DZIAŁANIE USPOKAJAJĄCE:
· Kozłek lekarski - zawarte w korzeniu związki działają uspokajająco (podobnie jak leki neuroleptyczne, ale rzadziej wywołują działania niepożądane)
· Rauwolfia - substancje zawarte w korzeniu mają działanie uspokajające. Stosuje się w postaci proszku, wyciągów alkoholowych, itp. Ma także potwierdzone działanie obniżające ciśnienie i wykorzystywana jest do produkcji leków nasercowych
· Chmiel - kwiaty w postaci szyszek na wierzchu zawierają gruczoły olejkowe, z których pozyskuje się lupulinę - substancję o właściwościach uspokajających, o dużej skuteczności i długotrwałym działaniu
· Inne - tatarak, dziurawiec, serdecznik, melisa, mak polny, passiflora, ruta, kwiat lipy; stosowane są doustnie (napary lub odwary) i w formie kąpieli uspokajających
· zioła rozkurczające - działając obwodowo mają również właściwości uspokajające: arcydzięgiel, glistnik, głóg, koper włoski, lawenda, rozmaryn
· zioła działające osłonowo, nasercowo, przeciwkaszlowo lub przeciwgorączkowo, dają także poboczny efekt uspokajający
DZIAŁANIE ROZKURCZOWE:
Zioła działające rozkurczowo na przewód pokarmowy:
· preparaty z roślin zawierających atropinę, skopolaminę lub papawerynę leczą u dorosłych ostry ból (kolkę) - pokrzyk, bieluń, lulek, arcydzięgiel, lukrecja, kozłek, tatarak, dziurawiec, glistnik, kolendra, koper włoski, krwawnik, hyzop, estragon, cząber, lawenda, melisa
· niemowlętom i małym dzieciom przy kolce jelitowej podaje się napary z kwiatu rumianku, rumianu rzymskiego, owoców anyżu, kopru ogrodowego, kminku, liści mięty pieprzowe
Zioła działające rozkurczowo na drogi żółciowe:
· niektóre rośliny oprócz działania rozkurczowego, mają też właściwości żółciotwórcze
· najczęściej w stanach skurczowych dróg żółciowych stosuje się: kocankę piaskową, nagietek, dziurawiec, glistnik, boże drzewko, piołun, rutę, miętę pieprzową
Zioła działające rozkurczowo na drogi moczowe:
· wiele ziół zawiera substancje chemiczne wspomagające wydalanie moczu, mają przy tym również właściwości rozkurczowe - np.: połonicznik, pietruszka
Zioła działające rozkurczowo na naczynia krwionośne:
· na naczynia wieńcowe: głóg, aminek egipski, pasternak, marchew
· na naczynia włosowate w skórze: gorczyca, chrzan, pieprzowiec, wrzos, lawenda, rozmaryn, szałwia, kolendra, macierzanka, tymianek, krwawnik, sosna, koper
· na naczynia mózgowe: barwinek pospolity, makówki, liście Ginko biloba
· na obwodowe naczynia krwionośne: kasztanowiec, marzanka wonna, kozłek lekarski, nostrzyk
Zioła działające rozkurczowo na oskrzela:
· zmniejszają ból przy stanach spastycznych oskrzeli, łagodzą uczucie duszności, wspomagają działanie leków wykrztuśnych: eukaliptus, lawenda, koper, tymianek, sosna
· rośliny te działają również bakteriobójczo
Zioła działające rozkurczowo na macicę:
· przy bolesnym miesiączkowaniu w bólach krzyża i podbrzusza - ruta, kora kaliny śliwolistnej, rumianek, nagietek, krwawnik, kozłek
DZIAŁANIE NASERCOWE:
Glikozydy sterolowe
· związki pochodzenia roślinnego stosowane w leczeniu chorób serca; wpływają na pracę skurczową mięśnia serca
· otrzymywane są z liści naparstnicy wełnistej, z cebuli morskiej
· podobne związki zawierają np.: oleander, naparstnice, ciemiernik, pszonak, juta kolorowa
· opracowano także powstawanie tych substancji w zmodyfikowanej postaci - dzięki temu są one szybciej wchłaniane w przewodzie pokarmowym, łatwiej rozpuszczają się w płynach ustrojowych organizmu człowieka, są odporniejsze na działanie soków żołądkowych
· przyjmowanie tych substancji musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza: kumulują się w organizmie i mogą wywoływać szereg objawów niepożądanych (z wymiotami i nudnościami na czele)
Glikozydy kardenolidowe
· mają bardzo krótkie działanie, nie kumulują się w organizmie i są łatwo wydalane z moczem
· występują w konwalii i miłku wiosennym, a podobne substancje - w głogu, serdeczniku, żarnowcu
· stosuje się je w zaburzeniach czynności serca na tle nerwicowym, w okresie przekwitania, w zmianach starczych oraz uszkodzeniach serca przez trucizny
· zwiększają również wydalanie moczu i zmniejszają obrzęki
· najczęściej stosuje się w formie wyciągów płynnych lub suchych
Alkaloidy roślinne
· stosowane w poważnych zaburzeniach rytmu serca
· chinidyna (otrzymywana z kory chinowej) i ajmalina (z korzenia rauwolfii)
DZIAŁANIE OBNIŻAJĄCE CIŚNIENIE KRWI:
· nadciśnienie tętnicze leczy się długotrwale silnie działającymi preparatami syntetycznymi, które wywołują działania niepożądane, a dla ich złagodzenia stosuje się preparaty roślinne
· zdolności obniżania ciśnienia ma wiele związków występujących w ziołach, takich jak np.: rauwolfia, ciemiężyca, sporysz, czosnek, jemioła, głóg
· na obniżenie ciśnienia mają też wpływ substancje roślinne działające moczopędnie
DZIAŁANIE PRZECIWKRWOTOCZNE:
· zawarte w roślinach substancje garbnikowe mogą powstrzymywać krwawienie z uszkodzonych naczyń, do których docierają bezpośrednio - w przewodzie pokarmowym i na skórze
· przy krwawieniach w żołądku i jelitach stosuje się: pięciornik, wężownik, szczaw lancetowaty, korę dębu, liść orzecha włoskiego i mącznicy, owoce borówki czarnej
· w krwawniku, taszniku, jasnocie białej i rdeście ostrogorzkim znajduje się substancja podobna w działaniu do witaminy K; hamują zbyt obfite krwawienia miesięczne, ale nie mają wpływu na krwawienia z dróg rodnych nie związane z miesiączkowaniem
DZIAŁANIE NA NACZYNIA KRWIONOŚNE:
· w roślinach występuje czynnik zdolny do uszczelniania naczyń włosowatych - witamina P
· jest o wiele bardziej skuteczny, jeśli stosuje się go łącznie z witaminą C
· znajdują się w: fiołku trójbarwnym, gryce, bzie czarnym, kasztanowcu, rucie, dzikiej róży
· pomocnicze działanie w uszczelnianiu włosowatych naczyń krwionośnych ma krzemionka (substancja rozpuszczalna w wodzie) - obecna w roślinach takich, jak np.: skrzyp, miodunka, rdest ptasi, perz
· przy miejscowych wylewach krwi i obrzękach przy kontuzjach stosuje się zewnętrznie okłady z: arniki, słonecznika, hyzopu, ogórecznika
· przy żylakach stosuje się doustnie i miejscowo różne postaci pochodnych: arniki, nagietka, kasztanowca, rumianku, krwawnika, dziurawca, nostrzyka, marzanki wodnej, pięciornika, topoli
DZIAŁANIE POBUDZAJĄCE WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO:
· wydzielanie soku żołądkowego pobudzają: goryczka, mniszek, centuria, drapacz, krwawnik, piołun, tatarak, lebiodka, macierzanka, arcydzięgiel, oman, jałowiec, szałwia
· inne zioła - o mniejszym znaczeniu leczniczym - są znane i stosowane jako aromatyczno-gorzkie przyprawy kuchenne
DZIAŁANIE HAMUJĄCE WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO:
· w roślinach nie występują związki, które mogłyby zmniejszyć wydzielanie kwasu solnego w żołądku
· istnieje jednak kilka gatunków roślin, które zawierają śluzy mające wpływ na ochronę ścian żołądka przed działaniem soku żołądkowego - len, prawoślaz, babka płesznik, porost islandzki, lukrecja, kapusta
· śluzy roślinne wykorzystywane są przy nieżycie żołądka, w uszkodzeniach przełyku i żołądka substancjami żrącymi, w biegunkach, w chorobie wrzodowej żołądka i nadkwasocie
· przy chorobie wrzodowej doustnie stosuje się również: rumianek, nagietek, melisę, pokrzywę, borówkę czarną, żywokost, owoce róży, tatarak, pięciornik, krwawnik
DZIAŁANIE PRZECIWBIEGUNKOWE:
· zawarte w roślinach garbniki - oprócz działania przeciwbiegunkowego - ściągają błony śluzowe, hamują rozwój flory bakteryjnej, zmniejszają krwawienia w jelitach, mają działanie przeciwzapalne
· występują w: pięciorniku, wężowniku, szczawiu lancetowatym, mącznicy, korze dębu, kasztanowca i jesionu, orzechu włoskim
DZIAŁANIE PRZECZYSZCZAJĄCE:
· roślinne środki przeczyszczające to dwie grupy: a) antranoidy b) żywice i oleje przeczyszczające
· antranoidy - łatwo rozpuszczają się w wodzie, podawane doustnie; występują w takich roślinach, jak np.: aloes, kruszyna, szakłak, rzewień, senes
· żywice i oleje przeczyszczające - do tej grupy należy wiele produktów roślinnych i nieorganicznych; np.: mannit, olej rycynowy, żywica stopkowca tarczowatego, siarczan magnezu
· w zwalczaniu zaparć zaleca sie również stosowanie: płatków owsianych lub jęczmiennych, chleba żytniego, otrębów, picie dużej ilości płynów, gimnastykę i ruch.
DZIAŁANIE PRZECIWPASOŻYTNICZE:
· przeciw robakom obłym (glistom i owsikom) - kwiat cytwaru, korzeń omanu, kwiat złocienia dalmatyńskiego, korzeń goryczki, ziele komosy piżmowej, ziele tymianku, ziele piołunu, kwiat wrotyczu, owoc borówki czarnej, czosnek
· przeciw robakom płaskim (tasiemcom i przywrotom) - świeże nasiona dyni, kłącze nerecznicy samczej
· przeciw pasożytom zewnętrznym (wszom, pchłom i świerzbowcom) - ziele ostróżki polnej, ziele piołunu, kwiaty wrotyczu, olejek anyżowy, olejek kminkowy, olejek tymiankowy, kwiaty złocienia dalmatyńskiego
· przeciw rzęsistkowi - kwiaty nagietka i rumianu rzymskiego, liście orzecha włoskiego
DZIAŁANIE ŻÓŁCIOTWÓRCZE I ŻÓŁCIOPĘDNE:
· działanie żółciotwórcze - kłącze kurkumy, korzeń rzodkwi czarnej, mniszek, rzewień, ziele glistnika, dymnica, karczoch, liść boldo, ruta, mięta pieprzowa, kwiatostan kocanki
· działanie żółciopędne - ziele piołunu, szanta, bylica, owoc dzikiej róży, kwiat rumianku, nagietek, korzeń cykorii, oman
· związki rozpuszczające kamienie żółciowe - nasiona soi, oliwa, kwiat nagietka, liść mięty pieprzowej, korzeń goryczki
DZIAŁANIE MOCZOPĘDNE:
· zwiększone wydalanie moczu wywołują liczne rośliny, które zawierają związki:
· flawonoidy - działają także przeciwzapalnie, przeciwskurczowo, przeciwalergicznie: liście mącznicy i brzozy, ziele skrzypu, dziurawiec, rdest ptasi, fiołek trójbarwny, korzeń wilżyny ciernistej, kwiat robinii akacjowej, bez czarny, wrzos, bławatek
· olejki eteryczne - owoc jałowca, pietruszka, kminek, kwiat lawendy, lubczyk, kłącze tataraku, rozmaryn
· kwasy organiczne - kłącze perzu, fasola, kukurydza
DZIAŁANIE WYKRZTUŚNE:
przy wykrztuśnym działaniu surowców roślinnych podstawowe znaczenie mają:
· śluzy - liście prawoślazu i babki, korzeń prawoślazu i żywokostu, kwiat malwy czarnej, ślaz, mak polny, porost islandzki
· olejki eteryczne - ziele kopytnika, hyzop, macierzanka, tymianek, owoce kopru włoskiego i anyżu, korzeń omanu i biedrzeńca, pączki sosnowe
· saponiny - lukrecja, pierwiosnek, mydlnica, miodunka
· najczęściej przyjmuje się te substancje doustnie lub wciera jako balsamy w górną część klatki piersiowej
DZIAŁANIE PRZECIWKASZLOWE:
· kodeina - występuje w maku lekarskim
· glaucyna - w siwcu żółtym
DZIAŁANIE NAPOTNE:
· owoce maliny, kwiat lipy, bez czarny - pobudzają czynność gruczołów potnych
· pomocniczo stosuje się: korę wierzby, kwiat wiązówki i słonecznika, korzeń łopianu, liść brzozy, owoce dzikiej róży, ziele fiołka trójbarwnego, pączki topoli
· stosuje się je w tzw. przeziębieniach, w chorobach zakaźnych, w chorobie reumatycznej, w czasie kuracji odchudzających
DZIAŁANIE PRZECIWPOTNE:
...
spinka11