Artykuły 003 2009.pdf

# 3

magazyn studentów historii sztuki kul

OD REDAKCJI

Z okazji zbliżających się świąt

chcemy ofiarować naszym Czy-

telnikom prezent w postaci

trzeciego numeru „ARTykułów”.

Numer ten, podobnie jak

poprzedni, poświęcony jest

przede wszystkim problemom

sztuki współczesnej. Ale nie

tylko. Obok dużego tekstu

o malarstwie niedawno zmarłego

Janusza Kaczmarskiego, a także

tekstu o fińskim symboliście,

Aksela Gallen-Kalleli, Czytelnicy

znajdą w nim również nowy

dział dotyczący związków

pomiędzy literaturą a sztuką

– w tym numerze rozważania

o poezji Stanisława Pasierba.

Poza tym, jak zwykle coś o za-

bytkach, o sztuce i pieniądzach

oraz krótki przegląd tego, co

jesienią działo się w galeriach

– w tym między innymi wywiad

z kuratorką Galerii Gardzienice.

Prezentujemy również relację

z zagranicy – tym razem z Berlina.

Natomiast w galerii „ARTykułów”

nasi Czytelnicy znajdą przegląd

prac krakowskiego malarza

Rafała Karcza oraz wywiad

z artystą.

Jak zawsze czekamy na Wasze

teksty – artykuły, recenzje, studia

krytyczne, felietony, relacje

z podróży. Czekamy też na Waszą

sztukę – malarstwo, grafikę,

fotografię i wszystko, cokolwiek

tworzycie. „ARTykuły” są dla Was.

Redakcja

SPIS TREŚCI

ARTYKUŁY

SWEGO NIE ZNACIE

PĘDZLEM PISANE,

PIÓREM MALOWANE

WYWIAD

RECENZJE/RELACJE

4 Jolanta Pękała

Intymistyczne malarstwo

Janusza Kaczmarskiego

32 Katarzyna Czerlunczakiewicz

Nowa stara architektura

46 Małgorzata Peroń

Ulepiony z gliny. „Genesis”

w poezji Janusza St. Pasierba

72 Trochę ludowości, trochę

współczesności

Z Zuzanną Zubek rozmawia Beata

Nowak

58 Ignacy Oboz

„Dotknąć tajemnicy”. Malarstwo

Piotra Kmiecia

62 Paulina Soja

Zawsze pod ręką

23 Weronika Król

Między realizmem a symbolizmem.

TwórczośćAksela Gallen-Kalleli

Z Rafałem Karczem rozmawiaAnna

Wronowska

64 Paulina Soja

Amerykański sen

CENNIEJSZA NIŻ ZŁOTO

66 Anna Wojciechowska-Żurek

Wystawa grafiki Zdzisława Bek-

sińskiego w Galerii Gardzienice,

1 X 2009

38 Samanta Wdowiak

Idzie młodość

68 Anna Wiśnicka

Berlin ze stali i szkła.Neue

Nationalgalerie

Jolanta Pękała

Intymistyczne malarstwo

Janusza Kaczmarskiego

Twórczość Janusza Kaczmarskiego, mimo że pozornie

w każdym szczególe: wciąż to samo wnętrze pracowni

jednolita, układająca się w ciąg nieustannie powta-

– pomieszczenia na strychu budynku przy Alejach Nie-

rzanych tematów, wymyka się zdecydowanemu

podległości w Warszawie; w nim on sam przy sztalugach,

osądowi. Jest w niej coś, co zmusza krytyków do

kilka sprzętów, ubrań, malarskich rekwizytów.

„usprawiedliwienia” użytego do jej sklasyfikowania

W jego obrazach widzimy przedmioty, wnętrza konkretne,

terminu dookreśleniem, choćby przymiotnikiem

malowane z widocznym szacunkiem dla realistycznej tradycji

dodanym do słowa „realizm”: metafizyczny, meta-

w sztuce. [...] Janusz Kaczmarski nigdy nie traci kontaktu z

foryczny, symboliczny czy kameralny. Tak, jakby zbyt

konkretem, nigdy nie posługuje się „nadrealistycznymi”

konkretne, zbyt jednoznaczne opinie były dla tego

rekwizytami, wciąż jednak odnosimy wrażenie, że „twarda

pełnego poezji malarstwa krzywdzące. Poezji – bo

obecność” rzeczy sama jest tu symbolem – pisał Andrzej

Osęka 1 . Co sprawia, że niemal puste wnętrze pracowni

czym jest poezja, jeśli nie takim przetworzeniem wy-

cinka rzeczywistości, nawet zwykłej, codziennej, by

odbieramy jako swoisty mikrokosmos, gdzie, jak

powstał nowy świat; piękny lub groźny, ale zawsze

w soczewce, skupiają się przestrzenie przedmiotów

inny. Poezja zaczyna się tam, gdzie zwyczajne,

i człowieka, który jednocześnie pozostaje prywatnym,

powszednie słowa przestają wystarczać. Wydaje

odizolowanym od świata zewnętrznego, azylem artysty?

się, że tam właśnie „zaczynają się” również obrazy

Janusza Kaczmarskiego. To, co możemy na nich

Janusz Kaczmarski urodził się w 1931 roku. w Wa-

zobaczyć, jest bezsprzecznie realne, znane artyście

rszawie. Z twórczością plastyczną zetknął się już w domu

1. A. Osęka, Malarstwo Janusza Kaczmarskiego,

„Kultura” nr 22 (30 V), 1971.

4 magazyn studentów historii sztuki kul

rodzinnym, za sprawą ojca – malarza amatora.

po raz pierwszy – zetknąłem się w Muzeum im. Puszkina 5

Jednak za początek swojej artystycznej drogi artysta

– pisał o swoich wrażeniach. Od 1952 roku studiował

uznaje rozpoczęcie studiów na warszawskiej ASP

w Kijowie, podczas wakacji przyjeżdżając do Polski na

w roku 1949; tak na ten temat pisał: Inicjację w świat

plenery. Interesował się życiem kulturalnym w kraju; był

sztuki zawdzięczam Stanisławowi Szczepańskiemu,

m.in. na słynnej wystawie w Arsenale w 1955 roku, co

malarzowi i teozofowi – profesorowi Akademii Sztuk

Pięknych w Warszawie 2 ; Szczepański uczył subiektywnie

po latach wspominał: Czułem łączność z Arsenałowcami.

Oni niepokoili monopolistów władzy, jako że zamierzali

zracjonalizowanej obserwacji świata: zaufania do własnego

„prawdziwe dać rzeczy słowo”. Pozostali poza głównym

nurtem sztuki i wypadli z gry 6 . Jako wyraz tej łączności

doświadczenia wzrokowego jako drogi ku indywidualnej

prawdzie widzenia 3 . Te wczesne „realistyczne”

można odczytywać serię prac z przełomu lat 60.

doświadczenia miały niewątpliwie znaczący wpływ

i 70., zatytułowanych Droga , będących reminiscencją

na dalsze wybory malarza, który od tej pory

obrazu Andrzeja Wróblewskiego Szofer: Janusz

nigdy nie odszedł od szeroko pojętego realizmu.

Kaczmarski nie kryje tych związków, przeciwnie, stara się

je podkreślić, czyni z nich rodzaj deklaracji. [...] „Szofer”

W 1950 roku uzyskał stypendium MKiS, dzięki

Wróblewskiego i „Drogi” Kaczmarskiego przeciwstawiają

któremu kontynuował studia malarskie w Lenin-

groźnym siłom świata twardą, wyprostowaną sylwetkę

człowieka – pisał na ten temat Andrzej Osęka 7 .

gradzie. Oprócz zajęć praktycznych, szczególnie

dlań wartościowe okazały się wykłady z historii

2. J. Kaczmarski, Autocharakterystyka twórcza

(1997), [w:] janusz Kaczmarski, Obrazy z pracowni ,

[katalog wystawy], Miejska Galeria Sztuki, Łódź

2005, s. 16.

sztuki ruskiej, dzięki którym artysta poznawał, jak

Dzięki tym bogatym jak na ówczesne czasy doświadcze-

pisał, zupełnie [...] nieznany i początkowo obcy świat

architektury cerkiewnej i ikony 4 . Jednocześnie miał

niom malarz mógł wyrobić sobie samodzielną opinię

3. J. Kaczmarski, Wspomnienie , [w:] Stanisław

Szczepański – malarstwo, myśl, nauczanie , opr. J.A.

Zieliński, Zeszyty Naukowe ASP w Warszawie

1988, nr 2 (22), [w:] Janusz Kaczmarski, Obrazy

z pracowni..., s. 18.

zarówno o sztuce „oficjalnej”, jak i o nowych nurtach;

okazję wnikliwego zbadania zbiorów Ermitażu i in-

pisał na ten temat: Moja droga do malarstwa była powolna

nych muzeów; wspominał: Olśnienie hieratyczną

i przebiegała w opozycji do dwóch zjawisk: doktrynalności

4.Tenże, Notatki biograficzne, lata 90., [w:] Janusz

Kaczmarski, Obrazy z pracowni... , s. 19.

duchowością światła sztuki chrześcijańskiego Wschodu

socjalistycznego realizmu, który odbierałem jako antysztukę,

i pełną dynamiki, personalistyczną transcendencją

a później już w Polsce do doktrynerstwa awangard. [...] Na

5. Tenże, Autocharakterystyka twórcza... , s. 16.

sztuki Zachodu ułatwiło mi bezkolizyjny odbiór

drogę sztuki pchnął mnie podziw dla tkwiących w ma-

6. Tenże, Notatki biograficzne, lata 90...

malarstwa początków XX wieku, z którym – również

larstwie możliwości: spotęgowanie intensywności istnienia,

7. A. Osęka, Malrstwo Janusza Kaczmarskiego...

5 magazyn studentów historii sztuki kul #3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: