Socjologia
Problem socjologiczny – to problem związany z socjologią jako nauką, wynika z rozwoju socjologii – nie musi być problemem społecznym, ale istnieje tak możliwość.
Problemy socjologiczne występuje w dwóch znaczeniach:
1. w znaczeniu socjologicznym
2. w znaczeniu społecznym
Problem społeczny jest związany z kondycją życia społecznego (narkomania, prostytucja, ubóstwo, bezdomność, bezrobocie – najczęściej problemy społeczne mają negatywny wydźwięk.
Problem socjologiczny - to problem naukowy
Problem społeczny – to problem praktyczny
Problemy socjologiczne krzyżują się z problemami społecznymi.
Cele współczesnej socjologii jest badanie współczesnego społeczeństwa.
Socjologia w czasie swojego powstawania (przełom XIX i XX wieku skupiała się na wielkich procesach związanych z industrializacją, powstawaniem nowych klas społecznych i tworzenia się nowych stosunków społecznych.
Termin – długość trwania – francuski historyk F. Braudet
Współczesna socjologia zajmuje się także samą sobą, socjologia jest „dzieckiem” gwałtownych zmian społecznych – bada to zjawisko.
Pojęcie „kroczenie po omacku”
Pojęcie – kategoria „płynności” – odnosi się do rzeczywistości, obejmuje m.in. pojęcie płci, rodziny, pracy zawodowej, więzi społecznych
Pojecie „transgresji” – to nieustanne przekraczanie granic.
Mit globalizacji – tak naprawdę różne społeczeństwa rozwijają się z różną prędkością
Współczesna socjologia kieruje się w stronę codzienności, odchodzi od analizowania wielkich procesów, swoją uwagę poświęca m.in. takim zagadnieniom jak: zaufanie, codzienność, banalność spraw w kontekście codziennych działań, zajmuje się modą.
Dwa ujęcia współczesności:
1.R. Inglehart
2. U. Beck
Teoria Ingleharta
Teza że rozwinięte społeczeństwa zachodu przechodzą ze stadium orientacji materialistycznej w stadium orientacji postmaterialistycznej. Zachodzi tu przełożenie koncepcji Maslowa na koncepcje socjologiczną.
Kluczowym pojęciem jest indywidualizm – nie jest on tożsamy z egocentryzmem
Inglehart postawił dwie hipotezy:
1. niedoboru
2. socjalizacji
Hipoteza niedoboru – gdy społeczeństwo ma zapewnione potrzeby materialno – ekonomiczne to zmienia się jego orientacja aksjologiczna, zmienia się światopogląd i przesunięciu ulega hierarchia wartości.
Hipoteza socjalizacji – zakłada przekonanie, że istotne jest to w jakich warunkach dokonuje się proces socjalizacji – ważny jest kontekst.
Hipoteza socjalizacji pozwala doprecyzować hipotezę niedoboru i tłumaczy przechodzenie rozwiniętych społeczeństw zachodu ze stadium orientacji materialistycznej do stadium orientacji postmaterialistycznej.
Kluczowe znaczenie ma tu kategoria wyboru
Społeczeństwo w stadium materialistycznym koncentruje się na przeżyciu – potrzeby biologiczne
Społeczeństwo w stadium postmaterialistycznym skupia się na wartościach autoekspresyjnych.
Dwie koncepcje współczesnego społeczeństwa
Optymistyczna - R. Inglehart
Pesymistyczna – U. Beck
R. Inglehart
Optymistyczna wizja społeczeństwa – rozwinięte społeczeństwa zachodnie po stadium materialistycznym przechodzą do stadium postmaterialistycznego, a to prowadzi do indywidualizmu co nie równa się egoizmowi i egocentryzmowi. To właśnie indywidualiści tworzą wspólnotę.
Urlich Beck
Pesymistyczna wizja społeczeństwa (metafora miecza Damoklesa), to społeczeństwo ryzyka. Społeczeństwo doświadcza nieustannego zagrożenia, na miejscu powszechne doświadczenia ryzyka.
Taylor – koncepcja obrony autentyczności, samorealizacji, indywidualizmu.
Poper –
Problem demokracji
Pytanie czy społeczeństwo postmaterialistyczne są z definicji demokratyczne, czy rozwój ekonomiczny pociąga za sobą rozwój ustroju demokratycznego?
Odpowiedź – wzrasta prawdopodobieństwo, ze rozwojowi ekonomicznemu odpowiada wzrost prawdopodobieństwa przekształceń demokratycznych.
2 Rodzaje Demokracji
demokracja formalna demokracja, skuteczna, efektywna
perspektywa makro kultura demokratyczna
Największym zagrożeniem dla demokracji jest korupcja.
Inglehart (więzi społeczne)
silne słabe
z najbliższymi z obcymi
Pojecie próżni socjologicznej Rodzina NIC Światopogląd
Zaufanie
Rozpatrywane jest na gruncie socjologii codzienności
Jest to podstawowy element relacji społecznych (Sztompke, Colemman, Pulman, Fukujama).
Zaufanie i nieufność to swoiste zakłady na temat przyszłych niepewnych działań innych ludzi. Zaufanie związane jest z ryzykiem.
Poziomy zaufania:
1. Osobisty (interpersonalny)
2. Pozycyjny (w odniesieniu do odgrywanej roli społecznej – lekarz)
3. Konsumpcyjny (do określonej marki)
4. Technologiczny (do skomplikowanych systemów)
5. Instytucjonalny (giełda, bank)
6. Abstrakcyjny (do sytemu, ustroju)
Bilans zaufania – to zestawienie osób i obiektów, którym się ufa i nie ufa.
Fenomen kultury – uogólnione zaufanie w relacjach z ludźmi. W życiu społecznym występuje kategoria wysokiego i niskiego zaufania (gdy bardziej człowiek ufa tym częściej wchodzi w interakcje z innymi ludźmi).
Familizm – zjawisko charakterystyczne dla kultury nieufności.
W przeszłości ufano „swoim”. Miasto wytworzyło nowa formę więzi społecznych
F. Tönneies wspólnota i stowarzyszenie
Durkheim –samobójstwo – brak silnych więzi.
Kryzys zaufania: Perspektywa urbanizacji, atomizacji, najbardziej obcy to ten, który przybywa skądś tam i zostaje.
U. Beck
Interesują go nie szanse lecz zagrożenia (koncepcja ducha narodu)
Czarnobyl pokazał jak zmienił się świat.
* nie można się wyzwolić z globalnego zagrożenia
* klasyczny podział na biednych i bogatych nie jest już taki istotny
Beck zmienia perspektywę dostrzegania ryzyka, dzięki Niemu zaczynamy inne odczuwanie niebezpieczeństwa, sami je stworzyliśmy
Ryzyko = produkt stworzony przez człowieka. Czarnobyl = wspólnota strachu i lęku oraz cierpienia.
Obcy przyjmuje inną postać (ludzie, zjawiska)
Współczesny człowiek utracił tradycyjne formy pokonywania strachu, lęku – jest to efekt kryzysu wiary, Religi tradycji i rodziny.
Człowiek współcześnie nie dysponuje środkami łagodzenia poczucia strachu, zagrożenia, dokonuje się radykalny zwrot w stronę subiektywizmu.
Więź społeczna
Więź społeczna. to co łączy jednostkę z grupą, z daną zbiorowością, jej relacje, stosunki i zależności.
Więzi społeczne wynikają z świadomości przynależności jej członków.
Przejawy:
1. posiadanie wspólnych wartości, interesów
2. pierwszeństwo interesów grupy nad osobistymi
3. identyfikowanie się członków grupy z jej wartościami, przekonaniami i działaniami,
4. uznawaniu grupowych konformizmów.
Więź społeczna jest problemem społecznym.
Kryzys więzi społecznych, sąsiedzkich, rodzinnych, życia grupowego.
Kryzys tradycyjnego modelu rodziny.
Kryzys czy nowa forma więzi społecznych?.
Więzi nie zanikają ale ulegają transformacji, przeobrażeniom.
F. Tönneies „Wspólnota i zrzeszenie” – opis sytuacji w społeczeństwach zachodnich.
Życie społeczeństwa nowoczesnego, przemysłowego zaczyna się kierować w stronę rozluźnienia związków. Więź staje się coraz bardziej przedmiotowa, rzeczowa i to jest przejście od wspólnoty do zrzeszenia.
Gemeinschaft – wspólnota
3 podstawowe formy życia we wspólnocie (Gemeinschaft): rodzina, braterstwo, sąsiedztwo
Tą sytuację można odczytać jako tęsknotę za wspólnotą.
Gemeinschaft Wspólnota Gesellschaft Zrzeszenie
mocne, silne więzi słabe więzi
(rodzina, rówieśnicy, sąsiedzi) (koledzy w pracy, członkostwo w organizacjach)
Człowiek nie wybiera, należy się do człowiek chce należeć, deklaruje chęć
Rodziny, ma się rówieśników i sąsiadów przynależności
ma miejsce ścisła kontrola społeczna
.
Twórcą pierwszej katedry socjologii był w Europie E. Durkheim, pisał o ewolucji, o solidarności mechanicznej – ograniczonej.
Wspólnota:
- silne emocjonalne więzi (w oparciu o pokrewieństwo lub braterstwo)
- nieformalna struktura
- kontrola społeczna - dzięki tradycji,
- podstawą gospodarki we wspólnotach jest własność zbiorowa.
F. Tönniesa wspólnota (Gemeinschaft) jest przeciwstawnym typem zbiorowości wobec zrzeszenia (Gesellschaft)
Wspólnota, to zbiorowość ludzka, którą łączy jakaś trwała więź duchowa.
Cechy wspólnoty
1. trwałość - nieprzypadkowość,
2. duchowość - coś co przekracza sferę interesowności (przeciwnie do stowarzyszenia);
3. ekskluzywność - podział na swoich i obcych
4. przynależność do wspólnoty jest samoistna i dożywotnia;
5. tradycja - rozciągłość w czasie: pamięć o zmarłych, troska o żywych, jak i nienarodzonych, dążenie do przetrwania.
6. bezwarunkowość przynależności - możemy należeć tylko do jednej wspólnoty duchowej danego poziomu.
Cechy wspólnot posiadają: grupy etniczne, rodziny, społeczności lokalne.
Zrzeszenie lub stowarzyszenie (z niem. Gesellschaft
Jednostki społeczne powiązane są więziami wynikającymi z:
umów,
wyrachowania,
bazują one na stosunkach rzeczowych,
wynikających z wymiany dóbr materialnych.
Jednostki uczestniczą we wzajemnych stosunkach jako osoby odgrywające dane role społeczne.
Państwo dominuje jako instytucja kontroli społecznej.
Grupy społeczne traktowane są przez jednostki do nich należące w sposób instrumentalny.
Zrzeszenia są zbiorowościami charakterystycznymi i typowymi dla społeczeństwa nowoczesnego
Więź społeczna - pojęcie socjologiczne określające ogół stosunków społecznych, instytucji i środków kontroli społecznej wiążących jednostki w grupy i kręgi społeczne i zapewniających ich trwanie.
Typy więzi społecznej: wg Pawła Rybickiego
1. genetyczna naturaln...
staszekka