Pobier_prób_pow.doc

1.              ~

V

1.1.              Przedmiot normy. Przedmiotem normy jest  pobieranie próbek powietrza kopalnianego z podziemnych wyrobisk górniczych.

1.2.1.        Próbka powietrza kopalnianego — pewna iloćś powietrza pobrana z wyrobiska górniczego, której skład chemiczny uważa się za średni skład chemiczny powietrza w danym wyrobisku.

1.2.2.              Próbka punktowa powietrza kopalnianego — próbka pobrana z jednego miejsca w wyrobisku górniczym.

1.2.3.              Próbka liniowa powietrza kopalnianego — próbka pobrana wzdłuż ustalonych linii z całego lub z części przekroju poprzecznego lub podłużnego wyrobiska górniczego.

1.3.              Podział

1.3.             Normy związane

PN/C-13010   Szkło laboratoryjne. Kurki jednodrogowe z przelotem prostym. Wymagania techniczne

2. POBIERANIE PRÓBEK POWIETRZA

2.1.              Pobieranie próbek powietrza metodą mokrą

2.1.1.              Zasada metody polega na pobraniu powietrza kopalnianego do naczynia pomiarowego na mieisce wyciekającej z niego wody.

2.1.2.              Przyrządy

a)      Pipeta szklana (rys. 1) lub z przezroczystego tworzywa sztucznego o pojemności co najmniej 400 ml; zaleca się stosowanie pipet o pojemności 500 mi.

b)      Wąż gumowy o średnicy wewnętrznej ckoło 6

c) Zestaw rurek metalowych (rys. 2).

d)Zbierak gazu (rys. 3).

e)Pompka, gruszka lub mieszek ssące

f)              Sciskacz do węża gumowego

2.1.3. Przygotowanie przyrządów. Korki kurków nasmarować smarem (np. kauczukowym lub smarem Ramsay) uważając, aby smar nie dostał się do otworu w korku. Na korki nało­żyć gumki zabezpieczające je przed wypadnięciem.

Czystą pipetę napełnić wodą destylowaną lub solanką (nasycony roztwór wodny chlorku sodowego, zabarwiony fluorescencją). Solanki używać wtedy, gdy pobiera się próbki powietrza do oznaczania zawartości dwutlenku lub tlenku węgla.

2.1.4.         Pobieranie próbki powietrza ze szczeliny.

Jeden koniec węża gumowego włożyć możliwie głęboko do szczeliny (rys. 4), uważając, aby pył węglowy lub kamienny nie zatkał jego wlotu.

Drugi koniec węża połączyć z pompką ssącą lub z gruszką ssącą i usunąć z węża znaj­dujące się w nim powietrze. W braku pompki ssącej lub gruszki ssącej można do tego celu użyć dodatkowej pipety, odpuszczając z niej wodę w ilości nieco większej od pojemności węża.

P0 takim przedmuchaniu wylot węża zamknąć ściskaczem i wąż odłączyć od pompki ssqcej lub gruszki ssącej, po czym nałożyć na rurkę wlotową pipety z wodą. Otworzyć kurek wlotowy pipety, „zwolnić ściskacz no wężu, a następnie otworzyć kurek wylotowy pipety, Pipetę trzymać pionowo, unikając wstrząsania zawartą w niej wodą. Z chwilą obniżenia się poziomu wody do osi kurka wylotowego, zamknąć go natychmiast. Następnie zamknąć” kurek wlotowy i pipetę odłączyć od węża gumowego.

2.1.5.        Pobieranie próbki powietrza z wyrwy ociosowej lub stropowej.

Próbkę po­brać w sposób opisany w p. 2.1.4. Jeśli doprowadzenie węża do wyrwy byłoby utrudnione, wówczas zamiast węża gumowego można użyć zestawu rurek metalowych wymienionych w p. 2.1.2. c, jak przedstawiono na rys. 5.

2.1.6.              Pobieranie próbki powietrza wydzielającego się z wody osadników dołowych.

Próbki powietrza, wydzielającego się w formie baniek z wody osadników dołowych, należy pobierać za pomocą zbieraka wymienionego w p. 2.1.2. d.

Zbierak połączony z wężem gumowym umieścić na wodzie w miejscu najsilniejszego wy­dzielania się baniek i zaczekać, aż w”,dzielający się gaz wypełni całą objętość zbieraka i węża gumowego. Następnie wąż gumowy połączyć z pipetą i postępować dalej jak w p. 2.1.4.

2.1.7.Pobieranie próbki powietrza z otworów badawczych.

Otwór oczyścić dokładnie ze zwiercin i wprowadzić do niego zestaw rurek metalowych wymienionych w p. 2.1.2.c tak, aby rurka końcowa dotykała dna otworu a rurka początkowa wystawała z otworu co naj­mniej 20 cm. Wlot otworu badawczego uszczelnić na głębokość około 30 cm za pomocą gliny. Dalej postępować zgodnie z p. 2.1.4.

Jeśli z tego samego otworu trzeba pobrać w pewnych odstępach czasu kilka próbek po­wietrza, wówczas dla uniknięcia dopływu do otworu powietrza z wyrobiska, przed każdora­zowym odłączeniem pipety od zespołu rurek wąż gumowy zamykać ściskaczem.

Jeśli w otworze badawczym panuje podciśnienie i woda nie wypływa z pipety po otwar­ciu kurków, wówczas należy ją odsysać pompką.

2.1.8.              Pobieranie próbki powietrza spoza tam pożarowych. Na rurkę wbudowaną

w tamę pożarową nałożyć wąż gumowy, otworzyć zawór i usunąć za pomocą pompki ssącej

lub gruszki ssącej powietrze znajdujące się dotychczas w wężu i w rurce. Dalej postępować

w sposób podany w p. 2.1.4 łącząc wężem gumowym wlot pipety z rurką wbudowaną

w tamę jak pokazano na rys. 6.

W czasie pobierania próbki powietrza inne rurki w tamie pożarowej powinny być zamkniete. nie zamknięte.

2.1.9.              Pobieranie próbki powietrza z lutniociągu. Próbki pobierać w sposób podany w p. 2.1.4, trzymając wlot pipety mniej więcej w środku poprzecznego przekroju lutni.

2.1.10.              Pobieranie próbki powietrza z rurociągu odmetanowania. Pipetę połączyć z rurociągiem zgodnie z rys. 7. Otworzyć kolejno zawory na króćcach, kurek wlotowy i ku­rek wylotowy pipety. Dalej postępować zgodnie z p. 2.1.4.

Rys. 7

2.1.11.              Pobieranie próbki powietrza z całego przekroju wyrobiska

Miejsce pobrania próbki. Próbkę należy pobierać możliwie na prostym odcin­ku chodnika z miejsca oddalonego co najmniej o 20 m od węzła chodnikowego lub przecięcia chodnika z innym wyrobiskiem. W chodniku przyścianowym przy prowadzeniu ściany do granic pola wybierkowego, miejsce pobrania próbki powinno znajdować się około 100 m od czoła ściany.

2.1.11.2.

Pobieranie próbki punktowej. Przekrój poprzeczny lub podłużny wyrobiska (chod­nika, kanału wentylacyjnego itp.), z którego pobiera się próbkę, podzielić liniami poziomymi i pionowymi na Pola jak pokazano przykładowo na rys. 8. Umieszczając w środku każdego pola rurkę wlotową, pobrać próbkę zgodnie z p. 2.1.4

Liczbę pól w wyrobisku.

ustalić zależnie od potrzebnej dokładności pomiaru rozmieszczenia gazów

2.1.11.3.              Pobieranie próbki liniowej. W chodnikach o małym przekroju poprzecznym pipetę trzymaną pionowo, po otwarciu w niej kurków wlotowego i wylotowego, przesuwać w badanej płaszczyźnie wyrobiska ruchem jednostajnym aż do całkowitego wypłynięcia z niej wody.

W chodnikach o dużym przekroju pipetę trzymać w miejscu, a wlot węża gumowego połączonego z pipetą przesuwać najpierw po liniach poziomych, a następnie po liniach pio­nowych jak pokazano na rys. 9.

Pobierający próbkę powinien być zwrócony twarzą w kierunku przeciwnym prądowi powietrza i stać w chodnikach o małym przekroju przy ociosie, a w jego środku — w chod­nikach o dużym przekroju poprzecznym

Jeżeli chodnik jest podzielony na kilka przedziałów próbkę pobrać oddzielnie z każdego przedziału. W dużych chodnikach można również przekrój poprzeczny chodnika podzielić na części i z każdej z nich pobrać oddzielną próbkę.

Pipetę przesuwać z taką prędkością, aby czas przesuwania był równy czasowi wypływu wody z pipety. Znając czas wypływu wody z pipety można ustalić prędkość przesuwania pi­pety na podstawie próbnego jej przesuwania z zamkniętymi kurkami.

2.1.12.              Pobieranie próbek powietrza z części przekroju (pasa wyrobiska) Przy po­bieraniu próbki powietrza z części przekroju chodnika (pasa przystropowego, pasa przyspągowego itp.), wlot pipety lub wlot zestawu rurek przesuwać z jednostajną prędkością po jed­nej linii położonej w danym pasie. Poza tym należy postępować zgodnie z zasadami podanymi w p. 2.1.11.2.

2.2.              Pobieranie próbek powietrza metodą suchą

2.2.1.              Zasado metody polega na pobraniu powietrza kopalnianego do naczynia pomiaro­wego po uprzednim wypompowaniu z niego powietrza.

2.2.2.              Przyrządy

a)              Pipeta szklana jednostronna z kurkiem, o pojemności co najmniej 400 ml (rys. I 0); zaleca się stosowanie pipet o pojemności 500 ml.

b)        Pipeta szklana jednostronna bez kurka, o pojemności co najmniej 400 ml (rys. 11); zaleca się stosowanie pipet o pojemności 500 ml.

c) Pipeta szklana dwustronna wg p. 2.1.2 a.

d)Urządzenie (np. pompa rotacyjna olejowa) umożliwiające wytwarzanie podciśnienia 1,0 mm Hg.

e) Wąż gumowy o średnicy wewnętrznej około 6 mm.

f) Zestaw rurek metalowych (rys. 2).

g) Zbierak gazu (rys. 3).

h) Pompka, gruszka lub mieszek—ssące.

i) Ściskacz do węża gumowego.

...