Sprawdź swoją pamięć A4.pdf

A to ciekawe

1250 do 1400 g, co stanowi około

2% masy ciała. Udowodniono jednak,

że jego waga nie ma związku z inte-

ligencją właściciela. Niezależnie od

tego, czy intensywnie wytężamy umysł

podczas rozwiązywania zadania mate-

matycznego, czy myślimy o niebieskich

migdałach, pochłania on blisko 20%

energii dostarczanej organizmowi.

Blisko 60% zapamiętanych informacji

ulatuje z naszej głowy już po kilkunastu

godzinach, a po miesiącu pamiętamy

zaledwie jedną czwartą. Najszybciej

zacierają się wspomnienia dotyczące

szczegółów czasu i miejsca zdarzenia,

a „usterka” ta nasila się po 45. roku ży-

cia. Najważniejszą umiejętnością, która

słabnie z wiekiem, jest zdolność do trwa-

łego zapamiętywania nowych informa-

cji, niezależnie od tego, czy jest to jazda

na deskorolce, czy też nowy język obcy.

Mózg jest jednak na tyle plastyczny, że

potrafi „obejść” ograniczenia natury.

Ciągła aktywność umysłowa, trenowa-

nie pamięci, uczenie się nowych rzeczy

może znacząco opóźnić jej słabnięcie,

a wręcz sprawić, że stanie się niezau-

ważalne. Wykazano np., że ludzie starsi

podczas uczenia się i przywoływania

Dzięki nowoczesnym technikom obrazowania możemy niejako na bieżąco podglą-

dać mózg przy pracy; im bardziej czerwony obszar, tym aktywniej pracują jego

neurony (zużywają więcej tlenu i substancji odżywczych)

informacji częściej korzystają z obu pół-

kul mózgu. Uruchomienie większej licz-

by połączeń pozwala na odnalezienie

szukanego wspomnienia nawet wtedy,

gdy pojedyncza „ścieżka dostępu” jest

mniej sprawna.

Umiejętność czytania i rozumienia

słów, tekstów itp. jest jedną z cech

charakterystycznych dla człowieka

(śmiało można powiedzieć, że jeśli

czytasz ten tekst, to jesteś człowie-

kiem).

Więcej doświadczeń

W internecie

1. Przeczytaj zapisane poniżej układy

liter, a następnie odtwórz je z pamięci

i zapisz na kartce.

KOT ŁAM WÓR SOK MAT ZEZ PÓŁ

KWI MRU HAU TAM TUK PAS HIW

KRA KUL

Następnie zrób to samo z innymi

zestawami liter.

PAK WRK VIT KOL MAC GRD XOX

PLK CIL GZM QMN BXI TRP WIM JOF

WSW

Których „słów” udało ci się zapisać

(a zatem zapamiętać) więcej?

Na ogół lepiej zapamiętujemy coś,

co ma dla nas sens (a zatem i poten-

cjalną użyteczność), dlatego spośród

wyrazów 1. serii, które „coś znaczą”,

mamy szansę zapamiętać przynajmniej

o cztery więcej niż tych z drugiej. Zwy-

kle najlepiej pamiętamy te z począt-

ku (efekt pierwszeństwa) i z samego

końca (efekt świeżości).

2. Przeczytaj poniższe wyrazy, postaraj

się je zapamiętać, układając z nich hi-

storyjkę i spróbuj zapisać na kartce.

SOSNA DOM MAŁPA LODY WIESZAK

TRAWA KASZA WIDELEC WENTYL NOC

GARNEK UPAŁ TACA KLIKNIĘCIE

A taraz zrób tak samo z wyrazami:

DOM KRZESŁO STÓŁ LAMPA TALERZ

JAJKO NÓŻ MASŁO WIDELEC DYWAN

SZKLANKA PODŁOGA LUSTRO SÓL

Których wyrazów udało ci się zapisać

więcej w prawidłowej kolejności?

Ludzki mózg dąży do porządkowa-

nia świata w ciągi przyczynowo-skut-

kowe. Im bardziej prawdopodobne,

tym lepiej. Dlatego łatwiej zapamiętać

historyjkę o powrocie do domu i jedze-

niu przy stole jajka niż o małpie, która

po sośnie weszła do domu, żeby zjeść

lody z wieszaka nad trawą.

Budowa mózgu i jego działanie

www.fizyka.umk.pl/~gos/neuro-

science.htm

Sprawdź swoją pamięć

Neurologia dla dzieci

http://faculty.washington.edu/

chudler/introb.html

Zrozumienie czytanego tekstu, rozpoznawanie

przedmiotów i ludzi, znajdowanie drogi do domu to

wszystko zasługa pamięci. Dzięki niej możemy także

posiąść rozmaite umiejętności, np. jazdy na rowerze

lub łyżwach czy gry na pianinie. Ale czym jest i jak

działa nasza pamięć?

Pamięć i sposoby jej poprawiania

http://serwisy.gazeta.pl/zdrowie

/0,51212.html

Czym jest amnezja?

http://core.ecu.edu/psyc/grahamr/

DW_3311Site/LectureF/Lect3.2.html

CENTRUM NAUKI

KOPERNIK

CENTRUM NAUKI

KOPERNIK

www.kopernik.org.pl

L udzki mózg waży przeciętnie od

Trochę teorii

O historii

Zapamiętać i przypomnieć

go bezbłędnie (pod warunkiem że

nie ma więcej niż 7-9 cyfr, tyle ele-

mentów potrafimy bowiem zmieścić

w tej pamięci). Szansa, że będziemy

pamiętali ten numer następnego dnia,

jest już niewielka. Chyba że… bardzo

się postaramy i będziemy wielokrot-

nie powtarzać go w myślach. Wtedy

informacja ma szansę zostać trwale

zakodowana, czyli trafi do „banku pa-

mięci długotrwałej”. Stamtąd zdaniem

dużej części naukowców nie znika już

nigdy. Dlaczego więc wielu zdarzeń nie

możemy sobie przypomnieć? Przywo-

łując analogię z komputerem, można

powiedzieć, że zapominanie przypo-

mina trochę kasowanie plików. Każdy,

kto choć trochę zna się na informatyce,

wie, że tak naprawdę zapisane bity nie

znikają z twardego dysku. Kasowa-

nie usuwa tylko informację o miejscu,

w którym fizycznie znajdują się dane.

Dlatego czasem po wielu latach przy-

pominamy sobie dawne wydarzenia

czy umiejętności, choć wcześniej mo-

glibyśmy przysiąc, że niczego takiego

nie przeżywaliśmy.

Tu jednak analogia z komputerem

się kończy. Z dysku twardego zawsze

można wiernie odczytać tę samą raz

zapisaną informację. Tymczasem ludz-

ka pamięć potrafi być kreatywna! To

oznacza, że może np. połączyć w jed-

no dwa wydarzenia, które nigdy nie

miały razem miejsca. Przykładem może

być „zapamiętanie” spotkania z tygry-

sem podczas dawno odbytego afrykań-

skiego safari (tymczasem wiadomo, że

pasiaste koty żyją tylko w Azji).

To wszystko dotyczy jednak pamięci

świadomej, związanej z wiedzą o faktach

– nazywamy ją pamięcią deklaratywną.

Istnieje jeszcze drugi, nie mniej ważny

rodzaj pamięci – tzw. pamięć procedu-

ralna. Jest ona związana z rozmaitymi

umiejętnościami (np. grą na pianinie czy

jazdą na łyżwach). W przeciwieństwie do

pierwszej nie przechodzi przez świado-

mość, bo jeżdżąc na łyżwach, raczej nie

uświadamiamy sobie kolejności poszcze-

gólnych ruchów i napięcia różnych grup

mięśni niezbędnych do utrzymania się

na lodzie. Z tych samych względów ten

rodzaj pamięci jest też mniej podatny na

zakłócenia, bo to właśnie świadomość

naszego „tu i teraz” najbardziej zakłóca

wierne odtworzenie wcześniej zapamię-

tanych zdarzeń.

W starożytnej Grecji pamięć miała

przykre wspomnienia są

przetwarzane w przednim

zakręcie obręczy (ACC) i to

on odpowiada także za ich

odświeżanie

swego boga, a raczej boginię

– Mnemozynę. Według legendy znała

ona nie tylko przeszłość i teraźniejszość,

lecz także przyszłość. Z jej dziewięcio-

dniowego związku z Zeusem narodziło

się dziewięć Muz. Grecy jako pierwsi

odkryli dwa podstawowe prawidła kie-

rujące pamięcią – wyobraźnię i grę sko-

jarzeń. Od nich wzięliśmy też podstawy

mnemoniki – zbiór technik ułatwiają-

cych zapamiętywanie i przypominanie.

Pierwszą technikę mnemotechniczną,

znaną jako „rzymski pokój”, wymy-

ślił podobno poeta Symonides z Keos

(556-467 r. p.n.e.). Chodzi o zapamię-

tanie rzeczy poprzez umiejscowienie ich

w przestrzeni określonego pomieszcze-

nia (stąd nazwa). Inne powszechnie

stosowane mnemotechniki to:

akronimy – słowo, którego pierwsze

litery (lub zbitki liter) składają się na

ciąg wyrazów, który chcemy zapa-

miętać. Zabawnym przykładem może

być akronim ułożony przez instrukto-

ra nauki jazdy, który z całą powagą

tłumaczył, że pijak to: Pieszy Idący

Jezdnią, Ale Krzywo;

akrostychy – tu z kolei chodzi o zdanie,

którego pierwsze litery złożą się w słowo,

które chcemy zapamiętać, a które samo

hipokamp – do tej części

mózgu trafiają informacje,

które chcemy zapamiętać

informacje po „obróbce”

w hipokampie są

wysyłane do różnych

miejsc w mózgu

hipokamp

kiedy chcemy coś sobie

przypomnieć, znów w tym

procesie bierze udział

hipokamp

Zapamiętywanie to dynamiczny proces. Informacje, które dochodzą do mózgu,

mogą zostać zignorowane, przekazane do pamięci roboczej (krótkotrwałej)

w korze czołowej, a jeśli mózg uzna je za ważne – trwale zapisane. Ten ostatni

proces nie może się obyć bez hipokampa. Dopiero po przejściu przez tę struk-

turę i wstępnej „obróbce” wspomnienia trafiają do różnych miejsc w mózgu

i tam są przechowywane. By się do nich dostać (coś sobie przypomnieć), znów

niezbędny jest hipokamp. Stanowi on coś w rodzaju bramy, przez którą wspo-

mnienia przechodzą z i do świadomości. Jeśli informacje wiążą się z emocjami,

w ich przetwarzaniu bierze udział układ limbiczny (w tym ciała migdałowate),

a „przypominaniem” zajmuje się ACC (przedni zakręt obręczy). To stamtąd wy-

chodzi do świadomości „gotowe” wspomnienie nieprzyjemnych doznań.

z niczym się nie kojarzy. Np. mitologicz-

ny raj starożytnych Greków – ELIZJUM

– Ech, Lekko I Zabawnie Jest UMarłym;

rymowanki – proste wierszyki po-

zwalające zapamiętać skomplikowane

reguły. Bardzo znana jest matema-

tyczna rymowanka dotycząca funkcji

trygonometrycznych: „w pierwszej

wszystkie są dodatnie, w drugiej tylko

sinus, w trzeciej tangens i cotangens,

a w czwartej cosinus”, a także znane

z chemii powiedzenie: „Pamiętaj, che-

miku młody, wlewaj zawsze kwas do

wody”.

Współczesne zastosowania

zdolność do przechowywania i od-

twarzania raz nabytych doświadczeń.

U ludzi i zwierząt „pamięta” głów-

nie układ nerwowy. To on odbiera

bodźce ze środowiska, analizuje je,

porównuje z tym, co już ma „zapisa-

ne”, i wybiera najlepszą reakcję. Że-

by mógł to robić sprawnie, potrzeba

współdziałania trzech elementów:

zapamiętywania, przechowywania

i odtwarzania informacji. To trochę

jak w przypadku komputera. Tyle że

mimo pozornego podobieństwa na-

sza pamięć funkcjonuje inaczej niż

ta cyfrowa. Większość informacji, ja-

kie docierają do nas dzięki zmysłom,

w ogóle nie zostaje zapamiętana (ist-

nieją wyłącznie przez ułamki sekundy),

bo mózg filtruje je jako nieistotne. Tak

dzieje się np. podczas obserwowania

dobrze nam znanej drogi do szkoły,

pracy itp. Mózg porównuje to, co wi-

dzimy, z „wzorcem” i jeśli nic się nie

zmienia – nie przechowuje informacji.

Chodzi przecież tylko o to, by się nie

zgubić. Czasem nieuwaga podczas

rutynowych czynności prowadzi do

roztargnienia – nie potrafimy sobie

przypomnieć, gdzie położyliśmy klu-

cze po wejściu do mieszkania albo czy

wychodząc z domu, włożyliśmy do

kieszeni telefon komórkowy.

Sporo informacji dostaje się do tzw.

pamięci krótkotrwałej. To tu są one

analizowane i interpretowane pod ką-

tem przydatności. Tak np. możemy „za-

pisać” numer telefonu, który ktoś nam

podyktuje. Jeśli zadzwonimy w ciągu

kilku minut, zapewne odtworzymy

a większość z nas chciałaby mieć

lepszą pamięć. Dlatego naukowcy

próbują rozłożyć pamięć na „czynni-

ki pierwsze”, by dowiedzieć się, jak

funkcjonuje. Wiemy już, że central-

nym elementem układu pamięci jest

hipokamp – niewielki, parzysty obszar

mózgu położony w pobliżu komór.

Przez hipokamp przechodzą wszystkie

nowe informacje, które mają trafić do

pamięci trwałej. Bez niego nie można

też sobie niczego przypomnieć – sta-

nowi coś w rodzaju bramki przepusz-

czającej przechowywane wspomnienia

do świadomości. Ponieważ człowiek

uczy się całe życie i modyfikuje swoją

pamięć, hipokamp jest jednym z nie-

licznych obszarów mózgu, w którym

przez całe życie powstają nowe ko-

mórki – neurony.

Najnowsze odkrycia dotyczące zapa-

miętywania związane są ze specyficzną

klasą receptorów zwanych AMPA. Oka-

zuje się, że pobudzanie neuronów pod-

czas uczenia się daje AMPA sygnał, by

szybko przemieściły się z głębi komórki

do wypustek łączących ją z sąsiadka-

mi, a pomagają w tym inne receptory

– NMDA. Zmiana liczby receptorów

AMPA w poszczególnych synapsach (po-

łączeniach między neuronami) zmienia

przesył impulsów między neuronami.

Tak uczymy się nowych wspomnień.

O skomplikowaniu ludzkiego mózgu

świadczy nie sama liczba jego neuro-

nów, ale liczba połączeń, jakie tworzą

między sobą. Przeciętny neuron ma

5 tys. połączeń, ale ich liczba zmienia

się w ciągu życia m.in. właśnie pod

wpływem nowych informacji

K ażdemu zdarza się zapominać,

P amięć to, mówiąc najprościej,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: