RU-PL Boratynki-ich wartosc i sposob produkcji.pdf

Боратинки - что стоили и как их делали. // Денежное обращение в

Беларуси // www.brcoins.com/boratinki-chto-stoili-i-kak-ih-delali/#more-583

(VIII.2009)

Boratynki – ich wartość i sposób produkcji , w: Obieg pieniężny

na Białorusi

z rosyjskiego przełożył Cezary Wolski

Итак, еще до своего появления на свет

« боратинки », как стали называть эту монету

современники, выступили в роли откровенно

неполноценных, кредитных денег. Их

действительная, реальная стоимость

составила всего лишь 15% от официальной,

номинальной. Стоимостная разница в 85%

должна была, по мысли Боратини, не только

покрыть все сырьевые и производственные

затраты, но и обеспечить казне долгожданные

доходы.

Ординация подтвердила также размеры

эмиссионного тиража, установленного

решением от 22 марта:

Предусматривался выпуск 180 миллионов

медных солидов (1 серебряный грош = 3

солидам; 1 счетный злотый = 30 грошам = 90

солидам; 1 миллион злотых =90 миллионам, а

2 — 180 миллионам солидов).

Претворение в жизнь реформы взял на себя

Боратини. Еще 2 июля 1659 г. он заключил с

правительством соглашение, согласно

которому обязывался выпустить все 180

миллионов солидов. 19 ноября начал работу

открытый им в Уяздове монетный двор. Здесь

к 30 июня был выполнен план эмиссии

литовских солидов (чеканились с начала 1660

г.); польских было выбито на 817708 злотых

(остальные дочеканены в Кракове).

Этот выпуск « боратинок » смог покрыть

лишь незначительную часть государственного

долга, поэтому правительство отказалось от

мысли ограничиться их 180-миллионным

тиражом. Вскоре возобновил работу

уяздовский двор. 23 февраля 1663 г.

специальная финансовая комиссия приняла

решение о новой эмиссии медной монеты для

Zanim jeszcze na świecie pojawiła się

boratynka, jak zaczęto ją wówczas nazywać,

występowała ona w roli bardzo

podwartościowego pieniądza kredytowego,

którego wartość realna stanowiła 15% oficjalnej

wartości nominalnej. Różnica między obiema

wartościami powinna była, według zamysłu T. L.

Boratiniego, nie tylko pokryć wszelkie koszty

surowców i produkcji, lecz także przynieść

skarbowi długo oczekiwany dochód.

Ordynacja mennicza zatwierdziła także rozmiar

nakładu emisji, ustanowionego ustawą z 22

marca.

Przewidywano wprowadzenie 180 mln.

miedzianych szelągów (1 grosz srebrny = 3

szelągi; 1 złoty obrachunkowy = 30 groszy = 90

szelągów; 1 milion złotych = 90 mln, a 2 mln –

180 mln. szelągów).

Wprowadzenie reformy w życie wziął na siebie

Boratini. Jeszcze 2 lipca 1659 r. podpisał z

władzami umowę, zgodnie z którą zobowiązywał

się wprowadzić do obiegu wszystkie 180

milionów szelągów. 19 listopada rozpoczęła

pracę otwarta przez niego mennica w Ujazdowie.

Tam też do 30 czerwca 1660 został wypełniony

plan emisyjny szelągów litewskich (bitych od

początku 1660 r.), polskich szelągów wybito na

sumę 817 708 zł. (reszta została dobita w

Krakowie).

Ta emisja boratynek mogła pokryć jedynie część

zadłużenia państwa, dlatego też władze

zrezygnowały z pomysłu ograniczenia jej tylko

do ilości 180 mln. sztuk. Wkrótce potem swą

pracę wznowiła mennica ujazdowska. 23 lutego

specjalna komisja finansów przyjęła uchwałę o

nowej emisji miedzianej monety dla obu części

Rzeczypospolitej na sumę 5 250 000 złotych;

Боратинки - что стоили и как их делали / Boratynki – ich wartość i sposób produkcji

обеих частей Речи Посполитой на сумму в

5250000 злотых; однако спустя лишь три

месяца и эта огромная цифра была признана

недостаточной:

Постановлением от 28 мая

предусматривалось отчеканить в Оливском

монастыре под Гданьском одних только

литовских солидов на 5818764 злотых!

Тяжелое экономическое положение и

сложная политическая обстановка почти на

пять лет задержали выполнение сеймовых

ординаций 1659 г. об организации

производства медной монеты на землях

Великого княжества Литовского.

Лишь в январе 1664 г. был открыт

монетный двор на территории Нижнего замка

в Вильно. Здесь, в соответствии с контрактом

между администрацией литовского

казначейства и Ангелом Марией Бан-донелли,

уполномоченным Боратини , должно было

быть отчеканено «боратинок» на 5

250 000 злотых.

6 июля 1665 г. принято решение о начале

эмиссий медных литовских солидов в Бресте,

Ковно (Каунасе) и, кроме того, в Мальборке

(Польша). Названные дворы (включая и

Виленский) обязывались выбить

« боратинок » более чем на 8 000 000 злотых.

Брест стал первым в истории Белоруссии

центром денежного производства. Его

монетчики трудились весьма усердно: с

августа 1665 г. по сентябрь 1666 г. они успели

выпустить почти 2750000 злотых в медной

монете уступив в этом отношении первенство

только своим виленским коллегам.

Шесть монетных дворов,

специализировавшихся на выпуске литовских

«боратинок»2, работали с предельным

напряжением, но, как и коронные дворы, не

были в состоянии справиться с выполнением

непомерно объемных правительственных

заказов. Так, если контракты на литовскую

эмиссию оперировали суммой в 22556366

злотых, то производство смогло освоить

менее ее половины— 9952022 злотых (иными

словами, составило примерно 895 682 000

солидов). Тем не менее даже официально

зарегистрированные результаты выпуска

литовских и польских « боратинок »

свидетельствует о многократном превышении

первоначально (в 1659 г.) запланированного

общего их тиража (180 млн. экземпляров).

jednakże już po trzech miesiącach i ta wielka

liczba była niedostateczna.

Uchwałą z dnia 28 maja przewidziano wybicie

w klasztorze oliwskim pod Gdańskiem tylko

samych szelągów litewskich na sumę 5 818 764

złotych!

Ciężka sytuacja gospodarcza i złożone

okoliczności polityczne prawie na pięć lat

wstrzymały wypełnienie ordynacji sejmowych z

1659 r. o organizacji produkcji monety

miedzianej na ziemiach Wielkiego Księstwa

Litewskiego.

Już w styczniu 1664 r. została otwarta mennica

na terenie Dolnego Zamku w Wilnie. Tam,

zgodnie z kontraktem między administracja

skarbu WKL i Angelem Marią Bandonelli,

upoważnionym przez Boratiniego, należało

wybić boratynek na sumę 5 250 000 złotych.

6 lipca 1665 r. przyjęto uchwałę o rozpoczęciu

emisji miedzianych szelągów litewskich w

Brześciu, Kownie oraz Malborku. Wspomniane

mennice (łącznie z wileńską) zobowiązały się

wybić boratynki na sumę ponad 8 000 000

złotych.

Brześć stał się pierwszym w historii Białorusi

ośrodkiem produkcji menniczej. Jego mincerze

zajmowali się działalnością od sierpnia 1665 r.

do września 1666 r., wybijając szelągi na sumę

prawie 2 750 000 złotych w monecie miedzianej

ustępując jedynie swoim wileńskim kolegom po

fachu.

Sześć mennic specjalizujących się w produkcji

boratynek litewskich, pracowało na najwyższych

obrotach, ale, tak samo jak i mennice koronne,

nie były one w stanie sprostać niewspółmiernie

wielkim zamówieniom władz. I tak, jeśli

kontrakty na monetę litewską oscylowały sumą

22 556 366 złotych, to produkcja była w stanie

wypełnić mniej niż połowę zamówienia, tj.

9 952 022 zł. (innymi słowy, wybiło

895 682 000 sztuk szelągów). Tym nie mniej

nawet oficjalnie zarejestrowane rezultaty emisji

polskich i litewskich boratynek świadczy o

wielokrotnym zwiększaniu ich pierwotnie (w

1659 r.) zaplanowanego nakładu (180 mln. szt.).

Należy do tego wspomnieć, iż sprawozdania

mennic podają, bez wątpienia, zaniżone liczby.

Rzecz w tym, że sam proces produkcji był

zorganizowany bez surowej kontroli każdej z

wybijanych boratynek; od mincerza wymagano

tylko jednego – wybicia nie mniej niż 150 szt. z

grzywny miedzi.

Боратинки - что стоили и как их делали / Boratynki – ich wartość i sposób produkcji

Следует к тому же подчеркнуть , что

отчеты монетных дворов дают, несомненно,

основательно заниженные цифры. Дело в том,

что сам процесс производства был

организован без строгой проверки каждой из

выпущенных «боратинок»: от чеканщика

требовалось лишь одно — выбить их из

гривны меди не менее 150 штук.

Предполагалось , что этим будет

обеспечена гарантия выдержки среднего веса

каждого солида в пределах установленной

нормы. Такой порядок предоставлял

монетчикам удобную лазейку для личного

обогащения: уменьшая толщину монетных

кружков, они «выжимали» из каждой гривны

дополнительные десятки « боратинок ».

Клады как нельзя лучше доказывают это:

толщина, а следовательно, и вес

содержащихся в них медных солидов

колеблются в очень широких пределах.

Sądzono, że w ten sposób uzyska się gwarancję

odpowiedniej wagi każdego szeląga w granicach

normy. Taki porządek był dobrym sposobem na

wzbogacenie się mincerzy, zmniejszając grubość

krążków menniczych, „wyciągali” oni kolejne

kilkadziesiąt sztuk boratynek z grzywny.

Najlepiej ten proceder ukazują skarby, w

których grubość, a co za tym idzie i waga

zawartych w nich szelągach waha się w bardzo

szerokim zakresie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: