Zmęczenie
Zmęczenie jest to stan obniżonej sprawności i zdolności do pracy z szerokim wachlarzem subiektywnych i obiektywnych objawów które powstają w następstwie wykonywanych wysiłków. Zmęczenie to brak odpowiedzi na bodziec ze strony układu nerwowego. Biologiczny stan zmęczenia polega na ochronie organizmu przed nadmiernym i szkodliwym wyczerpaniem. Z punktu widzenia biologicznego do objawów organizmu należą takie reakcje jak: ból, pragnienie, głód. Zmęczenie z punktu widzenia biologicznego jest nazywane treningiem organizmu. Wyróżniamy dwa rodzaje zmęczenia:
1. Zmęczenie ostre
2. Zmęczenie przewlekłe
Ad. 1. Zmęczenie ostre występuje jednorazowo po intensywnych wysiłkach, dotyczy to wysiłków fizycznych jak również umysłowych. Ze zmęczeniem tym wiążą się gwałtowne objawy, z dużymi zmianami funkcjonalnymi które występują szybko w układzie krążenia oraz w układzie oddechowym. Zmęczenie ostre dotyczy dwóch rodzajów zmęczenia:
a) zmęczenie narządowe
b) zmęczenie ustrojowe
Ad. 2. Zmęczenie przewlekłe które też dzielimy na te dwa rodzaje tj.: zmęczenie narządowe i ustrojowe.
a) Zmęczenie narządowe – dotyczy lokalnych pojedynczych narządów. Zmęczenie to nie wywołuje często większych zmian w organizmie, np. ból ręki od pisania na wykładzie (zmęczenie zginaczy palców i przedramienia).
b) Zmęczenie ustrojowe – to zmęczenie całego organizmu, występuje ono po wysiłkach grup mięśniowych (aparatu ruchu) i zaangażowany jest więcej niż jeden narząd. Szereg objawów klinicznych które możemy zaobserwować np. w postaci przyspieszonego tętna, zmiany ilości oddechów, itd. Długotrwały wysiłek powoduje zmiany fizjologiczne w obrębie krwi, występuje zwiększona zawartość glukozy.
Objawy zmęczenia: w przypadku zmęczenia ostrego objawy możemy podzielić na: subiektywne i obiektywne. Subiektywne to takie które ja odczuwam i tylko ja, nie znaczy to że tak samo musi czuć kolega. Obiektywne to takie które możemy zbadać, zmierzyć czy ocenić.
Do subiektywnych zaliczamy: uczucie silnego wyczerpania, uczucie bólu mięśniowego, bezwładu, uderzenie fali ciepła, mogą występować u niektórych osób gwałtowne wymioty, bule rozdzielające w okolicach klatki piersiowej dotyczące płuc i serca, opfite pocenie się. Jeśli wysiłek trwa dłużej to mogą wystąpić takie reakcje subiektywne jak: drżenie rąk, zaburzenia psychiczne w postaci otępienia, pogorszenie zdolności postrzegania, opfite pocenie się.
Do obiektywnych objawów zmęczenia zaliczamy: badanie czasu reakcji odruchowej (refleks), badanie szybkości wykonywanych ruchów, obniżenie zdolności do pracy, metodą laboratoryjną badamy poziom cukru we krwi, badamy ilość zasad we krwi, ilość glikogenu.
Zmęczenie przewlekłe w praktyce sportowej nosi to nazwę przetrenowania, w praktyce klinicznej przeciążenia. Występuje ono wówczas kiedy nie likwidujemy pojedynczych objawów zmęczenia. Objawia się przewlekłe zmęczenie następująco: Obniżeniem sprawności intelektualnej i fizycznej, dużym rozdrażnieniem, huśtawkom nastrojów, sennością w ciągu dnia, Bezsennością w nocy, utrata apetytu, spadek masy ciała.
Wyróżniamy dwie teorie zmęczenia:
1. Wyczerpanie
2. „Uduszenie”
Ad. 1. Teoria wyczerpania związana jest z długotrwałą pracą organizmu, z zmniejszoną zawartością glikogenu w mięśniach i glikogenu we krwi. Dotyczy to długotrwałych wysiłków fizycznych i umysłowych.
Ad. 2. Teoria „uduszenia” polega na tym że podczas pracy mięśni występuje brak lub niedobór tlenu. Pomimo że mięśnie są zdolne do pracy w warunkach beztlenowych to objawy zmęczenia występują lokalnie. W przypadku takiego zmęczenia następuje gromadzenie kwaśnych produktów przemiany materii a w szczególności zawartości kwasu mlekowego, objawem tego są bóle mięśniowe. W przypadku teorii uduszenia zwiększanie pracy beztlenowej dotyczy w dużym procencie układu mięśniowego. W mniejszym procencie narządów (serca, płuc itd.).
Adaptacja organizmu do wysiłków fizycznych.
W każdej pracy obserwujemy zużycie tlenu które nie nadąża za zapotrzebowaniem organizmu a występuje opóźnione wydalanie dwutlenku węgla. Ta nierównowaga prowadzi do zaburzeń które ujmuje się nazwą martwego punktu (jest to przejściowy okres zaburzeń które występują na skutek opóźnionej adaptacji fizjologicznej). Występują tu objawy subiektywne i obiektywne.
Objawy subiektywne to: pogorszenie ogólnego samopoczucia, uczucie silnego zmęczenia, odczuwanie bólów mięśniowych, obniżenie zdolności postrzegania zjawisk zewnętrznych, uczucie pragnienia przerwania pracy.
Obiektywne objawy to: pogorszenie efektywności oddychania polega to na spłyceniu i przyspieszeniu oddechu, zaburzenie rytmu oddechu, pogorszenie wykorzystania tlenu, intensywne wydalanie dwutlenku węgla.
Drugim charakterystyczny punktem w adaptacji oprócz martwego punktu jest drugi oddech. Polega to na kontynuowaniu pracy pomimo objawów zmęczenia (pomimo objawów martwego punktu). W okresie tym ustępują objawy zwłaszcza narządów. Określa się to mianem spóźnionej adaptacji. Drugi oddech charakteryzuje się tym że jest równowaga pomiędzy zapotrzebowaniem a zużyciem tlenu. Równowaga pomiędzy produkcją dwutlenku węgla a jego wydalaniem.
Trzecim etapem w adaptacji jest równowaga funkcjonalna. Jest to zdolność pomiędzy zapotrzebowaniem a wysiłkiem fizycznym bez zmian w obrębie układu krążenia, oddechowego i mięśniowego.
Najlepszą adaptacją jest rozgrzewka np. jeśli palce bolą nas od pisania to w domu codziennie ćwiczyć po 10 minut.
2
Goffer_986