Dyfrakcja.pdf
(
195 KB
)
Pobierz
(anonymous)
Dyfrakcja
1
Dyfrakcja
Dyfrakcja
to
zjawisko fizyczne
zmiany kierunku rozchodzenia się
fali
na krawędziach
przeszkód oraz w ich pobliżu. Zjawisko zachodzi dla wszystkich wielkości przeszkód, ale
wyraźnie jest obserwowane dla przeszkód o rozmiarach porównywalnych z
długością fali.
Dyfrakcja używana jest do badania fal oraz obiektów o niewielkich rozmiarach, w tym i
kryształów, ogranicza jednak zdolność rozdzielczą układów optycznych.
Jeżeli wiązka fal przechodzi przez szczelinę lub omija obiekt, to zachodzi
zjawisko
ugięcia.
Zgodnie z
zasadą Huygensa
fala rozchodzi się w ten sposób, że każdy punkt fali staje się
nowym źródłem fali, tak powstałe fale rozchodzą się jako fale kuliste, a fala w każdym
punkcie jest sumą wszystkich fal (
interferencja)
. Za przeszkodą pojawią się obszary
wzmocnienia i osłabienia rozchodzących się fal.
Zjawisko dyfrakcji występuje dla wszystkich rodzajów fal np.
fal elektromagnetycznych,
fal
dźwiękowych
oraz
fal materii.
Jeden z najprostszych przykładów zjawiska dyfrakcji zachodzi, gdy równoległa wiązka
światła
(np z
laser
a) przechodzi przez wąską pojedynczą szczelinę zwaną
szczeliną
dyfrakcyjną.
Zgodnie z zasadą Huygensa każdy punkt szczeliny o szerokości
d
, jest nowym
źródłem fali. Między źródłami zachodzi
interferencja,
co powoduje wzmacnianie i osłabianie
światła rozchodzącego się w różnych kierunkach. Dla pojedynczej szczeliny jasność w
funkcji kąta odchylenia od osi przyjmuje postać:
,
gdzie:
•
I
–
intensywność światła,
•
I
0
–
intensywność światła w maksimum, czyli dla kąta równego 0,
•
λ
–
długość fali,
•
d
–
szerokość szczeliny,
•
funkcja sinc(
x
) = sin(
x
)/
x
.
Przepuszczenie fali przez szczelinę dyfrakcyjną pozwala na określenie kierunku
rozchodzenia się fali. Im mniejsza jest szerokość szczeliny, tym dokładniej można to zrobić.
Dyfrakcja
2
Jednocześnie zmniejszanie szczeliny powoduje, że trudniej jest określić energię fali,
ponieważ rozprasza się ona na większy obszar. W efekcie iloczyn błędu określenia energii
oraz błędu pomiaru kierunku musi być większy od pewnej stałej. Oznacza to, że istnieje
granica dokładności
pomiaru
parametrów rozchodzącej się fali. Zjawisko to ma
fundamentalne znaczenie, jeżeli weźmie się pod uwagę, że każda materialna cząstka jest
falą. Zjawisko to jest potwierdzeniem
zasady nieoznaczoności.
Duali
zm
korpuskularno-falowy
powoduje, że możliwa jest obserwacja dyfrakcji cząstek materialnych.
Eksperymenty udowodniły, że zjawisko to zachodzi dla
elektronów
i
neutronów
Aby wzmocnić falę przechodzącą przez szczelinę stosuje się w optyce układy wielu takich
szczelin, nazywane
siatką dyfrakcyjną.
Efekty optyczne od każdej szczeliny dodają się, przez
co zachowanie fali zależy tylko od stałej siatki (odległości dzielącej najbliższe sobie rysy).
Zjawisko dyfrakcji zachodzi również, kiedy fale przechodzą przez wiele blisko siebie
położonych warstw. Jeżeli odległość między warstwami jest stała, kolejne maksima fali
można opisać zależnością:
,
gdzie:
•
d
–
stała siatki,
•
θ
–
kąt od osi wiązki światła,
•
λ
–
długość fali,
•
n
–
przyjmuje wartości całkowite dodatnie od 1,2,3,...
Dla promieniowania rentgenowskiego zjawisko to pozwala na obserwacje kolejnych warstw
kryształu.
W
świetle widzialnym
dyfrakcję na warstwach można obserwować jako
rozproszenie światła białego na powierzchni płyty
CD.
Kolejne ścieżki tworzą następujące
po sobie warstwy, na których fale o różnych
kolorach
, załamują się pod różnym kątem. W
efekcie
światło białe
rozdziela się na poszczególne
barwy
.
Jeżeli prześledzimy zachowanie się fali, która omija przeszkodę mniejszą niż dwie długości
fali, okaże się, że fala nie reaguje na tak mały obiekt. Fakt ten powoduje konieczność
stosowania krótszych fal do obserwacji mniejszych przedmiotów. Aby obserwować strukturę
krystaliczną
materii,
konieczne jest użycie
fal rentgenowskich.
Zjawisko dyfrakcji pozwoliło
na rozwój
krystalografii rentgenowskiej,
dzięki której odkryto strukturę spirali
DNA.
W
procesie produkcji
układów scalonych
wykorzystuje się światło do rysowania kształtu
obwodu elektrycznego
na podłożu. Zjawisko dyfrakcji zmusza producenta
mikroprocesorów
do zastosowania fal dwa razy krótszych niż konieczna precyzja struktury układu. Dla
obwodów o dokładności 0,13
μ
m,
oznacza to konieczność posłużenia się
ultrafiolete
m. Jeżeli
układy scalone mają się rozwijać zgodnie z
prawem Moore'a,
konieczne jest wdrożenie
nowych
technologii
opierających się na falach mniejszej długości. Światło ulega
największemu załamaniu w narożach i zakrętach ścieżek maski, więc konstruktorzy obecnie
tak modyfikują maskę w narożach otworów i na zakrętach ścieżek, by zminimalizować
dyfrakcję, długość światła dobiera się tak by pierwsze prążki interferencyjne równoległych
ścieżek nie nakładały się, poprawiono własności emulsji. Po dokonaniu tych zmian ww
kryterium długości fali udało się złagodzić.
Dyfrakcja
3
Zobacz też:
•
doświadczenie Younga
•
optyka
•
pryzmat
•
rozproszenie
Linki zewnętrzne
•
Proste doświadczenia ilustrujące dyfrakcję
[1]
Przypisy
[1]
http:/
/
www.
pl.
euhou.
net/
index.
php?option=com_content&
task=view&
id=164&
Itemid=13
Dyfrakcja
4
Źródła i autorzy artykułu
Dyfrakcja
Source
:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=16960501
Contributors
:
4C, CiaPan, Darekm, Ed88, Fizykaa, Kb, KrzysiekS, LukKot, Mad,
Marcin Otorowski, Mpfiz, Mrug, NH2501, Stepa, Stok, Superborsuk, Tilia, 22 anonymous edits
Dyfrakcja
5
Źródła, licencje i autorzy grafiki
Plik:dyfrakcja.png
Source
:
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Dyfrakcja.png
License
:
unknown
Contributors
: -
Plik z chomika:
FILMY17
Inne pliki z tego folderu:
10 najpiększnieszych eksperymentów fizyki.pdf
(3024 KB)
Bolometr.pdf
(110 KB)
Ciało czarne.pdf
(142 KB)
Ciało doskonale czarne.pdf
(654 KB)
Doświadczenie michelsona-morleya.pdf
(281 KB)
Inne foldery tego chomika:
Encyklopedia PWN - NATURA-CZŁOWIEK (2012)[PL]
Mapy turystyczne i przewodniki
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin