Felicja.pdf

Jestem sfrustrowany Î bojħ siħ.

Dlaczego?

Wiem wprawdzie, Ňe otoczenie dziaþa.

Nie potrafiħ go jednak wþaĻciwie dotknĢę Î

WþaĻciwie ujĢę i poruszyę.

Dlatego nie wiem

JAKA JEST RZECZYWISTOĺĘ.

Jak wiħc mam jĢ zmieniaę?

Felicie Affolter urodziþa siħ w 1926 roku w St. Gallen w Szwajcarii. Pracowaþa jako

psycholog, nauczyciel i terapeuta. W swojej pracy czħsto odwoþywaþa siħ do teorii rozwoju

inteligencji Jeana Piageta 1 .

Felicie Affolter uwaŇa, Ňe podstawĢ poznania otoczenia sĢ nasz zmysþy.

NajwaŇniejsza i najbardziej zþoŇona jest sfera czuciowa. áCzucie stanowi podstawħ oswajania

siħ z otoczeniem.Ñ Skra - najwiħkszy organ ciaþa, peþna jest receptorw lekkiego oraz

silnego dotyku, nacisku, ciepþa, zimna, blu i doznaı ruchu. Oprcz niego posþugujemy siħ

jeszcze sþuchem, wzrokiem, powonieniem i smakiem. Sfera kinestetyczno-taktylna

(czuciowa), stanowi podstawħ integracji doznaı, pþynĢcych ze wszystkich zmysþw 2 .

DoĻwiadczanie Ļwiata odbywa siħ drogĢ przeksztaþcania i poznawania rzeczy rħkĢ

pod kontrolĢ wzroku, co stanowi podstawħ rozwoju inteligencji i ustanowienia poczucia

rzeczywistoĻci, ktrego dorabia siħ dziecko w ciĢgu pierwszych miesiħcy i lat Ňycia.

Badamy, poznajemy Ļwiat poprzez ruch, dotyk. DotykajĢc natrafiamy na opr Î

dziħki, ktremu wiemy, Ňe coĻ jest jeszcze oprcz nas, Ňe gdzieĻ siħ ÑkoıczymyÑ. Zmiany

tego oporu dostarczajĢ nam informacji o naszym istnieniu, jednoczeĻnie o istnieniu Ļwiata 3 .

To wþaĻnie dotyk pozwala nam zauwaŇyę, Ňe zmienia siħ opr miħdzy naszym ciaþem

a tym, co znajduje siħ z przodu, tyþu czy z boku. Jest podstawĢ do wyczucia podþoŇa, jego

stabilnoĻci, pozwala na poznanie otoczenia, a przede wszystkim dziaþanie w nim.

Dotyk umoŇliwia takŇe nawiĢzanie kontaktu fizycznego z druga osobĢ czy z

przedmiotami, jest bazĢ do zrozumienia otaczajĢcego Ļwiata.

1 http://de.wikipedia.org/wiki/Felicie_Affolter

F. Affolter F: Spostrzeganie, rzeczywistoĻę, jħzyk, Warszawa 1997, s.17.

Pomysþ stworzenia metody narodziþ siħ w 1982 roku w trakcie badaı klinicznych

dzieci niesþyszĢcych, z zaburzeniami mowy oraz osb dorosþych z urazami mzgu. Metoda ta

jest stosowana w wielu szkoþach specjalnych w Szwajcarii i Niemczech, a takŇe w wielu

oĻrodkach dla dzieci autystycznych. Hanna Olechowicz okreĻla jĢ jako psychopedagogikħ

rozumnego dziaþania dþoni 4 .

Autorka swojĢ pracħ kieruje do osb, ktre okreĻla jako osoby z zaburzeniami

spostrzegania, z zaburzonĢ percepcjĢ. SĢ to zarwno dzieci, jak i doroĻli, ktrzy majĢ

powaŇne problemy w sferze kontaktw miħdzyludzkich, z obniŇonĢ sprawnoĻciĢ fizycznĢ, z

rŇnymi rodzajami uszkodzenia mzgu. Nie sĢ w stanie zaprogramowaę czynnoĻci

zþoŇonych, majĢ problemy z pojħciem trjwymiarowoĻci, z ocenĢ stosunkw przestrzennych,

porzĢdkowaniem informacji, z uzyskaniem informacji czuciowych 5 .

Niektre z ich zachowaı na pozr wydajĢ siħ dziwaczne, niegrzeczne, destrukcyjne.

Jednak osoby te, jak kaŇdy z nas, chcĢ poznaę otaczajĢcy Ļwiat, odnaleŅę siħ w nim,

zrozumieę. Dotykanie czħsto prowadzi u nich do wzdrygania siħ, napiħcia, odwracania

wzroku. O wiele dþuŇej niŇ dzieci zdrowe uŇywajĢ tylko jednej rħki, zamiast piħciu palcw

posþugujĢ siħ przewaŇnie tylko dwoma, co powoduje, Ňe nie udaje siħ im ujĢę przedmiotu.

Najprawdopodobniej sĢ w stanie zebraę tylko fragmentaryczne informacje o Ļwiecie. Czasami

potrzebujĢ silnych doznaı i poszukujĢc ich wywoþujĢ maksymalne zmiany oporu, czasami

wrħcz przeciwnie, charakteryzuje ich nadwraŇliwoĻę, strach przed jakimikolwiek bodŅcami 6 .

Terapia metodĢ Felicie Affolter odbywa siħ w Ļcisþym kontakcie dotykowym

terapeuty i jego podopiecznego. Praca polega na tym, Ňe opiekun kþadzie rħce na grzbietowej

stronie dþoni ucznia, lekko ukierunkowujĢc ich dziaþanie. Palce terapeuty leŇĢ dokþadnie na

palcach prowadzonego. Nie moŇna chwytaę rĢk dziecka za nadgarstki, traktowaę je jakby

byþy narzħdziami. NaleŇy wyczuę kiedy pacjent jest gotowy do pracy, daje przyzwolenie,

3 TamŇe, s. 19-20.

4 E. Wagnerowska: Metoda Felicie Affolter. W: Wspomaganie rozwoju osb z autyzmem. Teoria. Metodyka.

Przykþady. Red. J. Bþeszyıski. Krakw 2004, s. 145.

5 E. Muroı: Metoda Felice Affolter jako jedna z form pracy z dzieęmi z gþħbokĢ niepeþnosprawnoĻciĢ umysþowĢ.

W: oswdamnica.republika.pl/publikacje_dok/Ewy/FAffolter.pdf, s.1.

poddaje siħ kierowaniu 7 . Instruktor nigdy nie wyrħcza pacjenta, ktry musi poczuę siħ

sprawcĢ dziaþania, przeŇyę wþoŇony w wykonanie danej czynnoĻci wysiþek jako wþasny 8 .

Powinny pracowaę obie rħce prowadzonego, przy czym prawa rħka wykonuje inne

ruchy niŇ lewa. DĢŇymy, by dziaþanie to byþo jak najbliŇsze wykonywaniu codziennych

czynnoĻci. A przecieŇ zazwyczaj jedna rħka trzyma chleb, druga kroi, czy jedna trzyma, druga

wbija, miesza itd. KaŇda rħka przyporzĢdkowana jest innej pþkuli, waŇne jest by nauczyþy

siħ one wspþdziaþaę.

Gdy instruktor prowadzi obie rħce dziecka musi zwracaę uwagħ na to, aby jego palce

leŇaþy dokþadnie na palcach prowadzonego. W ten sposb palce dziecka dotykajĢ otoczenia

tam, gdzie dotyka je instruktor, palce dziecka ujmujĢ przedmiot w ten sposb, w jaki ujmuje

go prowadzĢcy. NaleŇy stale upewniaę siħ czy ten warunek jest speþniony 9 .

WaŇnym elementem poznania jest wþĢczanie ust w eksploracje otoczenia. U dzieci z

zaburzeniami spostrzegania dziaþanie to pojawia siħ zazwyczaj pŅniej i trwa dþuŇej w

porwnaniu ze zdrowymi rwieĻnikami. Przez otoczenie odbierane jest jako dziwne, nie na

miejscu. Jednak naleŇy mieę ĻwiadomoĻę, Ňe uŇycie ust jest bardzo waŇne dla rozwoju. Wiħc

zamiast odzwyczajaę, powinniĻmy wrħcz zachħcaę dzieci do takiej formy poznania,

zdobywania informacji o cechach przedmiotw.

Opiekun prowadzi osobħ stojĢc z tyþu. Jest to pozycja wygodna dla obu stron.

ProwadzĢcy jest w stanie odebraę poprzez ciaþo odczucia dziecka, nie widzĢc jego twarzy.

Taki ukþad umoŇliwia przekazanie, jak i odebranie maksimum informacji czuciowych.

NajwaŇniejsza informacjĢ w trakcie pracy metodĢ Affolter powinna byę informacja

czuciowa. Mwienie przez terapeutħ czasami moŇe byę zbħdne, a nawet przeszkadzaę.

NaleŇy oczywiĻcie rozmawiaę, jednak gþwnie przed rozpoczħciem czynnoĻci Î wskazaę, co

bħdzie robione, w jaki sposb, tak, by podopieczny wszystko zrozumiaþ. W trakcie pracy

naleŇy powstrzymaę siħ od mwienia tak dþugo, jak dþugo uwaga dziecka bħdzie skupiona na

wykonywanej czynnoĻci. Gdy pojawiajĢ siħ niepowodzenia, rodzĢ napiħcia, naleŇy przerwaę

pracħ i wþaĻnie mowĢ prbowaę rozþadowaę napiħcie. WaŇne jest takŇe, by duŇo mwię po

rozwiĢzaniu problemu, wykonaniu zadania. Ujħcie w sþowa biegu zdarzeı, odebranego przez

wraŇenia czuciowe. Dziecko (czy osoba dorosþa) powinno przede wszystkim zrozumieę

6 TamŇe, s. 2.

7 F. Affolter F: Spostrzeganie, rzeczywistoĻę, jħzyk, Warszawa 1997.

8 R. Piotrowicz: RozwiĢzywanie codziennych problemw metodĢ Felicji Affolter w procesie uczenia.áSzkoþa

SpecjalnaÑ, nr. 3, 2003, s. 141.

9 H. Olechowicz: Przez rħce do gþowy i serca. Ksztaþtowanie rozumnego dziaþania dþoni metodĢ Felicji Affolter.

Perspektywy zastosowania w terapii dzieci autystycznych. áSzkoþa SpecjalnaÑ nr. 4, 1997, s, 218 .

sytuacje. Czasami wiħc naleŇy skorzystaę z rysunkw, pisma czy innych Ļrodkw,

dostosowanych do stopnia rozumienia prowadzonego 10 .

NaleŇy pamiħtaę o przerwach, chwilach wytchnienia. WaŇne jest, by w tym momencie

prowadzony miaþ stabilne podþoŇe. Nie moŇna odetchnĢę, gdy otoczenie, ktrego siħ dotyka,

jest chwiejne. Jest to rwnieŇ istotny czas dla prowadzĢcego. MoŇe ocenię sytuacje,

sprawdzię, czy jego palce odpowiednio leŇĢ na palcach dziecka, czy przekazuje mu

wystarczajĢce informacje czuciowe, czy jest odprħŇony i spokojny, czy emocje te rwnieŇ

odczuwa jego uczeı 11 .

Terapeuta jedynie prowokuje do dziaþania w momentach wahania podopiecznego,

przesyþa mu swoisty sygnaþ dotykowy, dziħki ktremu uczeı jest w stanie odnaleŅę siħ w

trudnej sytuacji, kontynuowaę rozpoczħte zadanie. Musi daę szansħ dziecku na podjħcie prby

samodzielnej kontynuacji dziaþania. Przestrzega zasady zaniku wspomagania, poprzez lekkie

zatrzymywanie siħ i oczekiwanie na reakcjħ ze strony pacjenta 12 .

Instruktor przekazuje takŇe informacje czuciowe od siebie. Spokj, skupienie,

rozluŅnienie terapeuty udziela siħ jego podopiecznemu. NaleŇy jednak pamiħtaę, Ňe wszelkie

negatywne emocje, stan napiħcia, brak skupienia sĢ odbierane przez ucznia.

Dziecko w trakcie pracy metodĢ F. Affolter otrzymuje wiele informacji czuciowych.

áOtrzymuje je niezaleŇnie od tego, czy samo wykonuje okreĻlone ruchy, czy jest

prowadzoneÑ. KaŇdorazowo jego zachowanie siħ zmienia, a wiħc siħ uczy.

W pierwszym etapie (poczĢtek kontaktu dotykowego) wystħpuje nadmiar nowych

informacji czuciowych. Jest to sytuacja nieznana, czħsto rodzĢca napiħcie, ruchy wzdrygania

czy odwracania wzroku. Stopniowo jednak dziecko siħ oswaja, jego ciaþo siħ rozluŅnia. Teraz

dopiero uczeı patrzy, przyglĢda siħ temu, co robiĢ rħce. Zachowanie, polegajĢce na

skierowaniu wzroku, podĢŇaniu oczu za ruchami rĢk, charakteryzuje drugi etap uczenia siħ

przez czucie. Kolejny etap to ádþugie trwanieÑ jednoczesnego czucia i widzenia,

wspþdziaþanie rĢk i oczu. Informacja czuciowa zostaje poþĢczona z informacjĢ o charakterze

wizualnym. Zachowanie specyficzne dla czwartego etapu to ponowne rozpoznanie tego, co

siħ czuje. To juŇ nie nowa, obca sytuacja, uczeı odnajduje siħ w tym, co robi. OsiĢgniħciem

tego etapu jest samodzielne kontynuowanie przez podopiecznego ruchu rozpoczħtego z osobĢ

F. Affolter F: Spostrzeganie, rzeczywistoĻę, jħzyk, Warszawa 1997 s.272

11 TamŇe s.279-280.

H. Olechowicz: Przez rħce do gþowy i serca....s. 219.

prowadzĢcĢ. Z czasem zaczyna przejmowaę kontrolħ i samodzielnie wykonywaę wczeĻniej

zaczħte ruchy. Gdy terapeuta wyczuje ten moment, powinien zaprzestaę prowadzenia, jedynie

trzymaę rħkħ w pobliŇu na wypadek gdyby ruch zostaþ przerwany. Czwarty etap (rozpoznanie

sytuacji) obejmuje takŇe oczekiwanie na ruch, ktrego w danej chwili przy okreĻlonym

zdarzeniu moŇna siħ spodziewaę. Dziecko (bĢdŅ osoba dorosþa) czeka na to, co dopiero ma

nadejĻę 13 .

Graficzny obraz etapw procesu uczenia siħ opracowane na podstawie áSpostrzeganie,

rzeczywistoĻę, jħzykÑ F. Affolter i áMetoda Felicie AffolterÑ E. Wegnerowska 14 :

WYCOFANIE SIĦ

(etap pierwszy)

Nadmiar informacji czuciowych

WýġCZENIE WZROKU

(etap drugi)

czucie i stopniowe oswojenie badanie stabilnoĻci

zmiana zachowania poprzez czucie podþoŇa

etap intermodalny

(poþĢczenie ruchw i wzroku)

OSWAJANIE SIĦ

(etap trzeci)

wspþdziaþanie oczu i rĢk oswojenie siħ z sytuacjĢ

E. Wagnerowska: Metoda Felicie Affolter... s.148. F. Affolter F: Spostrzeganie, rzeczywistoĻę, jħzyk.... s. 201-

209

13 F. Affolter F: Spostrzeganie, rzeczywistoĻę, jħzyk.... s. 201-209

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: