Rozdział 4
Od interakcji do stosunków społecznych
Interakcje powtarzalne i regularne
Interakcja zachodzi tu między tymi samymi osobami, ma za każdym razem podobną treść i zdarza się nieregularnie, co jakiś czas. Jest także spontaniczna, wynika tylko z chęci pogadania sobie na luźny, dowolny temat. Taką interakcję nazwiemy powtarzalną.
Nieco odmienna od interakcji powtarzalnej jest interakcja regularna. Występuje ona wtedy, gdy pojedyncze interakcje układają się w jakiś czasowy rytm, powtarzają w pewnych określonych momentach, dzielą je stałe interwały.
Interakcje regulowane normatywnie istniała powinność, obowiązek, zasadne oczekiwanie, że je odbędę.
Stosunek społeczny
Relacja ta stwarza pewne ramy, schemat, w obrębie którego odbywa się bardzo wiele wzajemnie zorientowanych działań. Ale po drugie, nie są to ‐ jak w interakcjach powtarzalnych i regularnych ‐ interakcje tego samego rodzaju, lecz przeciwnie, bardzo różnorodne, czy inaczej wielotematyczne.
Trzecia ważna cecha tego stosunku społecznego to jego trwałość.
Czwarta istotna cecha interakcji, to ich normatywna regulacja.
W skrajnym przypadku spotykamy sytuację, gdy po jednej stronie występuje monopol praw, a po drugiej monopol obowiązków.
Regulacja normatywna wywodzi się z różnych systemów norm społecznych.
Piąta cecha stosunku społecznego zauważmy, że kiedy mówimy o powinnościach, oczekiwaniach społecznych, regułach, prawach i obowiązkach, które wiążą partnerów stosunku społecznego, to nie są one nakładane na konkretne osoby, z uwagi na jakieś ich cechy osobiste, indywidualne, unikalne, ale raczej na typowe miejsca, jakie zajmują w szerszym społeczeństwie.
Znajomość pozycji społecznej to klucz, który pozwala nam sformułować wiele różnorodnych oczekiwań co do reakcji partnera.
Oczywiście że może to być zawodne. Po pierwsze dlatego, że ludzie realizują wymagania swoich ról w różnym stopniu, a niekiedy nie realizują ich wcale. A po drugie, pomylić się możemy dlatego, że ludzie mogą pozorować pewne pozycje społeczne.
Typy stosunków społecznych
pozycja
Drugie kryterium pozwalające wyróżnić rozmaite rodzaje stosunków społecznych odwołuje się do typowych motywacji kierujących jednostkami wchodzącymi w trwałe, regulowane normatywnie relacje między sobą.
autoteliczne fundamenty społeczeństwa ludzkiego w stosunku miłości, którego cechą definicyjną jest kompletna bezinteresowność i czysta radość płynąca z obcowania z drugim człowiekiem.
Kolejna klasyfikacja odwołuje się do charakteru normatywnej regulacji, obecnej w każdym stosunku społecznym.
Wiele stosunków społecznych ma jednak charakter nieformalny, realizują się w ich ramach działania i interakcje o różnym kształcie i różnym przebiegu, w znacznym stopniu spontanicznie.
Czwarte kryterium dotyczy zakresu działań i interakcji mieszczących się w ramach stosunku społecznego.
czas
Szósty podział stosunków społecznych dotyczy tego, jak partnerzy sytuują się w porównaniu ze sobą na skali nierówności społecznej i innych społecznych zróżnicowań.
Siódma istotna sprawa, gdy patrzymy na pozycje połączone stosunkiem społecznym, to podobieństwa lub przeciwnie, różnice pod względem innych społecznie istotnych cech, nienarzucających hierarchicznych przewag czy przywilejów, a mimo to odbijających się na charakterze toczących się w ramach stosunku społecznego interakcji.
ósme kryterium odmienności stosunków społecznych o miejsce motywacji i ekspresji emocjonalnej we wzajemnych relacjach partnerów.
Kontinuum przejawów aktywności ludzkiej
Spróbujmy podsumować sekwencję kategorii teoretycznych, które wprowadzaliśmy kolejno od rozdziału drugiego, dla oznaczania fundamentalnej dla socjologii domeny aktywności ludzkiej. Zaczęliśmy od zachowania, a więc zewnętrznie obserwowalnych ruchów fizycznych. Potem mówiliśmy o działaniach, a więc zachowaniach wyposażonych w znaczenie. Potem o czynnościach społecznych, a więc działaniach adresowanych ku innym ludziom. Następnie o działaniach społecznych, zorientowanych na potencjalne reakcje innych. Z kolei rozważaliśmy kontakty spo...
danord