Staw biodrowy odgrywa zasadniczą rolę w poruszaniu się, dlatego też jest bezpośrednio narażony na duże obciążenia.
Staw ten bywa podatny na stany zapalne, zmiany reumatyczne, np: choroby związane ze starzeniem się, będące powodem dolegliwości bólowych oraz sztywności ograniczającej funkcjonowanie; staw jest narażony na uszkodzenia mechaniczne, a także skłonności dziedziczne. U starszych osób występują zmiany zwyrodnieniowe, osteoporoza.
W zaawansowanym wieku złamania goją się powoli a czasem zrost jest nieprawidłowy. W takich przypadkach idealnym rozwiązaniem jest chirurgiczna wymiana stawu biodrowego.
Przyczynami utrudnionego zrostu kostnego może być zniekształcenie lub ubytek powstały w kości, stanowiącej element stawu biodrowego. Pękanie i złuszczanie się cienkich warstw chrząstki pokrywającej końce kości tworzących staw doprowadzają do sytuacji, w której kość zaczyna ocierać o kość, staje się chropowata i rozwija się stan zapalny.
Osteoporoza występuje przede wszystkim po menopauzie i andropauzie mniej więcej po 50r.ż. osłabiając kości i sprzyjąc ich złamaniom.
Objawy kliniczne wskazujące na zmiany w stawie biodrowym
l ból początkowo przy obciążaniu kończyny zazwyczaj w pachwinie, na pośladku, w kolanie, na przednio przyśrodkowej lub przednio bocznej powierzchni uda
l bóle nocne
l sztywność po długim bezruchu
l postępujące ograniczenie ruchu w stawie, szczególnie wyprostu i rotacji wewnętrznej
l ocieplenie w okolicy stawu
Możliwości leczenia zachowawczego
Chorób zwyrodnieniowych stawów nie jesteśmy w stanie zahamować, jedynie udaje się zmniejszyć szybkość postępowania choroby.
W początkowym okresie choroby zadaniem fizjoterapeuty jest poprawienie zakresu ruchu, odciążenie powierzchni stawowych, usunięcie dolegliwości bólowych i nauka prawidlowego chodu.
W chorobach stawu biodrowego towarzyszą bardzo charakterystyczne zaburzenia prawidłowej postawy. Skróceniu ulegają zginacze stawu: m.biodrowo-lędźwiowe, proste uda co prowadzi do przeciążenia kręgosłupa lędźwiowego. Podczas chodu pacjent nie wykonuje całkowitego wyprostu biodra kompensując ten ruch przodopochyleniem miednicy i hiperlordozą lędźwiową. Podwyższone napięcie mięśniowe w okolicy biodra powoduje zbliżenie powierzchni stawowych tego stawu. U pacjentów występuje również nadmierna rotacja zewnętrzna wynikająca ze skrócenia mięśnia zasłonowego, gruszkowatego.
Leczenie operacyjne jest stosowany kiedy leczenia zachowawcze nie skutkuje, bądź choroba jest zaawansowana
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego
Podział endoprotez
l cementowa całkowita (trzpień, glówka i panewka stawowa) stosowany u pacjentow po 65roku życia
l połowiczna( trzpień z główka) stosowana u pacjentow po 70 roku życia; zwłaszcza po złamaniu szyjki kości udowej
l bezcementowa całkowita (trzpień, główka, panewka stawowa z wkładem polietylenowym lub ceramicznym) stosowany u pacjenów po 70 roku życia
l rozwiązanie hybrydowe w której jeden element endoprotezy osadzany jest na cemencie (trzpień), a drugi mocowany techniką bezcementową (panewka)
Celem operacji jest usunięcie głowy kości udowej i zastąpienie jej metalową protezą umocowaną w pozostałej części trzonu kości udowej i dopasowanie jej do wykonanej z metalu lub tworzywa sztucznego panewki wstawionej operacyjnie do kości miednicy.
· zginanie grzbietowe i podeszwowe w stawie skokowym
· napinanie mięśni czworogłowych
· napinanie mięśni czworogłowych z oporem na przywodziciele
· napinanie mięśni czworogłowych z oporem na odwodziciele
· napinanie pośladków
· zginanie nogi w stawie skokowym
· odwodzenie w stawie biodrowym
Pacjenci operowani od przednio-przyśrodkowej strony uda powinni unikać rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym, a pacjenci od strony tylno bocznej powinni unikać rotacji wewnętrznej w stawie biodrowym.
1.Wzmocnienie odpowiednich partii mięsni
2.W razie konieczności zmniejszenie napięcia mięśniowego
-Masaż uda
Aby uzyskać rozluźnienie na przedniej stronie uda należy ułożyć pacjenta na plecach i podłożyć wałek po staw kolanowy, natomiast by uzyskać rozluźnienie tylnej strony uda należy umieścić wałek pod stawem skokowym
Masaż po obu stronach uda wykonujemy w celu zwiększenia kondycji mięśnia czworogłowego uda
Na przedniej i tylnej stronie stosujemy technikę
Głaskania- wykonujemy całymi stronami dłoniowymi rąk
Rozcierania- przeprowadzamy w formie ruchów okrężnych opuszkami palców oburącz równocześnie, w kilku pasmach
Ugniatania- stosujemy chwyt szczypcowy oburącz jednocześnie w kilku pasmach
Oklepywania-wykonujemy w formie miotełek
-Masaż stawu biodrowego
Podczas masażu pacjent leży na brzuchu nogi odwiedzione od siebie. Rozmasowujemy okolice krętarza większego kości udowej wykonując głaskanie i rozcieranie
Głaskanie wykonujemy całymi powierzchniami dłoniowymi rąk przykładając je do okolicy krętarza większego.
Przy tym jedną rękę przesuwamy na pośladek, a druga w kierunku pachwiny.
Rozcieranie wykonujemy w formie ruchów okrężnych opuszkami palców obu rąk, w okolicy krętarzowej
Masaż klasyczny wykonujemy codziennie lub co drugi dzień; czas zabiegu 15-20minut w serii 10-20 zabiegów
Masaż izometryczny
Masażu jest wykonywany na napiętych mięśniach ma na celu zwiększenie masy i siły osłabionym mięśniom. Masaż ten wykonuje się w trzech etapach na mięśniu czworogłowym uda
I przygotowawczy- masaż klasyczny na rozluźnionych mięśniach z wykorzystaniem technik: głaskanie, rozcieranie i ugniatanie.
Czas masażu 10minut, masaż wywołuje odczyn przekrwienia i pobudza prioprioreceptory
II zabieg właściwy-masaż wykonujemy szybko do odczuć pacjenta
-masaż na napiętych mięśniach -stosujemy rozcieranie, ugniatanie i oklepywanie
-masaż na rozluźnionych mięśniach -delikatna wibracja i wstrząsy
III końcowy- masaż klasyczny rozluźniający wykorzystując techniki: głaskanie, rozcieranie, delikatne ugniatanie, wstrząsanie
Masaż izometryczny powinien być wykonywany, co drugi dzień w serii 10-20 zabiegów,
Cel masażu po wymianie stawu biodrowego
1.Przywrócenie odpowiedniej funkcji stawu biodrowego
2.Zniesienie bólu
3.Zmniejszenie napięcia mięśniowego- rozluźnienie
4.Wzmocnienie odpowiednich partii mięśni
5.Zapobieganie przykurczom i obrzękom
6. Poprawa krążenia krwi w nogach
Masaż wirowy
Masaż podwodny kończyn dolnych, który wykonujemy w specjalnych wannach powodujących ruch wirowy wody. Temperatura wody powinna wynosić 34-35 stC
Masaż wirowy wpływa na zmniejszenie napięcia mięśniowego, rozluźnienie zbliznowaceń, poprawę koordynacji mięśniowej, zmniejszenie obrzęków. Masaż ten może być przygotowanie do innych zabiegów.
Przeciwskazanie: niepełny zrost kostny i odwapnienia kości
Zastosowanie codziennie lub, co drugi dzień przez 10-15 zabiegów, czas zabiegu 20-30minut
Masaż wibracyjny- Aquauvibron
Jest to ręczny aparat wibracyjny o częstotliwości drgań około 7000 na minute wytwarzany przez przepływającą wodę, powoduje rozluźnienie mięśni i pobudzenie układu krwionośnego, przez co jest zwiększone ukrwienie a to wpływa na poprawę trofiki tkanek, a także zwiększa próg bólu dające efekt przeciwbólowy
Wykonywanie masaż jest podobne do wykonania masaż klasycznego, parametry wibracji dostosowujemy do odczuć pacjenta.
Stosujemy nasadki głowicy, płaską z kolcami do stymulacji krążenia lub płaską z guzkiem do opracowania dużych głęboko położonych mięśni.
Temperatura wody 36-37 st C
Masaż może być stosowany codziennie lub, co drugi dzień, czas zabiegu 5-10 minut
Masaż blizny -masaż klasyczny
Po zabiegu trzeba odczekać około 3 tygodni, aż blizna zrośnie się. Niekiedy po operacji może wystąpić ból blizny, poprzez zaburzenia ukrwienia tego miejsca. Po wyciągnięciu szwów i całkowitym zrośnięciu się rany możemy przystąpić do masażu klasycznego. Przy starszych bliznach, zrastających się z podłożem masaż musimy wykonywać głęboko.
Na początku przeprowadzamy masaż okolicy blizny w celu zmiękczenia oraz rozluźnienia skóry i tkanki podskórnej. Masujemy dośrodkowo, stosując głaskanie i rozcieranie.
Po kilku masażach przystępujemy również do rozcierania samej blizny oraz stopniowo wprowadzamy ugniatanie okolicy i samej blizny. Gdy blizna odpowiednio zmięknie i przestanie boleć, ujmujemy ją między kciuki i wskazicielem, odrywamy od warstwy tkanki podskórnej. Tak ujętą w palce bliznę rozcieramy ruchami okrężnymi, następnie przełamujemy wykonując ruchy rąk w przeciwne strony. Gdy blizna i najbliższe jej otoczenie są już dobrze rozmasowane wykonujemy rolowanie: na jednym z końców blizny ujmujemy fałd skóry między kciuki i wskazicielem i przesuwamy ten fałd przez środek blizny do drugiego końca.
Masaż wykonujemy codziennie lub, co drugi dzień przez 10-15minut
Do masażu możemy stosować oliwki kosmetycznej lub maści, które powodują dodatkowe rozmiękczanie blizny.
Masaż limfatyczny
1.Opracowanie pachwiny-stosujemy techniki głaskanie, rozcieranie, ugniatanie
2.Rozmasowanie krętarza większego kości udowej
3.Opracowanie uda strona przednia przeprowadzamy w trzech pasmach: bocznym przednim i przyśrodkowym, rozpoczynamy powyżej stawu kolanowego a kończymy w okolicy stawu biodrowego
4.Opracowanie pachwiny
5.Opracowanie odcinka lędźwiowego kręgosłupa- przeprowadzamy w kierunku przedniego górnego kolca biodrowego i w trzech pasmach- przez środek, wzdłuż grzebienia krzyżowego pośredniego oraz równolegle do krawędzi bocznych kości krzyżowej.
6.Opracowanie uda strona tylna
7.Opracowanie krętarza
8.Opracowanie pachwiny
Masaż powinien trwać 15-20minut, tempo masażu powinno być wolne 10-20ruchów na minutę, każdą technikę powtarzamy 4-5razy. Liczba zabiegów powinna być dostosowana do postępów w zmniejszaniu obrzęku.
Przeciwskazaniem są nowotwory układu chłonnego, ostre stany zapalne.
Masaż limfatyczny ma na celu zmniejszenie obrzęku
Masaż segmentarny
Jest to zespół technik i chwytów, które stosujemy w celu odruchowego oddziaływania na wszystkie tkanki i ich zmiany chorobowe, głównym celem jest opracowane odruchowej zmiany tkankowej przy stronie chorej poprzez zastosowanie odpowiednich technik
1. Określamy zmiany odruchowe w poszczególnych tkankach
2.Masaż grzbietu na odcinku lędźwiowym
Głaskanie podłużne - wykonujemy całymi powierzchniami dłoniowymi obu rąk, od pośladka do barku, w kilku pasmach
Głaskanie poprzeczne - przeprowadzamy stronami dłoniowymi rąk, od lini pachowej środkowej do kręgosłupa. Rozpoczynamy od pośladka w stronę barku głaszcząc pasmo obok pasma.
Rozcieranie podłużne - wykonujemy w formie ruchów okrężnych, opuszkami palców od pośladka w stronę barku
Rozcieranie poprzeczne - wykonujemy w formie ruchów okrężnych, opuszkami palców 2-5 jednej ręki, druga ręka działa jako obciążenie rozcieranie wykonujemy od pośladka w stronę barku
Rolowanie podłużne - przeprowadzamy palcami od 1-4 chwytając fałd skóry i przesuwając go od pośladka w stronę barku
3.Masaż kości krzyżowej po stronie chorej
Masujemy w trzech pasmach:
- pasmo środkowe przebiega wzdłuż grzebienia krzyżowego pośrodkowego
- pasmo pośrednie masujemy wzdłuż grzebienia krzyżowego pośredniego, który jest ułożony bocznie i skośnie do grzebienia pośrodkowego
- pasmo boczne ciągnie się wzdłuż grzebiania krzyżowego bocznego, który leży bocznie i skośnie do grzebienia pośredniego
W masaż kości krzyżowej stosujemy technikę głaskania i rozcierania z przesuwaniem fałdu skórnego
4.Masaż pośladków
Masaż ten wykonujemy w następujących kierunkach w pozycji leżenia na brzuchu
- od grzebienia biodrowego do kości krzyżowej
- od kolca biodrowego przedniego górnego w stronę kości kulszowej
- z okolicy krętarza większego kości udowej do szpary pośladkowej na całej szerokości pośladka
Masaż w pozycji siedzącej wykonujemy tylko w dwóch pierwszych pasmach
Przy masażu wykorzystujemy techniki
- głaskanie
- rozcieranie
5. Masaż grzebieni biodrowych
Przeprowadzamy od kolców biodrowych przednich górnych do stawów biodrowo-krzyżowych
Wykonujemy rozcieranie z jednoczesnym przsuwaniem fałdu skórnego opuszkami palców od 2-4
6.Masaż mięsni biodrowo-lędźwiowych
Masaż ten wykonujemy od górnego brzegu kości łonowej przesuwając ręce wzdłuż pachwiny bokiem kolców biodrowych przednich dolnych i górnych, po grzebieniu biodrowych do stawów biodrowo- krzyżowych
Przy masażu wykorzystujemy technikę głaskania i rozcierania
7.Wstrzasanie miednicy
Siadamy za pacjentem oburącz chwytamy za talerze biodrowe i wykonujemy naprzemienne krótkie ruchy rękami w strony przeciwne
Masaż segmentarny ma na celu usunięcie napięcia powierzchownego i napięci tkanek położonych głębiej
Czas masażu około 20-30minut
Liczba zabiegów- zabiegi przeprowadzamy codziennie lub, co drugi dzień, po 20 masażach robimy przerwę 14dniową
Masaż obręczy barkowej w celu rozluźnienia
Głaskanie-wykonujemy od potylicy do stawów barkowych
Głaskanie okolicy łopatkowej-od przyśrodkowego brzegu łopatki w kierunku stawu barkowego
Rozcieranie karku- wykonujemy chwytem kleszczowymw formie ruchów okrężnych
Ugniatanie- na odcinku od stawu barkowego do potylicy
Wibracja- wykonujemy opuszkami trzeciego palca od wyrostak sutkowatego kości skroniowej po potylicy do kręgosłupa
Wykonujemy głaskanie, rozcieranie i wibracje
Wykonujemy głaskanie, rozcieranie i ugniatanie
Masaż kończyn górnych wykonujemy tylko w sytuacji przeciążenia, w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego po chodzeniu o kulach
Masaż kończyny nie zoperowanej ma poprawić siłę mięśniową lub zmniejszyć napięcie mięsni
Po wymianie stawu biodrowego masaż jest bardzo przydatny w zapobieganiu obrzękom, usprawniając odpływ chłonki.
Odpowiednio zastosowany masaż pozwala na zmniejszenie dolegliwości bólowych, a także na wzmocnienie mięśni uda
patryska89