Żołnierzom Trzeciej Rzplitej poświęcam
J.M. Bocheński, O.P.
DE VIRTUTE MILITARI
ZARYS ETYKI WOJSKOWEJ
Skład i korekta: Ewa Rosicka Redaktor tomu: Wacław Rosicki
© Copyright PHILED sp. z o.o. 1993
PRINTED IN POLAND
Wydawnictwo Philed sp. z o.o.
druk: Oficyna Wydawnicza „Dajwór" Kraków 1993
WSTĘP Pojęcie etyki wojskowej.
1. Etyka jest normatywną nauką o postępowaniu ludzkim Jest nauką, to jest systematycznym badaniem pewnego wycinka rzeczywistości; jest nauką normatywną, bo nie tylko opisuje swój przedmiot, ale wskazuje jakim on być powinien; jest wreszcie nauką o postępowaniu ludzkim, to jest omawia ten zespól czynów, które wynikają świadomie z wolnej woli człowieka.
2. Jako nauka normatywna etyka bada przede wszystkim jaki jest cel ogólny ludzkiego postępowania i jaki być powinien; następnie rozważa psychologiczną strukturę czynu, który do tego celu ma prowadzić i analizuje pojęcie normy etycznej, według której czyn ma się spełniać. Ponieważ jednak w postępowaniu ludzkim chodzi nie tylko o to, aby chcieć, ale także aby rzeczywiście wykonać dane czyny, podstawowym zadaniem etyki jest teoria charakteru i moralnej kultur, człowieka; gdy mamy do czynienia z etyką opartą na Objawieniu chrześcijańskim dochodzi jeszcze nauka o łasce czyli nadprzyrodzonej pomocy, jakiej Bóg udziela do etycznie sprawnego czynu.
3. Każda należycie rozbudowana etyka składa się zawsze z dwóch działów: w pierwszym mowa jest o wspomnianych pięciu grupach zagadnień, ze stanowiska raczej teoretycznego i ogólnego. W drugim przechodzi się do bardziej szczegółowej i bardziej praktycznej analizy poszczególnych cech charakteru. Tymi cechami są tak zwane sprawności, stale dyspozycję skłaniające do łatwego i energicznego działania w myśl normy (o ile są dodatnie) albo wbrew niej
5
(gdy są ujemne). Etyka kreśli w tym dziale teorie dodatnich sprawności, uczy ich szkolenia itd. a także omawia poszczególne normy specjalne związane z każdą sprawnością.
4. Wszystko to dotyczy każdego człowieka. Nie ma ani jednej spośród sprawności i norm omawianych przez etykę, która by nie powinna być wychowana względnie zachowana przez każdego człowieka. Nie może być też mowy o różnych etykach w tym znaczeniu, by np. jednego człowieka obowiązywały takie normy, a innego nie, albo by pewne cechy charakteru były pożyteczne dla jednego, a szkodliwe dla drugiego. Każdy człowiek powinien posiadać pełny ludzki i chrześcijański charakter. Pod tym kątem widzenia nie może wiec istnieć żadna specjalna etyka nauczycielska, kupiecka ani wojskowa.
5. Ale ludzie żyją w różnych okolicznościach, mają różne konkretne obowiązki do spełnienia i spotykają się z różnymi trudnościami. Wskutek tego zdarza się często, że jeden człowiek musi znacznie lepiej znać normy dotyczące jednej dziedziny, podczas gdy drugi powinien lepiej orientować się w innej. Równocześnie ten, czyje obowiązki wymagają częstszego stosowania pewnych sprawności, a zw...
antonif