Prawdziwe nazwisko Wita Stwosza brzmi Veit Stoss. Sam mistrz używał trzech form swego nazwiska: Stwosz, Stosz i Stvos. Ten wybitny rzeźbiarz, malarz i grafik, przedstawiciel; późnego gotyku, pochodził prawdopodobnie z miasteczka Horb w południowej Szwabii. Urodził się w 1443, 1447 lub 1448 roku, zmarł w 1533 r. W Norymberdze. Nic nie wiemy o rodzicach Wita Stwosza. Dane biograficzne mówią jedynie o jego bracie, Macieju, rzemieślniku-złotniku. Wit być może był uczniem Mikołaja z Lejdy. Wskazują na to pewne podobieństwa w rozwiązaniu nagrobków i krucyfiksów u obu artystów. Wiadomo, iż w czasie swoich (być może czeladniczych) wędrówek po europie zetknął się z pracami Rogera van der Weydena (pomysł łuku w Ołtarzu Mariackim) oraz braci van Eyck. Pewien wpływ na Stwosza miała sztuka górnoreneńska i niderlandzka.
W 1477 roku Wit Stwosz przyjechał do Krakowa, by wykonać na zamówienie rady miejskiej ołtarz główny do kościoła Mariackiego. Spędził tu 19 lat. Czterokrotnie wybrano go starszym cechu malarzy. Miał trzynaścioro dzieci, z których większość zrobiła karierę artystyczną. Syn Marcin, złotnik, na stałe osiadł w Krakowie.
W 1496 r. Stwosz powrócił do Norymbergii. Tam zmarła jego żona, Barbara. Rok później mistrz poślubił bogata córkę niedawno zmarłego pisarza norymberskiego, Krystynę Reindt. Zaczął pożyczać poważne sumy pieniędzy na procent. Za radą Jakuba Banera, znanego kupca norymberskiego, z którym już wcześniej prowadził interesy, pożyczył Stwosz w roku 1500 Hansowi Starzedlowi, wielkiemu przedsiębiorcy, 1265 guldenów. Czyniąc to, wpadł jednak w zastawioną nań pułapkę. Starzedel bowiem – o czym Stwosz nie wiedział – właśnie zbankrutował i pilnie potrzebował pieniędzy, by przynajmniej częściowo spłacić grożących mu wierzycieli. Wśród tych ostatnich był Baner, który dzięki pożyczce Stwosza miał odzyskać dług. Po bankructwie i ucieczce Starzedla oszustwo Banera wydało się i Stwosz wytoczył mu proces o zwrot pieniędzy. Gdy jednak sprawa w sądzie zaczęła przybierać niepomyślny dlań obrót, sfałszował weksel Banera. Weksel był podrobiony wybornie, jednak powstało podejrzenie fałszerstwa. Sam Stwosz wkrótce to wyznał, a wiedząc, czym grozi taki postępek (śmierć) schronił się u karmelitów, gdzie jego syn Andrzej był zakonnikiem. W 1503 roku został wtrącony do więzienia gdy wyszedł z klasztoru. Wstawiennictwu biskupa i rycerstwa zawdzięcza to, że nie został stracony. 4 grudnia 1503 roku publicznie wypalono mu piętna na obu policzkach i odebrano od niego przysięgę, że do końca życia nie opuści miasta.
Ranga Wita Stwosza jako wybitnego rzeźbiarza przeważyła nad jego złą reputacją jako obywatela i po kilku latach zaczął otrzymywać nowe zamówienia.
Maksymilian I wydał pismo cesarskie w roku 1506 przywracające artyście cześć po skazującym wyroku sądu miejskiego w Norymberdze.
Prace wykonane w Norymberdze, przed przybyciem do Krakowa:
· ołtarz w kościele św. Jerzego w Nördlingen
· figura Jana Chrzciciela w kościele pod wezwaniem tego świętego w Norymberdze
· figura Chrystusa Zmartwychwstałego w kościele św. Sebalda także w Norymberdze
Prace wykonane w czasie pobytu w Krakowie:
· Ołtarz Mariacki (kościół Mariacki w Krakowie)
· Krucyfiks (kościół Mariacki w Krakowie)
· płaskorzeźba „Chrystus w Ogrójcu” (Muzeum Narodowe w Krakowie)
· nagrobek Kazimierza Jagielończyka (katedra na Wawelu)
· nagrobek biskupa Piotra z Bnina (katedra we Włocławku)
· nagrobek prymasa Zbigniewa Oleśnickiego (katedra w Gnieźnie)
· epitafium (płyta) Kallimacha (kościół dominikanów wKrakowie)
· Św. Anna Samotrzeć (dawniej Tarnów, Muzeum Diecezjalne – rzeźba zabrana przez hitlerowców w 1940 r. I odtąd zaginiona)
Prace wykonane po powrocie do Norymbergii:
· miedzioryty: Opłakiwanie, Wskrzeszenie Łazarza, Jawnogrzesznica? przed Chrystusem
· polichromowanie, pokrycie malowidłami, pozłocenie i wykończenie ołtarza św. Marii Magdaleny w Munnerstadt – zachowały się 4 kwatery, które Wit Stwosz wykonał, by pokryć nimi pozbawione dekoracji rewersy skrzydeł ołtarza Reimenschneiera – epizody z historii św. Kiliana, misjonarza i patrona Frankonii: Kilian wyrzuca księciu Gozbertowi i Galilanie cudzołóstwo; Gailana wynajmuje morderców; Zabójstwo Kiliana i towarzyszy; Pokaranie Gailany i morderców
· epitafium Pawła Volckamera (kościół p.w. św. Sebalda, Norymberga)
· Matka Boska – z grupy Ukrzyżowania, rzeźba pełna (kościół p.w. św. Sebalda, Norymberga)
· Św. Jan- z grupy Ukrzyżowania, rzeźba pełna (kościół p.w. św. Sebalda, Norymberga)
· Św. Andrzej, rzeźba pełna – część dekoracji „kaplicy” Tucherów (kościół p.w. św. Sebalda, Norymberga)
· Matka Boska z Dzieciątkiem – rzeźba mała (Vitoria and Albert Museum, Londyn)
· Maria spod krzyża – rzeźba mała (Cleveland Museum of Art.)
· &...
katla921