sekty Paweł Habrat.pdf

Paweł Habrat

Sekty i działalność antysektowa w internecie

W ostatnich latach daje się zauważyć w Polsce rosnące zainteresowanie i

zaniepokojenie działalnością szeroko rozumianych sekt i tzw. ruchów kultowych.

Zaniepokojenie to wynika z szeregu czynników m.in. z:

a) obiektywnego zwiększenia liczby i aktywności sekt i ruchów kultowych;

b) konserwatyzmu dość jednolitego kulturowo społeczeństwa, przez ponad

półwiecze izolowanego od wpływów zewnętrznych i nieprzygotowanego na zderzenia

z obcymi kulturami;

c) nasilonej działalności publicystycznej, przekazującej alarmistyczne

wiadomości o zagrożeniach ze strony sekt;

d) aktywnej postawy przeciwsektowej Kościoła Katolickiego i innych

tradycyjnych, ustabilizowanych ruchów religijnych, które mają duży wpływ na swoich

wyznawców;

e) konspiracyjności, tajemniczości, niejasności, podejrzanym „ukrytym celom”

wielu ruchów religijnych;

f) kontaktów z ofiarami sekt i ich rodzinami;

g) obaw przed psychomanipulacjami i ubezwłasnowolnieniem.

Ad a) Demokratyzacja społeczeństwa po 1989r. przyniosła rzeczywistą, a nie

tylko deklarowaną wolność wyznania, postępowania i wyrażania poglądów. Obecnie

w Polsce jest zarejestrowanych ponad 150 ruchów religijnych, a co najmniej drugie

tyle działa bez rejestracji. Aktywność agitatorska oraz działalność niepozostająca w

jednoznacznej sprzeczności z prawem nie są już ścigane, podróże do i z Polski są

łatwe, możliwości poligraficzne są praktycznie nieograniczone, nowe media jak np.

internet dają zupełnie nowe możliwości docierania do dużej grupy głównie młodych

ludzi chłonnych nowości, otwartych światopoglądowo, często z kłopotami

psychiczno-egzystenacjalnymi.

Ad b) Polska od wieków pozostawała w kręgu kultury judaistyczno-

chrześcijańskiej, ruchy kontrreforamtorskie były silne, od co najmniej XIXw.

patriotyzm bywał utożsamiany z katolicyzmem, po II wojnie światowej Polska stałą

się krajem bardzo homogennym etnicznie i religijnie, a władze walczyły nie tylko z

Kościołem katolickim, ale i z niektórymi ruchami religijnymi (np. Świadkami Jehowy)

oraz niepokojącymi ruchami przejawiającymi niepokojący światopogląd idealistyczny,

sprzeczny z oficjalnie lansowanym materialistycznym. Cenzura i brak dostępu do

poligrafii, radia i TV utrudniały rozpowszechnianie informacji. M.in. powyższe czynniki

polityczne, ekonomiczne, społeczne, psychologiczne i religijne utrudniały rozwój sekt

i ruchów kultowych. Czynniki społeczno-psychologiczne to m.in.: nieufność wobec

ruchów rozbijających tradycyjną religijność utożsamianą z niezmiennością kanonów,

patriotyzmem, oporem przeciw narzuconej władzy; podsycanie obaw przez Kościół

katolicki, obawy przed „nielegalnością”, wyzyskiem, itp.

Definicje sekt i grup kultowych

Brak jest powszechnie akceptowanej definicji sekt:

W Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN (PWN 1996) można spotkać dwie

definicje:

1. W chrześcijaństwie: termin pejoratywny na oznaczenie grupy wyznaniowej,

która oddzieliła się od macierzystej organizacji kościelnej dla zaznaczenia swojej

odrębności w kwestiach doktryny, liturgii i organizacji wspólnoty religijnej, tworząc

nową wspólnotę wyznaniową, często o charakterze ekskluzywizmu

2. W religioznawstwie: najczęściej termin oznacza grupę religijną w obrębie

danej religii, różniącą się od innych grup swoistymi praktykami oraz swoistym

doborem pism kanonicznych z bogatej spuścizny tradycji religijnej.

Natomiast w Słowniku Socjologicznym można znaleźć następującą definicję:

Sekta-grupa wyznaniowa o stosunkowo małej ilości członków ,powstała przez

wyodrębnienie z macierzystego kościoła lub/i jako element protestu religijnego

wobec istniejącej już doktryny i kultury, ew. organizacji. Główne cechy sekty to silna

izolacja od środowiska zewnętrznego (brak zainteresowania zmianami zewnętrznej

rzeczywistości), odrębność światopoglądowa i normatywna, autorytarne

przywództwo, fanatyzm członków oraz silny konformizm członków i radykalnie

sprawowana kontrola społeczności (Olechnicki i Załęcki 1997).

Ostatnio obserwuje się tendencję do poszerzania definicji na organizacje i

ruchy luźno lub wręcz niezwiązane z religiami, ale które tylko nawiązują do pojęć

duchowości, ezoteryki, bioenergoterapii, panteizmu itp. i stosują techniki

oddziaływania na swych członków typowe dla sekt oraz mają podobne cechy

strukturalne. Tak obszerne definicje obejmują więc takie ruchy jak np. Ruch

Anonimowych Alkoholików (pojęcie „duchowości”, stosowanie psychotechnik ze

słabym naukowo zapleczem) i organizację handlową Amway (silna hierarchia,

mistrzowie, psychotechniki, „samodoskonalenie”) (Maruchin 2000).

Zamiast głównej cechy, za którą dawniej uznawano schizmę od głównej religii,

obecnie większą wagę przywiązuje się do:

-przypisywania wyłącznie sobie prawdy i środków zbawienia (ekskluzywizm) i

łączący się z nim izolacjonizm i antyekumeniczność;

-przyznawanie przywódcy wybitnej roli doktrynalnej i administracyjnej;

-przyjmowanie dodatkowego objawienia związanego najczęściej z osobą

przywódcy;

-proste i pewne odpowiedzi na ważne pytania egzystencjalne (Napiórkowski).

Tradycyjne religie zawsze bardzo ostro reagowały na sekciarstwo. Podobnie

ma się rzecz z Kościołem Katolickim, choć występuje pewna różnica miedzy

współczesnym stanowiskiem Watykanu a praktyką w polskich organizacjach

kościelnych i związanych z nim organizacji świeckich. Oficjalnie Watykan odchodzi

od używania pejoratywnego terminu: „sekty” i „kulty” na rzecz: „nowe ruchy (grupy)

religijne”. Podkreśla się, że głównym niebezpieczeństwem dla Kościoła jest ateizacja,

a szeregowi członkowie „nowych grup religijnych” to ludzie najczęściej wartościowi: z

potencjałem metafizycznym, z chęcią działań altruistycznych na rzecz innych ludzi i

społeczności, skłonni do poświęceń na rzecz sprawy, ze skłonnościami do

samodoskonalenia. Przynależność do sekt była spowodowana tym, że znaleźli w

sektach to, czego nie dostali od Kościoła: wyciągnięcia z anonimowości, wciągnięcia

do wspólnej inicjatywy działania na rzecz innych, docenienia działania,

odpowiedzialności i zaangażowania. Sekty lepiej niż Kościół, pomogły niektórym

reinterpretować własne doświadczenia, uwierzyć w siebie i stawić czoła

najistotniejszym problemom. Tacy członkowie „nowych grup religijnych” są

potencjalnymi wartościowymi członkami Kościoła, a ich przeciągnięcie do sekt było

spowodowane także nieetycznymi psychologicznymi technikami pozyskiwania

wiernych („bombardowanie miłością”, charyzmatyczne oddziaływanie przywódcy

itp.). Siedlecka (1996) w Gazecie Wyborczej w artykule „Sekty i antysekty” z ironią

przytacza natomiast przykłady obskurantyzmu niektórych polskich „antysekt”,

głównie w środowiskach małomiasteczkowych i dewocyjnych, dla których

zagrożeniem są nawet ruchy ekologiczne.

Oficjalne organizacje sprzeciwiające się sektom wprowadziły natomiast

rozróżnienie miedzy „zwykłą” sektą a „destrukcyjną” lub „toksyczną” (Łódzki Oddział

Civitas Christiana).

Cechami sekty wskazującymi na jej destrukcyjność mają być m.in.:

-nachalny werbunek z zastosowaniem technik psychologicznych a nie

racjonalnej argumentacji i bez respektowania prawa do odmowy;

-izolowanie się społeczne i geograficzne grupy;

-zabranianie kontaktów ze światem zewnętrznym;

-stosowanie technik manipulacji psychicznej i szantażu do uzależnienia od

przywódcy i grupy;

-wyzysk finansowy (przekazywanie majątku) i ekonomiczny (praca bez

wynagrodzenia);

-czarno-biała wizja świata;

-boski charakter przywódcy i przypisywanie sobie prawa do decydowania o

ważnych decyzjach życiowych uczestników sekty;

-realizowanie uproszczonych celów w uproszczony sposób;

-elitarność ruchu i niechęć do dyskusji światopoglądowych;

-działalność przestępcza;

-zakazy pożycia seksualnego lub zmuszanie do pożycia ze wskazaną osobą

lub przywódcą;

-nakazy dziwacznej diety;

-zabranianie kontaktów z oficjalną medycyną, przyjmowania lekarstw lub

wykonania niezbędnych zabiegów;

-rozprawianie o rychłym końcu świata lub wybawieniu przez samobójstwo;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: