Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktow zbrojnych, ściąga.doc

Wojna stan walki orężnej między p, przeciwstawienie stanu p. Określenia te w przeszłości były podstawą do podziału prawa m. na prawo w i p, nie odpowiada to jednak współczesnym tendencjom zmierzającym do objęcia przepisami prawa m. działań o char zbrojnym, dlatego coraz częściej znajduje zastosowanie szersze określenie ,,konflikt zbr”. Począwszy od  haskiej o ochronie dóbr kulturalnych w razie k zbr, określenie ,,k zbr” jest szeroko stosowane w prawie m. zamiast określenia ,,wojna”. Podział konfl. zbr. na k. mnar i niemające char mnar

Zakres zobowiązań, co do k zbr jest znacznie szerszy. Konferencja dypl. obradująca nad projektami protokołów dod. do Kon. Gen. dot. ochrony ofiar w międzynarodowych konfl. zbrojnych uznała za k mnar. – poza wymienionymi w art. 2 konw. z 1949 r. – także ,,k zbr, w których narody walczą przeciwko panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciwko reżimom rasistowskim w wykonaniu praw narodów do samostanowienia”

Pojęcie k zbr. nie mającego char mnar definiuje się jako k., który się toczy ,,między siłami zbr państwa a rozłamowymi siłami zbr i innymi zorganizowanymi grupami uzbrojonymi, dowodzonymi przez odpowiedzialne dowództwo”; nie są to k. między państwami – stronami konw. gen.

Pojęciem szerszym niż wojna i k zbr jest użycie siły. Obejmuje nie tylko przypadki starcia się 2 lub więcej zbrojnych przeciwników, ale także akcje zbr, które nie napotykają zbr oporu (np. interwencje zbr).

Wymień wyjątki, dopuszczone na podstawie KNZ, od zasady zabraniającej państwom stosowania groźby użycia siły lub użycia siły.

Wyjątkiem od zasady zabraniającej użycia siły jest naturalne prawo do obrony indyw. lub zbior. przed napaścią, zanim Rada Bezp. zastosuje środki konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezp., ale nawet prawo samoobrony zostało ograniczone w czasie (przysługuje do momentu podjęcia skutecznej akcji przez Radę Bezp.). Drugi wyjątek o charakterze przejściowym – art. 107 Upoważnienie do działań przeciwko, któremukolwiek z państw nieprzyj. z okresu I wś podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają”.

Klauzula Martensa. zamieszczona w preambule do IV konwencji haskiej z roku 1907; nazwana od nazwiska delegata rosyjskiego Fiodora Martensa, który ją zaproponował. Odnosi się ona do wypadków nieobjętych przepisami IV konwencji haskiej, odnoszących się do wojny lądowej. Według klauzuli Martensa, w owych sytuacjach ludność i wojujący znajdują się pod opieką zasad prawa narodów, które swój początek biorą z przyjętych zwyczajów, sumienia narodów oraz zasad ludzkości (Dz. Ust. RP 1927, nr 21, poz. 161). Istnieją dwa kierunki interpretacji KM. Według jednych - jedynie ściśle określone reguły IV konwencji haskiej są normami prawnie obowiązującymi. Według drugich - KM ma istotne znaczenie dla przestrzegania norm prawa zwycz.. nieobjętego kodyfikacją prawa międzynarodowego publ.

Zasada konieczności wojennej. Państwa przestrzegają prawa wojennego tylko w zakresie w jakim nie koliduje z koniecznością wojskową, gdyż „konieczność nie zna nakazów” obecnie nie jest uznawana

Zasada proporcjonalności (wojennej). Wojujący mogą być zwolnieni od przestrzegania niektórych przepisów p. woj, jeżeli szkody wyrządzone nieprzyjacielowi są niewspółmiernie mniejsze od korzyści wojskowej. Zasada ta została uwzględniona w niektórych postanowieniach Protokołu dodatkowego I z 1977 do Konw. Gen. z 1949 r.

Mocarstwa opiekuńcze. Instytucja mocarstw opiekuńczych służy potrzebie kontaktowania się wojujących stron ze sobą. Są nimi państwa neutralne. Pełnią funkcje pełnomocnika i pośrednika w przekazywaniu protestów, propozycji, rokowań, w sprawie rozejmu, wymiany jeńców itp.; sprawują opiekę nad obywatelami państwa, o którego interesy się troszczą. Konwencje genewskie z 1949 zobowiązują je do ochrony interesów jeńców, a także osób internowanych jak również do ogólnego nadzoru nad wykonywaniem konwencji genewskich.

Zakończenie wojny i likwidacja skutków wojny.

Wojna kończy się zazwyczaj zawarciem traktatów pokoju, w których państwa regulują swe stosunki związane z przywróceniem pokoju i likwidacją skutków wojny. Często państwa w jednostronnych aktach stwierdzają zakończenie stanu wojny, co pociąga za sobą określone skutki prawne w danym państwie, a ponadto oznacza formalne potwierdzenie zak. działań wojennych. Zakończenie wojny przez zawojowanie – w kolizji z zasadami prawa międz. Traktaty pokoju zawierają szereg postanowień woj, polit, mająt. związanych z likwidacją skutków wojny

- reparacje wojenne (w pieniądzach lub naturze)

- restytucja – zwrot przedmiotów zabranych przez władze okupacyjne z obszarów okupowanych

- odmienny charakter mają odszkodowania należne osobom, którym państwa wojujące wyrządziły szkody na skutek niezgodnego z prawem międzynarodowym prowadzenia wojny (odpowiedzialność w tym zakresie wynika z podstawowych zasad prawa międzynarodowego – z tytułu deliktu) art. 3 IV konwencji haskiej, kodyfikującej prawo wojny lądowej: „strona wojująca, która by naruszyła postanowienia powyższego Reg. będzie obowiązana do odszkodowania, jeśli tego zajdzie potrzeba; będzie ona opow.. za każdy czyn osób wchodz. w skład jej siły zbroj”

Prawo łupu Własność nieprzyjacielska, z wyjątkiem tej znajdującej się na statku neutralnym, chyba ze stanowi kontrabandę wojenną, podlega prawu łupu. Nie obejmuje ono przybrzeżnych statków rybackich, kartelowych, żeglugi lokalnej, statków sanitarnych służących bezp. żeglugi lub przeznaczonych do nadań rel, dobroczynnych czy naukowych. Zasada, iż tylko sąd może zatwierdzić zabór statku lub towaru tytułem prawa łupu. Deklaracja londyńska zawiera przepisy utrudniające zmianę bandery z nieprzyjacielskiej na neutralną w czasie wojny (domniemanie, że zmiana bandery została dokonana in fraudem legis)

Okupacja wojenna.

Okupowane terytorium to takie, które znajduje się pod władzą armii nieprzyjacielskiej. Przepisy dot. okupacji zostały skodyfikowane w regulaminie haskim z 1907. Władza okupanta ma charakter przejściowy, los terytorium zostanie rozstrzygnięty po wojnie. Okupant nie może decydować jednostronnie o losie tego teryt. ani zmieniać porządku praw. Od o. wojennej trzeba odróżnić okupacje pokojową i o., będącą następstwem bezwarunkowego poddania się.

Okupant powinien podjąć środki w celu przywrócenia i zapewnienia porządku życia społ., przestrzegając prawa obowiązującego w tym kraju. Terytorium pozostaje pod dotychczasowym zwierzchnictwem państwowym, jednak wykonanie władzy należy do okupanta. Okupant powinien respektować honor i prawa rodzinne, życie jednostek i własność prywatną, przekonania rel. Może pobierać podatki (musi z nich pokrywać koszty administracji danego ter.). Okupant jest jedynie „administratorem i użytkownikiem gmachów publicznych, nieruchomości, lasów i rolnych gospodarstw należących do państwa nieprzyjacielskiego”. Obowiązek ochraniania tych majątków. Armia zajmująca daną miejscowość może zabrać gotówkę, fundusze i papiery wartościowe stanowiące własność państw, składy broni, środki transportu itp., które mogą służyć do celów wojsk.

art. 47-78 konwencji genewskiej z 1949 zabrania masowego i indywidualnego przesiedlania oraz deportacji ludności z obszarów okup. Zobowiązuje okupanta do zaopatrzenia ludności w żywność i leki w razie zaistnienia takiej potrzeby

Kontrabanda wojenna to towary przeznaczone na cele wojenne i dostarczane stronom wojującym wbrew zakazowi. Podlega zaborowi także wówczas, gdy stanowi własność neutralną. Deklaracja londyńska przyjęła podział kontrabandy na bezwzględną (materiały używane wyłącznie na wojnie – broń, amunicja itd.) i warunkową (mogą służyć zarówno użytkowi woj, jak i pokojowemu – odzież, żywność itd.)

Porozumienia zawierane między p. wojującymi.

Prawo wojenne dopuszcza zawieranie porozumień między p. wojującymi. Mogą być zawarte przez rządy lub przez dowódców wojsk. np. w sprawie polepszenia losu ofiar wojny

rozejm wstrzymanie działań w, za zgodą stron wojujących

kartele porozumienia między dowódc. stron wojujących

kapitulacje wojskowe umowy kończące na uzgodnionych warunkach lub bezwarunkowo obronę (należy odróżnić od faktycznego poddania się)

Prawo wojenne umożliwia prowadzenie rokowań poprzez zapewnienie nietykalności parlamentarzystom (osoby przybywające z białą flagą)

Zasady, którymi kieruje się w swojej działalności Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża

humanitaryzm – człowieczeństwo, ochrona życia, zdrowia i poszanowanie ludzkiej godności i praw człowieka

bezstronność – pomoc udzielana bez rozróżnienia wszystkim stronom konfliktu, najpierw najbardziej potrzebującym, neutralność – brak stanowiska w sporach: religijnych, rasowych, politycznych itp., niezależność – niezależność od państwa w granicach prawa

dobrowolność – przynależność do organizacji jest dobrowolna, nieprzymusowa, jedność – w każdym z krajów istnieje tylko jedna organizacja działająca w ramach Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca

powszechność – wszystkie stowarzyszenia są równe, CK i Czerwony Półksiężyc stara się być obecny na całym świecie

Kategorie przestępstw Statut Międzynarodowego Tryb. Wojskowego wyodrębnia trzy kategorie przestępstw, za które ponoszą odpowiedzialność główni przestępcy wojenni, są to:

- zbrodnie przeciwko pokojowi (planowane przygotowanie, rozpoczynanie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów międzynarodowych)

- zbrodnie wojenne (pogwałcenie praw i zwyczajów wojennych, obejmuje m.in. morderstwa, znęcanie, deportacje na roboty przymusowe, zabijanie zakładników itp.)

- zbrodnie przeciwko ludzkości – morderstwa, wytępianie, obracanie ludzi w niewolników, deportacje i inne czyny nieludzkie, których dopuszczono się przeciwko ludności cywilnej przed wojną lub podczas niej

Zasady norymberskie

-p. międzynarodowe może penalizować czyny nieścigane w prawie wewnętrznym poszczególnych państw

-prawo międzynarodowe może bezpośrednio nakładać obowiązki na jednostki

-pełnione funkcje państwowe nie zwalniają od odpowiedzialności przed międzyn.]\]dami karnymi

-działania na rozkaz nie stanowi czynnika zwalniającego z odpowiedzialności za popełnione czyny

-katalog zbrodni podlegających ściganiu zostanie ustalony aktami prawa międzynarodowego (pierwszy taki katalog znajdujemy już w statucie MTW)

-jednostki mogą ponosić odpowiedzialność za te zbrodnie z mocy samego prawa międzynarodowego

Rodzaje międzynarodowych tryb.karnych.

typu norymberskiego (Norymberski i Tokijski) – podstawą powołania traktat międzynarodowy, charakter tymczasowy, wymierzenie spraw. w stosunku do przegranych w II WŚ, grono sędziowskie z państw zwycięskich, zakres jurysdykcji – zbrodnie wojenne, przeciw ludzkości, przeciw pokojowi.

ad hoc(doraźne) –Międzynar. Trybunał Karny dla byłej Jugosławii, Ruandy; podstawą utworzenia rezolucja Rady Bezpieczeństwa; charakter tymczasowy, nadrzędne w stosunku do sądów krajowych, sądziały sprawców zbrodni wojennych, przeciw ludzkości, ludobójstwa; mieszane (hybrydowe) – połączenie elementów międzynar. z mechanizmem krajowym; u podstaw leży traktat międzynarodowy zawarty między ONZ a rządem danego państwa; podział na trybunały z przewagą elementu krajowego i o bardziej międzynarodowych charakterze; ściśle współpracują z ONZ, mają charakter tymczasowy, zbrodnie wojenne, przeciw ludzkości, ludobójstwa, naruszenia prawa humanitarnego, zbrodnie ujęte w krajowych kodeksach karnych. stałe – Międz. TK w Hadze (11.03.2003); zbrodnie międzynarodowe, ludobójstwa, wojenne przeciw ludzkości, zbrodnie agresji; zbrodnie międzynar. Nie mogą być bezkarne; sprzeciw „sortowaniu” ludzi; zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie; ściganie zbrodni

Umiędzynarodowiony konflikt wewnętrzny.

W stos. międzyn. uznaje się, że do umiędzynarodowienia konfliktu może dojść w wielu przypadkach (niekoniecznie musi być to ingerencja oddziałów zbrojnych strony zewn.), na przykład poprzez presję dypl. państw zewn. czy zew. dostawy broni. Ponadto przyjmuje się, że Kon. początkowo wew. ulegają umiędzynarodowieniu poprzez włączenie się do niego strony trzeciej. Następuje to z reguły w formie wsparcia fin, materialnego lub pomocy militarnej. W tym ostatnim wypadku mamy do czynienia z konfliktem zbr. Stopień umiędzynarodowienia k. wewnątrzpaństwowego można ocenić z punktu widzenia liczby i charakteru interweniujących państw, ale również zastos. środków zewn. W określeniu nazwy problemów dostarcza również zastosowanie pojęcia wojna i konflikt zbrojny. Określenia te nabrały szczególnego znaczenia po II wś, kiedy to wojnę zdelegalizowano. Konflikt pomimo, ze nie podlegał zakazowi zabroniono stos. przemocy w rozwiązywaniu sporów międzyn. W ogólnej klasyfikacji w konflikcie zbrojnym uczestniczą podmioty pozapaństwowe.

Interwencja humanitarna. Zasada nieinterwencji w prawie międzynarodowym publicznym.

Interwencja – mieszanie się do spraw drugiego państwa w sposób władczy (dictatorial interference), zwłaszcza w drodze groźby użycia siły lub jej użycia

Niektórzy autorzy opowiadają się za interwencją w przypadku pogwałcenia podstawowych praw człowieka (tzw. interwencja humanitarna), w praktyce jednak ochrona praw człowieka wielokrotnie była pretekstem dla interwencji mających na celu osiągnięcie określonych celów politycznych

W doktrynie odróżnia się interwencję od intercesji, którą określano jako udzielanie przyjacielskich rad i wskazówek,

Zawarta w Karcie zasada zabraniająca użycia siły obejmuje zakaz interwencji zbrojnej. Deklaracja Zasad Prawa Międzynarodowego z 1970 r. – państwa zobowiązane są powstrzymać się od organizowania lub zachęcania do organizowania nieregularnych sił lub grup zbrojnych, w celu wtargnięcia na terytorium innego państwa oraz do organizowania, podżegania, wspomagania lub uczestniczenia w aktach wojny domowej lub w aktach terrorystycznych w innym państwie bądź zezwolenia na zorganizowaną działalność na jego własnym terytorium obliczoną na dokonanie takich aktów, jeżeli wiążą się one z groźbą użycia siły lub jej użyciem

Wg Karty na państwach ciąży obowiązek nieinterweniowania w sprawy należące do wyłącznej kompetencji jakiegokolwiek państwa. Każde państwo ma prawo do swobodnego wyboru własnego systemu politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego

Akt Końcowy KBWE nakłada na państwa obowiązek powstrzymania się od : ingerencji (bezpośredniej, indywidualnej lub zbiorowej) w wewnętrzne lub zewnętrzne sprawy należące do zakresu wewnętrznej jurysdykcji innego państwa. Zakaz ingerencji obejmuje nacisk militarny, polityczny, gospodarczy. Również obowiązek powstrzymania się od udzielania pomocy terrorystycznej, wywrotowej lub innej zmierzającej do obalenia siłą ustroju innego państwa uczestniczącego

Prawo międzynarodowe nie zawiera zakazu wszczynania wojen domowych; jakkolwiek powstańcom walczącym z rządem zarzuca się zazwyczaj zdradę stanu, to ani oni, ani też rząd legalny, uczestnicząc w wojnie domowej, nie naruszają obowiązującego obecnie prawa międzynarodowego. Wyjątkiem jest użycie siły przeciwko prawu narodów do samostanowienia uznanemu w Karcie i innych aktach międzynarodowych

Przy podejmowaniu prób uzasadnienia legalności udzielanej pomocy w wojnach domowych wyłoniły się dwa stanowiska: rząd każdego państwa tak długo jak długo sprawuje władzę ma prawo zwracać się do innych państw o udzielenie mu pomocy przeciwko próbom obalenia go w drodze przemocy lub dozwolone jest udzielanie pomocy jednej ze stron wojny domowej, gdy druga strona już taką pomoc od innego państwa otrzymuje, w celu zrównoważenia obcej przemocy i ochrony niepodległości państwa, w którym toczy się wojna domowa                                                                                      

Rozpoczęcie wojny.

Wojna rozpoczyna się z chwilą jej wypowiedzenia, bądź z chwilą rozpoczęcia działań woj. III konwencja haska zabrania rozpoczynania w bez uprzedniego i umotywowanego wypowiedzenia bądź ultimatum z warunkowym wypowiedz/ wojny. Konwencje gen. znajdują zastosowanie we wszystkich konfliktach nawet, gdy jedna ze stron nie uznała stanu wojny po rozpoczęciu wojny stosunki dypl. i konsularne zostają zerwane; opiekę nad obywatelami pań. nieprzyjacielskiego oraz nad budynkami i archiwami przedstawicielstw dypl. przejmują placówki dyplomatyczne jednego z państw neutralnych, tzw. mocarstw opiekuńczych. Cudzoziemcy mogą opuścić to państwo, gdy wyjazd nie jest sprzeczny z interesami danego państwa. Konwencja zaleca by pozwolono odpłynąć statkom handlowym

...