1. W.STRÓŻEWSKI „WIELOŚĆ NAUK I JEDNOŚĆ WIEDZY”
§ rozwój nauki europejskiej :
a) specjalizacja
b) integracja
§ pierwotna jedność (filozofia) : średniowieczne trivium + quadrivium + medycyna → matematyka, fizyka → nauki o człowieku → nauki o nauce
§ klasyfikacje nauk, bardzo różne:
a) Arystoteles – cel: teoretyczne, praktyczne, pojetyczne (pojedyncze?) (???)
b) Bacon – władza duszy: nauki filozoficzne, nauki historyczne, poezja poetycka
c) Kartezjusz – drzewo
d) Comte – stopień abstrakcji, 3 stadia: teologiczne, metafizyczne, pozytywne
e) współcześnie – praktyka pragmatyczna, obszar badań – cele, metody
§ klasyfikacja nauk jako sposób poszukiwania i uzasadniania ich jedności lub szukanie integracji przez pryzmat celu (Tomasz z Akwinu – doskonałość człowieka = szczęście, daje je mądrość)
§ redukcjonizm – także sposób integracji, próba sprowadzenia nauk do jednej szczególnie wyróżnionej ze względu na jej badawcze możliwości
§ to błąd (redukcjonizm) ponieważ specjalizacja nauk pociąga za sobą ich wzajemną niesprowadzalność, trzeba zachować ich swoistość, gdyż przedmiot wyznacza metodę (fenomenologia uwrażliwia na tę prawidłowość)
§ alternatywna droga integracji: współpraca między równorzędnie traktowanymi naukami
→ O JEDNOŚCI NAUK ←
§ pierwotne źródło – ZDZIWIENIE (za Arystotelesem)
§ wiedza: wiedzieć – widzieć (z gr erdo) zakłada bezpośredni wgląd w istotę rzeczy
§ wiedza – zawsze prawdziwa (wiedza naukowa po weryfikacji); nauka może błądzić
§ nauka wymaga światła idącego od prawdy i dobra (Platon); nauka znajduje w wiedzy swe uzasadnienie; ŚWIATŁO = prawda zawarta w wiedzy
§ POPPER – „kubeł i reflektor” (reflektor – hipoteza); hipoteza oczekuje sprawdzenia → PRAWDA
§ wiedza jest racjonalna; racjonalizm ma swe ograniczenia
§ źródła wiedzy: nauka, język, sztuka, przednaukowe doświadczenie świata
§ PODMIOTEM i przedmiotem wiedzy jest człowiek, którego przeznaczeniem jest myślenie (hihi, nie każdegoJ)
§ UNIWERSYTET – miejsce zdobywania prawdy, realizowania wielości nauk, ugruntowanie autentycznego człowieczeństwa
§ Św. Augustyn – życie szczęśliwe to radowanie się prawdy
Władysław Stróżewski
WIELOŚĆ NAUK I JEDNOŚĆ WIEDZY
§ Rozwój nauki europejskiej dokonał się na dwóch drogach:
1. specjalizacji
2. integracji
§ Z pierwotnej jedności- filozofii- zaczęły się oddzielać poszczególne gałęzie wiedzy naukowej;
§ Podział nauk w Średniowieczu:
trivium quadrivium
( gramatyka, retoryka, dialektyka) (arytmetyka, geometria, astronomia, teoria muzyki)
§ Rozwijała się medycyna;
§ W czasach nowożytnych nastąpił szybki rozwój matematyki, fizyki, chemii, nauk biologicznych, a następnie nauk wykorzystujących wzajemnie swoje metody (np. chemii fizycznej, biofizyki, biochemii);
§ Nowy kształt zaczęły przybierać nauki o człowieku: antropologia, etnografia, psychologia, socjologia;
§ Obecnie pojawiają się takie dziedziny, jak: cybernetyka, informatyka czy nauki o komunikacji;
§ Bujny rozwój następuje wśród nauk humanistycznych;
§ Jednak mimo wielorakości procedur naukowych to nauki o nauce, a w szczególności filozofia nauki, dociekają tego co decyduje o swoistości nauki jako nauki;
§ Takie założenie o jedności leży u podstaw prób porządkowania i klasyfikowania nauk;
§ Arystoteles klasyfikował nauki wg kryterium: celu; Francis Bacon: wedle ich przyporządkowania poszczególnym władzom duszy; Kartezjusz system nauk porównywał do drzewa: korzenie-filozofia, pień- fizyka, konary- mechanika, medycyna, etyka; Comte nauki klasyfikował wedle stopnia abstrakcji;
§ Współczesne podziały nauk często dokonują się wg kryteriów pragmatycznych lub z uwagi na ich obszary badawcze, metody, cele;
§ Oprócz klasyfikacji nauk innym uzasadnieniem ich jedności jest ich cel;
§ Św. Tomasz z Akwinu: „wszystkie nauki i sztuki przyporządkowane są jednemu celowi, mianowicie doskonałości człowieka, na której polega jego szczęście.”
§ Innym sposobem integracji jest redukcjonizm- próba sprowadzenia nauk do jednej szczególnie wyróżnionej ze względu na jej badawcze możliwości; redukcjonizm jednak okazał się rozwiązaniem błędnym- specjalizacja nauk pociąga za sobą ich wzajemną niesprowadzalność;
§ Drogą interakcji nauk może być współpraca pomiędzy równorzędnie traktowanymi naukami; różne dziedziny mogą dzielić się swoimi wynikami, wypróbowywać nawzajem swe metody;
§ Ta droga otwiera nowe horyzonty badawcze oraz wielostronnie naświetla badane problemy;
§ Ale autor pragnie zwrócić uwagę na jeszcze inny czynnik: wiedza/popęd do wiedzy jako czynnik integrujący i jednoczący naukę;
§ Ale czym jest wiedza?
§ W języku polskim słowo „wiedzieć” ma rdzeń taki jak „widzieć”=> wiedza to naoczne doświadczanie czegoś;
§ Ale czy tak rozumiana wiedza jest zawsze możliwa?? Nie: większość wyników badań współcześnie pochodzi z poznania pośredniego;
§ Wiedza bez przymiotnika „naukowa” ma zbyt szeroki obszar; ale z kolei dodanie tego przymiotnika zamyka błędne koło (bo nic nam to nie tłumaczy-masło maślane);
§ Poza niemożnością określenia, czym jest wiedza pojawiają się inne trudności: na naukę składają się też umiejętności praktyczne, hipotezy;
§ Autor mimo wszystko broni tezy, że to właśnie wiedza oraz najściślej związana z nią prawda, konstytuują istotę nauki, a przez to decydują o jej jedności;
§ To dzięki prawdziwej wiedzy dokonuje się specjalizacja nauk-równie konieczna jak ich jedność;
§ Do istoty wiedzy integralnie należy prawda;
§ Istnieje jednak także wiedza fałszywa: jej celem jest sprowadzać na manowce, ukazywać fałsz pod postacią prawdy;
§ Platon wyróżnia trzy rodzaje-stopnie wiedzy:
1. doxa- dotyczy rzeczy poznawanych zmysłowo i odznacza się najniższym stopniem naukowej pewności;
2. dianoia- odnosi się do dziedziny liczb i charakteryzuje poznawanie matematyczne;
3. episteme- wiedza o bycie jako bycia, nauka o ideach, stosunkach między nimi i ich relacjach do pozostałych dziedzin rzeczywistości;
§ Prawdziwa nauka wymaga światła, które idzie od dobra i prawdy; nie wystarczy tylko gromadzenie danych i ich klasyfikacja;
§ K.Popper: dwie przeciwstawne koncepcje nauki-
„kubłowa teoria nauki” „teoria reflektora”
empiryczna, nauka musi formułować hipotezy,
wiedza polega na zbieraniu obserwacji, które kierować będą obserwacjami,
kumulowaniu danych doświadczenia pouczając na co należy skierować uwagę
§ Nauka potrzebuje światła, ale nie można poprzestać tylko na formułowaniu hipotez; pojęciem nadrzędnym jest prawda, nadzieja prawdy, która konstytuuje naszą wiedzę;
§ Światłem jest prawda zawarta w wiedzy;
§ Atrybutem wiedzy jest racjonalność; bez wiedzy racjonalnej niemożliwe byłoby konstruowanie hipotez, ani ich sprawdzanie;
§ Nauka wzbogaca naszą wiedzę, ale nie jest jej jedynym źródłem; nie można zapominać o przednaukowym doświadczaniu świata, języku, sztuce;
§ Podmiotem wiedzy jest człowiek;
§ Wśród władz umysłowych człowieka szczególne znaczenie zajmuje rozum, intelekt- jest on źródłem naszego nieustannego niepokoju, myślenie jest naszym przeznaczeniem; „uprawa intelektu” musi pozostawać w centrum naszej troski;
§ Człowiek oprócz tego, że jest podmiotem wiedzy jest tez jej prawdziwym przedmiotem- jego dusza, świadomość, ciało, wytwory, jego byt i przeznaczenie;
§ Uniwersytet jest szczególnym miejscem realizacji wielości nauk oraz zdobywania prawdy o ich jedności; Wspólnota nauk- universitas- jest zagwarantowana jednością wiedzy i jednością prawdy, której one służą;
§ Uniwersytet ma służyć zdobywaniu prawdy, a przez nią ugruntowywaniu autentycznego człowieczeństwa;
2. S. WOŁOSZYN- PROCES DYFERENCJACJI I INTEGRACJI W NAUKACH O WYCHOWANIU
PEDAGOGIKA OGÓLNA CZY SYSTEM NAUK O WYCHOWAWNIU?
ODPOWIEDŹ DECYSUJE O STARTEGI I SPOSOBIE UPRAWIANIA NAUK
- pierwotna jedność- filozoficzny pień (filozofia – pramacierz nauk)
- żywość problematyki filozoficznej w nauce świadczy o jej żywotności
- dyferencjacja i dezintegracja nauk- odrywanie ich od wspólnego pnia filozoficznego.
- 2 drogi reintegracji poznania w danej dziedzinie:
1. nawiązywanie łączności reintegracyjnej z filozofią
2. tworzenie systemów nauk odnoszących się do badania, poznania i wyjaśniania rzeczywistości w określonym aspekcie- WSPÓŁCZEŚNIE DOMINUJE TEN MODEL!
POZNANIE NAUKOWE I JEGO DIALEKTYKA: rozwija się przez zaprzeczenie lub stwierdzenie błędu, więc prawda w poznawaniu nauk = proces ciągłego dochodzenia do prawdy
element błędu lub brak à czynnik dynamizujący proces dochodzenia do wiedzy
- odkrycie błędu zmusza do dyferencjacji wiedzy, ale też stwarza szansę integracji jej na wyższym poziomie.
PRZYCZYNY DYFERENCJACJI I SPECJALIZACJI:
- w toku dziejów- potrzeby praktyki życiowej
wielkie pomysły i idee wybitnych twórczych umysłów, wielkie teorie i wynalazki (w metodologii).
à nierównomierny rozwój nauk
W NAUKACH O WYCHOWANIU:
- praktyka wychowania- zróżnicowanie zabiegów wychowawczych w stosunku do „strony” fizycznej i duchowej wychowania
à teoretyczne odbicie tego procesu w odpowiednio kształtowanych się gałęziach czy dyscyplinach wychowawczych.
Przykłady wielkich teorii i strategii badań:
è idea nauczania poglądowego (J. A. Kor…- nie wiem co dalej, ale to chodzi o jakieś nazwisko)
è idea nauczania problemowego (J. Dewey)
è ...
pati_label