Nikotynizm jest to nałóg palenia tytoniu powodujący przewlekłe (rzadziej ostre) zatrucie nikotyną. Jest najłatwiej rozpowszechnionym i dostępnym nałogiem. Papierosy od lat stanowią największe zagrożenie dla uczniów. Sprzyja temu stosunkowo niska ich cena, grupa rówieśnicza, która robi to samo, konsekwencje które widoczne są dopiero po pewnym czasie, a także przykład dorosłych. Papierosy są łatwo dostępne dla młodych ludzi, którzy chętnie w ten sposób manifestują swoją dorosłość i niezależność. Przyczyny dla których sięgają oni po papierosy są różne, można wśród nich wyróżnić następujące:
§ Chęć zaszpanowania,
§ Pragnienie rozładowania napięcia,
§ Stres,
§ Strach przed odrzuceniem przez rówieśników,
§ Moda,
§ Wpływ reklam w czasopismach i na bilbordach,
§ Nuda,
§ Ciekawość.
W Polsce codziennie zaczyna palić ok. 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia ok. 180 tys. dzieci. Szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie 3-4 mld sztuk papierosów. Najczęściej swój pierwszy papieros wypalają uczniowie szkoły podstawowej. W niektórych szkołach sięgają po papierosy już dzieci w 8 roku życia. Pojawiają się też badania według których 5 i 6 letnie dzieci próbują tego smaku. Ogółem w statystykach przedstawiane są dane, że 70% uczniów 12 letnich zna już smak papierosa. Do kontaktu z papierosem przyznaje się, aż 70% 15-letnich dziewcząt. „ Badania HBSC i badania mokotowskie umożliwiają śledzenie trendów w regularnym paleniu papierosów przez 15-letnią młodzież od początku lat 90. (...) odsetki młodzieży palącej codziennie wzrastały w pierwszej połowie lat 90, aby w drugiej połowie osiągnąć najwyższe rozmiary (15-18%), a następnie z początkiem nowej dekady zaczęły się zmniejszać do poziomu ok. 12-13%.”[1]wyraźnie zmniejsza się palenie wśród 15-letniej młodzieży. Przełom w trendzie wzrostowym nastąpił ok. 1999 r.
Według amerykańskich badaczy palący uczniowie mają o 25% gorsze wyniki w nauce niż niepalący, są mniej pojętni, roztargnieni, bardziej nerwowi, wybuchowi i często nieposłuszni. Na odrabianie lekcji potrzebują więcej czasu, gorzej uczą się na pamięć,
w badaniach testowych popełniają więcej błędów. Dzieci te mają niższy wzrost, mniejszą wagę ciała, mniejszy obwód klatki piersiowej. Osiągają gorsze wyniki w sporcie: biegach, marszu, pływaniu.
Uzależnienie od papierosów rodzi się niepostrzeżenie. Najpierw wypala się pierwszego w swoim życiu papierosa, potem drugiego, aż wreszcie całą paczkę dziennie. W miarę upływu czasu pojawia się postępujące przyzwyczajenie i biologiczne uzależnienie od tytoniu.
„Dramatycznie brakuje informacji, jak pomagać nastolatkom w rzuceniu palenia- twierdzą naukowcy z Wielkiej Brytanii.”[2] Eksperci twierdzą, że programy pomagające rzucić palenie powinny być dostosowane do potrzeb młodzieży, u której uzależnienie może być inne niż u dorosłych, a skuteczność nikotynowej terapii zastępczej ograniczona.
[1] Remedium, K. Ostaszewski, Młodzież a substancje psychoaktywne, nr 2/3 2002, s 1
[2] Jak pomóc nastolatkom rzucić palenie, Świat problemów, nr 1, Warszawa 2007, s 36
D47