ogrod_2006-05-09.pdf

Ogrd Ð

Ð sama radoæ

sama radoæ!

si¸y musia¸a wyt«ýy na mocowanie si« z upart zim, ktra wyranie zasiedzia-

¸a si« u nas w tym roku. Obecnie wiosna juý pe¸nymi garæciami szafuje wielo-

barwnymi kwiatami, ktrymi obsypuje hojnie drzewa, krzewy i ozdobne rabaty. To dlate-

go z zachwytu ogarnia nas lekkie szaleÄstwo, gdy patrzymy na kolorowe plamy tulipa-

nw, ænieýn biel kwitncych tawu¸, rýe pigwowcw, ekscytujce pastele egzotycznych

magnolii. Nad tulipanami warto si« na moment zatrzyma i sprbowa rozpozna po

kszta¸tach kwiatw, do ktrej z grup odmian, na jakie si« dziel, moýna je zaliczy.

Po pierwszych wiosennych deszczach drzewa i krzewy momentalnie okry¸y si« æwie-

ý, soczyst zieleni. Szczeglnie urokliwie wygldaj o tej porze brzozy. Komponujc je

z drzewami iglastymi, np. modrzewiami, moýemy za¸oýy w ogrodzie kcik naturalistycz-

ny, odtwarzajcy pi«kno naturalnego krajobrazu.

Mimo wielu lat ekspansji niskopiennych drzew owocowych powraca moda na stare od-

miany i duýe, silnie rosnce drzewa. W niektrych szk¸kach znajduj si« one juý w sprze-

daýy, a kilka odwaýnych klasztorw za¸oýy¸o niedawno w swoich ogrodach sady ze starych

odmian. Nim jesieni powstan kolejne klasztorne sady, przeczytajmy rozmow« na ten te-

mat z naukowcem z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach, mgr. iný.

Grzegorzem Hodunem. Okazuje si« bowiem, ýe duýe drzewo to wbrew pozorom ma¸y k¸o-

pot, a przede wszystkim Ð ogromne korzyæci. Rwnieý te smakowite...

Gatunkiem, ktry niewtpliwie krluje wærd kwiatw wiosennych, jest tulipan.

Cho tak bardzo zadomowiony w naszych ogrodach, przyby¸ z odleg¸ych krain.

W stanie naturalnym wyst«puje w rejonach stepowych i p¸pustynnych Azji:

w Azji Mniejszej i årodkowej, na Kaukazie, w Persji, Syrii, a tylko nieliczne

gatunki takýe w okolicach Morza årdziemnego. Pierwsze wzmianki

o tulipanach pochodz z Persji. Do Europy zosta¸y sprowadzone w po¸owie XVI

wieku. Tu ich drug ojczyzn sta¸a si« obdarzona ¸agodnym klimatem Holandia.

W grupie Triumph s odmiany kwit-

nce w kwietniu lub w pierwszej deka-

dzie maja. Roæliny dorastaj do 50 cm.

Bardzo trwa¸e po æci«ciu (sztywne ¸ody-

gi), cenione w uprawie na kwiat ci«ty,

ale i na rabaty.

Odmiany: Blenda (bia¸orýowy), Don

Quichote (czerwonorýowy), Emmy Pe-

eck (ciemnorýowy), Kees Neilis (czer-

wono-ý¸to-pomaraÄczowy, Lustige Wi-

twe (ciemnoczerwony z bia¸ obwdk).

MieszaÄce Darwina s bardzo

okaza¸e (rosn do 55-60 cm). Ich cebu-

le daj dobre przyrosty. Roæliny odporne

na choroby i niekorzystne warunki at-

mosferyczne. Duýe, jednobarwne kwia-

ty (na prze¸omie kwietnia i maja) maj

jajowate, nieco b¸yszczce p¸atki. Upra-

wiane na rabatach i na kwiat ci«ty.

Odmiany: Apeldoorn, Gordon Co-

oper, HollandÕs Glorie i Parade (czer-

wone), Golden Apeldoorn i Prezident

Kennedy (ý¸te) oraz Janosik, Johan-

na, Konigin Wilhelmina, Oxford (ý¸-

ty), Polka, Diplomate, Golden Parade

(ý¸toczerwony).

Na p¸atkach tulipanw Rembrandta

obserwujemy zwykle jaæniejsze smugi

i kreski na bia¸ym, ý¸tym lub czerwonym

tle. Osigaj one 30-40 cm, a kwitn

w maju. Uprawiane teý na kwiat ci«ty.

Tulipany papuzie swoim wygl-

dem przypominaj kolorowe papugi.

Ich wyjtkowo duýe i ci«ýkie kwiaty,

zwykle dwubarwne, osadzone na

wiotkich p«dach kwiatowych maj

p¸atki postrz«pione i powycinane. Ro-

æliny rosn do ok. 50 cm. Kwitn od

po¸owy do koÄca maja.

Odmiany: Black Parrot (kasztanowo-

-purpurowy), Fantazy, Red Parrot (czer-

wony), Rococo (czerwonorýowe), Te-

xas Gold, White Parrot (bia¸y).

Pe¸ne pne maj wyjtkowo pe¸-

ne kwiaty na sztywnych p«dach. Przy-

pominaj piwonie, takýe rýow bar-

w. Osigaj 30-50 cm wysokoæci.

Kwitn pno, dopiero w koÄcu maja.

Odmiany: Angelika (rýowo-bia-

¸y), Baby Doll (ý¸ty), Carneval de

Nice (z bia¸ym paskiem na brzegu li-

æci), Diplomate.

Tulipany pojedyncze pne , zwane

teý Cottage, grupuj liczne rýnobarwne

odmiany o duýych, efektownych, pach-

ncych i trwa¸ych kwiatach. S one osa-

dzone na d¸ugich (55-65 cm) i mocnych

p«dach. Zaczynaj kwitn po 10 maja.

Odmiany: Giewont, Smilling Queen

(czerwono-rýowy), Halcro (czerwony),

Rosy Wings (rýowy).

Kwiaty tulipanw liliokszta¸t-

nych maj wysmuk¸e kszta¸ty, zbu-

dowane s z wskich i ostro zakoÄ-

czonych p¸atkw. Po rozwini«ciu ma-

j kszta¸t kielichowaty. Roæliny dora-

staj do 50-65 cm, a kwitn w kwiet-

niu-maju. Sadzimy je na rabatach

lub wykorzystujemy do uk¸adania bu-

kietw. Wraýliwe na niesprzyjajce

warunki atmosferyczne.

Odmiany: Alladin (czerwony z bia¸

obwdk), Maytime (rýowo-fioletowy),

West Point (ý¸ty), Captain Fryatt, Ma-

riette, Queen of Sheba, Red Shine,

White Triumphator (bia¸y).

Crispa to grupa tulipanw fryzo-

wanych o postrz«pionych, pi¸kowa-

nych p¸atkach. Polecane takýe na

kwiat ci«ty. Rosn do 55-65 cm, kwit-

n w kwietniu-maju.

Odmiany: Fringed Apeldoorn, Ha-

milton, Lambada, Maja, Swan Wings.

U tulipanw Viridiflora wyst«puj

zielone przebarwienia p¸atkw (paski

i smugi), zwizane z zawartoæci zielo-

nego barwnika. Dorastaj do 50-60 cm.

Kwitn pno, gdyý dopiero w koÄcu

maja. S bardzo trwa¸e.

Odmiany: Esperanto, Spring Green

(bia¸y), Gryf, Rewizor (odmiana polska).

Na s. 10 zamieszczamy fotografie

wybranych grup odmian tulipanw,

wi«kszoæ z nich to okazy z kolekcji

Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie

k. Warszawy.

Znanych jest obecnie ok. 100 gatun-

kw tulipanw. Wærd nich w dolinie

Bugu na Bia¸orusi roænie gatunek za-

groýony Ð kwitncy ý¸to tulipan dziki

(Tulipa silvestris). W cigu kilku wie-

kw wyhodowano w granicach 10 tys.

odmian tulipanw, z czego liczba tych

najbardziej popularnych si«ga 300.

Wyrýnia si« 15 grup odmian tulipa-

nw: pojedyncze wczesne, pe¸ne

wczesne, Triumph, mieszaÄce Darwi-

na, pojedyncze pne, liliokszta¸tne,

Crispa (o pi¸kowanych brzegach p¸at-

kw), Viridiflora (o zazielenionych

p¸atkach), Rembrandta, papuzie, pe¸-

ne pne, Kaufmana, Fostera, Greiga,

inne gatunki i odmiany. Rýni si« one

mi«dzy sob budow i kszta¸tem kwia-

tw oraz por kwitnienia. Czy potrafi-

my je rozrýni?

Wærd tulipanw ciekawe i nie-

zwykle atrakcyjne s gatunki bota-

niczne: Kaufmana, Fostera i Greiga.

Wspln ich cech jest kraj pocho-

dzenia Ð Turkmenia.

Tulipan Fostera (Tulipa fosteriana)

kwitnie wczeænie, w marcu-kwietniu.

Kwiaty bardzo duýe, dzwonkowate, ja-

snoczerwone. P¸atki do 12 cm, ze-

wn«trzne zaostrzone, a wewn«trzne

szersze i t«pe. U ich nasady czarna pla-

ma z ý¸tym brzegiem. Na szarozielo-

nych szerokolancetowatych liæciach cz«-

sto czerwonobrunatna obwdka. Roæli-

ny osigaj 35 cm wysokoæci.

Odmiany: Purissima (bia¸y), Can-

tata i Rondo (ý¸toczerwone), Pinke-

en (rýowy).

Tulipan Greiga (T. greigii)ma du-

ýe, dzwonkowate cynobrowoczerwone

kwiaty na ¸odygach g«sto pokrytych

w¸oskami. Wygi«te na zewntrz p¸atki

zewn«trzne s szerokie i t«pe, nato-

miast wewn«trzne Ð d¸uýsze. Na ich

nasadzie czarna plama z wskim, ý¸-

tym brzegiem. Liæcie lancetowate,

o sfalowanym brzegu, zw¸aszcza na

pocztku wegetacji brzowo paskowa-

ne i c«tkowane. U wielu odmian kwia-

ty s dwubarwne. Jeden z najatrakcyj-

niejszych gatunkw tulipanw bota-

nicznych. Kwitnie w marcu-kwietniu.

Roæliny dorastaj do 20-40 cm.

Odmiany: Plaisir (bia¸o-czerwony),

Oriental Splendour, Red Riding Hood,

United States.

Tulipan Kaufmana (T. kaufman-

niana) kwitnie bardzo wczeænie, przy

sprzyjajcej pogodzie juý w marcu.

Szerokodzwonkowate kwiaty z p¸atka-

mi d¸ugoæci 7 cm s kremowobia¸e, na

zewntrz czerwono nabieg¸e, z trjkt-

n ý¸t plam. W dni pochmurne

kwiaty zwini«te, a w s¸oneczne otwar-

te gniazdowato, osigaj wwczas do

12 cm ærednicy. Liæcie szerokolanceto-

wate, szarozielone, nieco sfalowane.

Atrakcyjnie prezentuj si« na rabatach

i w ogrodach skalnych. Roæliny dora-

staj ledwie do 15 cm wysokoæci.

Odmiany: Ancilla (bia¸y z czerwono-

-ý¸tym gard¸em), Cezar Franck, Cho-

pin i Corona (czerwono-ý¸te), Johan

Strauss, Shakespeare, The First, He-

artÕs Delight (z zewntrz czerwony, we-

wntrz jasnorýowy), Solanus.

Tulipany z grupy pojedyncze wcze-

sne zakwitaj juý w kwietniu. Ich kwiaty,

zwykle jednobarwne, s 6-p¸atkowe. Ro-

æliny, zwykle niskie, dorastaj do 30 cm.

Sadzimy je na rabatach.

Odmiany: Christmas Marvel (ciem-

norýowy), Diana (bia¸y), Purple Prince,

Sunburst, Yokohama.

Rwnieý w kwietniu kwitn tulipany

pe¸ne wczesne . Maj zwielokrotnio-

n liczb« p¸atkw. Podobnie jak poje-

dyncze rosn do 30 cm wysokoæci. Do

obsadzania rabat oraz ozdobnych po-

jemnikw ustawianych na tarasach.

Odmiany: Monte Carlo (ý¸ty), Pe-

ach Blossom (rýowy), Oranje Nassau

(czerwony).

siejemy do gruntu ogrki oraz inne

dyniowate. W jednym pojemniku wy-

siewamy po 2-3 nasiona, a po wzej-

æciu pozostawiamy najsilniejsze ro-

æliny, pozosta¸e siewki wycinamy

ostroýnie nad ziemi. Celowo nie wy-

rywamy, by nie uszkodzi wraýliwych

korzeni pozostawionej roæliny.

do tunelu foliowego, a w drugiej po¸o-

wie do gruntu wysadzamy pomidory.

Po wzejæciu przerywamy rzod-

kiewk«, marchew, pietruszk« i buraki.

Spulchniamy mi«dzyrz«dzia i systema-

tycznie odchwaszczamy. W razie po-

trzeby nawadniamy uprawy. U rabar-

baru usuwamy p«dy kwiatostanowe.

Od ok. 5 maja wysiewamy do

gruntu fasol« kar¸ow i tyczn, po-

nadto marchew na pny zbir, jar-

muý, sa¸at« i rzodkiewk« na poplony,

wczesn kapust« na zbir jesienny.

Dla zabezpieczenia przed pnowio-

sennymi przymrozkami wysiewy

okrywamy agrow¸knin. Od po¸owy

miesica (lub wczeæniej Ð w pomiesz-

czeniu do niewielkich pojemnikw)

ny botaniczne (T. kaufmaniana, T. fosteriana, T. gregii) oraz ich odmiany. Na-

st«pnie pojawiaj si«: pojedyncze wczesne i pe¸ne wczesne, Mendla, Triumph,

mieszaÄce Darwina, a w dalszej kolejnoæci: tulipany Darwina, liliokszta¸tne, pa-

puzie, pojedyncze pne i pe¸ne pne. Mi¸oænicy tych wiosennych kwiatw mo-

g zatem tak zaprojektowa rabat« cebulowych, by jak najd¸uýej cieszy si« ich

widokiem. Dobr konkretnych odmian to juý sprawa odr«bna i indywidualna.

Decyzj« uzaleýniamy od w¸asnych upodobaÄ oraz wyczucia, jaki kolor lub zesta-

wienie barw b«d naj¸adniej wyglda¸y w naszym ogrodzie.

Na sta¸e miejsce w warzywniku

sadzimy kalafiory na zbir letni, broku-

¸y, od po¸owy miesica selery naciowe

i korzeniowe, a od koÄca maja bruksel-

k«, pory oraz pne odmiany kapusty

bia¸ej i w¸oskiej. Na pocztku miesica

Pierwsze zbiory to nowalijki spod

folii lub z inspektu: rzodkiewka, sa¸ata

i koperek, a z warzyw wieloletnich

szczypior cebuli siedmiolatki, szczypio-

rek i rabarbar.

Ogrd

N areszcie moýemy si« cieszy wiosn w ca¸ej jej pe¸ni. Wczeæniej wszystkie swe

C zas kwitnienia tulipanw to ponad miesic. Jako pierwsze zakwitaj tulipa-

10 Nasz Dziennik Wtorek, 9 maja 2006

OGRîD Ð SAMA RADOå!

Papuzie

Tulipa tarda

Fostera

Pe¸ne pne

Pojedyncze wczesne

Liliokszta¸tne

Pe¸ne wczesne

mieszaÄce Darwina

Crispa

Greiga

Kaufmana

REKLAMA

www.emgreen.pl

Tryumf

EKOLOGICZNA

ALTERNATYWA

REKLAMA

OGRîD Ð SAMA RADOå!

Wtorek, 9 maja 2006 Nasz Dziennik 11

Drzewa w ogrodzie, czyli

Zwiewna, bia¸a pi«knoæ

Niewiele jest roælin, ktre wyst«puj wok¸ nas tak masowo, a mimo to

ich widok nie powszednieje. Brzoz, tak popularn i cz«st w polskim

krajobrazie, zachwycamy si« ca¸y rok. Wiosn wczeænie budzi si« ze snu

zimowego, okrywajc delikatn, æwieý zieleni m¸odych listkw. Ma

w sylwetce pewn kruchoæ i zwiewnoæ. Jesieni ubiera z¸ocist sukien-

k«, ktra szczeglnie pi«knie wyglda w ostatnich promieniach zacho-

dzcego s¸oÄca. Urody nie traci nawet zim Ð wwczas odkrywamy, jak

idealnie koloryt jej pnia koresponduje z biel æniegu.

m« ogrodu wrzosowego, otrzymamy

urokliwy kcik naturalistyczny, w kt-

rym b«dziemy si« czu jak na ca¸orocz-

nych wakacjach.

Rwnieý w ogrodach o ma¸ej po-

wierzchni moýe si« znale miejsce na

brzoz«, w tym przypadku jednak sa-

dzon pojedynczo. W szk¸kach jest do

nabycia m.in. brzoza brodawkowata

zwisajca (B. verrucosa youngii), ktra

osiga niewielkie rozmiary, a jej silnie

wygi«te p«dy zwisaj ku ziemi.

Poza niewtpliw urod brzoza po-

siada takýe inne cenne walory, od da-

wien dawna wykorzystywane przez

cz¸owieka. Przede wszystkim w celach

leczniczych bazuje si« na liæciach, pcz-

kach, korze i soku brzozy, zwanym

osko¸. Zawiera on g¸wnie cukier pro-

sty Ð fruktoz«, sole mineralne i mikro-

elementy. Niegdyæ s¸uýy¸ jako surowiec

do wyrobu syropu, octu, piwa, p¸ynu do

w¸osw. Z dekoracyjnej kory brzozowej

wyrabia si« ozdobne pude¸ka i koszyki,

przy czym te ostatnie takýe z m¸odych

ga¸zek. Drewno wykorzystuje si«

w meblarstwie i do wyrobu w«gla

drzewnego, a odpady s¸uý jako wyso-

kokaloryczny opa¸. Takýe z naroæli two-

rzcych si« na pniu, zwanych czeczot-

k, ktre daj drewno o ¸adnym rysun-

ku, wyrabia si« ozdobne wyroby stolar-

skie. Po obrbce chemicznej (suchej

destylacji) drewna, kory i korzeni uzy-

skiwano dawniej m.in. smo¸«, dziegie,

olej juchtowy, olejek brzozowy. Z ga¸-

zek jeszcze dziæ robi si« miot¸y.

Brzoza brodawkowata (Betula pendu-

la, in. B. verrucosa) to gatunek szeroko

rozpowszechniony w Polsce na tere-

nach nizinnych i w niýszych partiach

gr. Jest u nas typowa dla krajobrazw

suchych i piaszczystych. Cz«sto roænie

z sosn pospolit, ja¸owcem, wrzosem,

w borach sosnowych i mieszanych. Wy-

st«puje w Europie, Azji i Ameryce P¸-

nocnej, rwnieý daleko na p¸nocy, na

obszarach arktycznych.

Roænie szybko, w wieku 10 lat moýe

osign 5 m wysokoæci, a dorasta do

30 metrw. Doýywa do 100-150 lat,

rzadko d¸uýej.

PieÄ brzozy pokryty jest bia¸, ¸usz-

czc si« okr«ýnie kor. Pocztkowo

jest ona ciemna, z czasem bieleje, co

ma zwizek z wytwarzaniem si« betuli-

nolu. U nasady starych pni kora od do-

¸u jest czarna, gruba i sp«kana. Cha-

rakterystyczny pokrj nadaj jej lunej

koronie d¸ugie i cienkie ga¸zki zwisa-

jce z konarw. Liæcie s trjktne lub

romboidalne, o d¸ugoæci 3-6 cm, po-

dwjnie pi¸kowane. Rozwijaj si« bar-

dzo wczesn wiosn. Brzoza jako roæli-

na jednopienna ma zarwno kwiaty

m«skie, jak i ýeÄskie. ûeÄskie Ð zebra-

ne w kotki Ð ukazuj si« wiosn razem

z liæmi, natomiast kotki kwiatw m«-

skich pojawiaj si« jesieni. Drzewo to

naleýy do gatunkw wiatropylnych. Je-

go drobne, walcowate owocostany

o d¸ugoæci 2-3 cm z¸oýone s z dwch

ma¸ych orzeszkw, ktre dzi«ki b¸onia-

stym skrzyde¸kom s przenoszone

przez wiatr. To dlatego tak ¸atwo rozsie-

wa si« na gruzach, ruinach, nawet na

dachach domw i w rynnach.

Brzoza jest gatunkiem æwiat¸oýd-

nym. Dobrze roænie na glebach ubo-

gich, jest odporna na susz«, mimo iý

ma p¸ytki system korzeniowy. Stosun-

kowo ¸atwo bywa przewracana przez

wiatry. Moýe by sadzona na najbar-

dziej nawet ja¸owych i piaszczystych

glebach, na wydmach, nieuýytkach

przemys¸owych. Dobrze znosi zanie-

czyszczenia powietrza. Jej wad jest to,

ýe silnie wyja¸awia gleb«, przez co

uniemoýliwia wzrost wielu roælinom.

W wi«kszym ogrodzie brzozy moýe-

my sadzi w grupach, zw¸aszcza

w kompozycji z gatunkami iglastymi.

Gdy do tego dodamy np. barwn pla-

REKLAMA

12 Nasz Dziennik Wtorek, 9 maja 2006

OGRîD Ð SAMA RADOå!

Powraca moda na stare odmiany

drzew owocowych. Dlaczego? Ja-

kie cenne walory maj one w po-

rwnaniu z odmianami nowymi?

Ð Rzeczywiæcie, od kilkunastu lat obser-

wujemy wzrost zainteresowania stary-

mi odmianami drzew owocowych. In-

teresuj si« nimi zarwno ich mi¸oæni-

cy, jak i szk¸karze. W rezultacie te naj-

bardziej kiedyæ popularne moýemy juý

kupi w niektrych szk¸kach. Dlacze-

go wrci¸a na nie moda? Z kilku po-

wodw. Owoce dawnych odmian ko-

jarz nam si« z dzieciÄstwem, do kt-

rego kaýdy wraca bardzo ch«tnie. Po-

niewaý drzewa takich odmian gene-

ralnie nie wymagaj intensywnej

ochrony chemicznej, zebrane z nich

owoce moýna nazwa ekologicznymi,

a wszystkie tego typu produkty ciesz

si« dzisiaj ogromn popularnoæci.

Owoce starych odmian to rwnieý bo-

gactwo smakw. Dawne jab¸ka to

s¸odkie Kosztele, kwaæne Antonwki,

korzenne Renety, aromatyczne Mali-

nwki. To z nich przygotujemy praw-

dziw szarlotk«, dobry kompot czy

wspania¸y moszcz. Nic wi«c dziwnego,

ýe w¸aænie ich poszukujemy coraz cz«-

æciej. Poza tym uprawa starych odmian

jest mniej k¸opotliwa. Drzewa takich

odmian na silnie rosncych podk¸ad-

kach doskonale radz sobie na s¸ab-

szych glebach, nie wymagaj inten-

sywnego ci«cia, nawadniania i regu-

larnego nawoýenia.

Powrt do korzeni

w klasztornych ogrodach,

czyli nowe sady

ze starych odmian

Ð Do klasztorw trafi drzewka sta-

rych odmian, tych bardzo popular-

nych, jak Antonwka P¸torafunto-

wa, i mniej znanych, a bardzo cen-

nych, jak Zorza czy Niezrwnane

Peasgooda. Wærd nich znajd si«

odmiany typowo deserowe: Kosztela,

Malinowa Oberlandzka czy Z¸ota Re-

neta i odmiany o owocach doskona-

¸ych na przetwory, jak np. Szara Re-

neta, Kronselska i Boiken. Domino-

wa b«d jab¸onie, ale przewiduje

si« wprowadzenie rwnieý niewiel-

kich iloæci grusz, czereæni, æliw i wiæni.

Jeýeli ktoæ zechce w ogrodzie posa-

dzi star, ciekaw, ale jeszcze niezi-

dentyfikowan odmian«, j rwnieý

b«dziemy mogli rozmnoýy.

radoæ!Ò Czytelnicy zapoznali si« z zarysem

historii ogrodw klasztornych i dowiedzieli si«

o ciekawym programie majcym na celu m.in.

przywrcenie dawnego charakteru i atmosfery

zakonnych ogrodw poprzez powrt do uprawy

w nich drzew starych odmian. Realizacj projektu

zajmuje si« Spo¸eczny Instytut Ekologiczny (SIE),

a nieocenion pomoc merytoryczn s¸uý na-

ukowcy. O tym w¸aænie opowie pracownik nauko-

wy Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skier-

niewicach, mgr iný. Grzegorz Hodun .

Te stare odmiany zosta¸y za-

szczepione na podk¸adkach silnie

rosncych. Czy nie jest jednak tak:

ma¸e drzewo Ð ma¸y k¸opot, duýe

drzewo Ð duýy k¸opot? üatwiejsza

jest Pana zdaniem uprawa i piel«-

gnacja duýych czy ma¸ych drzew?

Ð Duýe drzewa nie oznaczaj duýego

k¸opotu. Wygrywajc z chwastami

konkurencj« o wod« i sk¸adniki po-

karmowe, nie potrzebuj nawadnia-

nia i intensywnego nawoýenia jak

drzewa ma¸e, na s¸abo rosncych

podk¸adkach. Mniej k¸opotliwe i cza-

soch¸onne jest takýe ich ci«cie. W po-

rwnaniu do drzew na s¸abo rosn-

cych podk¸adkach, wymagajcych

corocznego, silnego ci«cia odnawia-

jcego, duýe drzewa potrzebuj jedy-

nie korekcyjnego ci«cia formujcego

i przeæwietlajcego co 2-4 lata.

Wsp¸pracuje Pan w realizacji

projektu SIE ãOgrody klasztorne Ð

centra rýnorodnoæci biologicz-

nejÒ, ktry z jednej strony przewi-

duje ratowanie starych odmian

drzew owocowych, jakie jeszcze

zachowa¸y si« w ogrodach klasz-

tornych, a z drugiej strony zak¸ada

ich powrt, czyli sadzenie w spe-

cjalnie w tym celu zak¸adanych sa-

dach klasztornych. Dlaczego stare

odmiany w¸aænie do ogrodw

klasztornych?

Ð Sady klasztorne i dworskie da¸y po-

cztek tradycyjnym sadom przydo-

mowym, ktre jeszcze dziæ s praw-

dziw skarbnic starych odmian

drzew owocowych. Skoro korzenie

tych odmian tkwi w klasztorach, to

w¸aænie do nich powinny one powr-

ci w pierwszej kolejnoæci. W nich

z pewnoæci przetrwaj ewentualne

przeciwnoæci. Poza tym powrt sta-

rych odmian do klasztorw umoýliwi

zachowanie tradycji ãdomowegoÒ

przetwarzania owocw. Poniewaý

przy niektrych z nich istniej przed-

szkola i szko¸y, z domowych powide¸,

konfitur, sokw czy przecierw sko-

rzystaj teý dzieci i m¸odzieý.

Ð Projekt juý spotka¸ si« z duýym za-

interesowaniem klasztorw, gdyý

drzewa owocowe zawsze by¸y nieod-

¸cznym elementem klasztornych

ogrodw. Wysokie i roz¸oýyste stwa-

rzaj niepowtarzalny klimat do zadu-

my, ktra w klasztorach obecna jest

na co dzieÄ. Gwarantuj teý wypo-

czynek, a z drugiej strony zmuszaj

do fizycznego wysi¸ku, potrzebnego

nawet zakonnikom i siostrom zakon-

nym. Poniewaý drzewa starych od-

mian nie wymagaj szczeglnej pie-

l«gnacji, praca w ogrodzie nie musi

odbywa si« kosztem innych zaj«.

do dobrego owocowania wymagaj

bowiem jedynie odpowiedniego ci«-

cia przeæwietlajcego, ktre nie jest

skomplikowane. Gorzej jest z sada-

mi za¸oýonymi z odmian polecanych

do uprawy w latach siedemdziesi-

tych, ktre wymagaj intensywnej

ochrony chemicznej przed choroba-

mi, nawoýenia i silnego ci«cia od-

nawiajcego. Nadmierna praco-

ch¸onnoæ w takich sadach zniech«-

ca do zak¸adania nowych nasadzeÄ.

Uæwiadamiajc istot« problemw

w doborze odmian i sposobie ich

uprawy, moýemy zmieni to nieprzy-

chylne nastawienie.

Sadzenie drzewek starych odmian

przewidziane jest na jesieÄ tego ro-

ku. Czy moýe Pan zdradzi, gdzie

w Polsce powstan takie sady?

Ð Pierwsze sady klasztorne ze starymi

odmianami powsta¸y juý wiosn

w okolicach Poznania, Krakowa, War-

szawy i üodzi. Kolejne zostan za¸o-

ýone wsz«dzie tam, gdzie znajd si«

ch«tni. Wierz«, ýe w kaýdym klaszto-

rze przetrwaj przez wiele, wiele lat,

owadom i ptakom dajc schronienie,

a ludziom poýytek i radoæ.

Czy projekt spotyka si« z zainte-

resowaniem ze strony klasztorw?

Jakie korzyæci z takich sadw mog

odnieæ zakony?

W ramach projektu odbywaj si«

szkolenia i udzielana jest pomoc

merytoryczna dla klasztorw, ktre

chc zak¸ada w swoich ogrodach

sady ze starymi odmianami. Jak

przebiegaj te szkolenia?

Ð Szkolenia maj na celu przybliýenie

projektu, jego celowoæci i sposobu

realizacji. Daj wiedz« teoretyczn

w zakresie niezb«dnym do jego wy-

konania, uzupe¸nion praktyk. Ta

praktyka to pokazy rozmnaýania, sa-

dzenia i piel«gnacji drzew starych

i nowo posadzonych. I wyk¸ady,

i praktyczne zaj«cia ciesz si« duýym

zainteresowaniem.

Klasztory biorce udzia¸ w pro-

jekcie otrzymaj m¸ode drzewka do

sadzenia. Co to b«d za odmiany?

Bardzo dzi«kuj« za rozmow«.

obornika albo kompostem (æci¸ka nie

powinna dotyka pni), a borwki ko-

niecznie torfem lub kor sosnow.

SkoÄczy¸ si« okres wiosennego

ci«cia drzew. Po kwitnieniu przyst«-

pujemy do formowania koron m¸o-

dych jab¸oni przez przyginanie p«-

dw, na ktrych wieszamy ci«ýarki.

Uwaýamy przy tym, by nie uszkodzi

zawizkw owocw oraz nie spowo-

dowa wygi«cia p«du w d¸. Po¸oýe-

nie ci«ýarkw na p«dach naleýy wi«c

co pewien czas sprawdza.

W maju zak¸adamy plantacj« po-

ziomek. Stanowisko pod nowe nasa-

dzenie przedtem starannie przekopu-

jemy i czyæcimy z chwastw. Dbamy

o zapewnienie wysadzonej rozsadzie

odpowiedniej sta¸ej wilgotnoæci pod-

¸oýa. Gdy roæliny si« przyjm, zasila-

my je nawozem organicznym.

Na jakie trudnoæci zwizane

z prowadzeniem sadw wskazuj

przedstawiciele klasztorw?

Ð W nowo zak¸adanych sadach ta-

kich trudnoæci praktycznie si« nie

wymienia. Drzewa starych odmian

Pilnujemy systematycznego ko-

szenia trawy wok¸ drzew owoco-

wych. åwieý skoszon traw« niekt-

rzy praktycy zalecaj uýywa jako

æci¸k« w uprawie truskawek. Jej

warstwa chroni owoce przed zabru-

dzeniem ziemi, a po roz¸oýeniu si«

stanowi naturalny nawz.

W klasztornym ogrodzie Ksi«ýy Misjonarzy w Krakowie drzewa owocowe

s prowadzone i ci«te wzorcowo

Gdy wiosna jest sucha, podlewamy

obficie m¸ode drzewka owocowe, kwit-

nc w maju borwk« wysok, truskaw-

ki i poziomki. Gleb« wok¸ drzewek mo-

ýemy æci¸kowa warstw roz¸oýonego

sadzenia, tj. w drugiej po¸owie mie-

sica, roæliny by¸y juý rozroæni«te.

rzeniajce si« gatunki, kwitnce je-

sieni, do po¸owy maja moýemy roz-

mnoýy przez sadzonki wierzcho¸ko-

we. åcinamy je sekatorem tuý pod

w«z¸em (miejscem wyrastania liæcia)

lub z krtkich p«dw bocznych odry-

wamy z tzw. pi«tk. 6-7-centymetrowe

sadzonki z 2-4 zdrowymi liæmi sadzi-

my do mieszaniny torfu z piaskiem

(1:1) i przykrywamy pojemnik prze-

zroczyst foli. W cieple oraz duýej

wilgotnoæci powietrza i pod¸oýa po

ok. 10 dniach powinny si« ukorzeni.

Tak moýemy rozmnaýa astry jesien-

ne, naw¸o, z¸ocienie i rozchodnik.

Przesadzone byliny zasilamy po 4-6

tygodniach, gdy dobrze si« przyjm.

Gdy temperatura gleby przekro-

czy 10 st. C (zwykle jest to na prze¸o-

mie kwietnia i maja), sadzimy bulwy

mieczykw Ð im wi«ksze, tym g¸«biej.

Nie zagroý im spadki temperatury,

gdyý ich liæcie ukaý si« dopiero po

wiosennych przymrozkach. Przed sa-

dzeniem dalii moýemy podzieli kar-

py, aby uzyska wi«cej roælin. Kaýda

sadzonka powinna mie zdrowe ko-

rzenie bulwiaste z kawa¸kiem zesz¸o-

rocznego p«du i wyrastajcymi z nie-

go pkami. Po posadzeniu pki po-

winny znale si« 2-5 cm pod ziemi.

W pierwszej dekadzie maja sadzimy

k¸cza paciorecznika (kanny). Inny

sposb polega na sadzeniu ich w lu-

tym-marcu do doniczek, aby w porze

Kwitnce o tej porze silnie rosn-

ce byliny zabezpieczamy przed wy¸a-

mywaniem p«dw kwiatowych: m.in.

obok ostrýek i piwonii ustawiamy

podpory i przywizujemy p«dy.

Tuý po przekwitni«ciu krzeww

kwitncych wiosn przycinamy ich

p«dy, by skorygowa pokrj roælin. Do-

tyczy to migda¸kw, forsycji, wcze-

snych tawu¸ i lilakw. U tych ostatnich

moýemy ograniczy si« do usuni«cia

usch¸ych kwiatostanw, przez co nie

dopuæcimy do wytworzenia nasion,

ktre niepotrzebnie os¸abi¸oby roælin«.

Kontynuujemy sadzenie nowych krze-

ww zakupionych w pojemnikach.

REKLAMA

Nowoæci cebulowe i roælinne

WIOSNA 200

WIOSNA 2006

Zapraszamy

w godz. 8.00-18.00

sobota 8.00-15.00

Lublin

REKLAMA

Polecamy winoroæl

konsumpcyjn i ozdobn

a takýe gatunki owocowe,

ciep¸olubne, jak: brzoskwinie,

kar¸owe czereænie,

pigwy, grusze azjatyckie itp.

Sprzedaý hurtowa.

Szk¸ka Pojemnikowa PLANT-WIN

Warszawa, ul. Jagielska 45

Tel. (0 22) 643 95 49,

fax (022) 643 95 50.

Lublin , al. Kraænicka 33

P.P.H.U. ã OGRODNIK

OGRODNIK Ò

rona

tel. (81) 444 62 82/3

Sklep internetowy

www

www .ogrodnik.net.pl

W maju wysiewamy do gruntu dy-

ni« ozdobn, klarki«, portulak«, reze-

d«, ¸ubin, wilec, maczek kalifornijski,

a z bylin smagliczk«, dzwonek kar-

packi, nachy¸ek, zawilec wieÄcowaty.

Dodatek przygotowa¸a Maria KaliÄska

ogrod@naszdziennik.pl

Cho byliny zazwyczaj rozmnaýa-

my przez podzia¸, niektre ¸atwo uko-

W poprzednich cz«æciach ãOgrodu Ð sama

Krzysztof W rona

Krzysztof W

.ogrodnik.net.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: