Odbiornik CB.pdf

Projekty AVT

CB? Ależ to proste!

CB (skrót od citizens’ band)

jest środkiem wzajemnego ko−

munikowania się, prowadzenia

rozmów prywatnych w pasmie

27MHz.

W Polsce oficjalnie jest do−

puszczone do eksploatacji

przez użytkowników CB pasmo

26,960−27,405MHz podzielone

na 40 kanałów z odstępem co

10kHz (tak zwana podstawowa

“czterdziestka” oznaczona

umownie literą “C”).

CB jest szczególnie przydat−

ne w samochodzie, gdyż umożliwia szyb−

kie komunikowanie się z innymi samo−

chodami i domem oraz wzajemną wymia−

nę informacji o sytuacji na drodze, szyb−

kie wezwanie pomocy czy powiadamia−

nie o niebezpieczeństwach i utrudnie−

niach drogowych. Wzorem państw za−

chodnich przyjęto, że kanał 9 służy wy−

łącznie do wzywania pomocy w nagłych

wypadkach (pogotowie ratunkowe, straż

pożarna, policja), natomiast kanał 19 to

tzw. kanał drogowy, gdzie są przekazywa−

ne informacje o nieprzejezdności dróg,

objazdach, gołoledziach, zatorach itp.

Wielu kierowców korzysta z takich infor−

macji, oszczędzając czas, paliwo, ner−

wy... Nie bez znaczenia jest fakt, że eks−

ploatacja CB jest dużo tańsza od telefonu

komórkowego (można rozmawiać bez

ograniczeń nie płacąc rachunków).

Urządzenie zainstalowane w domu za−

pewnia (z zewnętrzną anteną) nawiązy−

wanie łączności z innymi użytkownikami

CB na znaczne odległości, często ponad

50km. Zalety CB mogą być wykorzystane

w turystyce: w nieznanym terenie można

liczyć na życzliwą pomoc i informację po−

siadacza CB, który mieszka w danej

okolicy (lub przynajmniej zna ją lepiej od

nas). Mówiąc najkrócej radio CB może

być wykorzystywane przez każdego.

W celu zaopatrzenia się w niezbędny

sprzęt CB najlepiej udać się do autoryzo−

wanego sklepu zajmującego się sprzeda−

żą homologowanego sprzętu. Tylko wte−

dy będziemy mieli pewność, że nie bę−

dzie problemów z rejestracją radiotelefo−

nu. Oprócz urządzeń nadawczo − odbior−

czych sklepy sprzedają także niezbędne

akcesoria (anteny, kable zasilające, złą−

cza, mierniki antenowe, zasilacze, filtry

przeciwzakłóceniowe...).

Jeśli chodzi o parametry techniczne,

radiotelefony można podzielić na trzy gru−

py: samochodowe, bazowe (stacjonarne)

i przenośne (ręczne).

Moc wyjściowa nadajnika w radiotele−

fonie CB (w Polsce, podobnie jak

i w większości krajów europejskich) nie

może przekraczać 4W. W wielu przypad−

kach moc ta jest za duża do normalnej

pracy. Często dla uniknięcia zakłóceń

użytkownicy CB stosują zmniejszenie

mocy np. poprzez rezystorowe tłumiki.

Bywają jednak i tacy, którzy łamiąc prze−

pisy, narażając się na interwencję PAR,

stosują dodatkowe wzmacniacze (dopa−

lacze). Warto pamiętać, że dopiero czte−

rokrotne zwiększenie mocy wyjściowej

nadajnika spowoduje wzrost wskazań si−

ły sygnału u korespondenta o 1 S (na S−

metrze).

Najczęściej wykorzystywanym w pa−

smie CB rodzajem modulacji jest modula−

cja amplitudy (AM). W Polsce około 90%

urządzeń jest przystosowanych do pracy

tą emisją. Do łączności lokalnych lepiej

jest wykorzystywać modulację częstotli−

wości FM. Umożliwia ona co prawda pro−

wadzenie łączności o mniejszym zasięgu,

ale posiada niewątpliwą zaletę w postaci

wywoływania mniejszych (niż w przypad−

ku AM) zakłóceń radiowych i telewizyj−

nych. Do łączności dalekiego zasięgu jest

wykorzystywana modulacja jednowstę−

gowa (SSB), jednak sprzęt przystosowa−

ny do tego typu modulacji jest dużo droż−

szy.

Na rynku krajowym można spotkać

bardzo wiele różnych radiotelefonów re−

nomowanych firm światowych. Można

tutaj wyróżnić dwóch największych pro−

ducentów: ALAN i PRESIDENT.

Poniżej zebrano najczęściej występu−

jące elementy regulacyjne na płycie czo−

łowej na przykładzie popularnego radiote−

lefonu samochodowego ALAN 48PLUS

pokazanego na fotografii:

Pokrętłła::

− CHANNEL (przełącznik kanałów; po−

kręcanie w prawo powoduje skokowe

przełączanie kanałów “w górę”, pokręca−

nie w lewo − “w dół”)

− ON/OFF/VOLUME (regulator siły gło−

su połączony z wyłącznikiem zasilania)

− SQUELCH (pokrętło blokady szu−

mów; właściwe ustawienie blokady pole−

ga na powolnym pokręcaniu pokrętłem

w prawo aż do momentu zaniku szumów

słyszanych w głośniku)

− RF GAIN (pokrętło regulacji w.cz.

odbiornika; umożliwia zmniejszenie

czułości toru odbiornika w momencie

odbioru dużego sygnału, aby nie dopro−

wadzić do zniekształceń sygnału a tym

samym zrozumiałości)

− MIC GAIN (pokrętło regulacji czułości

mikrofonu; umożliwia ono zmniejszenie

czułości mikrofonu w przypadku, kiedy

nadajemy z pomieszczenia, w którym pa−

nuje duży hałas czy są prowadzone gło−

śne rozmowy; zmniejszenie czułości mi−

krofonu powoduje, że musimy do niego

mówić z bardzo niewielkiej odległości)

Przyciiskii::

− CB/PA (CB − praca normalna, PA − wy

korzystywanie megafonu)

− AM/FM (przełącznik rodzaju modulacji)

− ANL/OFF (umożliwia załączenie ogra

nicznika trzasków)

− LOCAL/DX (DX − praca normalna, LO−

CAL − praca ze zmniejszoną czułością

odbiornika)

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/99

Projekty AVT

− SCAN (umożliwia skanowanie kana

łów; ustawia się na pierwszym kanale

gdzie prowadzona jest łączność)

− M1...M5 (przyciski programowania

kanalów pamięci; pod każdym z nich

można zaprogramować dowolny kanał)

− EMG (przycisk programowania; po

wybraniu kanału, który chcemy wprowa−

dzić do pamięci radiotelefonu przyciska−

my ww. przycisk a następnie numer pa−

mięci której chcemy ten kanał przypisać)

− QUP (przestrajanie kanałów w górę)

− QDOWN (przestrajanie kanałów w dół)

Oprócz wielokanałowych urządzeń CB

można spotkać także zabawki typu Wal−

kie Talkies. Są to bardzo proste, przeno−

śne radiotelefony, z reguły jednokanało−

we, niezbyt drogie, które można spotkać

na różnych bazarach czy giełdach.

Te zabawki mogą stanowić nie lada frajdę

dla dzieci czy harcerzy i są wykorzystywa−

ne do łączności na niewielkie odległoŚci.

Najprostsze z tych urządzeń zawierają je−

dynie trzy tranzystory bipolarne, wykorzy−

stywane zarówno przy nadawaniu, jak

i odbiorze. Podczas odbioru jeden z nich

pracuje jako detektor superreakcyjny,

a następnie jako dwustopniowy wzmac−

niacz akustyczny. Przy nadawaniu detek−

tor superreakcyjny jest przekształcony

w generator stabilizowany rezonatorem

kwarcowym, zaś wzmacniacz akustyczny

we wzmacniacz mikrofonowy, gdzie wła−

śnie rolę mikrofonu spełnia głośnik.

Zgodnie z Dziennikiem Ustaw nr 63

z 30 czerwca 1993 r. na większość z urzą−

dzeń Walkie Talkie (moc do 150mW) nie

jest potrzebna homologacja oraz opłaty

z tytułu użytkowania.

Pomimo niewielkich mocy tych urzą−

dzeń CB, również przy ich użytkowaniu

należy przestrzegać podstawowych za−

sad obowiązujących w pasmie obywatel−

skim.

Dla tych, którzy lubią własne konstruk−

cje, na następnej stronie zamieszczony

jest opis wykonana prostego jednokana−

łowego odbiornika CB/AM, a w jednym

z kolejnych numerów EdW zostanie

opisany nadajnik małej mocy do współ−

pracy z w/w odbiornikiem.

Andrzejj Janeczek

Podstawowe parametry

radiotelefonu ALAN 48PLUS:

Wyświietllacz::

− CHANNEL (ciekłokrystaliczny wy−

świetlacz numeru kanału; na samym dole

tego wyświetlacza znajduje się wskaźnik

złożony z dziesięciu segmentów pokazu−

jący podczas odbioru orientacyjną siłę sy−

gnału korespondenta; podczas nadawa−

nia moc wyjściową; RX−odbiór; TX−nada

wanie)

Na tylnej ściance znajdują się gniazda:

− ANT (do dołączenia przewodu ante

nowego za pomocą wtyku PL259)

− PA (do dołączenia głośnika megafonu

5W/8Ohm)

− EXT (do dołączenia głośnika zewnę

trznego lub słuchawek)

− DC (do dołączenia zasilania 13,8V)

− zakres częstotliwości: 26,960−27,405MHz

− ilość kanałów: 40

− synteza częstotliwości PLL

− stabilność: 0,005%

− dokładność dostrojenia: 0,002%

− modulacja: AM/FM

− napięcie zasilania: 11,3...14V (13,2V)

− pobór prądu: 1,1A (przy nadawaniu)

− zakres temperatur pracy: −10...+55 o C

Parametry nadajjniika

− moc wyjściowa: 4W

− głębokość modulacji AM: 85...95%

− dewiacja częstotliwości FM: 1,8kHz

− impedancja wyjściowa: 50Ohm

Parametry odbiiorniika

− czułość: 0,5 µ V przy stosunku

sygnał/szum 10dB

− tłumienie przesłuchu

między sąsiednimi kanałami: 65dB

− moc wyjściowa m.cz.: 2W

− pasmo częstotliwości m.cz.: 300...3000Hz

− częstotliwości pośrednie: 10,695MHz/455kHz

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH5/99

Projekty AVT

Odbiornik CB

2???

Do czego to służy?

Układ przedstawiony na fotografii zo−

stał zaprojektowany jako część składowa

prostego jednokanałowego radiotelefonu

CB typu Walkie Talkie. Może on być wy−

korzystany do nasłuchu jednego wybra−

nego kanału pasma CB, a po dołączeniu

przestrajanego generatora (tak zwanego

VFO) może służyć do nasłuchu stacji AM

w całym zakresie CB (nawet od 26 do

28MHz).

Opis układu

Schemat blokowy jednokanałowego

odbiornika CB/AM jest pokazany na ry−

sunku 1, a schemat ideowy na rysunku 2..

Jest to klasyczna superheterodyna z po−

jedynczą przemianą częstotliwości,

w której zastosowano tylko dwa układy

scalone oraz kilka zewnętrznych elemen−

tów RC i rezonator kwarcowy.

Sygnał z anteny odfiltrowany w filtrze

F1 zestrojonym na 27MHz jest skierowa−

ny na wewnętrzny wzmacniacz w.cz.

układu scalonego US1 TCA440 (można

jeszcze spotkać polską wersję UL1203

produkowaną przez nieistniejące już za−

kłady CEMI). Jak podają dane aplikacyjne,

wzmocnienie stopnia wejściowego tego

układu scalonego przekracza 35dB.

O częstotliwości odbieranego sygnału

decyduje rezonator kwarcowy Xo dołą−

czony do wyprowadzeń 4 i 6 układu sca−

lonego. Potrzebną wartość częstotliwo−

ści rezonatora kwarcowego, w zależności

od kanału CB, można odczytać z zamie−

szczonej poniżej tabeli. Warto wiedzieć,

że rezonatory CB mają częstotliwość

podstawową około 9MHz i dopiero po ze−

strojeniu na trzecią harmoniczną równo−

ległego obwodu rezonansowego filtru

F2 generator pracuje na swojej znamio−

nowej częstotliwości podanej na obudo−

wie. W urządzeniu modelowym jako Xo

zastosowano rezonator 26,690MHz, aby

uzyskać odbiór 27,145MHz (łatwy do

zdobycia rezonator nadajnika).

Sygnał różnicowy z mieszacza 455kHz

f p.cz. poprzez obwód rezonansowy F3 jest

następnie podany na podwójny obwód

selekcyjny zestawiony z trójkońcówko−

wych filtrów ceramicznych 455kHz. Sze−

rokość przenoszenia takiego filtru wynosi

około 10kHz (stromość zbocza nie jest

duża). Z wyjścia filtru sygnał 455kHz jest

następnie wzmacniany w wewnętrznym

wzmacniaczu p.cz. układu scalonego.

Z wyjścia wzmacniacza (F4) sygnał podle−

ga demodulacji amplitudy za pośrednic−

twem germanowej diody D1. Napięcie

stałe z tego detektora jest podawane

z powrotem na wyprowadzenie 9 układu

scalonego celem automatycznej regulacji

wzmocnienia (im wyższe napięcie stałe,

tym mniejsze wzmocnienie toru p.cz.).

Sygnał małej częstotliwości (po odfil−

trowaniu przez R8 C20) jest podany po−

przez potencjometr siły głosu R10 na

wzmacniacz małej

częstotliwości US2

na popularnym ukła−

dzie LM386, a następne

na głośnik. Wzmacniacz ten nie jest obję−

ty blokadą szumu (dla uproszczenia

układu), co w pewnych przypadkach mo−

że być uciążliwe dla ucha.

Montaż i uruchomienie

Cały układ odbiornika został zmonto−

wany na płytce drukowanej pokazanej

we wkładce. Na rysunku 3 zamieszczono

rozmieszczenie elementów na płytce.

Montaż urządzenia jest naprawdę prosty,

ponieważ zasto−

sowano gotowe

obwody 7x7, bez

konieczności

przewijania ce−

wek. Również

z tego samego

powodu urucho−

mienie jest niesły−

chanie proste

i sprowadza się

do ustawienia

rdzeni w filtrach na najsilniejszy

odbierany sygnał CB. Można tutaj liczyć

na szczęście i czekać na silną lokalną sta−

cję CB, lub − lepiej − wykorzystać inny ra−

diotelefon CB czy generator w.cz. 27MHz

z modulacją amplitudy. Jako antenę moż−

na zastosować odcinek przewodu izolo−

wanego o długości około 1m lub antenę

teleskopową od starego radioodbiornika.

Oczywiście najlepsze wyniki osiągnie się

przy zastosowaniu anteny zewnętrznej

zasilanej kablem koncentrycznym. Jeżeli

ktoś chciałby wykorzystać odbiornik do

pełnego nasłuchu pasma CB, to powi−

nien pomyśleć o zastąpieniu rezonatora

kwarcowego syntezerem częstotliwości

(np. kit AVT) lub przestrajanym wysoko−

Rys.. 1 Schemat bllokowy jjednokanałłowego odbiiorniika CB

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/99

Rys.. 3

Projekty AVT

Rys.. 2 Schemat iideowy

stabilnym generatorem LC (np. na

układzie scalonym MC12148 według

opisu zamieszczonego w EdW 02/99).

Przy chęci nasłuchu dalszych stacji, tak

zwanych DX−ów, z pewnością przyda

się przedwzmacniacz antenowy (na

tranzystorze MOSFET, np. kit AVT).

Istnieje także możliwość dorobienia

układu blokady szumu na dodatkowych

tranzystorach.

W jednym z najbliższych numerów

EdW zostanie przedstawiony opis wy−

konania bardzo prostego nadajnika

AM/CB, który będzie mógł współpraco−

wać z opisanym powyżej odbiornikiem.

Tabela kanałów CB

(A − tak zwana dziura kanałowa)

Kanał Częstotliwość Częstotliwość

kanału[kHz] generatora

(kwarcu) [kHz]

26965

26510

26975

26520

26985

26530

03A

26995

26540

27005

26550

27015

26560

27025

26570

27035

26580

07A

27045

26590

27055

26600

27065

26610

Wykaz ellementów..

27075

26620

Andrzejj Janeczek

27085

26630

Półłprzewodniikii

US1: TCA440 (UL1203, A244)

US2: LM368

D1: AAP152...

Rezystory:

R5: 47

11A

27095

26640

27105

26650

27115

26660

27125

26670

Ω

R6, R7: 10k

27135

26680

15A

27145

26690

R8: 4,7k

27155

26700

Ω

R10: 10k

27165

26710

potencjometr montażowy lub

obrotowy B)

27175

26720

27185

26730

R11: 270

19A

27195

26740

R12: 10

27205

26750

27215

26760

Kondensatory

C8, C9, C11, C17: 47pF

C10, C22, C25: 100nF

C12, C13, C15, C19, C20: 22nF

C14, C18: 470pF

C16, C24: 10

27225

26770

27255

26800

27235

26780

27245

26790

27265

26810

C21, C23, C26: 100

27275

26820

F/16V

27285

26830

27295

26840

IInne

F1, F2: 514

F3, F4: 137

F5, F6: SFD455

Gł: 4Ohm/0,2W

27305

26850

27315

26860

27325

26870

27335

26880

27345

26890

27355

26900

27365

26910

27375

26920

27385

26930

Kompllet podzespołłów z płłytką

jjest dostępny w siiecii handllowejj

AVT jjako kiit AVT−2???

27395

26940

27405

26950

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/99

R9: 2,2k

Projekty AVT

Wielokanałowy system

zdalnego

sterowania

W Elektronice dla Wszystkich 9/96

opisany był jednokanałowy przełącznik

sterowany za pomocą pilota telewizyjne−

go. Od dłuższego czasu Czytelnicy EdW

upominają się o wielokanałowy, niezbyt

skomplikowany układ zdalnego sterowa−

nia za pomocą podczerwieni. Najprost−

szym sposobem jest wykorzystanie goto−

wego, fabrycznego pilota pracującego

w kodzie RC−5 i zbudowanie jedynie

odbiornika. Taki odbiornik sterowałby pra−

cą różnych urządzeń.

Właśnie taki 32−kanałowy odbiornik

opisany jest w artykule. Parametry urzą−

dzenia są bardzo dobre dzięki zastosowa−

niu scalonego odbiornika podczerwieni

TFMS5360 oraz dekodera SAA3049. Sy−

stem jest odporny na zakłócenia, a zasięg

zależy tylko od mocy promieniowania pi−

lota. Co prawda zastosowanie układu

SAA3049 podwyższa nieco koszt budo−

wy, jednak obecność 32 wyjść, obsługu−

jących do 32 urządzeń przekonuje, że

układ niewątpliwie jest godny uwagi.

Można go wykorzystać w różnorodny

sposób, a budowa obwodów wyjścio−

wych urządzenia znakomicie to ułatwia.

2361

Jak wiadomo, w kodzie RC−5 dostęp−

ne są 32 adresy. Pod każdy z nich można

wysłać 64 rozkazy. Piloty do odbiorników

telewizyjnych pracują z adresem 0. Opi−

sywany układ odbiornika może pracować

z dowolnym adresem. Adres ustawia się

za pomocą zwór (jumperków), na sche−

macie oznaczonych JP1 i JP2. W układzie

modelowym pokazanym na fotografii

ustawiony jest adres 0 − wszystkie wej−

ścia adresowe są zwarte do masy jum−

perkami z grupy JP2. Gdyby ustawiony

był inny adres, w miejsce JP1, gdzie ma

być stan wysoki, należy wlutować rezy−

story o wartości 100k

kazu. Dodatkowo, po odebraniu każdego

ważnego rozkazu, na końcówce 19 kost−

ki U1 pojawia się na chwilę stan niski.

Numery rozkazów odpowiadające kla−

wiszom popularnego niegdyś pilota ELE−

MIS podano w postaci dwójkowej na

(nie zaleca się

zwierania wejść A0...A4 bezpośrednio do

plusa zasilania).

Adresy w odbiorniku ustawia się w ko−

dzie dwójkowym za pomocą zwór, nato−

miast w pilotach zazwyczaj inaczej. Gdy−

by ktoś chciał zmienić adres w typowym

pilocie telewizyjnym, będzie musiał prze−

ciąć istniejące połączenie i wykonać no−

we. W przypadku pilota z układem

SAA3010 adres równy 0 jest ustawiany

przez zwarcie nóżki 3 z nóżką 17. Kto

chciałby zmienić adres na kolejny, powi−

nien przeciąć to połączenie, a nóżkę 3 po−

łączyć z jedną z nóżek 15, 15, 13, 12, 11,

10, 9, uzyskując adresy odpowiednio 1,

2, 3, 4, 5, 6, 7.

Po odebraniu prawidłowego rozkazu

nadanego pod właściwy adres, na wyj−

ściach A...F dekodera SAA3049 pojawia

się liczba dwójkowa odpowiadająca nada−

nemu rozkazowi. Wyjścia te wyposażone

są w zatrzaski (latch), a więc numer

ostatnio odebranego rozkazu utrzymuje

się tam aż do nadejścia następnego roz−

Opis układu

Schemat ideowy urządzenia pokazany

jest na rysunku 1. Układ elektroniczny za−

silany jest napięciem stałym 5V, a dzięki

obecności stabilizatora U8, diody D2 oraz

kondensatora C1 cały moduł może być

zasilany napięciem stałym w zakresie

6,5...16V albo zmiennym 5...12V. Pobór

prądu jest niewielki i nie przekracza 10

miliamperów.

Impulsy promieniowania podczerwo−

nego z pilota są odbierane przez układ U7

i podawane na wejście dekodera

SAA3049. Układ SAA3049 pracuje tu

w trybie adresowym. Dokładniejszy opis

tej kostki oraz kodu RC−5 był przedsta−

wiony w EdW 9/96 str. 7 i 64.

Rys.. 2 Numery rozkazów piillota Ellemiis

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 5/99

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: