ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE
to postępowanie mające na celu dobro drugiej osoby.
Podtypy zachowań prospołecznych:
Ofiarność-„działanie mające na celu dobro drugiej osoby, a nie zdobycie zewnętrznych nagród”,
Altruizm: „działanie podjęte wyłącznie dla dobra drugiej osoby, a nie dla zdobycia zewnętrznych czy wewnętrznych nagród”.
„Czysty altruizm” -pomaganie bez oczekiwania jakichkolwiek korzyści zewnętrznych (uznania, nagród), i wewnętrznych (w postaci np. podbudowania i lepszego samopoczucia).
Wybrane teorie pomocności
decyzyjny model interwencji kryzysowej
teorie pobudzenia
teorie norm
Decyzyjny model interwencji kryzysowej:
Udzieleniepomocywsytuacjikryzysowejwymagaspełnieniaażpięciuwarunków,adojejnieudzieleniawystarczaniespełnieniechodbyjednegoznich.
Warunek 1: zdarzenie trzeba zauważyć.
Warunek 2: sytuację trzeba zinterpretować jako kryzysową.
„niewiedza wielu”
Warunek 3: przyjęcie osobistej odpowiedzialności za pomoc ofierze.
zjawisko obojętnego przechodnia obecność wielu osób powoduje rozproszenie odpowiedzialności za podjęcie działania
Warunek 4: rozstrzygnięcie przez świadka, że ma on właściwe kompetencje do udzielenia pomocy.
Warunek 5: decyzja o podjęciu działania.
Obawa ośmieszenia, narażenia innym i samej ofierze -lęk słabnie, gdy świadkowie mogą z sobą przedyskutować zdarzenie i działania zaradcze oraz wiedzą, że będą mogli ze sobą porozmawiać po zakończeniu interwencji.
Teorie pobudzenia
Model pobudzenia -bilansu (Piliavin i in.) zakłada, że:
1. Zaobserwowanie cudzych kłopotów = u obserwatora pobudzenie emocjonalne.
2. Pobudzenie jest nieprzyjemne = konieczność redukcji.
3. Obserwator wybiera sposób redukcji pobudzenia (np. udzielenie pomocy) najszybszy i wywołujący jego największy spadek przy najkorzystniejszym bilansie zysków i strat.
Teorie norm
Pomaganie jako skutek ulegania normom społecznym -normie odpowiedzialności społecznej i normie wzajemności.
Norma odpowiedzialności społecznej to „oczekiwanie i nakaz pomagania tym osobom, których losy zależą od naszych działań”
Norma wzajemności to „oczekiwanie i nakaz pomagania osobom, które nam pomogły w przeszłości”
Norma osobista-obligacja moralna do postępowania w określony sposób w określonej sytuacji -częściej obserwowana u osób o słabej tendencji do zaprzeczania odpowiedzialności własnej za spełnianie norm.
Powody dla których pomagamy innym :
—dla własnego dobra —korzyść osobista —materialna i inne
—podwyższenie pozycji społecznej i zdobycie aprobaty
—zarządzanie wizerunkiem własnej osoby (potwierdzanie go lub poprawianie)
—radzenie sobie z własnymi nastrojami i emocjami —dzięki pomaganiu ludzie mogą redukować swe zdenerwowanie lub smutek .
Dwa rodzaje motywacji leżących u podstaw prospołeczności:
Motywacja endocentryczna
Motywacja egzocentryczna
Motywacja endocentryczna (skierowana do wewnątrz)-pomaganie innym w celu polepszenia własnego samopoczucia (unikanie wewnętrznych kar, poczucia winy, wstydu); uzyskanie wewnętrznych nagród (np. podtrzymanie dobrego mniemania o sobie). Celem motywacji endocentrycznej jest spełnienie oczekiwań wobec samego siebie
Motywacja egzocentryczna (skierowana na zewnątrz)-tendencja do pomagania innym w celu polepszenia ich samopoczucia. Podejmowane działania ukierunkowane są na zmianę sytuacji w otoczeniu, a nie w sobie.
Aby być zdolnym do oddania siebie ludziom należy:
dokładnie poznać siebie i innych; rozwój wiedzy = rozwój zdolność empatii i wyższych formy społecznego zaangażowania.
świadomość barier hamujących udzielenie pomocy zwiększa ich pokonanie.
Atrakcyjność interpersonalna Efekt częstości kontaktów- „im częściej widzimy i kontaktujemy się z drugą osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym przyjacielem”
Efekt częstej ekspozycji- „im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić” Zażyłość (częsta ekspozycja) sprawia, że druga osoba wydaje nam się atrakcyjniejsza i prowadzi do przyjaźni. Piękno tworzy silny stereotyp oparty na przekonaniu, że pozytywne cechy idą w parze z urodą.
Z badań wynika, że osoby ładne:
postrzegane są jako serdeczne, przyjazne, wrażliwe, szczęśliwe,
w szkole – lepsze stopnie, przez nauczycieli uważane za mądrzejsze i grzeczniejsze,
lepiej traktowane, a ich kontakty społeczne są bardziej satysfakcjonujące,
mniejsza odpowiedzialność za naganne uczynki, częściej uzyskują pomoc od innych,
mężczyźni – zaczynają pracę od wyższej pensji więcej osiągają zawodowo
kobiety – częściej i szybciej wychodzą za mąż za lepiej zarabiających i wykształconych mężczyzn.
Podobieństwo wpływa sympatię ponieważ:
1) podobny = pozytywny. Stwierdzenie u kogoś własnych (cenionych) poglądów skutkuje postrzeganiem go jako rozsądnego;
2) podobieństwo jest nagradzające -napotkanie człowieka myślącego podobnie jest dowodem na słuszność naszych racji;
3) oczekujemy, że ludzie podobni do nas także będą nas lubili -oczekiwanie to na zasadzie wzajemności rodzi sympatię do konkretnej osoby.
„się przyciągają??”
Dane eksperymentalne wskazują na przewagę znaczenia podobieństwa osobowości w tworzeniu związku
Osoby stosujące pochwały oraz wyświadczające przysługi
uwaga: możliwość ingracjacji
Efektzysku –straty: „tym bardziej lubimy daną osobę, im więcej wysiłku musieliśmy włożyć w zmianę jej pierwotnych opinii o nas (...), natomiast tym mniej lubimy daną osobę, im więcej jej pierwotnej sympatii straciliśmy
Teoria wymiany społecznej - to, co ludzie sądzą o swoim związku z inną osobą, zależy od tego:
jak spostrzegają nagrody, które daje im ten związek,
jak spostrzegają koszty, na jakie się narażają,
na jaki —ich zdaniem —związek zasługują,
jakie jest —ich zdaniem —prawdopodobieństwo nawiązania lepszych stosunków z kimś innym”
Teoria równości- „ludzie czują się szczęśliwi w związkach, w których zarówno koszty, jak i zyski będące udziałem jednej ze stron są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski przypadające drugiej stronie”. Osoby czerpiące nadmierne korzyści,...
Toresik123