Na początku musi paść słowo „Nie”.

2.      Potem powinno być określone, czego nie chcemy wykonać np. „Nie, nie pożyczę ci pieniędzy”

3.      Następnie musi paść krótkie i prawdziwe uzasadnienie odmowy, bez wykrętów, usprawiedliwień i pouczeń np. „Nie, nie pożyczę ci pieniędzy, bo mi nie oddajesz”

*Aby złagodzić wydźwięk słowa „Nie”, można dołączyć informacje o swojej postawie lub uczuciach wo¬bec osoby, której odmawiamy np. „Zależy mi na twojej przyjaźni, ale nie pożyczę ci pieniędzy, bo mi nie oddajesz.”
Często odmawiając, ludzie używają słów: „muszę”, „nie mogę”, „powinienem” itp. Słowa te suge¬rują proszącemu, że tak na prawdę to mamy ochotę spełnić jego prośbę, ale istnieją obiektywne powody, które uniemożliwiają nam realizację prośby. Osoba prosząca szuka wtedy pomysłów, aby rozwiązać nasz problem.
Jeżeli jednak weźmiemy odpowiedzialność za swoją decyzję, to trudno będzie proszącemu polemi¬zować i naciskać zbyt długo. W tym celu należy używać słów: „chcę”, „nie chcę”, „wybieram”, „mam zamiar”, „zdecydowałem”, „postanowiłem”.

Asertywna obrona swoich praw
Na asertywną obronę powinniśmy się zdobyć, gdy ktoś dokonuje inwazji na nasze terytorium psychologiczne.

Co obejmuje terytorium psychologiczne?

Otóż, zawierają się w nim nasze plany, dążenia, opinie, potrzeby, marzenia, nadzieje, uczucia, myśli, motywy działania, decyzje, sukcesy oraz niepowodzenia. W jaki sposób bywa naruszane nasze terytorium psychologiczne? Przede wszystkim poprzez naruszanie naszej godności osobistej, przez używanie względem nas słów w nieusprawiedliwionej formie lub też przez uniemożliwienie nam wykonania czynności w sensowny sposób. Przykładem tego może być sytuacja, gdy chcemy coś przekazać drugiej osobie, a ta notorycznie wchodzi nam w słowo.

Etapy:

1.      Prośba - wyrażona jasno i wprost: „Proszę mi nie przeszkadzać.”, „Niech mi pan pozwoli skończyć.”

2.      Informacja zwrotna - zwrócenie uwagi na to, jakie emocje i trudności wywołuje zachowanie agresora oraz ponowienie prośby: „Kiedy pan mi przerywa denerwuje mnie to i utrudnia zebranie myśli. Proszę pozwolić mi skończyć.”

3.      Żądanie, sprzeciw - mocne, stanowcze określenie swoich granic, domaganie się respektu dla swoich praw: „Nie życzę sobie, żeby pan mi przeszkadzał. Domagam się, aby wysłuchał mnie pan do końca”.

4.      Zapowiedź sankcji - daje minimum komfortu psychicznego, że szanujemy się. Sankcję jednak trzeba chcieć i móc wykonać: „Jeżeli będzie pan mi nadal przerywał - to zakończę tę rozmowę i nie przekażę ważnych informacji.”

5.      Wykonanie sankcji - „Bardzo mi przykro, że mnie pan nie słucha. Nie godzę się na takie traktowa¬nie. Kończę tę bezowocną dla mnie rozmowę i wychodzę.”

Asertywne przyjmowanie ocen
Zwykle ludzie boją się ocen - zarówno negatywnych, jak i pozytywnych, ponieważ nie wiedzą jak na nie reagować. Asertywnościowa propozycja zachowania opiera się na potraktowaniu oceny na własny temat jako swego rodzaju opinii, z którą można się zgodzić albo nie. Osoba reagująca asertywnie na ocenę stara się pozostać sobą niezależnie od tego, co sądzą na jej temat inni.
Jakimi zwrotami posługujemy się odpowiadając na:

·         ocenę słuszną: „Myślę o sobie podobnie.”, „Mam takie samo zdanie na ten temat.”

·         ocenę niesłuszną: „Myślę o sobie inaczej.”, „Mam inne zdanie na swój temat.”, „Ja tak nie uważam.”

Aby lepiej radzić sobie z krytyką należy zmienić sposób myślenia i zachowanie.
Oto wskazówki do zmiany sposobu myślenia - przyjmij, że:

1.      Nie muszę robić, tak jak chcą inni

2.      Mam własne zdanie na swój temat

3.      Mam prawo przeciwstawić się nieuprzejmej krytyce

4.      Mam prawo do popełniania błędów

5.      Jestem wartościowym człowiekiem, również gdy popełniam błędy

6.      Jestem wartościowym człowiekiem również wtedy, gdy niektórym osobom nie podoba się moje postępowanie

Oto wskazówki do zmiany zachowania:

·         Uznaj istnienie faktów

·         Postaraj się uzyskać informacje, o co chodzi osobie krytykującej; wykorzystaj te informacje -Potraktuj krytykę jako opinię, a nie jako odzwierciedlenie faktów (opinia to nie to samo co fakty)

Asertywność pozwala nam również na bezpieczne wyrażanie gniewu i złości.

Gniew w gruncie rzeczy jest dla nas darem: niesie w sobie informację i energię.
Gniew może być emocją niebezpieczną:

·         Kierowana na innych ludzi złość może zranić

·         Gniew tłumiony - implozja gniewu szkodzi nam samym(psychicznie i fizycznie), szkodzi innym(brak zwrotnej informacji), szkodzi więziom międzyludzkim

Osoby niewyrażające gniewu są współodpowiedzialne za to, że świat dookoła nie jest taki jakiego bu oczekiwały.

Wskazówki do konstruktywnego wyrażania gniewu:

·         Zacznij od poinformowania drugiej osoby o tym, co ci przeszkadza w jej postępowaniu wobec Ciebie. Zrób to jak najszybciej, aby nie dopuścić do nagromadzenia gniewu

·         Jeżeli zachowanie nadal nie ulega zmianie wyraź swoje uczucia używając komunikatu typu „Ja”

Dzięki zachowaniom asertywnym można również wyrażać uczucia pozytywne bez zakłopotania i wstydu.
Każdego dnia powstrzymujemy się od wyrażania pozytywnych uczuć wobec innych myśląc, że te osoby o tym po prostu wiedzą. Czasami pozytywne emocje są nieczytelne. Nie pytamy bliskich, co do nas czują i dlatego mamy przestarzałe dane (uczucia ulegają przemianom na przestrzeni lat). Nie wyrażamy pozytywnych uczuć wobec innych, bo boimy się być posądzeni o uwodzenie, lizusostwo, niecne zamiary.
Uczucia pozytywne możemy wyrażać za pomocą różnych zdań: „Jesteś mądry. Jesteś lubiany.“- te zdania można zakwestionować. Jednak poprzez użycie komunikatu typu “Ja” nie dopuszczamy do wątpliwości np. „Lubię słuchać jak mówisz. Imponuje mi twoja wiedza.”
Zdania te nierzadko wywołują poruszenie u nadawcy i odbiorcy komunikatu. Wyrażanie uczuć pozytywnych jest jak prezent - rzadko je dostajemy idajemy, nie jest to nam niezbędne do przeżycia. Nic złego, ani dobrego nie stanie się dla nas, ani dla innych, jeżeli nie wyrazimy tych uczuć. Dysponujemy jednak olbrzymią siłą wpływania na innych. Wiadomym jest, że człowiek wykazuje tendencję do powtarzania tych zachowań, które wywołują pozytywne uczucia u innych.

Sztuka prezentowania siebie jako sztuka bycia asertywnym

Zbyt wielu ludzi nadal uważa, że należy być skromnym i nie chwalić się swoimi osiągnięciami. Należy jednak pozbyć się przekonania, że dobrze mogą o nas mówić tylko inni. Jeżeli mówimy dobrze o sobie, a jest to prawda, to nie jest to zarozumiałość. Trzeba w siebie uwierzyć i dobrze osobie myśleć.

Asertywne przedstawianie swoich mocnych stron powoduje, że odbiorca tych komunikatów czuje zadowolenie i zaufanie do nas. Należy zawsze podawać pozytywne fakty(i subiektywną ocenę), a nie pozytywne uogólnienia.

Warto zrobić następującą listę:

1.      Lista osiągnięć(subiektywne sukcesy, co nam się udało, od czasu dzieciństwa)

2.      Lista umiejętności

3.      Lista zalet osobistych(mocne strony charakteru, umysłu, ciała)

Efekt bycia asertywnym nie zawsze jest pozytywny - reakcje otoczenia na takie zachowania mogą być różne. Asertywność nie zawsze pomaga załatwić nasze sprawy; pozwala jedynie być w zgodzie z samym sobą.

Aby lepiej rozpoznać, na czym mogą polegać zachowania asertywne, powinniśmy zapoznać się z prawami asertywnymi Fenstterheima:

PRAWA ASERTWNE wg Herbert Fenstterheima:

1.      Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć - tak długo, dopóki nie ranisz innych.

2.      Masz prawo do wyrażania siebie - nawet jeżeli rani to kogoś innego - dopóki twoje intencje nie są agresywne.

3.      Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb - dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.

4.      Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.

5.      Masz prawo do korzystania ze swoich praw.