Piszczek.doc

Piszczek, Diagnoza i wspomaganie rozwoju dziecka, Wybrane zagadnienia

Praca z ciałem i oddechem, programy Aktywności i wykorzystywania muzyki w terapii osób głębiej upośledzonych umysłowo r. 7

7.1 Praca z ciałem i oddechem

Doznania dotykowe są pierwszymi, których doznajemy po urodzeniu, to najstarszy i najskuteczniejszy sposób poznania świata, sposób nawiązywania bliskiego kontaktu z drugą osobą, przekazywania emocji i wpływania na nastrój.

Istnieje wiele kierunków terapii, które poprzez ciało starają się wpłynąć na emocjonalność i samoświadomość człowieka, wykorzystanie tych terapii u osób dorosłych budzi jednak wiele kontrowersji. Wynika to z ograniczeń kulturowych w zakresie rozumienia fizycznej natury człowieka, nadawania kontaktom znaczenia seksualnego, negowania/odrzucania JA cielesnego, relacji opartych na komunikatach dystansowych, z doświadczeń naruszenia granic. W gł. nurtach terapii dotyk wykorzystywany jest w ograniczonych stopniu- jako sposób komunikowania wsparcia (uścisk dłoni, dotknięcie ramienia/ręki, lekkie objęcie jako wyraz akceptacji).

Wykorzystywanie dotyku w terapii osób dorosłych nie jest zawsze niezbędne i pożądane, można tworzyć samoświadomość ciała nie dotykając, a jedynie kierując uwagę na przebieg procesów fizycznych. Przyjmując, że istnieją osoby które nie tolerują bliskości fizycznej, lub dla których kontakt dotykowy jest trudny i wzbudzający lęk, paca z ciałem powinna polegać na stosowaniu powyższych metod.

Przeprowadzone badania wskazują, że u niegłaskanych zwierząt ich reakcje fizjologiczne gorzej pomagają im radzić sobie ze stresem, gorzej działają w sytuacji stresującej i dłużej odczuwają lęk. Badania wskazują, że blisko kontakt z opiekunem jest podst. prawidłowego rozwoju dziecka.

Kołysanie, łagodna, rytmiczna stymulacja dotykowa dają poczucie ciągłości doświadczeń, masowanie powoduje wzrost aktywności nerwu błędnego, prowadzi do obniżenia poziomu adrenaliny i kortyzolu odp. za stres, a także sprzyja wytwarzaniu insuliny dzięki czemu dziecko lepiej przyswaja pokarm  szybciej rośnie. Bliski kontakt wpływa na rozwój emocjonalny, motoryczny, świadomość ciała, koncentrację uwagi, stan zdrowia dziecka.

W przypadku wystąpienia uszkodzenia mózgu i pogorszenia się czucia zaleca się następujące techniki:

-naprzemienne użycie ciepłej i zimnej wody lub lodu do stymulacji

-mycie specjalnymi rękawicami i energiczne wycieranie po kąpieli, szczotkowanie

-pocieranie skóry różnymi materiałami

-głaskanie, łaskotanie, szczypanie, delikatne drapanie

Należy pamiętać o tym, że każde dziecko jest inne charakteryzuje się inny zaburzeniami więc stymulację dotykową należy dobierać indywidualnie. 

Częsty i różnorodny kontakt dotykowy z opiekunem sprzyja kształtowaniu się u dzieci postawy komunikacyjnej (język ciała, słów lub sygnałów wyrażających chęć potrzeby i wymiany opinii).  Wraz ze zdobywaniem doświadczeń i wzbogacaniem wiedzy o sobie tworzy się struktura JA będąca ważnym regulatorem rozwoju i funkcjonowania dziecka. Elementem tej struktury jest JA-cielesne, które zawiera wiedzę dotyczącą;

-ciała jako całości

-poszczególnych części ciała i ich powiązań z innymi częściami

-faktu, że różne części ciała mogą być używane w różny sposób

-powiązania ciała z Innymi ludźmi, przedmiotami i przestrzenią.

Poczucie własnego ciała ma ścisły związek z rozwojem poznawczym i emocjonalnym, należy pamiętać jednak o pewnych zasadach aby poprzez dotyk nie szkodzić. C. Dolto-Totlich uważa, żeby podczas pracy z dziećmi nie używać pojęcia dotyk i masaż, ponieważ są to pojęcia wypaczone. Tutaj pojawia się nowe pojęcia haptonomia, której celem  początkowo była pomoc ludziom cierpiącym psychicznie, dzięki niej można było pomagać umierającym i osobom chorym w stanie śpiączki. Obecnie zakres pojęcia jest szeroki i różnorodny, a cała metoda oparta jest wyłącznie na dotyku (rozumianym dwojako: dosłownie i w przenośni, obiektywnie i subiektywnie) Osoba dotykająca odczuwa wrażenia, ale dotykana odczuwa je także. Ważną częścią tej metody jest milcząca obecność (np.  postawa matki, która pozornie bezczynnie ale bardzo uważnie czuwa nad snem swojego małego dziecka). Wśród osób z głęboką NI są nowiem takie, które dla poczucia komfortu potrzebują większego dystansu, kluczową sprawą jest zostawienie osobie dosyć miejsca, żeby mogła się odsunąć.  Należy określić strefę intymną dziecka, można to zrobić nawiązując kontakt wzrokowy z dzieckiem i powoli przybliżać swoją głowę, moment zamknięcia oczu lub odrzucenia głowy oznacza początek wtargnięcia w sferę intymną. Należy pamiętać, że nie tylko dzieci z głeboką NI ale także autystyczne, psychotyczne, głuchoniewidome są narażone na przekroczenie ich  sfery intymnej. Dla nich nawet delikatny masaż lub dotyk mogą być prowokacją. Wśród dzieci niepełnosprawnych są takie, które nie tolerują fizycznej bliskości innych ludzi, w stosunku do tej grupy należy postępować z dużym wyczuciem, stopniowo pamiętając o ich doświadczeniach. Jeśli już wiemy, że nie wtargnęliśmy w sferę dziecka możemy dążyć do ustalenia kontaktu wzrokowego siedząc naprzeciwko dziecka, zacząć delikatnie głaskać jego ręce lub nogi. Tempo kontaktu należy dostosować do możliwości dziecka.

Cel stosowania dotyku u dzieci z zaburzeniami więzi emocjonalnej (autystycznymi i psychotycznymi):

-zwiększenie świadomości proprioceptywnej dziecka

-obdarzenie ciepłem-wsparcie

-umożliwienie dziecku poznania siebie, swoich granic fizycznych

-dawanie komunikatów, że jest pełnowartościowym partnerem do dialogu i wspólnego działania

-pomoc w wytworzeniu obrazu siebie jako osoby działającej, niezależnej od innych, przejmującej inicjatywę

Sposoby dotykania w „Ciało w  procesie psychoterapii Gestalt” (J.I.Kepner):

a)muśnięcie „skup swoją uwagę na tym miejscu”

b)podłożenie rąk- nawiązanie kontaktu

c)pojedyncze dotknięcie- informacja terapeuty „jestem tutaj”

d)lekkie pogłaskanie –pociesza, uspokaja

e)przesuwanie dłonią-przemieszcza i przesuwa energię wzdłuż jakiejś drogi

f)kołysanie- rozluźnia stawy i mięśnie szkieletowe, pociesza, przypomina o naturalnym krążeniu i pulsacji

g) rozcieranie- ożywia powierzchnię ciała, uspokaja w razie wzburzenia

h) opukiwanie palcami –ożywia, mówi „poczuj tą strukturę”

Program Ch.Knilla wskazuje w jaki sposób można stosować dotyk, aby przyczynić  się do rozwoju kontaktu i komunikacji z osobami z N. Dzieci z ograniczoną zdolnością do komunikacji mają trudności w określaniu swoich osobistych granic podczas z relacji z innymi.

Sesji kontaktu w programie „dotyk i komunikacja” towarzyszy specjalnie skomponowana melodia, obejmuje ona 5 części i trwa 23 minuty.

1)       Muzyka wprowadzająca, celem jest stworzenie spokojnej i bezpiecznej atmosfery dla nas i naszego partnera, muzyka jest relaksująca stanowi sygnalizującą melodię, która stopniowo pobudza oczekiwania i pomaga przygotować dziecko do dalszej sesji.

2)       Muzyka staje się wyraźnie rytmiczna, stanowi wspierający akompaniament do rozpoczęcia aktywnego kontaktu między dzieckiem i opiekunem, stały wyraźny rytm pozwala strukturalizować nasze ruchy, dziecko musi mieć pewność, że uszanujemy jego przestrzeń, w niektórych przypadkach dotyk należy rozpocząć od delikatnego głaskania nóg, w innych od ramion

3)       Muzyka jest bardziej intensywna, melodycznie i rytmicznie, intencją jest wsparcie większych ruchów dziecka, stworzenie podstaw do nawiązania bliższego kontaktu i bardziej aktywnych interakcji

4)       Muzyka jest lżejsza i bardziej melodyjna, stanowi ona dobry akompaniament do mniej intensywnego i bardziej zabawowego kontaktu i komunikacji.

5)       Muzyka zamykająca, przypomina wprowadzającą, jest uspokajająca, medytacyjna, służy relaksacji

Stosowanie programu, może być wspierane przez naukę pewnych form masaży jak głaskanie itd. aby nie budzić u dziecka niepokojących doświadczeń poprzez chaotyczny dotyk.

Fryderyk Leboyer omawiając masaż Shantala wskazuje na to aby patrzeć jedno na drugie, wg niego kontakt wzrokowy jest bardzo ważny, należy mówić do dziecka, ale nie słowami, lepiej zachować ciszę, bo pomaga ona się koncentrować”. Zasady, które należy stosować podczas programu „Dotyk i komunikacja”:

-przez rozpoczęciem sesji należy sprawdzić ja dziecko w danym dniu reaguje na muzykę i na dotyk, jest to ważne u dzieci z głęboką NI, i ze sprzężoną N, których wrażliwość może być zmienna, uzależniona od samopoczucia, pory dnia, ciśnienia atmosferycznego.

-programu nie wprowadzamy jest w najbliższym czasie ma wystąpić dłuższa przerwa w pracy z dzieckiem np. wakacje, nawiązanie kontaktu z dzieckiem trwa długo, a jego przerywanie powoduje zaburzenia emocjonalne, bywa bolesne i kończy się tym, że pracę należy rozpoczynać od początku

-Sesję kontaktu z dzieckiem z zaburzeniami emocjonalnymi powinna prowadzić na początku tylko jedna osoba

-muzyka podczas dotyku i masowania, porządkuje nasze ruchy

-niektóre dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi przed rozpoczęciem programu powinny przyglądać się pracy innego dziecka z terapeutą

-podczas sesji wskazane jest takie ułożenie dziecka aby było możliwe nawiązanie kontaktu wzrokowego

-w trakcie programu należy wykonywać takie ruchy, które akceptuje dziecko i dotykać tylko tych części ciała, na które mamy przyzwolenie

-Kontaktowi nie sprzyja dotyk zimnych rąk, prowadzenie zajęć w przegrzanym lub zbyt chłodnym pokoju, częste zmienianie pozycji, niewygodne ubranie

- dla niektórych dzieci 23 minuty programu to zbyt długo, możemy ograniczyć się do przeprowadzenia tylko I części programu

-wszystkie dźwięki wydawane przez dziecko należy odzwierciedlać, nawiązanie z nim dialogu wokalnego jest ważniejsze niż precyzyjne masowanie

-jeśli podczas treningu następują u dziecka stereotypie to nie należy na siłę ich zatrzymywać

-jeśli dziecko ma zaciśnięte pięści i przyciska je do piersi nie należy na siłę ich odrywać

-dotykanie niektórych dzieci warto zacząć od stóp

-masaż należy wykonywać przed a nie po jedzeniu

-przed przystąpieniem do masażu należy oczyścić drogi oddechowe dziecka

-po masaży energetyzującym można wprowadzić zajęcia dot. rozpoznawania kolorów

-po masażu rozluźniającym dobra jest kąpiel, ruchy wody wzmagają efekt rozluźnienia

-podczas masaży wcześniaków lepsze efekty osiąga się stymulacją ze zdecydowanym naciskiem

-nowe ruchy do masażu wprowadzamy gdy dziecko oswoi się z już znanymi

-jeśli dziecka ma mniej niż dwa miesiące można stosować prosty masaż główki, rąk, nóg i tułowia

-niemowlęta ze słabo funkcjonującym wzrokiem lub słuchem mogą nie lubić leżenia na brzuchu podczas masażu

-masowanie brzucha dziecka uspokaja, ale także pomaga w trawieniu

-masaż wokół ust przynosi ulgę dziecku, które ząbkuje

Masaż dźwiękiem mis tybetańskich

Podstawą masażu jest przekonanie o leczniczym oddziaływaniu dźwięku, metoda została stworzona przez Petera Hessa w wyniku przemyśleń dot. wyprawy do Nepalu i Tybetu,, podczas których uczestniczył w buddyjskich ceremoniach medytacyjnych.  Używane podczas masażu misy dostarczają dźwięków potrzebnych naszemu ciału, spowodowane jest to stopem 12 metali, odraz odpowiedni proces wykuwania mis. Masażysta stosujący misy powinien znać sfery ciała szczególnie wrażliwe na odbiór dźwięków (26 miejsc na ciele przypisywanych bogom muzyki), połowa odbiera energię uspokajającą a połowa pobudzającą, podczas masażu misami ciało wprowadzone jest w delikatne drgania, wysokie tony różnych mis dostosowane są do określonych części ciała- niwelują one blokady i napięcia. Ciało i umysł zostają wprowadzone w stan głębokiego relaksu (stan Alfa)- zsynchronizowanie obu półkul, ciało zaczyna odczuwać lekkość i spokój. Efekty masażu dźwiękiem mis:

-znieruchomienie, skupienie uwagi na dźwięku, wibracji, przystawianie ucha

-spontaniczne dotykanie, chwytanie misy, odbieranie misy z rąk innego dziecka

-dotykanie misy ustami, brodą, policzkiem

-przysuwanie się do terapeuty na sam widok misy, spontaniczne skupianie się dzieci wokół misy

-ożywienie, uśmiech, głośny śmiech

-samodzielne inicjowanie  wibracji pałeczką lub dłońmi

-wokalizowanie na głoskach, sylabach

-częste wchodzenie w dialog wokalny inicjowany misą

Praca z oddechem

Odgłos wydechu może być bardzo ważnym środkiem komunikacji, głębokością i zmianami jego rytmu możemy zakomunikować swój stan emocjonalny. W chwilach napięcia i lęku spłycamy oddech, głębokie oddychanie pozwala utrzymać poczucie własnej siły, sposób oddychania informuje także o braku swobody, stresie, niepokoju, zmianach ciśnienia. Tylko dzieci o bardzo niskim poziomie rozwoju umysłowego nie są świadome swojego oddechu, nie rozpoznają go jako czegoś co jest przez nie wydawane, występują jednak wszystkie stereotypowe funkcje oddechowe. Dziecko może spać, oddychać, trawić pokarm nawet jeśli nie ma ono świadomości otoczenia zewnętrznego. Dzieciom głębiej upośledzonym w prawidłowym oddychaniu może przeszkadzać:
-brak prawidłowych wzorców oddechowych (oddychanie przez usta)

-niepokój, lęki (brak tchu, zatrzymanie oddechu)

-depresja, apatia, smutek (brak tchu, zatrzymanie oddechu)

-przeżywanie trudnych emocji spowodowanych różnymi kryzysowymi sytuacjami życiowymi (hiperwentylacja, zatykanie się)

Odruchy oddechowe może modyfikować poprzez świadome oddziaływanie nawet pomimo ich mimowolności. Pierwszym etapoem pracy jest sprawdzenie jaki wzorzec oddechowy posiada osoba, mogą się one różnić w 6 aspetach:

-głębokości oddechu (od głębokiego do płytkiego)

-częstość oddechu (szybki-częstszy niż 20 oddechów na minutę, wolny 2 cykle na minutę, normalny 12-17 na minutę)

-struktura oddechu (płynna lub nierówna)

-długość faz oddechowych (czy długość wdechu i wydechu są równe, czy jedna z faz jest dłuższa. Fazy oddechu to: wdech-pobieranie tlenu, przerwa oddechowa- spontaniczny odpoczynek, wydech-wydychanie dwutlenku węgla, niektórzy specjaliści uważają, że korzystnie jest jeśli faza wydechu jest 2 razy dł. od wdechu

-lokalizacja oddechu (górny-piersiowy, lub dolny-brzuszny)

-jakoś oddechu (lekko bez wysiłku lub z wysiłkiem i oporami)

W pracy z oddechem musimy wziąć pod uwagę trzy rzeczy: wdech, wydech, przerwa pomiędzy nimi. Praca z oddechem rozpoczyna się od wejścia w kontakt z dzieckiem, siadamy blisko dziecka i mówimy do niego w rytm jego oddechu, słowa, które wypowiadamy na początku pracy nie są ważne, ważny jest ciepły ton naszego głosu, zapach naszego ciała, ciepło naszych rąk (komunikacja niewerbalna). Następnie delikatnie naciskamy ramię dziecka, kiedy bierze oddech i zwalniamy nacisk gdy wydycha powietrze (uwzględniamy szybkość i siłę oddechu). Rytm oddechu najczęściej odpowiada doświadczeniom, które posiada dziecko w swoim świecie, dotykanie dziecka wskazuje na nadawanie na tych samych falach (niektóre dzieci mogą wysyłać sygnały dot. delikatniej zmiany rytmu oddychania lub ruchów oczu czy ust).

Zmiany zachodzące pod wpływem pracy z oddechem (A. Mindell):

-w kanale słuchowym związanych z szybkością i głębokością oddychania oraz z wydawanymi dźwiękami

-związanych z ruchem w postaci skurczów, tików, drżeń, grymasów i innych ruchów twarzy (lekkie poruszanie się kącików ust, rozchylenie warg, ściągnięcie brwi, jeśli wyst. jako odp. na nasze sygnały można je uznać za specyficzną komunikację)

-związanych z oczami jak otwieranie, kierowanie wzroku, koncentrowanie go na jakimś miejscu

Oczekiwanie na reakcję może trwać bardzo długo, należy obserwować  wszystkie, nawet minimalne wysyłane przez dziecko sygnały. Podczas pracy możemy na początku odzwierciedlać oddychanie dziecka, a potem wprowadzać do niego pewne zmiany. Jeśli u dziecka zaobserwujemy jakikolwiek ruch należy go wzmocnić. Formą jest dotykanie mięśni w których odbywa się ruch, pomóżmy więc  stworzyć ruch lub wzmocnić go w miejscu gdzie się zaczyna. Innym sposobem jest dotknięcie ręki lub nogi w której ukryty jest potencjalny ruch, nasze bardzo delikatne działania umożliwią dziecku uświadomienie sobie swoich możliwości ruchowych.

Opis ćwiczeń, które warto stosować w pracy z dzieckiem z głęboką niepełnosprawnością oraz z dziećmi z wieloraką sprzężoną niepełnosprawnością.

Ćwiczenie 1 (odzwierciedlanie oddechu)

Siadamy przy dziecku, i gdy robi wydechy mówimy mu coś wolno i łagodnie w rytm jego oddechu. Szukamy miejsca, w którym najlepiej wyczuwamy jego oddech (ramiona, brzuch, klatka piersiowa)

Delikatnie dotykamy i lekko naciskamy je, gdy dziecko bierze oddech i zwalniamy nacisk, gdy wydycha powietrze. Przez cały czas staramy się uwzględnić szybkość i siłę jego oddechu.

Po pewnym czasie takiego wspólnego oddychania próbujemy delikatnie wprowadzić minimum zmiany we wzorcu oddechowym (Np. zwiększając nacisk ręki próbujemy pogłębić jego oddech)

Ćwiczenie 2 (wspomaganie oddychania)

Podtrzymujemy rękami lędźwiowe i szyjne wygięcie kręgosłupa wygięcie kręgosłupa leżącego na plecach dziecka. Unosimy je leciutko, gdy wdycha i rozluźniamy rękę gdy wydycha powietrze. Możemy przy wdechu powoli podnieść ramiona dziecka i opuścić je przy wydechu (praca z ramionami stymuluje rozszerzanie się klatki piersiowej).

Ćwiczenie 3 (wspomaganie rytmiczności oddychania)

Gdy dziecko leży na plecach ze zgiętymi kolanami, kładziemy jego dłonie na podłoże i wraz z jego wdechem delikatnie naciskamy na podłoże, przy wydechu rozluźniamy nacisk.

Program aktywności M. i Ch. Knillów

Pojawienie się specyficznych ruchów dziecka to przełom w rozwoju dziecka. Świadczy to o tym , że można z nią rozpocząć pracę polegającą na stopniowym wprowadzaniu „Programów Aktywności”. Jedną z najbardziej lubianych aktywności jest kołysanie, celem jest dostarczenie dziecku poczucia bezpieczeństwa, stworzenie podstaw komunikacji. Towarzyszy temu specjalna muzyka z zaznaczonym początkiem i końcem aktywności, ważne jest aby przystosować się do naturalnego rytmu dziecka i nie zmuszać go do podporządkowywania się aktywności. Jeśli rytm muzyki różni się od naturalnego rytmu dziecka, należy dostosować i pogodzić te dwa rytmy np. przećwiczenie ze zdwojoną szybkością lub w tempie o połowie wolniejszym. Po przeprowadzeniu aktywności kilka razy sprawdzamy czy dziecko więcej daje od siebie. Podobnie jest z klepaniem (policzków, głowy, brzuszka, nóg, ramion), towarzyszą im instrumenty, które dzieci po pewnym czasie zapamiętują. Programy Aktywności nie są ćwiczeniami gimnastycznymi powinny przede wszystkim dawać przyjemność, towarzyszy im atmosfera zabawy i poczucia relaksu. Pojawienie się jakiegoś ruchu zwiększa szansę jego powtórzenia. Niemowle klaszcze w dłonie i za chwile w nie klaska tylko dlatego że już klaskało

Wiele dzieci upośledzonych umysłowo ma złe napięcie mięśniowe (np. dzieci z zespołem Downa) Rodzice na początku myślą, że są spokojnymi dziećmi i pozwalają im leżeć, jednak optymalny rozwój wymaga aby poznały one swoje ciało i jego relacje z otoczeniem. Dzieci z obniżeniem napięcia mięśniowego potrzebują specjalnych aktywności aby móc się rozwijać. Podstawowym celem jest dążenie do tego aby DZ stało się odpowiedzialne za swoje ruchy, wymaga to nawiązania radosnej i motywującej interakcji. Programy jednak nie mogą zastąpić koniecznej w niektórych przypadkach rehabilitacji ruchowej, w połączeniu z Knillami mogą dać:

-zmniejszenie liczby zachowań autoagresywnych i zachowań stereotypowych

-wzrost świadomości ciała i wyodrębnienie jego części

-wzrost pewności siebie i nawiązanie bardziej pozytywnych relacji z otaczającym światem

-wzrost umiejętności określania osobistej przestrzeni podczas relacji z innymi i poszerzanie granic

-wzrost uwagi i otwartości na sygnały płynące z otoczenia (na sygnały pozawerbalne, prozodię mowy, strukturalizację i rytm bodźców oraz zdarzeń)

-rozpoznawanie sygnałów i następujących po nich aktywności

-wzrost współdziałania i stopniowe obejmowanie inicjatywy

Programy Aktywności stosowane są u dzieci z głębszą NI ale także z innymi niepełno sprawnościami, stosując je osoby popełniają jednak szereg błędów wynikających z niezrozumienia założeń metody. Częstym błędem jest prowadzenie zajęć z dzieckiem, które z powodu braku świadomości nie wie, że ono to ono i nie reaguje w żaden sposób na dotyk i na muzykę odruchem orientacyjnym więc nie jest gotowe do tego programu. CzęśĆ nauczycieli nie wyklucza z programu ruchów, które dziecko wykonuje stereotypowo, a ich wykonywaniu towarzyszy wzrost pobudzenia np. klepanie po głowie lub machanie rękoma, pozostawienie ich może doprowadzić do nasilenia się stereotypii, albo takiego wzrostu pobudzenia, który doprowadzi do niemożliwości wykonywania dalszych działań. Błędy występujące podczas stosowania metody Knillów:

-rozpoczęcie programu z dzieckiem, które nie poznało towarzyszącej mu muzyki i nie zobaczyło na czym polega wykonanie wchodzących w jego skład aktywności

-realizacja programu w pozycji niezapewniającej kontaktu wzrokowego z dzieckiem

-kierowanie ruchem dziecka, powstrzymywanie jego ręki i nie dawanie mu szansy na samodzielne rozpoczęcie lub kontynuowanie ruchu

-kontynuowanie programu pomimo zmęczenia dziecka i nie wyeliminowanie z jego aktywności, które powodują lęk

-naprzemienne stosowanie metody Knillów z metodą W. Sherborne, w przypadku dziecka mającego problemy ze strukturyzacją  własnych czynności, muzyka towarzysząca programom Knilla ma właściwości strukturyzujące czynności, a metoda Sherborne zakłada większą dowolność w efekcie czego dziecko może mieć trudności ze zrozumieniem zasad.

W pracy z niektórymi dziećmi wymagana jest modyfikacja programu:

-możliwości wykonywania czynności przez dzieci niesprawne ruchowo tymi częściami ciała, które są sprawne (np. wysuwanie języka zamiast machania rękami)

-zrezygnowanie z nagrywanego na kasecie zapowiadania aktywności na rzecz własnych słów

-wydłużenie czasu wykonywania czynności szczególnie w programie SPH

-wprowadzenie przerwy w wykonywaniu programu po pojawieniu się wokalizacji

-włożenie w rękę dziecka wykonywującego nią stereotypowe ruchy  jakiegoś instrumentu

-bardzo ekspresyjnego używania własnego głosu podczas realizacji programu (muzyka towarzysząca programowi powinna być wówczas jedynie delikatnym tłem dla naszego głosu).

Rola muzyki w wychowaniu i terapii osób głębiej upośledzonych umysłowo.

Prawdopodobnie wrażliwość muzyczna jest wrodzona, pmiędzy niektórymi rodzajami muzyki a niektórymi uczuciami istnieje jakieś powiązanie. Dzięki niektórym instrumentom muzycznym, ludzkiemu głosowi możemy wywoływać stany emocjonalne. Wyniki wskazują, że w ,mózgu nie ma jednego ośrodka odpowiedzialnego za percepcję muzyki. Aktywizuje ona wiele obszarów rozproszonych po całym mózgu, różnią się one doświadczeniami muzycznymi i życiowymi u różnych osób. Nawet krótki trening może zmienić sposób odbioru muzyki przez mózg. Przytoczone wnioski z badań tłumaczą:

-dlaczego niektóre osoby z głęboką NI są wrażliwe na muzykę, wrażliwość ta może pozostać mimo uszkodzeń mózgu

-np. dlaczego lubimy bardziej dźwięk jednych instrumentów od innych

-uzależnienie się niektórych osób od słuchania muzyki

W procesie odbioru muzyki można wyróżnić słyszenie i słuchanie, słyszenie może przyczynić się do powstawania pozytywnych zmian a nawet do przełomu w percepcji informacji. Autorka uważa, że w domach słucha się złej muzyki i dźwięki disco-polo i hip hopu działają jak szkalna wata nie dając przepuścić żadnego ciekawego dźwięku. Słuchanie tej muzyki może odgrodzić od dźwięków ale także powodować zmęczenie. Czynniki działające na osobę podczas słuchania muzyki to czynnik ruchowy zawarty w rytmie utworu i czynnik energetyczny którego wyrazem jest stałe falowanie napięć i odprężeń.

Diagnoza wrażliwości słuchowej muzycznej powinna zawierać:

Czy u dziecka występuje odruch orientacyjny na dźwięki (na jakie?), czy dziecko reaguje na dźwięki (na jakie?)

Czy stwierdzono występowanie u dziecka białego szumu, nadwrażliwości, niedowrażliwości

Czy dziecko potrafi ustalić kierunek z którego dobiega dźwięk i czy się odwraca w jego kierunku?

Czy jeśli kolejno gramy na dwóch instrumentach dziecko zwraca się w strone tego na którym aktualnie się gra?

Dźwięki jakich instrumentów dziecko preferuje?

Czy jest wrażliwe na rytm i zmiany tempa?

Jak zareaguje na wibrację?

Czy jest wrażliwe na rezonans głosowy?

Jakie utwory muzyczne preferuje?

...