Opis rzędu, typu i podtypu gleby profilu nr 1

Rząd - Gleby brunatnoziemne

Gleby brunatnoziemne występują w umiarkowanym kontynentalnym, głównie pod lasami liściastymi i miesza­nymi. Powstały one z utworów różnego pochodzenia geologicznego i uziarnienia, zasobnego w glinokrzemiany. Charakteryzują się intensywnym wietrzeniem fizycznym i biochemicznym. Przemiany chemiczne polegają na rozpuszczeniu i wymywaniu węglanów, hydrolizie minerałów pierwotnych i tworzeniu się mi­nerałów ilastych, uwalnianiu półtoratlenków, segregacji i powstawaniu wolnych tlenków żelaza wraz z produktami biologicznych przemian materii organicznej. W wyniku tych procesów tworzą się trwałe połączenia substancji próchnicznej z częściami mineralnymi, a m.in. kompleksowe związki żelazisto-próchniczno-ilaste o barwach brunatnych. Związki te tworzą na ziarnach mineralnych brunatne otoczki.

Wymienione gleby charakteryzują się dobrze wykształconym podpowierzchniowym poziomem cambic w glebach brunatnych, poziomem argillic w glebach płowych oraz powierzchniowym poziomem ochric lub w pewnych przypadkach mollic. W razie nadmiernej wilgotności może w tych glebach występować ogle-jenie w dolnej części profilu.

Gleby brunatnoziemne z próchnicą są najczęściej biologicznie czynne. Odczyn tych gleb oraz stopień ich wysycenia zasadami wa­ha się w szerokich granicach. Na obszarze Polski gleby te powstały z glin more­nowych, utworów pyłowych, piasków gliniastych całkowitych, a również z pia­skowców, granitów i gnejsów.

W rzędzie gleb brunatnoziemnych wyróżnia się trzy typy:

1)        gleby brunatne właściwe,

2)        gleby brunatne kwaśne,

3)        gleby płowe (Iessives).

Typ - Gleby płowe (lessives)

Gleby płowe (lessives) wytworzyły się na obszarze Polski w klimacie umiarko­wanie wilgotnym. Ich cechą charakterystyczną jest wymycie węglanów, a następnie pionowe przemieszczenie minerałów ilastych (zwłaszcza frakcji najdrobniejszej <0,2 [im) oraz częściowo wodorotlenków żelaza i glinu, jak również niektórych formzdyspergowanych związków próchnicznych. Powierzchniowe poziomy (A,E) ulegają zubożeniu we frakcje ilaste, które osadzają się w poziomie wmycia (Bt). Wten sposób powstaje gleba o budowie: O-A-Eet-Bt-C, niekiedy Cca.

Gleby płowe charakteryzują się następującymi poziomami diagnostycznymi i towarzyszącymi: luvic-E, argillic-Bt oraz powierzchniowym poziomem A-ochric. Powstają z utworów pyłowych różnej genezy (lessów i pyłów pochodzenia wod­nego), glin zwałowych, rzadziej iłów oraz piasków gliniastych. Niekiedy mogą się tworzyć z piasków słabogliniastych. Są one w znacznym stopniu wyługowane ze związków zasadowych, a przede wszystkim z węglanów. Odczyn ich jest naj­częściej kwaśny, a tylko niekiedy zbliżony do obojętnego. Charakteryzują się one na ogół mniejszą kwasowością wymienną niż gleby brunatne kwaśne i mniej­szym udziałem glinu wymiennego.

Stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasado­wym jest zróżnicowany i w poziomach A i E waha się od 20 do 60% w zależno­ści od uziarnienia, natomiast w poziomie B od 50 do 80%. W glebach leśnych występuje próchnica typu muli, mull-moder lub moder, niekiedy na przejściu do typu mor. Akumulacja próchnicy w tych glebach jest słaba ze względu na szybko przebiegający proces mineralizacji.

W typie gleb płowych wyróżnia się następujące podtypy:

typowe, zbrunatniałe, bielicowane, opadowo-glejowe, gruntowo-glejowe, z poziomem agric, zaciekowe (glossic).

Podtyp – Gleby płowe typowe

Są podtypem wiodącym w typie gleb płowych. Mają one ogólne cechy charakterystyczne dla tego typu, a ponadto: uziarnienie utworów pyłowych różnej genezy, glin różnego pochodze­nia, iłów i piasków gliniastych; są to gleby głębokie wytworzone z utworów jed­norodnych lub niejednorodnych. Tworzą się one w dobrych warunkach powietrz­nych. Są to gleby wyługowane z węglanu wapnia do znacznych głębokości, cho­ciaż niekiedy ślady węglanów mogą występować w dolnej części poziomu Bt.

W glebach pod zbiorowiskami leśnymi mają one poziom ochric o miąższości 10-20 cm, zalegający na płowym poziomie luvic, który stopniowo przechodzi w poziom argillic ze stropową częścią na głębokości 35-50 cm. W przypadku gleb uprawnych na skutek orki poziom E może ulec zniszczeniu i wówczas poziom Ap zalega bezpośrednio na poziomie Bt.

Gleby te mają próchnicę typu muli lub mull-moder; stopień wysycenia katio­nami o charakterze zasadowym wynosi w poziomach mineralnych 40-60%, a w poziomie Bt powyżej 70%; nie wykazują one oglejenia w całym profilu; prze­mieszczanie wolnego żelaza jest słabe; nie ma również przemieszczania wolnych kwasów fulwowych. Ich profil ma następującą budowę: O-A-Eet-Bt-C lub Cca, a w glebach uprawnych Ap-Eet-Bt-C albo Cca.