1. Klasyfikacja języków naturalnych
Języki naturalne
Etniczne Pomocnicze
Żywe Martwe Tajne Międzyetniczne
Wegetujące Zrekonstruowane powstałe Sztucznie
Odcyfrowane Naturalnie
Języki etniczne- członkowie społeczeństwa uczą się ich od niemowlęctwa. Te języki są rodowite, nam dane, w nich wyrastamy.
Języki żywe: Przekazywane i używane pokoleniowo, ciągle rozwijające się procesy gramatyczne i leksykalne. Czasem te procesy powodują zanik języka.
Języki martwe- potrafimy je jakoś naukowo opisywać, ale wymarły bezpowrotnie, został po nich tylko ślad ( nie ma śladu, to nie ma też opisu)
a) martwe wegetujące- już się ich nie naucza. Mogły przetrwać dzięki spełnianym funkcjom, niewygasła tradycja użycia, spełniają funkcje pomocnicze. Np. łacina- jako język liturgiczny, z powodów uniwersalistycznych podczas mszy papieskich, jako język pewnych dziedzin wiedzy. Łacina została przechowana jako specyficzny podsystem języka europejskiego (łącznie z greckim)- zapożyczenia leksykalne i gramatyczne. SCS- styl liturgiczny Kościoła prawosławnego prawosławnego greckokatolickiego. Klastyczno chiński- przechował się jako podsystem w koreańskim, japońskim, wietnamskim i chińskim. Do 1919 r. jako jedyny język literatury.
b) Martwe odcyfrowane – Znajomość ich kiedyś zanikła, ale zostały zabytki pisane i potem odczytane przez badaczy. Starożytny Wschód – sumeryjski, arkadyjski, starochiński, staroegipski
c) Martwe zrekonstruowane – Nie ma żadnych śladów pisanych- praindoeuropejski, prasłowiański, chiński archaiczny. Zostały zrekonstruowane przez porównanie języków, które się nie rozwinęły.
Języki pomocnicze – nie ma i nigdy nie było takiej społeczności, która uczyłaby dzieci takiego języka, ma on przyczyny społeczne.
Do porozumiewania się różnych grup służy język między etniczny.
a) tajny- Służy jednej grupie etnicznej do utajnienia komunikacji, formowany jest na podstawie języków etnicznych lub nowo tworzonych, celowo zmienia się w nich znaczenie wyrazów- cechuje go szybka zmienność np. gwara złodziejska- szybko się zmienia, ludzie go odcyfrowują.
a) powstałe w sposób naturalny:
np. PIDGIN- na początku stanowił mieszaninę, upraszczanie zasad gramatycznych i różnych form leksykalnych, by ułatwić naukę
LINGUA FRANKA- zawierał elementy portugalskie do kontaktów europejsko-arabskich i tureckich, wyparł malajski.
RUSSENORS- język rybaków rosyjskich, lapońskich i skandynawskich, na morzu (rosyjsko –norweskich). Pozostały luźne notki i relacje.
b) powstałe w sposób sztuczny – opracowane np. ESPERANTO- genetycznie bliski romańskiemu. Ma uporządkowaną gramatykę.
2. Definicyjne własności języka naturalnego
Język naturalny to taki system znakowy, który umożliwia mówienie i odznaczają się niejednoznacznością. Język naturalny oddziela od innych kodów teoria uniwersalności tematycznej, która głosi, że dzięki językom naturalnym można posługiwać się na wszystkie tematy ( w językach naturalnych można tworzyć nieskończoną ilość zdań ze skończonej ilości znaków). Jednak języki musiały się do tego przystosować. W polszczyźnie do wieku XIII nie prowadzono działalności naukowej i przystosowanie tego języka wymagało wielu zabiegów. Język naturalny, spośród innych języków wyróżnia także to, że dzięki niemu można porozumiewać się ustne. Nie znaleziono języka naturalnego, który nie miałby systemu fonologicznego (jednak jest przykładem język starochiński, którym nie mówi się, używa się go do pisania utworów literackich, gatunków klasycznych; służy do pisania cytatów, maksym; w tym języku jest dużo homofonów, wyrazów jednobrzmiących, brzmiących tak samo jednak o różnym znaczeniu, w postaci ustnej język ten jest niezrozumiały, jest tonalny)-fonetyczność.
Inną cechą wyróżniającą język naturalny jest teoria gramatyczności lub dwuklasowości. Języki naturalne mają gramatykę. Poprzez gramatykę rozumiemy zbiór reguł, które łączą znaki w złożone. Teoria potencjalnej niejednoznaczności przekazów językowych języków naturalnych gwarantują jednoznaczności formułowanych tekstów np. maszyna –znak ten ma kilka znaczeń. Wszystkie te koncepcje są jednak zawodne. Najlepszym wyjściem na sformułowanie definicji języka naturalnego jest połączenie dwóch koncepcji.
3. Problem niejednoznaczności języków naturalnych
Języki naturalne nie gwarantują jednoznaczności formułowanych tekstów np. maszyna ma kilka znaczeń. Ujednoznacznienie języków naturalnych jest niepotrzebne (istnienie wielu zabiegów zapobiegania niejednoznaczności pomaga niekiedy. Przy istnieniu synonimów jest potrzebne do wyjaśnienia i jest to łatwe)niemożliwe ( bo wymaga czynności niewykonalnych tj. uściślenia zdefiniowania znaków języka a także nadaniu innego znaczenia, wymagałoby to redefinicji słowników językowych. Niejednoznaczność języka naturalnego jest codziennością i przyczynia się do rozwoju języka . Ujednoznacznienie języka naturalnego jest niekorzystne- niejednoznaczność jest pewną wartością języka wykorzystywaną w twórczości artystycznej, która często łamie reguły językowe).
4. Definicja znaku (na wybranych przykładach)
Znakami nazywamy zjawiska, które zwracają naszą uwagę na coś zupełnie innego, co znajduje się poza nimi często w całkiem innej dziedzinie rzeczywistości. Istotą znaku jest połączenie dwóch zjawisk: formy oznaczającej, która nas odsyła i treści oznaczanej, na którą nasza uwaga się zwraca. Typowymi znakami są np. sygnały kolejowe. Zbliżając się pociągiem w nocy do stacji, spostrzegamy czerwone światło. Jest to forma znaku, z którą związana jest jego treść, tor zajęty przez inny pociąg; nie ma wjazdu. Sama forma znaku, czerwone światło, jest dla nas czymś tak obojętnym, że istnieje w naszej świadomości tylko jako zastępca treści: tor zajęty. Tę treść uświadamiamy sobie dzięki formie znaku. Znaki są rozumiane w sposób umowny. Materiały znaków mogą być różne.
Znak ma następujące cechy:
1. Wszelki znak jest dostrzegany za pomocą zmysłu ( zmysłowość)- znaki drogowe, barwy, znaki słuchowe, zapachowe.
2. Każdy znak ma nadawcę ( jeżeli znak do nas dociera musi być nadany przez kogoś) Nadawcą może być grupa osób. Jest ono nadane umyślnie. Odbiorcą tego co umyślnie jest nadane jest adresat. Adresatami znaków możemy być my sami.
5. Objawy i obrazy w języku naturalnym
Znaki semantyczne, czyli odsyłające odbiorcę do jakiegoś zjawiska dzielą się na obrazy, czyli sygnały umotywowane i nieumotywowane czyli arbitralne. Forma obrazu zawiera cechy odpowiadające cechom przedstawianego zjawiska, i to w takiej ilości, że odbiorca może zidentyfikować obraz z treścią, opierając się jedynie na tych podobieństwach. Cechy formy są umotywowane, uzasadnione właśnie tym podobieństwem do treści. Natomiast cechy formy sygnałów arbitralnych nie mają nic wspólnego z cechami jego treści, a są z punktu widzenia tej treści nieumotywowane, dowolne. Typowymi obrazami są niektóre twory sztuk plastycznych: rzeźby, malarstwa i grafiki. Zwłaszcza realistyczne portrety, sceny obyczajowe czy pejzaże dają możność precyzyjnego związania formy z przedstawianymi zjawiskami tylko na podstawie podobieństwa cech.
6. Problem konwencjonalności i naturalności znaku językowego
Znaki językowe dzielą się na : naturalne (oznaki i symptomy) i umowne ( sygnały). Znaki umowne dzielą się na obrazy( plakaty, rysunki) i symbole.
Znak naturalny – Zjawisko wywołane przez pewne, naturalne przyczyny i wtórnie pełniące funkcję znaku (jęk oznaczający ból, wydany przez pacjenta). Znak naturalny nie jest wydawany świadomie w celu poinformowania odbiorcy, jest znakiem niezwrotnym. Znak umowny (konwencjonalny) podstawę związku łączącego formę i treść stanowi umowa społeczna, jawna lub niewyrażona, przekazywana przez tradycję. Raz przyjęta konwencja obowiązuje każdego członka społeczności. Język jest zatem systemem znaków umownych, a konwencja dotycząca zasad ich użycia jest wspólna wszystkim członkom.
7. Uzus semiotyczny
Język jest systemem znaków wyrażających pojęcia i dzięki temu można go porównać np. z pismem. Jest on najważniejszym spośród systemów. Można więc wyobrazić sobie naukę badającą życie znaków w obrębie życia społecznego, nazwalibyśmy ją semiologią. Dla funkcjonowania znaku istotny jest uzus semiotyczny – zwyczaj językowy, konwencja, która określa stałe używanie jakiegoś znaku.
Uzus semiotyczny – znają go uczestnicy porozumiewania się. Poznajemy go kiedy się kształcimy i wychowujemy, wszystkie znaki są na nim oparte. Bez jego znajomości nie jest możliwe właściwe interpretowanie znaków.
8. Definicja kodu
Między klasą potencjalnych nadawców i odbiorców istnieje cały zbiór uzusów semiotycznych –czyli kod.
Kod jest to zbiór znaków. Wyraz kod obejmuje wszystkie systemy znaków, które funkcjonują w świecie zwierząt, ludzi i maszyn. Znaki, które wzajemnie warunkują swe istnienie, tworzą system znaków, czyli kod. Kanał informacyjny to droga, którą forma znaku przenika do odbiorcy. Różne postacie jednego i takiego samego kodu realizowane są przy pomocy różnych kanałów informacji nazywamy je subkodami. Rodzaje znaków : 1) symptomy – które są znakami tylko dla odbiorcy 2) sygnały, które są znakami dla nadawcy i odbiorcy.
Znaki dadzą się podzielić na dwie grupy, jedne z nich odnoszą się do samego kanału informacji, czyli drogi przez którą forma znaku przenika do odbiorcy, drugie do funkcji i struktury kodów. Kanałów informacji istnieje tyle ile zmysłów.
9. Kody tekstotwórcze i nietekstotwórcze
10. System i struktura
Każdy język stanowi system. O ile nie jest on całkowicie dowolny i panuje w nim względny porządek, o tyle z tej także przyczyny grupa nie ma kompetencji, by go przekształcić. System ten jest bowiem mechanizmem złożonym; można go uchwycić jedynie na drodze refleksji; ci nawet, którzy codziennie posługują się językiem, wykazują całkowitą nieznajomość tego mechanizmu. Wszelki zbiór znaków objętych jednym kodem reprezentuje system. Jest to skończony zbiór znaków uporządkowanych, jako elementów służących do rozwiązania jakiegoś zadania. Takim systemem jest język naturalny.
Struktura – rozkład cech istotnych między elementami systemu
Strukturalizm – Reguła metodologiczna, zasada systemowości lub relewancji. Każdy badacz powinien traktować badane zjawisko jako system; aby opisać je jako system, należy wybrać i określić cechy istotne z interesującego go punktu widzenia, a nieistotne odrzucić. Jest to własność wszystkich metodologii opisu lingwistycznego.
Zasada systemowości, relewancji- każdy badacz powinien zespół zjawisk traktować za system świadomie. Pewne cechy traktować za relewantne( istotne) i nie relewantne (nieistotne)
Strukturalizm klasyczny- Doktryny językoznawstwa do lat 60 XIX wieku jako dominujące uznawały zasadę relewancji, czyli zasadności. Od późniejszych kierunków różni się tym, że nie przyjęła a opisie języka sztucznych kodów.
Teoria kultury, sztuki, psychologia, filozofia:
Używanie zasady systemowości, używanie pojęć lingwistycznych do zjawisk nie lingwistycznych; słowa, język, tekst.
11. Symbolika i jej główne własności
Znak jest bodźcem, którego działanie na organizm wywołuje pamięciowy obraz innego bodźca. Każdy znak jest skojarzonym bodźcem. Istnieją jednak dwa ogólne typy skojarzeń: znaki naturalne i sztuczne. Pierwsze opierają się na występujących w przyrodzie związkach między zjawiskami, natomiast znaki sztuczne są tworami ludzkimi. Różna jest natura obu tych znaków, pierwsze są reprodukcjami naturalnych cech rzeczywistości – znakami obrazowymi lub ikonicznymi, drugie zaś znakami umownymi czyli symbolami np. fotografie.
Porozumiewanie się implikuje mówiącego słuchacza, komunikat, który mówiący pragnie przekazać słuchaczowi oraz znaki językowe za pośrednictwem, których go przekazuje.
Odniesienie czyli pojęcie znaczone
Symbol Przedmiot-odniesienie
(zarazem forma znacząca i jej obraz akustyczny) czyli rzecz nazwana
Znaki dzielimy na znaki konkrety i typy.
Znak-typ –ma tylko cechy relewantne istotne ze względu na typ np. czarna wstążka noszona
na znak żałoby, jeden uzus semiotyczny.
Symbole- znaki typy o charakterze abstrakcyjnym, nie są dostrzegalne w rzeczywistości.
Symbolika- to zbiór znaków danego kodu, używanych w ciągu długiego czasu. W skład
Przekazu wchodzą tylko niektóre znaki symboliki. Zawiera znaki wybrane przez nadawcę.
Przekaz jest uporządkowany, ma przyjętą kolejność, nie zawiera wszystkich znaków.
A symbolika nie, w niej kolejność nie ma sensu, jest abstrakcyjna, nie są istotne dla niej
Relacje czasowe i przestrzenne. W symbolice znaki –typy występują tylko raz, w przekazie
zaś istotne jest usystematyzowanie znaków.
Symbolika – skończony zbiór znaków- typów, których dotyczy dany kod.
13.Przekaz a symbolika
Między symboliką (np. symboliką języka polskiego) a przekazem sformułowanym w danym kodzie (np. tekstem Pana Tadeusza jako przekazem sformułowanym w języku polskim) zachodzi szereg różnic.
a) symbolika składa się tylko ze znaków typów i w rzeczywistości dostrzegalnej zmysłowo bezpośrednio nie występuje. Natomiast przekazy występują w rzeczywistości fizycznej jako znaki konkrety bezpośrednio dostrzegalne zmysłowo i mających poza cechami istotnymi także cechy nieistotne
b) symbolika jest zbiorem wszystkich znaków danego kodu użytych przez wszystkich użytkowników ciągu dłuższego czasu; natomiast w skład przekazu wchodzą tylko znaki wybrane w obrębie symboliki przez jego nadawcę. Dlatego przekaz nie musi bynajmniej zawierać – a nawet z reguły nie zawiera wszystkich znaków danej symboliki (np. Pan Tadeusz nie zawiera wszystkich wyrazów polszczyzny, ale nawet wszystkich tych, których Mickiewicz użył w innych swoich utworach.)
c) Dla symboliki nie są istotne żadne relacje przestrzenne ani czasowe między składającymi się na nią znakami. Natomiast dla przekazu istotne jest zawsze przynajmniej to, że znaki sąsiadują w nim bez istotnych przerw.
d) W przekazie mogą występować znaki-typy różniące się od siebie miejscem zajmowanym w ciągu; nazywamy je okazami tego samego znaku. W przekazie znaki-typy mogą się powtarzać, w symbolice każdy znak-typ istnieje tylko raz.
12. Przekaz i jego główne wartości
Przekazem nazywamy zbiór znaków jednego kodu, nadanych przez tego samego nadawcę w określonym porządku czasowym lub przestrzennym, jeżeli ponadto nadawca wyraźnie odgranicza np. za pomocą długich przerw czasowych lub przestrzennych ten zbiór od innych nadawanych przez siebie znaków.
Przekazy występują w rzeczywistości fizycznej jako znaki konkrety bezpośrednio dostrzegalne zmysłowo i mających poza cechami istotnymi także cechy nieistotne.
W skład przekazu wchodzą tylko znaki wybrane w obrębie symboliki przez jego nadawcę.
Dlatego przekaz nie musi bynajmniej zawierać – a nawet z reguły nie zawiera wszystkich
znaków danej symboliki (np. Pan Tadeusz nie zawiera wyrazów polszczyzny, ale nawet
wszystkich tych, których Mickiewicz użył w innych swoich utworach.).
Dla przekazu istotne jest zawsze przynajmniej to, że znaki sąsiadują w nim bez istotnych przerw. W przekazie mogą występować znaki-typy różniące się od siebie miejscem zajmowanym w ciągu; nazywamy je okazami tego samego znaku. W przekazie znaki-typy mogą się powtarzać, w symbolice każdy znak-typ istnieje tylko raz.
14. Lingwistyczne a logiczne rozumienie pojęcia „język”
Dla lingwistyki czyli językoznawstwa język rozumiany jest jako język ludzki. Jest to nauka o językach żywych lub martwych. Język żywy to taki, którego używają jako rodowitego ( pierwszego, czyli od niemowlęctwa) członkowie jakiegoś społeczeństwa współczesnego obserwatorowi (np. język polski, hiszpański) Języki martwe to takie, które kiedyś były żywe, ale w epoce obserwatorowi współczesnej są znane ludziom specjalnie kształconym w tej dziedzinie. (np. łacina)
Język w znaczeniu logicznym- Połączenie zasobu selektywnego z dotyczącym go regulaminem formulacyjnym. Tak pojęty termin języka stosuje się nie tylko do kodów i ich symboliki, ale także do takich zasobów, których elementy nie są znakami, lecz są tworami czysto graficznymi, elementy te noszą nazwę symboli matematycznych. Wspólną nazwą symboli i ich połączeń jest w terminologii logicznej termin wyrażenie.
Języki różnią się zasadniczo i jakościowo od wszystkich innych systemów sygnalizacyjnych.
15. Języki formalne a języki naturalne
Jeżeli gramatyka języka, w logicznych znaczeniach terminu jest ściśle i wyczerpująco sformułowana, to taki język logicy nazywają formalnym. W takich formalnych językach formułowane są teorie matematyczne. Stopień skomplikowania gramatyk poszczególnych języków formalnych bywa bardzo różny. Formalizacja jest uważana za najdoskonalszą postać opisu naukowego. Tak np. spośród kodów stosunkowo łatwo byłoby zapewne sformalizować międzynarodowy kod sygnałowy, kod równań chemicznych, czy nawet pismo nutowe, niestety mimo usiłowań nie udało się dotychczas sformalizować w całości żadnego z języków naturalnych.
Języki naturalne zaś to języki stanowiące rzeczywisty i bezpośredni przedmiot zainteresowań językoznawców – językoznawców więc języki etniczne ( żywe i martwe) oraz pomocnicze (międzyetniczne i tajne).
16.Formalizacja języka naturalnego
Formalizacja języka następuje, gdy ktoś próbuje opisywać jakiś system powstałych wcześniej zjawisk w tym języku. Niestety nie jest to proste, ponieważ do tej pory nie udało się sformalizować żadnego z języków naturalnych w całości. Formalizacja jest uważana za najdoskonalszą postać opisu naukowego. Stopień trudności zależy od rodzaju opisywanych zjawisk. Np. łatwo sformalizować kod sygnałowy, kod równań chemicznych.
17. Pojęcie diakrytu
Diakryt- jest to niepodzi...
Gucioooooo