Jaki_system_zarzadzania_BHP.pdf

b ezpieczeństwo

Jaki wdrożyć system

zarządzania BHP ?

Bardzo często podczas szkoleń

czy audytów pojawia się pytanie,

w oparciu o którą normę

dotyczącą bezpieczeństwa

pracy warto zbudować w irmie

system zarządzania BHP?

Paweł Szczepański

QES Consulting

warto przypomnieć w oparciu

o jaką normę budujemy

a niekiedy i certyikujemy nasze systemy

zarządzania. W Polsce, spośród irm,

które wdrożyły system zarządzania BHP

zdecydowanie najczęściej spotykamy

takie, które opierają się o wymagania

normy OHSAS 18001:2007 lub

PN-N-18001:2004 . Coraz częściej

spotykamy również irmy, które swój

system oparły o wymagania normy SCC

(System Checklist for Contractors).

Co wybrać? Jakimi kryteriami się

kierować?

Zdarza się, że korporacja, do której

należy irma, decyduje odgórnie

o wdrożeniu SZBP, najczęściej narzucając

również normę odniesienia. Korporacje

z udziałem przeważającego kapitału

zagranicznego w 90% przypadków

wybierają OHSAS 18001. Dlaczego

akurat w oparciu o właśnie tę normę?

Odpowiedź jest raczej banalna – bo

alternatyw jest niewiele (MAZE,

PN-N-18001), a po drugie OHSAS

18001 jest najbardziej w chwili obecnej

rozpoznawalną normą na świecie.

Norma OHSAS 18001 pojawiła się

po raz pierwszy w kwietniu 1999 roku

jako specyikacja opracowana przez

szereg znanych organizacji, w tym

jednostek certyikacyjnych – BSI, BVC,

• Jakimi kryteriami należy się

kierować przy wyborze normy

dotyczącej zarządzania BHP?

• Czy irma może zmienić

normę odniesienia dla własnego

systemu zarządzania BHP?

źródło: www.kulturabezpieczenstwa.pl

strona 1 2 3 4 5

OHSAS vs. PN-N 18001

Z anim odpowiemy na te pytania

b ezpieczeństwo

DNV, LRQA, SFS, SGS. Opracowanie OHSAS pod

przewodnictwem BSI było odpowiedzią na wielokrotne

prośby ze strony rynku o ujednolicenie standardów

w dziedzinie normalizacji systemów zarządzania BHP.

Należy podkreślić, że przed OHSAS odnotowano ”wysyp”

specyikacji i norm krajowych w zakresie systemów

zarządzania BHP. Wspomnieć tu warto o BS 8800, NPR

5001, Safety Cert, czy OHSMS.

W kilka miesięcy po ukazaniu się specyikacji OHSAS

18001, światło dzienne ujrzała norma PN-N-18001, mimo,

iż zdecydowana większość krajów wycofała swoje standardy

w zakresie normalizacji systemów zarządzania BHP.

Znaczna większość Europy ustaliła, ze do czasu ukazania

się normy międzynarodowej ISO 18001, obowiązywać

będzie OHSAS 18001. Ale to oczywiście historia. Na rynku

w chwili obecnej mamy kilka obowiązujących standardów

i 3 dominujące w Polsce.

Najczęściej mamy możliwość swobodnego wyboru

narzędzia / normy, w oparciu o którą będzie nasz system

zbudowany. Przyjrzyjmy się zatem podstawowym

różnicom pomiędzy tymi normami. Ponieważ norma

SCC jest specyicznym narzędziem dedykowanym

podwykonawcom, postarajmy się porównać normy PN-

N-18001 w wersji z 2004 roku oraz normę OHSAS 18001

w wersji z 2007 roku.

Częste pytanie o porównanie tych dwóch norm brzmi:

”Która z tych dwóch norm jest lepsza?” No cóż, na

tak postawione pytanie ciężko jest jednoznacznie

odpowiedzieć. Przyczyna jest bardzo prosta – wszystko

zależy od kryteriów oceny. Wydaje się, że właściwiej byłoby

zapytać, jakimi kryteriami należy się kierować przy wyborze

normy?

pracowników w projektowaniu, wdrażaniu, utrzymywaniu

i doskonaleniu systemu zarządzania bezpieczeństwem

i higieną pracy.

Znajdziemy w niej wymagania, które mają wzmocnić

współudział pracowników w działaniach na rzecz bhp (4.2.3,

4.4.6, 4.5.2. 4.5.3, 4.6) i poprawić zaangażowanie kadry

kierowniczej w działania w obszarze systemów zarządzania

BHP. (4.2.1 – zaangażowanie najwyższego kierownictwa

czy 4.4.1 - promowanie współudziału wszystkich członków

organizacji w działania na rzecz bezpieczeństwa i higieny

pracy)

Natomiast w normie OHSAS 1801:2007 ten współudział

oczywiście istnieje, ale jest dużo bardziej wyważony

i znacznie mniejszy niż w PN-N-18001:2004.

Mimo to OHSAS 18001:2007 jest tak naprawdę w chwili

obecnej najbardziej rozpoznawalną nomą w Europie

dotyczącą systemów zarządzania bezpieczeństwem

i ochroną zdrowia. W Polsce ta rozpoznawalność jest

również bardzo wysoka, niemniej jednak dość często

spotyka się sytuacje, kiedy irmy wdrażają jeden system

„Wdrożenie jednej z tych

norm nie powoduje

spełnienia wymagań drugiej.

Mamy do czynienia z dwoma

różnymi (i to w niektórych

Kryterium: Rozpoznawalność normy

sytuacjach znacznie)

PN-N-18001:2004 wydana przez Polski Komitet

Normalizacyjny jest normą znaną jedynie na terenie Polski.

Dość często zagraniczne irmy nie respektują certyikatów

wydanych na zgodność z wymaganiami PN-N-18001:2004,

mimo, że sama norma jest zbieżna z postanowieniami

dość znanego dokumentu, a mianowicie przewodnika

Międzynarodowej Organizacji Pracy pt. ”Guidelines on

occupational safety and health management systems”

[ILO-OSH 2001]. W Polsce rozpoznawalność tej normy

jest bardzo wysoka. Wiele instytucji państwowych –

kontrolnych oraz badawczych, promuje właśnie tę normę

dla systemów zarządzania bhp.

Polska Norma kładzie ogromy nacisk, czego nie zauważymy

w normie OHSAS 18001:2007, na współudział

systemami zarządzania

bezpieczeństwem pracy.

Model jest ten sam – Pętla

Deminga, ale zawartość tego

modelu – już nie.

strona 1 2 3 4 5

źródło: www.kulturabezpieczenstwa.pl

b ezpieczeństwo

zarządzania BHP zawierający zarówno wszystkie elementy

OHSAS 18001:2007 jak i PN-N-18001:2004 a następnie

uzyskują dwa odrębne certyikaty, aby pokazać swoją

zgodność wszystkim interesariuszom.

i higieny pracy. Pragnę zwrócić w tym miejscu Państwa

uwagę, że jest mowa jedynie o zgodności z wymaganiami

a nie ma mowy o środkach mających na celu obniżenie

poziomu ryzyka do akceptowalnego.

Natomiast, zgodnie z normą OHSAS 18001:2007

pkt 4.4.6 – ”Sterowanie operacyjne” organizacja powinna

identyikować te działania i czynności, które mają związek

ze zidentyikowanymi zagrożeniami, dla których konieczne

było wdrożenie środków kontroli w celu ograniczenia

ryzyka.

Jaki jest efekt takiej różnorodności zapisów? Po prostu,

zależnie od normy mogą powstać dwa różne katalogi prac,

dla których organizacja będzie podejmowała działania

określone w pkt. 4.4.6 – OHSAS oraz 4.4.7 – PN.

- Kolejna zasadnicza różnica polega na zakresie,

szczegółowości i obszarze stosowania oceny ryzyka

w obydwu normach. Ocena ryzyka w PN-N-18001:2004

dotyczy pracowników, natomiast OHSAS 18001:207

nakazuje objąć oceną ryzyka prace podwykonawców

oraz obecność gości. System zarządzania BHP w oparciu

o OHSAS 18001:2007 dotyczy wszystkich, którzy

przebywają pod opieką pracodawcy. Najlepiej to widać

na przykładzie deinicji pojęcia bezpieczeństwo i higiena

pracy (BHP). Zgodnie z OHSAS 18001:2007 są to

warunki i czynniki, które wpływają lub mogą wpływać na

zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, pracowników

czasowych, personelu kontraktowego, gości i innych osób

przebywających w miejscu pracy

PN-N-N-18001:2004 deiniuje pojęcie bezpieczeństwo

i higiena pracy następująco:

stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań

pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony

zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi

w środowisku pracy

Dodatkowo znajdziemy zapis w pkt. 4.4.6. PN-N-

18001:2004, że ”Organizacja powinna ustanowić

i utrzymywać udokumentowane procedury identyikacji

zagrożeń oraz oceny

związanego z nimi ryzyka zawodowego.

Procedury te powinny dotyczyć zagrożeń

występujących na stanowiskach pracy

w organizacji oraz innych zagrożeń związanych

z jej działaniami. ” W PN-N-18001:2004 nie znajdziemy

wymagań o konieczności oceny zagrożeń związanych

z pracą podwykonawców lub obecnością gości.

Również zakres oceny ryzyka w OHSAS 18001:2004

jest znacznie szerszy: prace rutynowe i nierutynowe,

uwzględnić zachowania osób, infrastrukturę, sprzęt

i materiały w miejscu pracy, dostarczone przez

Kryterium oceny: Zakres Wymagań

Rodzi się w tym miejscu od razu kolejne pytanie: czy

normy te nie pokrywają się wzajemnie wymaganiami? Czy

wdrożeniejednejztychnormniepowodujeautomatycznego

spełnienia wymagań drugiej? Mimo pewnych podobieństw

– różnice są znaczne pomiędzy zakresem wymagań

w poszczególnych normach i na to pytanie jednoznacznie

można odpowiedzieć – NIE. Wdrożenie jednej z tych

norm nie powoduje spełnienia wymagań drugiej. Mamy do

czynienia z dwoma różnymi (i to w niektórych sytuacjach

znacznie) systemami zarządzania bezpieczeństwem pracy.

Model jest ten sam – Pętla Deminga, ale zawartość tego

modelu – już nie.

Przedstawmy podstawowe różnice w oparciu o deinicje

oraz zakres wymagań.

Główne różnice polegają na tym, że:

- PN-N-18001:2004 kładzie ogromy nacisk na

współudział pracowników w działaniach na rzecz bhp.

W tej normie znajdziemy wymaganie – punkt 4.2.3, którego

w OHSAS – nie ma. Podobnie ma się rzecz z osobą,

z najwyższego kierownictwa odpowiedzialną za promocję

współudziału wszystkich członków organizacji w działania

na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy, którą musimy

powołać i określić jej zakres zadań i odpowiedzialności.

Takie wymaganie znajdziemy tylko w PN-N-18001:2004.

- Polska Norma wprowadziła pojęcie zagrożenia

znaczącego, którego nie znajdziemy w OHSAS 18001.

Przedsiębiorstwo, które wdrożyło system zarządzania

w oparciu o PN-N-18001:2004 będzie identyikować

te prace i obszary działań, które są związane ze znaczącymi

zagrożeniami. Udokumentowane procedury pracy (czyli

np. instrukcje postępowania dla prac niebezpiecznych)

będą powstawały jeśli praca będzie związana z istnieniem

zagrożenia znaczącego. A zagrożeniem znaczącym

nazywamy zgodnie z PN-N-18001:2004 zagrożenie mogące

spowodować poważne i nieodwracalne uszkodzenie

zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności przy

wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych lub

w sytuacjach poważnych awarii. Zatem każda praca, przy

której występuje zagrożenie ciężkiego uszkodzenia ciała

lub śmierci – wymaga m.in. powstania udokumentowanej

procedury oraz zapewnienia w tej procedurze środków

zapewniających zgodność z wymaganiami bezpieczeństwa

źródło: www.kulturabezpieczenstwa.pl

strona 1 2 3 4 5

b ezpieczeństwo

organizację lub innych, zmiany lub proponowane zmiany

w organizacji oraz systemie zarządzania BHP włączając

w to zmiany przejściowe.

- Właśnie zakres zarządzania zmianami jest kolejną ważną

różnicąpomiędzyPN-N-18001:2004aOHSAS18001:2007.

W tym przypadku – bardziej szczegółowe wymagania w tym

zakresie znajdziemy w OHSAS 18001:2007.

Ostatnią istotną różnicą pomiędzy tymi dwoma normami,

jest ocena zgodności.

Takiego wymagania nie znajdziemy w PN-N-18001:2004,

natomiast pkt. 4.5.2. OHSAS 18001:2007 będzie wymagał

od naszej organizacji aby dokonywała oceny zgodności

z wymaganiami prawnymi. Taka ocena nie zastępuje

jednakże identyikacji wymagań prawnych czy audytu

BHP. Jest to nowe, dodatkowe wymaganie zbieżne

z PN-EN ISO 14001:2005, która również wymaga takiej

oceny, ale oczywiście z punktu widzenia wymagań prawa

ochrony środowiska.

Z punktu widzenia irm, które chcą dopiero wdrożyć system

zarządzania BHP istotną informacją może być również

taka, że statystycznie słowo ”udokumentowany ” w normie

PN-N-18001 pojawia się znacznie częściej niż w normie

OHSAS 18001:2007.

Zatem przy wdrażaniu, aby nie pominąć istotnych

elementów, warto pokusić się o dokonanie przeglądu każdej

z norm, pod kątem co powinno być udokumentowane,

a jakie dane wejściowe, wyniki czy zapisy i z jakich procesów

powinny być przechowywane.

Kryterium oceny: Możliwość integracji z

systemami Zarządzania Środowiskowego

i Jakością.

Struktura obydwu norm, oparta jest na koncepcji modelu

ciągłego doskonalenia (Pętli Deminga). PN-N-18001:2004

powołuje się również na zbieżność z modelem koncepcji

ciągłego doskonalenia opisanym w normach PN-EN ISO

14001:1998 oraz PN-EN ISO 9001 :2001.

Biorąc jednak pod uwagę układ poszczególnych punktów

normy i porównując je zarówno do układu w normie

OHSAS 18001:2004 prezentowanego poniżej, jak

i normy PN-EN ISO 14001:2005 – System zarządzania

PN-N 18001

Ciągłe doskonalenie

4.6. PRZEGLĄD KIEROWNICTWA

4.2. ZAANGAŻOWANIE NAJWYŻSZEGO

KIEROWNICTWA ORAZ POLITYKA BHP

4.5. SPRAWDZANIE ORAZ

DZIAŁANIA KORYGUJĄCE I

ZAPOBIEGAWCZE

4.2.1 Zaangażowanie najwyższego kierownictwa

4.2.2 Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy

4.2.3 Współudział pracowników

4.4. WDRAŻANIE I FUNKCJONOWANIE

4.5.1 Monitorowanie

4.5.2 Badanie wypadków przy

pracy, chorób zawodowych

i zdarzeń potencjalnie

wypadkowych

4.5.3 Auditowanie

4.5.4 Niezgodności oraz działania

korygujące i zapobiegawcze

4.4.1 Struktura odpowiedzialności

4.4.2 Zapewnienie zasobów

4.4.3 Szkolenie, świadomość,

kompetencje i motywacja

4.4.4 Komunikowanie się

4.4.5 Dokumentacja systemu BHP

4.4.6 Zarządzanie ryzykiem zawodowym

4.4.7 Organizowanie prac i działań

związanych ze znaczącymi zagrożeniami

4.4.8 Zapobieganie, gotowość i

reagowanie na wypadki przy pracy i

poważne awarie

4.4.9 Zakupy

4.4.10 Podwykonawstwo

4.3. PLANOWANIE

4.3.1 Wymagania ogólne

4.3.2 Wymagania prawne

i inne

4.3.3 Cele ogólne i szczegółowe

4.3.4 Planowanie działań

strona 1 2 3 4 5

źródło: www.kulturabezpieczenstwa.pl

struktura

b ezpieczeństwo

środowiskowego, stwierdzić należy, że nową wersję normy

OHSAS przygotowano, tak aby można było przeprowadzić

100% integrację w normą środowiskową. Układ tych dwóch

norm – w chwili obecnej jest identyczny. Wdrożenie ISO

14001 oraz OHSAS 18001 to praktycznie wspólny opis

wszystkich procesów z uwzględnieniem aspektów BHP

i ochrony środowiska. Najłatwiej jest w chwili obecnej

integrować właśnie te dwa systemy. Ale oczywiście nic nie

stoi na przeszkodzie, aby irma, która ma wdrożoną normę

PN-EN ISO 14001 wdrożyła PN-N-18001. Większych

problemów nie będzie. Co ciekawsze, występuje wtedy

ciekawa analogia zagrożenia znaczące a aspekty znaczące

z normy środowiskowej, którą to analogię można łatwo

wykorzystać w tłumaczeniu pracownikom pojęć.

Jednoznacznej odpowiedzi, która norma jest ”lepsza”

nie ma. Ale odpowiedź na pytanie, która z norm będzie

dla mnie, czy mojej irmy odpowiedniejsza biorąc pod

uwagę przedstawione powyżej kryteria, myślę że została

uproszczona. Trzeba wybierać. Niekiedy – np. przez

instytucję kontrolną lepiej będzie widziana Polska Norma.

Niekiedy – będziemy kierować się chęcią jak największej

integracji – wtedy pomyślimy o OHSAS 18001. Niezależnie

jednak od tego, którą z tych dwóch norm przedsiębiorstwo

wdroży, aby system zarządzania BHP funkcjonował

poprawnie ważne jest spełnienie kilku podstawowych

i uniwersalnych zasad:

- efekt osiągniemy nie tylko ciężką pracą ale również

poprzez akceptację systemu przez pracowników,

- nieważne jest, ile szkoleń kupimy, ważne czy pracownicy

na wszystkich szczeblach będą świadomi celu, w którym

wdrożono system,

- wdrożenie systemu nawet nie stanowi połowy sukcesu.

System musi zacząć funkcjonować. Jeśli najwyższe

kierownictwo nie okaże zaangażowania – system nie ruszy.

- każdy nawet najdrobniejszy sukces jest wart nagrody.

Paweł Szczepański

QES Consulting

OHSAS 18001

Ciągłe doskonalenie

4.6. PRZEGLĄD KIEROWNICTWA

4.2. POLITYKA BEZPIECZEńSTWA PRACY

4.5. SPRAWDZANIE

I DZIAŁANIA KORYGUJĄCE

4.5.1 Monitorowanie i pomiary

4.5.2 Ocena zgodności z prawem

4.5.3 Badanie zdarzeń

wypadkowych, niezgodności,

działania korygujące

i zapobiegawcze

4.5.3.1 Badanie zdarzeń

wypadkowych

4.5.3.2 Niezgodności, działania

korygujące i zapobiegawcze

4.5.4 Nadzorowanie zapisów

4.5.5 Audyt wewnętrzny

4.4. WDRAŻANIE I FUNKCJONOWANIE

4.4.1 Zasoby, zadania, odpowiedzialności

i uprawnienia

4.4.2 Kompetencje, szkolenie i świadomość

4.4.3 Komunikacja, współudział i konsultacje

4.4.3.1 Komunikacja

4.4.3.2 Współudział i konsultacje

4.4.4 Dokumentacja

4.4.5 Nadzór nad dokumentacją

4.4.6 Sterowanie operacyjne

4.4.7 Przygotowanie i reagowanie na awarie

4.3. PLANOWANIE

4.3.1 Ocena ryzyka

4.3.2 Wymagania prawne

4.3.3 Cele i programy

źródło: www.kulturabezpieczenstwa.pl

strona 1 2 3 4 5

struktura

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: