Szkodliwe substancje chemiczne emitowane przez wybrane urządzenia biurowe podczas ich pracy.pdf

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 4/2004

W przypadku niektórych chorób

w inny sposób określono kryteria ich

rozpoznawania.

1. Rozpoznanie etiologii zawodowej

przewlekłego obturacyjnego zapalenia

oskrzeli uwarunkowano znacznym

zaburzeniem sprawności wentylacyjnej

płuc stwierdzonym na podstawie badania

spirometrycznego (pkt 5).

2. W grupie przewlekłych chorób na-

rządu głosu, wprowadzono dwa ważne

ograniczenia – wysiłek głosowy winien

trwać co najmniej 15 lat, a niedowład

mięśni przywodzących i napinających

fałdy głosowe musi powodować trwałą

dysfonię (pkt 15).

Te dwa ograniczenia powinny dopro-

wadzić do istotnego zmniejszenia liczby

rozpoznań tych chorób.

3. Rozpoznanie etiologii zawodowej

nowotworów złośliwych uwarunkowa-

no uznaniem czynników występujących

w środowisku pracy za rakotwórcze

u ludzi (pkt 17).

Powinno to zapobiec dowolnemu

zaliczaniu do rakotwórczych różnych

czynników przez różnych orzeczników.

4. Określono kryteria uznawania

za chorobę zawodową ubytku słuchu

spowodowanego hałasem. Według tego

wykazu chorobą zawodową może być

obustronny trwały ubytek słuchu typu

ślimakowego spowodowany hałasem,

wyrażony podwyższeniem progu słuchu

o wielkości co najmniej 45 dB w uchu

lepiej słyszącym, obliczony jako średnia

arytmetyczna dla częstotliwości audio-

metrycznych 1, 2 i 3 kHz (pkt 21).

Wprowadzenie tych kryteriów ma

bardzo istotne znaczenie, gdyż położy

kres częstym sporom sądowym na tle

rozpoznawania ubytku słuchu jako cho-

roby zawodowej.

Wprowadzenie do wykazu kryteriów

rozpoznawania choroby zawodowej za-

burza nieco czystość formuły prawnej,

jest jednak bardzo potrzebne i istnieje

w około 1/4 wykazów chorób zawodo-

wych w krajach europejskich.

Ustalenie okresu, w którym roz-

poznanie choroby zawodowej będzie

możliwe, pomimo wcześniejszego

zakończenia narażenia zawodowego,

zostało wprowadzone do wykazu po raz

pierwszy. Tego rodzaju regulacja istnieje

w niektórych krajach. Okres ten waha się

od jednego dnia do 10 lat, a w niektórych

przypadkach okres ten nie może być

ustalony. Wprowadzenie tej regulacji

pozwoli uniknąć wielu trudności zwią-

zanych z orzekaniem w przypadkach tzw.

zaległych roszczeń.

Obowiązujący wykaz chorób za-

wodowych w niektórych punktach ma

charakter „półotwarty”. Dotyczy to tych

punktów, w których wymieniono nazwy

chorób, ale wyliczenie to nie wyczerpuje

wszystkich przypadków, co pozwala na

rozpoznanie także innych chorób, które

w tym wykazie nie zostały wymienione.

Sytuacja taka ma miejsce w odniesieniu

do pkt.1 ( Zatrucia ostre albo przewlekłe ),

pkt.3 ( Pylice płuc ), pkt.17 ( Nowotwory

złośliwe ), i pkt.26 ( Choroby zakaźne lub

pasożytnicze ).

Nowy wykaz znacznie ułatwia orze-

kanie przez wyraźne określenie, jakie

choroby mogą być rozpoznane jako za-

wodowe. Jego znacznie większa szczegó-

łowość w istotny sposób poprawia jakość

uzyskiwanych danych statystycznych.

Wykaz ten, na etapie projektu, uzyskał

akceptację odpowiedniego biura Unii

Europejskiej w Luksemburgu, które

zajmuje się uniﬁ kacją zasad konstrukcji

wykazów chorób zawodowych w krajach

Unii Europejskiej.

Mimo że obecnie obowiązujący wy-

kaz chorób zawodowych jest bardziej

szczegółowy i w odniesieniu do niektó-

rych chorób określa także kryteria rozpo-

znawania, niezbędne jest przygotowanie

obszerniejszego komentarza, który ułatwi

posługiwanie się nim. Taki komentarz pn.

„Wytyczne diagnostyczno-orzecznicze”

jest w trakcie opracowania.

hemiczne zanieczyszczenia po-

wietrza mają zasadniczy wpływ

na jakość powietrza w pomiesz-

czeniach biurowych. Źródłem szkodli-

wych dla zdrowia substancji (głównie

lotnych związków organicznych) są same

budynki oraz prawie wszystkie elemen-

ty stanowiące wyposażenie pomiesz-

czeń – pokrycia ścian i podłóg (farby

i lakiery, boazerie, tapety, wykładziny

itp.), meble i wyposażenie – w znacznej

mierze wyprodukowane z surowców

syntetycznych. Potencjalnym źródłem

zanieczyszczeń powietrza mogą też być

użytkowane w tych pomieszczeniach

takie urządzenia, jak kserokopiarki czy

drukarki laserowe.

Rozpowszechnienie nowoczesnych

technik drukowania i kopiowania z wy-

korzystaniem kserokopiarek oraz druka-

rek laserowych poszerzyło krąg pracow-

ników narażonych na czynniki szkodliwe

– ﬁ zyczne i chemiczne – towarzyszące

pracy tych urządzeń. Coraz częściej pra-

cownicy pomieszczeń biurowych kojarzą

występujące u nich dolegliwości zdro-

wotne (uczucie zmęczenia, bóle głowy,

złe samopoczucie, kłopoty z koncentracją

itp.) ze stosowaniem tych urządzeń lub

z przebywaniem w pomieszczeniach,

w których urządzenia te są użytkowane.

Dotychczasowe badania krajowe i za-

graniczne dotyczą jedynie oceny parame-

trów zagrożeń ﬁ zycznych generowanych

przez drukarki laserowe i kserokopiarki.

Nie został natomiast wyjaśniony problem

zagrożeń chemicznych jakie mogą być

wynikiem emisji szkodliwych substancji

do powietrza pomieszczeń biurowych

podczas użytkowania tych urządzeń.

Substancjami chemicznymi które należy

brać pod uwagę w tych rozważaniach są

ozon i tlenki azotu. Brak danych odnośnie

do skali zagrożeń związanych z emisją

tych substancji – istnieją jedynie na ten

temat sugestie niepotwierdzone badania-

mi naukowymi.

Podczas realizacji przez Centralny

Instytut Ochrony Pracy – Państwowy

Instytut Badawczy projektu dotyczą-

cego jakości powietrza w pomieszcze-

niach biurowych przeprowadzono m.in.

badania mające na celu sprawdzenie czy,

PIŚMIENNICTWO

[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30

lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawo-

dowych, szczegółowych zasad postępowania

w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpozna-

wania i stwierdzania chorób zawodowych oraz

podmiotów właściwych w tych sprawach. DzU

nr 132 poz.1115

[2] European Schedule of Occupational Diseases.

Rekomendacja z dnia 22 maja 1990 r. nr 90/326/

EEC. OJ NoL 160/41

[3] List of occupational Diseases (ILO). ILO

1991

[4] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia

18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawo-

dowych. DzU nr 65, poz. 294 (utraciło moc

obowiązującą)

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 4/2004

dr EWA GAWĘDA

Centralny Instytut Ochrony Pracy

– Państwowy Instytut Badawczy

Szkodliwe substancje chemiczne

emitowane przez wybrane urządzenia biurowe podczas ich pracy

i jeżeli tak, to na ile powodem dolegli-

wości są substancje emitowane przez

urządzenia biurowe.

Na substancje emitowane podczas

pracy urządzeń biurowych należy jednak

spojrzeć w aspekcie dolegliwości na ja-

kie skarżą się pracownicy (tzw. syndrom

chorego budynku) inaczej niż na emito-

wane ze ścian, wykładzin, mebli oraz na

takie czynniki biologiczne, jak grzyby,

bakterie czy pleśnie. Nie są one bowiem

„stałym” czynnikiem w powietrzu ota-

czającym pracownika w pomieszczeniu

biurowym. W odróżnieniu od czynników

stale występujących w powietrzu danego

pomieszczenia biurowego, ozon i tlenki

azotu są emitowane wyłącznie podczas

pracy takich urządzeń biurowych, jak

kserokopiarki czy drukarki laserowe.

Urządzenia te są w toku normalnej pracy

użytkowane z różnym nasileniem, często

bardzo małym. Nie chodzi tu bowiem

o żaden proces „produkcyjny”, lecz

raczej o element dodatkowy w stosunku

do normalnie wykonywanych czynności.

Stężenia w powietrzu ozonu czy tlenków

azotu zależą w zasadzie wyłącznie od na-

Przedstawiono wyniki pomiarów stężeń szkodliwych substancji chemicznych emitowanych

podczas pracy urządzeń biurowych (kserokopiarki, drukarki laserowe). Badaniami objęto 35

pomieszczeń w 5 budynkach biurowych usytuowanych w Warszawie. Wykonano pomiary

ozonu oraz tlenków azotu. Do oznaczania ozonu zastosowano metodę wg PN-Z-04007

-2:1994, tlenki azotu oznaczano przy użyciu wskaźników rurkowych.

Wyniki badań wskazują na brak zagrożenia tlenkami azotu zarówno pomieszczeniach,

w których urządzenia biurowe pracują z niewielkim nasileniem (drukowanie pojedynczych

stron tekstu na użytek własny) jak i w pomieszczeniach kserokopiarni. Ponadto nawet

w pomieszczeniach kserokopiarni, w których urządzenia biurowe pracowały „intensywnie”

poziom ozonu nie przekraczał 0,1 mg/m 3 .

Harmful chemical substances emitted during the operation of selected office equipment

This article presents the results of measurements of concentrations of harmful chemical substances

emitted during the operation of office equipment (photocopiers, laser printers). Thirty-five office

rooms in 5 office buildings in Warsaw were examined. Ozone and nitrogen oxides were measured.

Ozone was determined with the method described in PN-Z-04007-2:1994; nitrogen oxides with

the use of tube indicators.

The results showed there was no hazard from nitrogen oxides either in rooms in which office equ-

ipment operated with low intensity (single pages printed) or in rooms with photocopiers. Moreover,

even in rooms with photocopiers, where office equipment was operated with high intensity, the

level of ozone did not exceed 0.1 mg/m 3 .

silenia pracy urządzeń. Im częściej i im

dłużej w ciągu dnia roboczego urzą-

dzenie pracuje, tym większych stężeń

w powietrzu ozonu czy tlenków należy

oczekiwać. Problem ten nie dotyczy

wszystkich pomieszczeń pracy biurowej

lecz jedynie tych, w których znajdują się

i są użytkowane kserokopiarki, czy dru-

karki laserowe.

Niemniej jednak wydaje się, że pro-

blem związków „dodatkowych” wyma-

ga rozpoznania i rozważenia. Punktem

wyjścia do takich rozważań mogą być

pomiary ich stężeń w powietrzu wybra-

nych pomieszczeń, w których są użytko-

wane wspomniane urządzenia. Gdyby się

okazało, że emitowane przez urządzenia

biurowe ilości takich związków, jak ozon

są istotne w odniesieniu do zdrowia, czy

nawet tylko samopoczucia pracownika,

to w kompleksowej ocenie narażenia

osób pracujących w pomieszczeniach

wyposażonych w takie urządzenia należy

je również uwzględnić.

http://www.oce.com.pl

Ozon

W warunkach naturalnych ozon jest

gazem. Pierwszymi objawami krótko-

trwającego narażenia na ozon są objawy

ze strony układu oddechowego (podraż-

nienie gardła, kaszel). Długotrwałe na-

rażenie na małe stężenia (a taka sytuacja

ma miejsce w przypadku pracowników

biurowych) powoduje bardziej rozległe

i nieodwracalne zmiany w płucach niż

ostre reakcje zapalne w wyniku krótkiego

narażenia na duże stężenia. Pracownicy

obsługujący kserokopiarki i drukarki la-

serowe skarżyli się na bóle i zawroty gło-

wy, nudności, podrażnienie oczu, suchość

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 4/2004

błon śluzowych [1]. Przy czym brak

jest informacji o ewentualnych innych

zanieczyszczeniach. Wartość dopusz-

czalnego stężenia w pomieszczeniach

przeznaczonych na pobyt ludzi wynosi

w Polsce: 0,1 mg/m 3 – pomieszczenia

kategorii A; 0,15 mg/m 3 – pomieszczenia

kategorii B [2], najwyższe dopuszczalne

stężenie (NDS) na stanowiskach pracy

– 0,15 mg/m 3 [3].

Analizując metody stosowane do

oznaczania ozonu w powietrzu pod

kątem możliwości ich zastosowania

w odniesienu do pomieszczeń biuro-

wych (dostępność aparatury, koszty

badań, wymagania analityczne, itd.), do

wykonywania pomiarów stężeń ozonu

emitowanego podczas użytkowania

urządzeń biurowych wtypowano metodę

wg PN-Z-04007-2:1994 [4]. Metoda ta

polega na równoległym pobieraniu

powietrza do dwóch płuczek, zawie-

rających roztwór jodku potasu. Jedną

z płuczek poprzedza pochłaniacz ozonu,

wykonany z waty bawełnianej. Zawar-

tość ozonu pochłoniętego przez roztwór

oznacza się metodą jodowo-skrobiową

na podstawie różnicy między ilością

jodu wydzielonego w wyniku utlenia-

jącego działania tlenków azotu i ozonu

w płuczce bez pochłaniacza a ilością

jodu wydzielonego w wyniku działania

tlenków azotu w płuczce poprzedzonej

pochłaniaczem. Metodą podaną w PN

można oznaczać ozon w zakresie 0,025

do 0,25 mg/m 3 , w obecności tlenków

azotu.

Tą metodą można oznaczać stężenia

ozonu od 1/6 do 2 wartości najwyższego

dopuszczalnego stężenia na stanowiskach

pracy. Ponieważ w pomieszczeniach biu-

rowych z reguły stosuje się takie poje-

dyncze urządzenia, jak kserokopiarki czy

drukarki laserowe, nie należy oczekiwać

wysokich stężeń ozonu w powietrzu. Wo-

bec tego przeprowadzono badania w celu

zaadaptowania metody podanej w PN [4]

do oznaczania niższych stężeń ozonu.

Uzyskane dane walidacyjne:

– zakres roboczy: 0,0005 do 0,007 mg

ozonu w próbce, co odpowiada zakreso-

wi stężeń w powietrzu od około 0,01 do

0,15 mg/m 3 przy objętości badanego

powietrza – 50 l

– krzywa wzorcowa jest w odniesieniu

do tego zakresu liniowa, współczynnik

zmienności współczynnika kalibracji CV

wynosi 5,6%

– granica oznaczania ilościowego:

0,0003 mg ozonu w próbce

– współczynnik korelacji r charakte-

ryzujący liniowość krzywej wzorcowej:

0,9984

– całkowita precyzja νc – 7,5%

– niepewność całkowita (dokładność)

metody wynosi 15% (błąd systematyczny

nie zależy od stężenia – ozon oznacza się

bezpośrednio w roztworze pochłaniają-

cym).

Jak zaznaczono w PN-Z-04007-2:

1994 [4] oznaczanie ozonu w pobranej

próbce należy wykonać najpóźniej na-

stępnego dnia. Ponieważ jednak w ba-

daniach wykonanych zgodnie z metodą

NIOSH średni odzysk ozonu dla próbek

przechowywanych przez 24 godz. wy-

niósł zaledwie 26%, podczas gdy dla

próbek analizowanych w krótkim czasie

po pobraniu – 98% [5], przyjęto zasadę

wykonywania oznaczania w dniu pobra-

nia próbek powietrza (metoda jodkowa

wg PN-Z-04007-2:1994 jest jedną z od-

mian metody wg NIOSH [6]).

dowisku Pracy przyjęła w odniesieniu do

ditlenku azotu wartość NDS 0,7 mg/m 3 ,

a dla tlenku azotu 3,5 mg/m 3 (wartości

najwyższego dopuszczalnego stężenia

chwilowego wynoszą odpowiednio: 1,5

i 7 mg/m 3 ). W odniesieniu do pomiesz-

czeń przeznaczonych na pobyt ludzi brak

jest wartości normatywów higienicznych

tlenków azotu.

Ponieważ poziomy dopuszczalnych

stężeń tlenków azotu są dużo wyższe

niż odnoszące się do ozonu, dostępne

instrumentalne metody pomiarowe

[7, 8] – z założenia dostosowane do

oznaczania ich stężeń na poziomach

miligramowych – nie są przydatne

w odniesieniu do poziomów stężeń tlen-

ków azotu jakich się można spodziewać

w pomieszczeniach biurowych. Ponie-

waż emitowane podczas pracy urządzeń

biurowych ilości tlenków azotu nie będą

w żadnym przypadku niebezpieczne dla

zdrowia pracownika, zdecydowano nie

przeprowadzać szczegółowych badań

ilościowych. Chodziło bowiem jedynie

o określenie rzędu wielkości poziomów

stężeń, z jakimi w praktyce można mieć

do czynienia. Oznaczania ditlenku azotu

z zastosowaniem wykrywaczy rurko-

wych dotyczy norma międzynarodowa

ISO 8761:1989, zaadaptowana jako

Polska Norma [9].

W badaniach wstępnych do oznacza-

nia tlenków azotu w pomieszczeniach

biurowych zastosowano wykrywacze

rurkowe tlenków azotu (NO + NO 2 )

polskiej produkcji. Zakres stężeń moż-

liwych do oznaczania z zastosowaniem

tych wykrywaczy wynosi 5 – 50 mg/m 3

przy objętości przepuszczonego powie-

trza – 1 l, zaś najmniejsze wykrywalne

stężenie tlenków azotu – 1 mg/m 3

(oznaczane jako NO 2 ). Zakres ten, po-

dobnie jak wykrywalne stężenie, można

przesunąć w kierunku niższych stężeń

przepuszczając przez rurkę np. 10 l

powietrza. Błąd wskazań wynosi 15%.

Jest on co prawda dość duży, jednak do

określenia rzędu wielkości dokładność

taka jest w zupełności wystarczająca.

Ponieważ obecność tlenków azotu

w pobranych próbkach stwierdzono je-

dynie w ilościach śladowych, w dalszych

badaniach stosowano wskaźniki rurkowe

Tlenki azotu

Podczas pracy kserografów lub dru-

karek laserowych obok ozonu mogą po-

wstawać również tlenki azotu: ditlenek

azotu (NO 2 ) i tlenek azotu (NO). Ditlenek

azotu działa przede wszystkim na układ

oddechowy, a w dużych stężeniach

może wywołać obrzęk płuc. Związek

ten jest klasyﬁ kowany jako substancja

toksyczna. Tlenek azotu jest substancją

methenoglobinotwórczą i nitrozylohe-

moglobinotwórczą, działającą na układ

oddechowy. Jest kilkakrotnie mniej tok-

syczny niż ditlenek azotu. Normatywy

higieniczne w odniesieniu do stanowisk

pracy obejmują tlenki azotu łącznie, np.

wartość najwyższego dopuszczalnego

stężenia wynosi 5 mg/m 3 [3]. W 2003 r.

z uwagi na fakt, że toksyczność różnych

tlenków azotu jest wyraźnie różna, Mię-

dzyresortowa Komisja ds. Najwyższych

Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czyn-

ników Szkodliwych dla Zdrowia w Śro-

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 4/2004

Draegera, które umożliwiają oznaczanie

tlenków azotu na poziomie pięciokrotnie

niższym. Są one jednak znacznie droższe

od polskich.

W tych rozważaniach nie ma rów-

nież większego znaczenia fakt przyjęcia

różnych normatywów higienicznych

w odniesieniu do tlenku i ditlenku azotu,

jako poziom odniesienia można bowiem

przyjąć normatyw niższy – dla dużo

bardziej toksycznego ditlenku. Ponadto

cały czas pozostaje otwarta kwestia czy

do pomieszczeń pracy biurowej w ogóle

należy stosować normatywy higienicz-

ne obowiązujące na stanowiskach pracy

w przemyśle. Ponieważ jednak są to

jedyne w przepisach polskich wartości

normatywne, można przyjąć wartość

0,7 mg/m 3 (obecnie jeszcze nieobowią-

zującą) jako wartość odniesienia również

do pomieszczeń biurowych.

3) pomieszczenia do kserowania

(powielarnie), z reguły wyposażone

w duże kserografy, ewentualnie duże

drukarki laserowe (maszyny drukar-

skie), gdzie usługowo wykonywane są

odbitki na użytek innych pracowników

(7 pomieszczeń).

Pomiary były wykonywane w dwóch

punktach pomiarowych: przy urządze-

niu (punkt pomiarowy 1.) i w środku

pomieszczenia (punkt pomiarowy 2.).

Próbki powietrza pobierano zgodnie

z zasadami pomiarów stacjonarnych

określonymi w rozdziale 5. Polskiej Nor-

my PN-Z-04008-7:2002 [10], podczas 6

godzin w ciągu dnia pracy. W każdym

punkcie pomiarowym pobrano po 4 – 5

próbek dla ozonu, po 30 minut każda (ob-

jętość pobranego powietrza 50 l) oraz po

5 próbek dla tlenków azotu, po 20 minut

każda (po 10 l powietrza).

Ozon

W żadnym z 28 pomieszczeń zali-

czonych do grupy 2. nie stwierdzono

mierzalnych ilości ozonu. W wielu

próbkach w ogóle nie wykryto ozonu,

w niektórych zaś ilości ozonu można

było jedynie umownie określić jako

śladowe (absorbancja próbki wyższa od

absorbancji próbki zerowej, ale niższa od

granicy oznaczania metody). Natomiast

w próbkach powietrza pobranych w po-

mieszczeniach z grupy 3. stężenia ozonu

można było oznaczyć ilościowo. Stężenia

ozonu w badanym powietrzu mieściły

się w zakresie: 0,013–0,098 mg/m 3 ,

przy czym na ogół nie przekraczały 0,05

mg/m 3 . Nie stwierdzono istotnych róż-

nic w wynikach pomiarów wykonanych

w obu seriach.

W tabelach 1 – 3 zamieszczono przy-

kładowe wyniki pomiarów stężeń ozonu

Wyniki pomiarów stężeń ozonu

oraz tlenków azotu

w powietrzu pomieszczeń biurowych

Badania jakości powietrza w pomiesz-

czeniach biurowych przeprowadzono

dwukrotnie w pięciu budynkach (po

10 pomieszczeń biurowych w każdym)

usytuowanych na terenie m.st. Warszawy.

Badania przeprowadzono w okresie wio-

senno-letnim oraz jesienno-zimowym.

Oprócz badań szeregu innych czynników

szkodliwych – chemicznych, ﬁ zycznych

i biologicznych – przeprowadzono bada-

nia substancji emitowanych podczas pra-

cy urządzeń biurowych. W rozważaniach

dotyczących skali zagrożeń stwarzanych

przez takie substancje, pomieszczenia

objęte badaniami podzielono na trzy

grupy:

1) pomieszczenia, w których w ogóle

nie było ani kserokopiarek, ani drukarek

laserowych – w tych pomieszczeniach

pomiarów stężeń ozonu i tlenków azo-

tu w zasadzie nie przeprowadzano (15

pomieszczeń)

2) pomieszczenia wyposażone w ty-

powe drukarki laserowe lub/i małe ksero-

grafy pracujące okresowo (wykonywanie

pojedynczych odbitek czy drukowanie

niewielkiej liczby stron tekstu, na użytek

własny pracownika), (28 pomieszczeń)

Tabela 1

WYNIKI POMIARÓW STĘŻEŃ OZONU W WYBRANYM POMIESZCZENIU Z GRUPY 3. – SERIA

WIOSENNO-LETNIA

Numer

próbki

Punkt

pomiarowy

Stężenie

w powietrzu mg/m 3

Górna granica

przedziału ufności GG

Dolna granica przedziału

ufności DG

0,044

0,030

0,0365

0,0357

0,036

0,038

0,034

0,014

0,042

0,0320

0,0270

0,032

0,034

0,036

Tabela 2

WYNIKI POMIARÓW STĘŻEŃ OZONU W WYBRANYM POMIESZCZENIU Z GRUPY 3. – SERIA

JESIENNO-ZIMOWA

Numer

próbki

Punkt

pomiarowy

Stężenie

w powietrzu mg/m 3

Górna granica

przedziału ufności GG

Dolna granica przedziału

ufności DG

0,026

0,034

0,0354

0,0337

0,046

0,031

0,039

0,021

0,027

0,0238

0,0223

0,021

0,032

0,017

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 4/2004

http://www.oce.com.pl

powietrzu (wydzielających się ze ścian,

podłóg i wyposażenia oraz emitowanych

podczas pracy urządzeń biurowych) nie

można traktować tak jak zagrożeń zdrowia

pracowników narażonych na te czynniki

z tytułu wykonywanej pracy (umownie:

pracowników przemysłu). W przypadku

pracowników biurowych należy mówić

nie tyle o zagrożeniach dla zdrowia co

o dyskomforcie.

Inaczej przedstawia się ta kwestia

w odniesieniu do pracowników pracu-

jących w pomieszczeniach zaliczonych

do grupy 3. Mamy tam do czynienia

z substancjami, których źródłem są nie

tylko ściany, podłogi i wyposażenie, ale

dodatkowo osoby obsługujące kserografy

czy maszyny drukarskie są narażone na

substancje emitowane podczas pracy

tych urządzeń. Wykonywanie odbitek

ksero czy drukowanie materiałów sta-

nowi bowiem ich podstawową pracę.

Należy więc w tym aspekcie traktować

ich jak wszystkich innych pracujących

w narażeniu na szkodliwe substancje

chemiczne z tytułu wykonywanej pracy

(a więc jak pracowników przemysłu)

i stosować w stosunku do nich wszystkie

przepisy jakie obowiązują w tym zakresie

(a więc normatywy higieniczne, koniecz-

ność wykonywania badań, częstotliwość

tych badań itp.).

W odniesieniu do tych pomieszczeń

policzono wskaźniki narażenia. W po-

miarach stacjonarnych, jeśli pracownik

stale obsługuje jedno stanowisko (miej-

sce) pracy przy jednorodnym procesie

technologicznym, wskaźnikiem nara-

żenia jest górna granica (GG) lub dolna

(DG) granica przedziału ufności dla

średniej z wyników pomiarów.

Wskaźniki narażenia – GG i DG

policzono również w odniesieniu do

punktu pomiarowego nr 2 (środek

pomieszczenia), chociaż wskaźniki te

mają sens jedynie w odniesieniu do

oceny narażenia zawodowego – wtedy

próbki powietrza powinny być pobra-

ne w streﬁ e oddychania pracownika.

W przedstawionych badaniach chodziło

nie tyle o ocenę narażenia zawodowego,

lecz o uzyskanie całościowego obrazu

skali zagrożeń związanych z obecnością

substancji emitowanych przez pracują-

ce urządzenia biurowe, zresztą wśród

osób pracujących w pomieszczeniach

Tabela 3

WYNIKI POMIARÓW STĘŻEŃ OZONU W WYBRANYM POMIESZCZENIU Z GRUPY 2.

Numer

próbki

Punkt

pomiarowy

Stężenie w próbce

(seria wiosenno-letnia) mg

Stężenie w próbce

(seria jesienno-zimowa) mg

n.w.

ślad

n.w.

ślad

n.w.

ślad

n.w.

ślad

n.w.

ślad

n.w. – nie wykryto

ślad – stężenie ozonu znacznie poniżej granicy oznaczania (nie jest możliwe ilościowe oszacowanie)

w wybranym pomieszczeniu z grupy 2.

oraz z grupy 3., uzyskane podczas badań

w seriach wiosenno-letniej oraz jesienno-

zimowej. W wybranym pomieszczeniu

z grupy 3. przez cały okres pomiarowy

– z niewielkimi przerwami – pracował

duży kserograf, w pomieszczeniu z gru-

py 2. – typowa drukarka laserowa, która

pracowała sporadycznie (drukowanie

pojedynczych stron tekstu).

jak i jesienno-zimowego. Zastosowanie

do badań wskaźników rurkowych Dra-

egera – w miejsce wskaźników polskiej

produkcji – w niczym nie zmieniło ogól-

nego obrazu.

Omówienie wyników

Analiza uzyskanych wyników po-

miarów stężeń ozonu oraz tlenków

azotu pozwala stwierdzić, że ani jeden,

ani drugi czynnik nie stanowi żadnego

zagrożenia dla zdrowia osób pracujących

w pomieszczeniach z grupy 2. W po-

mieszczeniach tych albo w ogóle ich nie

wykryto, albo stwierdzono ich obecność

w ilościach śladowych.

Potencjalnych zagrożeń zdrowia pra-

cowników biurowych (pomieszczenia

grupy 2.) ze strony czynników chemicz-

nych znajdujących się w otaczającym

Tlenki azotu

W pobranych próbkach powietrza nie

stwierdzono mierzalnych ilości tlenków

azotu ani w pomieszczeniach z grupy 2.,

ani z grupy 3. Nawet w tych pomieszcze-

niach z grupy 3. gdzie urządzenia biuro-

we pracowały „intensywnie” stwierdzono

obecność tlenków azotu praktycznie na

poziomie śladowym. Stwierdzenie to do-

tyczy zarówno okresu wiosenno-letniego,

Fot. Archiwum redakcji

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: