Maria_Montessori.pdf

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

Pedagogika Marii Montessori

Istota Pedagogiki Montessori sprowadza się do stwierdzenia, że ponieważ każde dziecko

jest inne, powinno rozwijać się według stworzonych przez siebie, – czyli przez swoje

możliwości, kompetencje i umiejętności –

indywidualnych planów rozwojowych

tak, aby ich właściwa realizacja umożliwiała mu naukę samodzielną i efektywniejszą.

Ta myśl przewodnia determinuje konsekwencje metodyczne ; ponieważ każde dziecko jest

inne, każde ma inne zainteresowania. Zainteresowania te pojawiają się w różnym czasie i

trwają dowolnie długo. Nie można ich wywołać zewnętrznymi działaniami, mogą zniknąć

bezpowrotnie.

Dziecko uczy się samodzielnie, jeśli jest do tego

gotowe .

Proces nauczania jest skuteczny, gdy wokół dziecka panuje

atmosfera poszanowania dla jego wysiłku: cisza i spokój,

brak pośpiechu, oceniania i rywalizacji. Dziecko może się

skoncentrować przy wykonywanej przez siebie pracy. Ma do

dyspozycji pomoce naukowe. Nie marnuje swojej energii na

rozróżnianie fikcji od rzeczywistości.

Rolą nauczyciela jest wskazywać dziecku jak korzystać z materiału dydaktycznego,

wprowadzać i respektować zasady swobody wyboru, rodzaju, czasu, miejsca i formy pracy,

zasady stopniowania i izolowania trudności, porządku, transferu, własnego działania i

powtarzania, samokontroli i ograniczenia.

Celem pracy nauczyciela jest pomoc w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości

każdego dziecka, w zgodzie z obiektywnymi normami społecznymi.

Opr. Jarosław Jordan str: 1

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

Robi to pomagając dziecku w osiągnięciu spontanicznej koncentracji, rozwijaniu

samodzielności i wiary we własne siły, wypracowaniu zamiłowania do porządku i do pracy,

wypracowaniu zamiłowania do ciszy i pracy indywidualnej, wypracowaniu postaw

posłuszeństwa opartego na swobodnej decyzji a nie na zewnętrznym przymusie,

uniezależnianiu się od nagrody, osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z

dziecięcego posłuszeństwa, formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez egoistycznej

rywalizacji, umiłowania do rzeczywistości i otoczenia. Dziecko nie staje się idealnym, lecz

osiąga optimum własnych możliwości rozwojowych.

Jak wiemy, ignorancja nie polega na niewiedzy, lecz na czerpaniu z wiedzy, która nie jest

prawdziwa.

W powszechnie stosowanym systemie edukacyjnym założeniem jest, że dziecko jest osobą

pasywną, zdaną na wpływy zewnętrzne, a przez to całkowicie uzależnione od kierownictwa

dorosłych. Jest to fałszywa przesłanka antropologiczna. Wynika z niej wyobrażenie

nauczycieli, jakoby mają oni obowiązek wychowywania i uczenia dzieci zgodnie z

założonymi przez dorosłych planami. Dlatego realizują tzw. programy nauczania.

Tego rodzaju działania powodują, że dziecko czuje się nierozumiane i staje się zahamowane

na skutek zniechęcenia, poczucia niższości, onieśmielania, uległości, jest uzależnione od

nagrody, dąży do władzy i posiadania, cechuje je marzycielstwo i fantazje o cechach

urojeniowych, agresywność, lenistwo itd. To powoduje, że jego początkowy zapał do nauki

mija.

Pedagogika Montessori mówi, że nauka jest nierozerwalnie związana z rzeczywistością i nie

ma nic wspólnego z fikcją i udawaniem.(Zabawy, szumnie zwane edukacyjnymi, służą

jedynie utrwalaniu umiejętności wcześniej nabytych). Pedagogika Montessori nie zadaje

pytania „czy małe dzieci potrafią się uczyć?” Pytanie, jakie należy zadać brzmi „ czy dorośli

chcą, żeby małe dzieci się uczyły ?” Pytanie niestety aktualne, choć dzieci udowadniają, że

chcą się uczyć, potrafią się uczyć i że uczą się. Dzieci wolą się uczyć o czymś niż być

zabawiane. Wolą się uczyć niż bawić. Dzieci chcą się uczyć tak bardzo, że nie rozróżniają

nauki od zabawy i – szczęśliwie – nie zwracają uwagi na pseudonaukowe spory. Po prostu –

chcą się uczyć. Pozostają w tym nastawieniu dopóki my dorośli nie przekonamy ich, że

nauka nie jest zabawą. A przecież nie powinno się uświadamiać tego dzieciom. Należy

uświadamiać to nauczycielom. Dziecko chce się uczyć wszystkiego, czego tylko może i tak

szybko, jak tylko możliwe. Pierwsze lata – do 4 roku, do 7 roku życia, charakteryzują się

Opr. Jarosław Jordan str: 2

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

ogromną zdolnością do przyswajania informacji a gotowość do zdobywania wiedzy, jest

większa niż kiedykolwiek później. Tymczasem, większości nauczycieli udaje się w tym

najważniejszym dla rozwoju dziecka okresie utrzymać je starannie odizolowane od nauki.

Szczęśliwie, zanim dziecko zostanie poddane procesowi kształcenia (w przedszkolu, w

szkole) uczy się samodzielnie. Od najmłodszych lat życia dziecka, proces uczenia się

postępuje z wielką prędkością i jeśli go docenimy, będzie przebiegał w niewiarygodnie

szybkim tempie.

Tempo to można zmniejszyć ograniczając okazje do zdobywania doświadczeń. Możemy

także je zwiększyć, usuwając bariery nałożone na możliwości uczenia się, poprzez

stworzenie mądrych i nieograniczonych naszymi schematami myślowymi, warunków

kształcenia.

Życiorys Marii Montessori

Maria Montessori urodziła się 31 sierpnia 1870 r. w Chiarawall we Włoszech. Po ukończeniu

średniej szkoły technicznej, postanowiła podjąć studia medyczne, które ukończyła z

wyróżnieniem. Była pierwszą we Włoszech, kobietą-lekarzem.

W roku 1897 podjęła pracę w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Rzymskiego, podczas

której zwróciła szczególną uwagę na dzieci upośledzone umysłowo. Wkrótce natrafiła na

pracę Marca Gasparda Itarda i jego ucznia Edwarda Sequina. Dzięki pedagogice specjalnej

Sequina i Itarda, praktyce medycznej oraz dzięki doświadczeniom w pracy z dziećmi

upośledzonymi doszła do wniosku, że problem ich rozwoju i kształcenia jest raczej natury

Opr. Jarosław Jordan str: 3

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

pedagogicznej niż medycznej i że wymagają one odpowiednich warunków wychowawczych,

czyli specjalnej metody pracy.

Montessori była członkiem Narodowej Ligi Wychowania Dzieci Upośledzonych Umysłowo.

Wiosną 1890 roku, Liga otworzyła w Rzymie Instytut Medyczno-Pedagogiczny Kształcenia

Nauczycieli dla Opieki i Wychowania Dzieci Umysłowo Upośledzonych, połączony ze szkołą

ćwiczeń dla 22 uczniów. M. Montessori powierzono kierowanie tym instytutem. Wkrótce

okazało się, że nauczane przez nią dzieci upośledzone umysłowo, osiągały lepsze wyniki niż

dzieci w normie. Według Montessori, przyczyną tego były odmienne metody pracy

dydaktycznej. „Pierwszym ułatwiono rozwój, gdy ich koledzy normalni byli krępowani i

unicestwiani. Sądziłam, że gdyby kiedykolwiek wychowanie specjalne, które tak cudownie

rozwinęło upośledzonych, zostało zastosowane do dzieci normalnych cud znikłby, a

przepaść dzieląca ludzi niepełnosprawnych od normalnych nigdy nie byłaby wypełniona.

Kiedy wszyscy podziwiali postępy moich idiotów, rozmyślałam nad przyczynami, które mogły

zatrzymać zdolnych uczniów szkół miejskich na tak niskim poziomie?”

Panująca we Włoszech atmosfera reform spowodowała powstanie "Instituto Romano, die

Beni Stabili", który miał za zadanie zmodernizowanie i wyremontowanie domów w dzielnicy

zamieszkałej przez rodziny robotnicze, oraz resocjalizację jej mieszkańców, w tym zajęcie

się dziećmi pozostającymi bez opieki. W tym celu w każdym domu na parterze,

postanowiono otworzyć placówkę na wzór świetlicy - przedszkola. W instytucjach tych

zamierzano zatrudnić nauczycieli, lekarzy, a nad całością miał czuwać odpowiednio

przygotowany kierownik. To stanowisko zaproponowano M. Montessori, która chętnie je

przyjęła. Montessori nazwała tę instytucję wychowawczą Case dei Bambini - Domy

Dziecięce. Pierwsze przedszkole pod tą nazwą zostało otwarte w 1907 roku. M. Montessori

spędzała w przedszkolu każdą chwilę wolną od pracy w Uniwersytecie Rzymskim i praktyki

lekarskiej. Powoli wyposażała też placówkę w dostosowane do potrzeb dzieci meble,

pomoce Itarda, Sequin'a, a także materiały własnego projektu. Po kilku tygodniach pobytu

dzieci w placówce, M. Montessori zaobserwowała zmiany zachodzące w ich zachowaniu.

Wzrastało też ich zainteresowanie materiałem dydaktycznym. Wybierały go chętniej niż

typowe zabawki. Wydarzeniem, które pracy M. Montessori nadało nowy sens, było odkrycie

zjawiska, które później nazwała polaryzacją uwagi . We współczesnej naukowej literaturze

pedagogicznej, miano to nosi nazwę Zjawiska Montessori. Od czasu odkrycia polaryzacji

uwagi celem jej eksperymentalnej pracy stało się wywoływanie tego zjawiska. Coraz bardziej

doskonaliła opracowany przez siebie materiał dydaktyczny. Zestaw pomocy wzbogacił się

Opr. Jarosław Jordan str: 4

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005

o nowe pomoce do nauki geografii, gramatyki, matematyki oraz innych przedmiotów

nauczania. Prowadząc obserwacje, Montessori zauważyła zafascynowanie dzieci ciszą i

włączyła ją do swojego systemu wychowawczego w postaci tzw. Lekcji ciszy .

Sukces tej nowej placówki spowodował, że rosło zainteresowanie, a to powodowało

powstawanie następnych przedszkoli i szkół. W roku 1910 podjęła decyzję o rezygnacji ze

wszystkich innych zajęć, łącznie z rezygnacją z prawa do wykonywania zawodu lekarza.

Odtąd zajęła się doskonaleniem swoich metod. Wkrótce doszło do spopularyzowania w

świecie teorii pedagogicznej Marii Montessori. W 1911 roku metodę tę zaczęto stosować w

szkołach w Szwajcarii i we Włoszech. W rok później powstały w Anglii i USA komitety

popierające jej pedagogikę. Od tej pory M. Montessori całkowicie oddaje się doskonaleniu i

propagowaniu swojej metody. Odbywa liczne podróże w celu wspierania rozwijającego się

ruchu montessoriańskiego. Efektem tych wysiłków jest powstawanie komitetów i organizacji

popierających idee Montessori. Organizowane są kursy i sympozja pedagogiczne w czasie

trwania których, Montessori prowadzi wykłady i odczyty. Powstają nowe placówki pracujące

według jej metody. W ruch montessoriański włączają się znane osobistości świata

pedagogicznego i oraz osoby będące autorytetami ówczesnych czasów. Idea Montessori

daje początki nowym nurtom pedagogicznym . W 1929 roku powstaje Association

Montessori International (AMI) (Międzynarodowe Stowarzyszenie Montessori), które staje się

centralną organizacją koordynującą działalność placówek i towarzystw montessoriańskich

w świecie oraz zajmującą się kształceniem nauczycieli. Idea wychowania do wolności i

niezależności , zawarta w metodzie stała się zagrożeniem dla rządów faszystowskich. W

1933 roku zamknięto w Niemczech wszystkie szkoły prowadzone metodą Montessori, a

napisane przez nią książki wraz z innymi spalono publicznie na placu Scheiterhaufen w

Berlinie.

Po II Wojnie Światowej, M. Montessori ponownie podjęła wysiłki w celu odrodzenia ruchu

społecznego na rzecz metody. Zaowocowały one reaktywowaniem starych i powoływaniem

nowych stowarzyszeń, ośrodków szkoleniowych, przedszkoli i szkół montessoriańskich. Za

wybitne osiągnięcia pedagogiczne i przesłane humanistyczne zawarte w ideach swojej

metody wychowawczej, Maria Montessori została wyróżniona najwyższymi odznaczeniami,

przyznawanymi przez rządy i uniwersytety wielu krajów. Była wyróżniana tytułami Doktora

Honoris Causa, na Uniwersytecie w Sorbonie otrzymała Krzyż Legii Honorowej, była

nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla. By uczcić jej osiemdziesiąte urodziny,

zorganizowano spotkanie poświęcone zagadnieniom pedagogiki. Przerodziło się ono w

Opr. Jarosław Jordan str: 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: