1)Podaj def i wyjaśnij róznice...wojna, konflikt zbrojny, użycie siły
tradycyjnie określa się wojnę jako stan walki orężnej między państwami i jako przeciwstawienie stanu pokoju. Określenia te w przeszłości były podstawą do podziału prawa międzynarodowego na prawo wojny i pokoju, nie odpowiada to jednak współczesnym tendencjom zmierzającym do objęcia przepisami prawa międzynarodowego działań o charakterze zbrojnym, dlatego coraz częściej znajduje zastosowanie szersze określenie ,,konflikt zbrojny”
· w konwencjach genewskich o ochronie ofiar wojny stwierdza się, że konwencje te znajdują zastosowanie ,,w razie wypowiedzenia wojny lub powstania jakiegokolwiek konfliktu zbrojnego...”, znajdują one zastosowanie nawet, gdy jedna ze stron nie uznała stanu wojny, w przypadku okupacji całości lub części terytorium, nawet, gdy ta okupacja nie napotkała oporu zbrojnego. Ustanawiają one pewne minimum obowiązków, jakie przyjęły państwa w odniesieniu do ,,konfliktu niemającego charakteru międzynarodowego i powstającego na terytorium jednej z umawiających się stron”
· począwszy od konwencji haskiej z roku 1954 o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, określenie ,,konflikt zbrojny” jest szeroko stosowane w prawie międzynarodowym zamiast określenia ,,wojna”
· podział konfliktów zbrojnych na konflikty międzynarodowe i konflikty niemające charakteru międzynarodowego
· zakres zobowiązań, co do konfliktów zbrojnych jest znacznie szerszy. Konferencja dyplomatyczna obradująca nad projektami protokołów dodatkowych do konwencji genewskich dotyczących ochrony ofiar w międzynarodowych konfliktach zbrojnych (w r. 1974) uznała za konflikty międzynarodowe – poza wymienionymi w art. 2 konwencji z 1949 r. – także ,,konflikty zbrojne, w których narody walczą przeciwko panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciwko reżimom rasistowskim w wykonaniu praw narodów do samostanowienia”
· pojęcie konfliktu zbrojnego nie mającego charakteru międzynarodowego definiuje się jako konflikt, który się toczy ,,między siłami zbrojnymi państwa a rozłamowymi siłami zbrojnymi i innymi zorganizowanymi grupami uzbrojonymi, dowodzonymi przez odpowiedzialne dowództwo”; nie są to konflikty między państwami – stronami konwencji genewskich
· pojęciem szerszym niż wojna i konflikt zbrojny jest użycie siły. Obejmuje nie tylko przypadki starcia się dwóch lub więcej zbrojnych przeciwników, ale także akcje zbrojne, które nie napotykają zbrojnego oporu (np. interwencje zbrojne).
2)wyjątki w karcie NZ od zasady zabraniającej użycia siły wyjątkiem od zasady zabraniającej użycia siły jest naturalne prawo do obrony indywidualnej lub zbiorowej przed napaścią, zanim Rada Bezpieczeństwa zastosuje środki konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa – ale nawet prawo samoobrony zostało ograniczone w czasie (przysługuje do momentu podjęcia skutecznej akcji przez Rade Bezpieczeństwa)
drugi wyjątek o charakterze przejściowym – art. 107 – Upoważnienie do działań przeciwko ,,któremukolwiek z państw nieprzyjacielskich z okresu drugiej wojny światowej podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają”
3)Klauzula Martena – zamieszczona w preambule do IV konwencji haskiej zobowiązuje państwa do przestrzegania przepisów prawa haskiego oraz prawa zwyczajowego nieobjętego kodyfikacją haską i do dostosowania swego postępowania do zasad ludzkości i wymagań sumienia publicznego
(z wiki)Klauzula Martensa - klauzula zamieszczona w preambule do IV konwencji haskiej z roku 1907; nazwana od nazwiska delegata rosyjskiego Fiodora Martensa, który ją zaproponował. Odnosi się ona do wypadków nieobjętych przepisami IV konwencji haskiej, odnoszących się do wojny lądowej. Według klauzuli Martensa, w owych sytuacjach ludność i wojujący znajdują się pod opieką zasad prawa narodów, które swój początek biorą z przyjętych zwyczajów, sumienia narodów oraz zasad ludzkości (Dz. Ust. RP 1927, nr 21, poz. 161).
Istnieją dwa kierunki interpretacji klauzuli Martensa. Według jednych - jedynie ściśle określone reguły IV konwencji haskiej są normami prawnie obowiązującymi. Według drugich - klauzula Martensa ma istotne znaczenie dla przestrzegania norm prawa zwyczajowego nieobjętego kodyfikacją prawa międzynarodowego publicznego.
4)zasada konieczności wojennej – państwa przestrzegają prawa wojennego tylko w zakresie w jakim nie koliduje z koniecznością wojskową, gdyż „konieczność nie zna nakazów” obecnie nie jest uznawana
5)zasada proporcjonalności – wojujący mogą być zwolnieni od przestrzegania niektórych przepisów prawa wojennego, jeżeli szkody wyrządzone nieprzyjacielowi są niewspółmiernie mniejsze od korzyści wojskowej. Zasada ta została uwzględniona w niektórych postanowieniach Protokołu dodatkowego I z 1977 do konwencji genewskich z 1949
6)nstytucja mocarstw opiekuńczych służy potrzebie kontaktowania się wojujących stron ze sobą. Są nimi państwa neutralne pełnią funkcje pełnomocnika i pośrednika w przekazywaniu protestów, propozycji, rokowań, w sprawie rozejmu, wymiany jeńców itp.; sprawują opiekę nad obywatelami państwa, o którego interesy się troszczą
Konwencje genewskie z 1949 zobowiązują je do ochrony interesów jeńców, a także osób internowanych jak również do ogólnego nadzoru nad wykonywaniem konwencji genewskich
7)Zakończenie wojny i likwidacja skutków wojny
· zazwyczaj zawarciem traktatów pokoju, w których państwa regulują swe stosunki związane z przywróceniem pokoju i likwidacją skutków wojny
· często państwa w jednostronnych aktach stwierdzają zakończenie stanu wojny, co pociąga za sobą określone skutki prawne w danym państwie, a ponadto oznacza formalne potwierdzenie zakończenia działań wojennych
· zakończenie wojny przez zawojowanie – w kolizji z zasadami prawa międzynarodowego
· traktaty pokoju zawierają z reguły szereg postanowień wojskowych, politycznych, majątkowych związanych z likwidacją skutków wojny
· reparacje wojenne (w pieniądzach lub naturze)
· restytucja – zwrot przedmiotów zabranych przez władze okupacyjne z obszarów okupowanych
odmienny charakter mają odszkodowania należne osobom, którym państwa wojujące wyrządziły szkody na skutek niezgodnego z prawem międzynarodowym prowadzenia wojny (odpowiedzialność w tym zakresie wynika z podstawowych zasad prawa międzynarodowego – z tytułu deliktu) art. 3 IV konwencji haskiej, kodyfikującej prawo wojny lądowej: „strona wojująca, która by naruszyła postanowienia powyższego Regulaminu, będzie obowiązana do odszkodowania, jeśli tego zajdzie potrzeba; będzie ona odpowiedzialna za każdy czyn osób wchodzących w skład jej siły zbrojnej”
8)Okupacja wojenna
· okupowane terytorium to takie, które znajduje się pod władzą armii nieprzyjacielskiej
· przepisy dotyczące okupacji zostały skodyfikowane w regulaminie haskim z 1907. Władza okupanta ma charakter przejściowy, los terytorium zostanie rozstrzygnięty po wojnie
· okupant nie może decydować jednostronnie o losie tego terytorium ani zmieniać porządku prawnego
· od okupacji wojennej trzeba odróżnić okupacje pokojową i okupację, będącą następstwem bezwarunkowego poddania się
· okupant powinien podjąć środki w celu przywrócenia i zapewnienia porządku życia społecznego, przestrzegając prawa obowiązującego w tym kraju. Terytorium pozostaje pod dotychczasowym zwierzchnictwem państwowym, jednak wykonanie władzy należy do okupanta
· okupant powinien respektować honor i prawa rodzinne, życie jednostek i własność prywatną, przekonania religijne. Może pobierać podatki (musi z nich pokrywać koszty administracji danego terytorium).Okupant jest jedynie „administratorem i użytkownikiem gmachów publicznych, nieruchomości, lasów i rolnych gospodarstw należących do państwa nieprzyjacielskiego”. Obowiązek ochraniania tych majątków.
· armia zajmująca daną miejscowość może zabrać gotówkę, fundusze i papiery wartościowe stanowiące własność państwową, składy broni, środki transportu itp., które mogą służyć do celów wojskowych
art. 47-78 konwencji genewskiej z 1949 zabrania masowego i indywidualnego przesiedlania oraz deportacji ludności z obszarów okupowanych. Zobowiązuje okupanta do zaopatrzenia ludności w żywność i leki w razie zaistnienia takiej potrzeby
9)Prawo łupu
· własność nieprzyjacielska, z wyjątkiem tej znajdującej się na statku neutralnym, chyba ze stanowi kontrabandę wojenną, podlega prawu łupu. Nie obejmuje ono przybrzeżnych statków rybackich, kartelowych, żeglugi lokalnej, statków sanitarnych służących bezpieczeństwu żeglugi lub przeznaczonych do nadań religijnych, dobroczynnych czy naukowych. Zasada, iż tylko sąd może zatwierdzić zabór statku lub towaru tytułem prawa łupu
deklaracja londyńska zawiera przepisy utrudniające zmianę bandery z nieprzyjacielskiej na neutralną w czasie wojny (domniemanie, że zmiana bandery została dokonana in fraudem legis)
10)Kontrabanda wojenna
są to towary przeznaczone na cele wojenne i dostarczane stronom wojującym wbrew zakazowi. Podlega zaborowi także wówczas, gdy stanowi własność neutralną
deklaracja londyńska przyjęła podział kontrabandy na bezwzględną (materiały używane wyłącznie na wojnie – broń, amunicja itd.) i warunkową (mogą służyć zarówno użytkowi wojennemu, jak i pokojowemu – odzież, żywność itd.)
11)Porozumienia między państwami wojującymi
· prawo wojenne dopuszcza zawieranie porozumień między państwami wojującymi. Mogą być zawarte przez rządy lub przez dowódców wojskowych (np. w sprawie polepszenia losu ofiar wojny)
· rozejm wstrzymanie działań wojennych za zgodą stron wojujących
· kartele porozumienia między dowódcami stron wojujących
· kapitulacje wojskowe umowy kończące na uzgodnionych warunkach lub bezwarunkowo obronę (należy odróżnić od faktycznego poddania się)
prawo wojenne umożliwia prowadzenie rokowań poprzez zapewnienie nietykalności parlamentarzystom (osoby przybywające z białą flagą)
12)zasady którymi kieruje się MCK w Polsce – PCK (od 1919 r. ); podstawowe zasady, którymi PCK kieruje się w swojej działalności to humanitaryzm, bezstronność, neutralność, niezależność, dobrowolność, jedność, uniwersalność
13)kategorie prestępstw które podlegały osądzeniu przez MTW Statut Międzynarodowego Trybunału Wojskowego wyodrębnia trzy kategorie przestępstw, za które ponoszą odpowiedzialność główni przestępcy wojenni, są to:
-zbrodnie przeciwko pokojowi (planowane przygotowanie, rozpoczynanie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów międzynarodowych)
-zbrodnie wojenne (pogwałcenie praw i zwyczajów wojennych, obejmuje m.in. morderstwa, znęcanie, deportacje na roboty przymusowe, zabijanie zakładników itp.)
-zbrodnie przeciwko ludzkości – morderstwa, wytępianie, obracanie ludzi w niewolników, deportacje i inne czyny nieludzkie, których dopuszczono się przeciwko ludności cywilnej przed wojną lub podczas niej
14)zasady norymberskie:
-każdy kto dopuści się czynu, który wg prawa międzynarodowego stanowi przestępstwo, jest odpowiedzialny za ten czyn i podlega ukaraniu
-jeżeli prawo wewnętrzne nie przewiduje kary za taki czyn nie uwalnia to danej osoby od odpowiedzialności, nawet gdy czynu dopuścił się szef państwa lub inny funkcjonariusz rządowy, lub gdy przestępstwo popełniono na rozkaz rządu lub zwierzchnika
(z wiki)Wyróżniamy 6 głównych zasad:
· prawo międzynarodowe może penalizować czyny nieścigane w prawie wewnętrznym poszczególnych państw
· prawo międzynarodowe może bezpośrednio nakładać obowiązki na jednostki
· pełnione funkcje państwowe nie zwalniają od odpowiedzialności przed międzynarodowymi sądami karnymi
· działania na rozkaz nie stanowi czynnika zwalniającego z odpowiedzialności za popełnione czyny
· katalog zbrodni podlegających ściganiu zostanie ustalony aktami prawa międzynarodowego (pierwszy taki katalog znajdujemy już w statucie MTW)
· jednostki mogą ponosić odpowiedzialność za te zbrodnie z mocy samego prawa międzynarodowego
· umiędzynarodowiony konflikt wewnętrzny
· rodzaje międzynarodowych trybunałów karnych
· interwencja – mieszanie się do spraw drugiego państwa w sposób władczy (dictatorial interference), zwłaszcza w drodze groźby użycia siły lub jej użycia
· niektórzy autorzy opowiadają się za interwencją w przypadku pogwałcenia podstawowych praw człowieka (tzw. interwencja humanitarna), w praktyce jednak ochrona praw człowieka wielokrotnie była pretekstem dla interwencji mających na celu osiągnięcie określonych celów politycznych
18) Zasada nieinterwencji
· w doktrynie odróżnia się interwencję od intercesji, którą określano jako udzielanie przyjacielskich rad i wskazówek
· zawarta w Karcie zasada zabraniająca użycia siły obejmuje zakaz interwencji zbrojnej. Deklaracja Zasad Prawa Międzynarodowego z 1970 r. – państwa zobowiązane są powstrzymać się od organizowania lub zachęcania do organizowania nieregularnych sił lub grup zbrojnych, w celu wtargnięcia na terytorium innego państwa oraz do organizowania, podżegania, wspomagania lub uczestniczenia w aktach wojny domowej lub w aktach terrorystycznych w innym państwie bądź zezwolenia na zorganizowaną działalność na jego własnym terytorium obliczoną na dokonanie takich aktów, jeżeli wiążą się one z groźbą użycia siły lub jej użyciem
· wg Karty na państwach ciąży obowiązek nieinterweniowania w sprawy należące do wyłącznej kompetencji jakiegokolwiek państwa. Każde państwo ma prawo do swobodnego wyboru własnego systemu politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego
· Akt Końcowy KBWE nakłada na państwa obowiązek powstrzymania się od : ingerencji (bezpośredniej, indywidualnej lub zbiorowej) w wewnętrzne lub zewnętrzne sprawy należące do zakresu wewnętrznej jurysdykcji innego państwa. Zakaz ingerencji obejmuje nacisk militarny, polityczny, gospodarczy. Również obowiązek powstrzymania się od udzielania pomocy terrorystycznej, wywrotowej lub innej zmierzającej do obalenia siłą ustroju innego państwa uczestniczącego
· prawo międzynarodowe nie zawiera zakazu wszczynania wojen domowych; jakkolwiek powstańcom walczącym z rządem zarzuca się zazwyczaj zdradę stanu, to ani oni, ani też rząd legalny, uczestnicząc w wojnie domowej, nie naruszają obowiązującego obecnie prawa międzynarodowego. Wyjątkiem jest użycie siły przeciwko prawu narodów do samostanowienia uznanemu w Karcie i innych aktach międzynarodowych
· przy podejmowaniu prób uzasadnienia legalności udzielanej pomocy w wojnach domowych wyłoniły się dwa stanowiska:
· rząd każdego państwa tak długo jak długo sprawuje władzę ma prawo zwracać się do innych państw o udzielenie mu pomocy przeciwko próbom obalenia go w drodze przemocy
· lub dozwolone jest udzielanie pomocy jednej ze stron wojny domowej, gdy druga strona już taką pomoc od innego państwa otrzymuje, w celu zrównoważenia obcej przemocy i ochrony niepodległości państwa, w którym toczy się wojna domowa
19)Pojęcie neutralności wojennej
· neutralne jest państwo, które nie uczestniczy w wojnie
· neutralność jest stanem faktycznym, z którego wynikają określone obowiązki prawne (odróżniamy stałą neutralność, polegającą na zobowiązaniu się w umowach międzynarodowych do nieuczestniczenia w wojnach)
· państwo nie ma obowiązku zachowania neutralności podczas wojny, chyba ze zobowiązało się do tego w umowie międzynarodowej. Państwo neutralne nie ma również obowiązku deklarowania swego zamiaru zachowania neutralności
· w rozwoju prawa neutralności w wojnie morskiej istotne znaczenie miało sformułowane w 1871 przez USA i Wlk. Brytanię w sporze dotyczącym statku Alabama tzw. trzech reguł waszyngtońskich; zgodnie z nimi rząd neutralny jest zobowiązany:
· dołożyć należytego starania, aby nie dopuścić do uzbrajania i zaopatrywania w swych portach oraz zezwalania na odpłynięcie statków, które mają wojować przeciwko państwu, z którym ten rząd pozostaje w stanie pokoju
· nie pozwalać aby jedna ze stron wojujących uczyniła z jego portów lub wód terytorialnych bazę dla działań wojennych przeciwko drugiemu państwu, a także dla odnawiania lub powiększania swych zasobów wojennych albo werbowania żołnierzy
dołożyć należytego starania w swych portach i na swych wodach oraz w stosunku do osób podlegających jego jurysdykcji aby zapobiec pogwałceniu wymienionych powyżej zobowiązań
Prawa i obowiązki państw neutralnych
· na państwach wojujących ciąży obowiązek respektowania nietykalności terytorium państwa neutralnego, które w żadnych okolicznościach nie powinno być objęte działaniami wojennymi
· państwom wojującym nie przysługuje prawo przejścia przez terytorium państwa neutralnego. Nie wolno również zakładać na terytorium państwa neutralnego stacji radiotelegraficznych i innych urządzeń służących do komunikacji wojskowej. Państwo neutralne może dopuścić do wywozu i tranzytu na koszt strony wojującej broni itp., a także zezwolić na korzystanie z kabli telefonicznych i komunikacji radio...
BezpieczenstwoNarodoweUjZaoczne