metody_ksztalc_doroslych.pdf

METODY KSZTAŁCENIA DOROSŁYCH

Dr Elżbieta Kowalik

1. CZŁOWIEK DOROSŁY JAKO UCZEŃ

„Dorośli mogą uczyć się szybciej i bardziej efektywnie niż młodzież”

E. Harwas

Człowiek dorosły jako uczeń - to istota uspołeczniona, umiejąca działać harmonijnie z

innymi ludźmi - członkami zespołu, zdolna do tego, by solidarnie z innymi rozwiązywać

problemy intelektualne związane z procesem uczenia się. Ludzie dorośli potrafią opanować

lenistwo, naukę traktują poważnie. Edukacja jest dla nich szansą życiową na zmianę pozycji

w hierarchii społecznej. Kształcenie ludzi dorosłych wymaga wiedzy o dynamice ich rozwoju

psychicznego, o czynnikach i siłach regulujących funkcje psychiki oraz jej doskonalenie, o

procesach poznawczych takich jak: myślenie czy pamięć oraz o stylach uczenia się. “Każdy

człowiek tworzy własne wzory myślowe i posiada zdolności kierowania nimi” – R. Bandler i

J. Grinder.

Diagram procesu uczenia się człowieka dorosłego:

DOŚWIADCZENIE

PLAN

REFLEKSJA

WNIOSKI

Uczenie się jest czynnością prowadzącą do zmian w wiedzy

ucznia oraz wyznawanych przez niego wartościach.

Jest zarówno procesem, jak i trwałym stanem umysłu.

Najpopularniejsze są następujące style uczenia się:

 Wzór wizualny – myślisz obrazami – wizualizujesz informacje;

 Wzór słuchowy – myślisz dźwiękami – informacje przetwarzasz na dźwięki;

 Wzór czuciowy – myślisz doznaniami – informacje odbierasz i przekazujesz za

pomocą dotyku, zapachu, smaku.

Dla człowieka dorosłego typowy jest styl, w którym preferowane jest zdobywanie wiedzy

przez doświadczenie - ucząc się chętnie odwołujemy się do realnych zdarzeń, często w

sposób intuicyjny, lubimy problemy otwarte, nie do końca wyjaśnione oraz styl, w którym

dominują abstrakcyjne przemyślenia - ucząc się wnikamy w istotę problemów i sytuacji,

analizujemy, rozważamy, tworzymy teorie, aby zrozumieć swoje doświadczenia, lubimy

sytuacje jednoznaczne i definiowalne.

Biorąc pod uwagę sposób przetwarzania i wykorzystywania informacji można rozpoznać:

 Styl „REFLEKSYJNY OBSERWATOR” - idealny dla ludzi lubiących stać nieco z

boku, nastawionych na weryfikowanie wiedzy teoretycznej w praktyce, często na

drodze eksperymentowania. Przed wygłoszeniem własnego sądu wsłuchują się w

zdania innych.

 Styl „REFLEKSYJNY TEORETYK” - preferowany przez osoby przetwarzające

informacje drogą przemyśleń. Usilnie dążą do precyzyjnego porządkowania

informacji, zamknięcia ich w sensownym schemacie. Mają słabość do definicji,

podstawowych założeń, zasad, modeli i myślenia systemowego.

 Styl „AKTYWNY UCZESTNIK” - Dotyczy ludzi, chętnie wykonujących działania

praktyczne oraz własne doświadczenia życiowe jako klucz do zdobywania wiedzy.

Preferują ten styl ludzie o otwartych umysłach, życzliwie nastawieni do wszystkiego,

co nowe. Dobrze się czują w pracach zespołowych.

 Styl „PRAGMATYCZNY REALIZATOR” - Jest preferowany przez ludzi, lubiących

wdrażać nowe koncepcje, pomysły czy techniki, by przekonać się, jak działają w

praktyce. Cenią sobie wiedzę „z pierwszej ręki”. Natychmiast poszukują praktycznych

dróg, by wykorzystać to, czego nauczyli się.

Style uczenia się a preferowane procesy myślowe i formy ekspresji:

SPOSÓB

PRZYSWAJANIA

WIADOMOŚCI

ORGANIZACJA

MYŚLENIA

WYRAŻANIE

MYŚLI

WZROKOWO

SŁUCHOWO

KINESTETYCZNIE

 ATOMISTYCZNIE

 RÓWNOLEGLE

 HOLISTYCZNIE

 STRUKTURALNIE

WERBALNIE

GRAFICZNIE

KINESTETYCZNIE

Myślenie atomistyczne zazwyczaj towarzyszy uczeniu się treści przeładowanych

materiałem faktograficznym, trudnych do uporządkowania w wyrazistą strukturę.

Myślenie równoległe polega na uruchamianiu sieci skojarzeń oraz procesów poznawczych

ukształtowanych przez całe życie człowieka. Myślenie holistyczne pozwala postrzegać

pewne obszary wiedzy z różnych punktów widzenia (przez pryzmat różnych przedmiotów

szkolnych). Myślenie strukturalne to porządkowanie wiedzy w wyrazistą strukturę

poprzez uruchamianie analizy logicznej, a zwłaszcza myślenia przyczynowo –

skutkowego. Dydaktyka dorosłych wyróżnia następujące formy uczenia się:

 naturalne

 przez korzystanie z typowych rozwiązań systemowych: wykładu, zajęć

warsztatowych, konwersatoryjnych, ćwiczeniowych

 Przez studia przypadków („case study”)

 Przez samodzielne uczenie się

Rola wiedzy w życiu człowieka dorosłego:

PASMO WIEDZY

Mechanizmy umożliwiające

korzystanie z wiedzy,

np. uczestnictwo w zajęciach

KSZTAŁTOWANIE

OSOBOWOŚCI

Procesy myślowe

Metody a style uczenia się

Adaptowalność

Podatność na zmiany

ZASTOSOWANIE

WIEDZY W ŻYCIU

Interferencja wiedzy

na sytuacje życiowe

zawodowe i osobiste

• Oprócz cech indywidualnych udowodniono znaczący wpływ

czynników kontekstowych, takich jak: rodzina, sytuacja zawodowa

czy środowisko na skuteczność uczenia się dorosłych

2. METODY KSZTAŁCENIA DOROSŁYCH.

“Metoda kształcenia jest to określony sposób pracy nauczyciela, obejmujący

pewien dobrany celowo zespół czynności, umożliwiający słuchaczom przyswojenie sobie

nowej wiedzy, umiejętności i nawyków oraz kształtujący ich zdolności, poglądy i

zainteresowania.” (R. Urbańczyk)

Uczenie się przez doświadczenie opiera się na czterech założeniach:

1. Najlepiej uczymy się wtedy, gdy jesteśmy włączeni w przeżycie dostarczające nauki.

2. Wiedza jest najtrwalsza, gdy zdobywamy ją sami.

3. Uczymy się z zapałem, jeżeli mamy możliwości wyboru celu i sposobu nauki

4. Wszyscy ludzie mają pewien potencjał twórczy, wyrażający się w każdej dziedzinie

życia.

Warunki aktywności słuchacza:

 Cel zajęć jest bliski i wyraźny

 Cel uwzględnia zainteresowania i potrzeby słuchacza

 Słuchacz bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji

 Odczuwa satysfakcję

 Może realizować własne pomysły

 Istnieją realne szanse na zrealizowanie celu (PRAWO YERKESA - DODSONA

M = f{w x p}; w - wartość celu; p - prawdopodobieństwo realizacji)

3. METODY AKTYWIZUJĄCE UCZNIA.

Każda metoda może być realizowana jako aktywizująca. Wszystko zależy od

nauczyciela, który może określone reakcje ucznia wyzwolić lub zablokować. Dokonując

wyboru metody warto zadać sobie pytania: Czy dana metoda:

 Wzbudzi zainteresowanie uczniów?

 Nie jest zbyt czasochłonna?

 Będzie wystarczająco skuteczna w realizacji celów?

 Zaktywizuje uczniów?

 Wymaga zastosowania dodatkowych środków dydaktycznych?

 Może udać się w licznym zespole?

 Wpłynie pozytywnie na atmosferę wychowawczą w zespole?

 Pozwoli na włączenie środowiska ucznia i jego doświadczeń?

Metody

aktywizujące

Gry dydaktyczne

Projekty

Inscenizacje

Dyskusje

Gry dydaktyczne - występuje w nich element współzawodnictwa i zabawy.

Charakteryzuje je duża siła oddziaływania na osobowość ucznia. Wymagają ustalenia

reguł (instrukcji). Pożądane jest wyznaczenie gratyfikacji.

Wśród gier dydaktycznych można wyróżnić:

a) gry quizowo – turniejowe – rozgrywki między zespołami obejmujące odpowiedzi na

pytania, rozwiązywanie zadań; stosuje się je do utrwalania i kontrolowania opanowanego

materiału;

b) gry typu rozgrywek umysłowych – krzyżówki, logogryfy, szarady, zagadki, labirynty,

zadania edukacyjne;

c) gry planszowe – losowe, strategiczne, strategiczno – losowe.

Specyfika gier decyzyjnych:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: