Przestępczość.pdf

Przestępczość – ocena stopnia zagrożenia.

Na ocenę stopnia zagrożenia tą patologia społeczną składa się kilka zasadniczych

elementów. Punktem wyjścia jest zwykle wielkość przestępstw stwierdzonych w określonym czasie na

określonym obszarze. Niezależnie od słabości wszelkich urzędowych statystyk, są one podstawowym

instrumentem pomiaru zjawiska na całym świecie. Statystyka w miarę wiernie opisuje przestępczość

najpoważniejszą, np. zabójstwa dokonywane przy użyciu broni palnej, akty terrorystyczne, napady

rabunkowe czy kradzieże samochodów. Odpowiednia metoda jej czytania dostarcza też rzetelnej

wiedzy o dynamice przestępczości i tendencjach rozwoju lub redukcji w dłuższych przedziałach czasu.

Poza podawaniem liczb bezwzględnych, ważna rola przypada wskaźnikowi przestępczości globalnej

lub w poszczególnych kategoriach. Przy jego pomocy wylicza się ilość zdarzeń o znamionach

przestępstwa na 100 tys. mieszkańców. Kolejny wymierny element w ocenie zagrożenia

przestępczością, to współczynnik osób karanych za popełnienie przestępstwa do ogółu ludności.

Szczególną postacią tego współczynnika jest odsetek osób odbywających w danym okresie czasu

karę pozbawienia wolności. W nauce wskaźnik ten uważa się za miernik stopnia "kryminalizacji

społeczeństwa". Także ten wskaźnik, analizowany w izolacji od innych parametrów, może okazać się

mylący. Odzwierciedla on bowiem nie tylko wielkość populacji osób skazywanych, ale pośrednio także

skuteczność ścigania i praktykę wymierzania kar, a więc sposób i skuteczność reagowania na

przestępczość instytucji państwowych. Osobny problem w ocenie zagrożenia podyktowany jest

koniecznością oszacowania stopnia zorganizowania świata przestępczego, a w wersji bardziej

elementarnej liczby i jakości grup przestępczych i środowisk patologicznych, np. narkomanów. Oceny

tej nie da się oderwać też uwarunkowań przestępczości, w tym dominacji niektórych czynników

etiologicznych. Na pewnym etapie rozwoju społeczeństwa mogą dominować np. czynniki socjalne czy

ekonomiczne, które w miarę rozwoju gospodarczego, zmniejszania bezrobocia tracą na znaczeniu.

Rozwój gospodarki rynkowej stymulować może jednak oszustwa gospodarcze, wyłudzenia

asekuracyjne czy inne przestępstwa nie mające większego znaczenia w gospodarce z przewagą

systemu nakazowo-rozdzielczego. Zależność pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego, a

poziomem zagrożenia przestępczością czasem jest zaskakująca. Specjaliści stwierdzili np., że w

okresie koniunktury rośnie liczba zabójstw, a maleje samobójstw. Recesja z kolei prowadzi do

tendencji odwrotnej. Wzrostowi przestępczości sprzyja wzrost zagęszczenia liczby osób

mieszkających na danym obszarze oraz powstawanie dużych aglomeracji. Jak wynika z

zarysowanych tu uwag, w ocenie zagrożenia przestępczością elementy wymierne mieszają się z

elementami nie poddającymi się statystycznemu opisowi. Na pograniczu jednych i drugich jest

zjawisko tzw. ciemnej liczby. To wielkość przestępstw faktycznie popełnionych, ale w zasadzie nigdy

nie dająca się tak naprawdę poznać. Niektóre z nich nikomu konkretnemu nie przyniosły wymiernej

szkody. Inne zostały zameldowane policji czy prokuratorowi, ale błędne uznano je za zdarzenia czy

zjawiska nie posiadające znamion przestępstwa. W innych jeszcze przypadkach pokrzywdzony wolał

z sobie wiadomych powodów fakt pokrzywdzenia go zachować w tajemnicy. Wielkość ciemnej liczba

oceniana jest czasem metodą badań ankietowych. Na tej podstawie szacuje się także poziom tzw.

wiktymizacji społeczeństwa, a więc liczby i wskaźnika ofiar przestępstw, ich struktury wiekowej,

rodzaju pokrzywdzenia, stopnia przyczynienia się ofiar do zaistnienia przestępstwa. W końcu

wspomnieć trzeba o bardzo subiektywnym czynniku, jakim są społeczne odczucia o poziomie

zagrożenia przestępczością. Odczucia te mogą być na podstawie incydentalnych przypadków

generalizowane, a obawy rozbudzane ponad miarę. Może też występować zjawisko odmienne.

Realne ryzyko stania się ofiarą przestępstwa jest bagatelizowane. Współcześnie w jednym i drugim

przypadku ogromna rola przypada mediom.