Kaktologia_2009_1.pdf

2009 / 1

Gymnocalycium gibbosum

okmks.socjum.pl

KAKTOLOGIA – KAKTUSOWY KURIER 2009 / 1

Witajcie ponownie Krótko

JuŇ dwa lata minħły od czasu, gdy

ukazał siħ ostatni numer Kaktusowego

Kuriera . W dobie portali, forów dyskusyj-

nych, i list mailingowych, informowanie o

waŇnych wydarzeniach w polskim Ļwiatku

kaktusiarskim, zdawałoby siħ, umniejsza

radykalnie ideħ informacyjnego newslette-

ra. Z drugiej jednak strony czasem warto

napisaę dłuŇszy „okólny” tekst, i puĻcię go

w formacie pdf „w obieg” po kaktusiarskim

Ļwiatku, na zasadzie „podaj dalej”. Takim

właĻnie tekstem jest moja szybko napisana

recenzja nowej polskiej ksiĢŇki – ksiĢŇki

oczywiĻcie o… kaktusach, jakŇe by inaczej.

Czekanie na jej recenzjħ w czasopiĻmie,

byłoby chyba zbytnim wystawianiem na

próbħ osób niezdecydowanych czy jĢ ku-

pię. A napisana jest przeze mnie szybko,

bo jestem po jej ĻwieŇej, choę pobieŇnej

lekturze, i… pod pozytywnym wraŇeniem.

Pozwalam sobie wiħc tym wraŇeniem po-

dzielię siħ teraz z Wami.

Oprócz nowej ksiĢŇki jest jeszcze kilka

innych informacji, o których sĢdzħ, iŇ warto,

by dotarły one do jak najszerszego grona

kaktusiarzy – chodzi mi tu głównie o sondħ

kaktusiarskĢ, o której piszħ niŇej. Dlatego

pozwalam sobie prosię Was o skromne

„podaj dalej”, czyli przesłanie tego newslet-

tera swoim przyjaciołom i znajomym.

„Kuriera” rozsyłaę bħdħ pewnie rzadko

– gdy nadarzy siħ jakaĻ okazja (a taka siħ

moim zdaniem teraz nadarzyła). Rozsyłam

go teŇ tylko przyjaciołom, znajomym, lub

osobom, z którymi miałem jakieĻ kaktuso-

we lub sukulentowe, krótsze lub dłuŇsze,

„konszachty”, w nadziei, Ňe nie potraktujĢ

go jako spam. JeĻli jednak nie chcecie go

otrzymywaę – napiszcie, Ňe sobie go nie

Ňyczycie na adres email, z którego go do-

staliĻcie (moŇe byę jednym słowem, np.

„rezygnacja”, „nie, dziħkujħ”, czy coĻ po-

dobnego), „Kuriera” wyrzuęcie do kosza na

Waszym kompie, a mój adres e-mail

oznaczcie jako spam J.

z kaktusowymi pozdrowieniami

Tomasz Romulski

Na stronie http://www.ferokaktusy.bia.pl/

znajduje siħ podstrona z informacjami o

ksiĢŇce Ferokaktusy Jerzego WoŅniaka.

Na stronie http://oreocereus.comyr.com/

znajduje siħ nowa polska strona o rodzaju

Oreocereus .

Na stronie: http://kaktus-biblio.socjum.pl/

znajdujĢ siħ zagraniczne „starodruki” kak-

tusowe, a kolejne trzy przedwojenne pol-

skie ksiĢŇki o kaktusach.znajdujĢ siħ na

stronie białostockiego oddziału PTMK:

http://www.ptmkbialystok.ovh.org

Rozpoczħto wysyłkħ 17-go i 18-go numeru

pisma Sukulenty . Powinna siħ zakoıczyę

za klka dni. Jak zwykle wielka proĻba o

cierpliwoĻę !

Wie Ļ ci z obozu KI

SpóŅniony numer Kaktusy i Inne za-

cznie byę składany około koıca marca –

proszħ wszystkich chħtnych o dostarczenie

materiału do tego czasu. W tej chwili przy-

szło 5 artykułów, obiecane jest kolejnych 5,

ale liczymy na wiħcej i … na Was. Tak du-

Ňe spóŅnienie jest efektem mojego 2-

miesiħcznego pobytu w szpitalu, i wynikłej z

tego póŅniejszej koniecznoĻci załatwiania

wielu zaległych spraw. Na szczeĻcie jestem

juŇ praktycznie czasowo i zdrowotnie zdol-

ny do pracy nad czasopismem.

Próbujħ równieŇ zaaranŇowaę wyda-

nie drugiego numeru specjalnego Kaktusy i

Inne (za rok 2008), równieŇ spóŅnionego

i… jestem dobrej myĻli.

W wyniku spóŅnieı, pierwszy numer

KI za rok 2009 planujħ na koniec maja

KAKTOLOGIA – KAKTUSOWY KURIER 2009 / 1

Polska ksi ĢŇ ka o rodzaju Ferocactus

Zatem mamy w Polsce kolejnĢ mo-

nografiħ o kaktusach. I to o tych lubianych

praktycznie przez wszystkich nas, bowiem

rodzaj Ferocactus , a o niego tu jak najbar-

dziej chodzi, jest chyba pod tym wzglħdem

najbardziej „uniwersalny”. Wielu z Was

równieŇ wie, Ňe juŇ wczeĻniej, bo pod ko-

niec lat 90-tych, równieŇ została wydana

monografia o tym właĻnie rodzaju, i rów-

nieŇ tego samego autora. Jerzy WoŅniak,

bo o nim tu mowa, jest w Polsce uwaŇany

za znawcħ Ferocactus , nie dziwi wiħc, Ňe

skusił siħ po raz kolejny na „małe co nie

co” o tych piħknych i interesujĢcych kaktu-

sach. I bardzo dobrze.

Nieco lat juŇ minħło od pierwszej

ksiĢŇki – celowo nie piszħ „od jej pierw-

szego wydania”, bo omawiana nowa po-

zycja znacznie siħ od tej wczeĻniejszej

róŇni - warto wiħc było, uwzglħdniajĢc zu-

pełnie nowe tendencje w ocenie pokre-

wieıstwa roĻlin, oraz najnowsze badania

w tym zakresie, spróbowaę po raz kolejny

przedstawię ten rodzaj polskiemu hobby-

scie w sposób przejrzysty, a jednoczeĻnie

zgodny z obecnymi trendami w taksono-

mii. Efektem jest ksiĢŇka po tytułem Fero-

kaktusy . Autor zdecydowanie przychyla

siħ w niej do koncepcji taksonomii rodziny

Cactaceae według Nigela Taylora, które-

mu zresztĢ pomagał przez pewien czas w

badaniach. Sprowadza siħ ona, mówiĢc

skrótowo, do redukcji olbrzymiej liczby

gatunków, i zbyt duŇej liczby rodzajów, do

jakich była „rozdħta” rodzina Cactaceae,

ustanowionych w przeszłoĻci przez ama-

torów na podstawie drobnych róŇnic mor-

fologicznych. Dla botanika bowiem liczy

siħ budowa kwiatów, miejsce ich wzrostu,

oraz budowa nasion i zarodka.

Publikacja ta jest przeznaczona dla

polskiego hobbysty i nie jest tym, co moŇ-

naby było nazwaę rozprawĢ taksono-

micznĢ (na szczħĻcie dla polskich kolek-

cjonerów, a na nieszczħĻcie dla polskich

kaktusowych naukowców, których liczba

w naszym kraju oscyluje w granicach pal-

ców jednej rħki), jednak autor podał w niej

podał, choę w sposób nieformalny, swojĢ

wizjħ rodzaju, która róŇni siħ o tych publi-

kowanych wczeĻniej przez innych botani-

ków. Rodzaj jest tradycyjnie podzielony na

dwie sekcje – Ferokaktus i Biznaga, jednak

grup jest 6, a nie 4, jak u Nigela Taylora;

przedstawione sĢ takŇe inne sugestie na

temat moŇliwych taksonomicznych przeta-

sowaı. Autor przy tym wszystkim oparł siħ

na najnowszych badaniach genetycznych,

które słuŇĢ okreĻlaniu pokrewieıstw miħ-

dzy gatunkami - pokrewieıstw, a nieko-

niecznie podobieıstw.

Uff… DoĻę (na chwilħ) o taksonomii,

nie wypowiadajmy nawet tego słowa, bo

jeszcze ktoĻ uwierzy, Ňe ksiaŇka jest na-

ukowa. Nie, nie jest – jest najzupełniej dla

nie-botaników, ma ona jedynie w sobie tħ

rzetelnoĻę, jakĢ cechujĢ siħ wydawnictwa

naukowe. Ta rzetelnoĻę przejawia siħ w

opisach – dokładnych, ale przejrzystych, i

co najwaŇniejsze - zrozumiałych, co nie

zawsze siħ przydarza pozycjom kaktofil-

skim. Mało tego, autor najwyraŅniej siħ sta-

rał, Ňeby nie ”straszyę” czytelnika nauko-

woĻciĢ – zrezygnował m.in. z umieszcze-

nia klucza do oznaczania gatunków, który

jest pomocny dla botanika, ale najczħĻciej

właĻnie „straszy” nie-botanika. Z punktu

widzenia całoĻci tej publikacji, takie podej-

Ļcie bħdzie z pewnoĻciĢ docenione przez

kolekcjonerów, jednak w niektórych miej-

scach aŇ siħ prosiło o wiħcej „naukowoĻci”.

Autor m.in. uwzglħdnia w obrħbie rodzaju

dwa taksony (nie napiszħ tu teraz jakie –

przeczytacie sami), opisane niegdyĻ przez

Ļp. prof. Bensona, wybitnego amerykaı-

skiego znawcħ kaktusów, które były zali-

czane juŇ wczeĻniej do Ferocactus , ale w

charakterze synonimów innego taksonu,

zatem nie były one ani wtedy, ani dotych-

czas, opisane jako Ferokaktusy. Autor, na

podstawie swoich obserwacji – w mojej

ocenie przekonywajĢcych – przywraca im

rangi odmian, i przywraca je do rodzaju

Ferocactus , ale nie robi w tym miejscu for-

KAKTOLOGIA – KAKTUSOWY KURIER 2009 / 1

malnej rekombinacji, czyli nie dopina tej

właĻnie brakujĢcej, naukowej kropki nad

„i”. Prawdopodobnie zechce to zrobię to w

jakiejĻ innej, bardziej naukowej publikacji,

nie mniej jednak na dzieı dzisiejszy jest

to po prostu szkoda, jako Ňe bardzo mało

nazwisk polskich kaktusiarzy widnieje

obok gatunków, podgatunków i odmian

kaktusów. A tu taka szansa… To pierw-

szy „zgrzyt”. Drugim jest odczuwalny brak

panoramicznych zdjħę z natury, choę w

tym wypadku moŇna na usprawiedliwienie

dodaę, Ňe z doĻę zwartego układu ksiaŇki

moŇna siħ domyĻlię, iŇ autor, starajĢc siħ

uczynię to wydawnictwo maksymalnie ta-

nim, „odchudził” je nieco z „pejzaŇy”, a

postawił na zdjħcia roĻlin z bliska. Jed-

nym bowiem z podstawowych celów tej

pozycji jest ułatwienie identyfikacji roĻlin,

co w przypadku Ferokaktusów jest samo

w sobie trudne albo bardzo trudne. I… to

chyba wszystkie moje kamyczki do kaktu-

sowego ogródka autora, nie liczĢc kilku

korektorskich wpadek (ale tu jest to z ko-

leji kamyczek do ogródka korektora).

Poza tym ksiĢŇka jest napisana i zło-

Ňona chyba w najlepszy moŇliwy sposób, w

jaki moŇna to było zrobię. O solidnych opi-

sach juŇ wspomniałem, muszħ jeszczħ po-

chwalię bardzo interesujĢce wiadomoĻci o

rodzaju jako całoĻci, w tym o morfologii

Ferokaktusów, tajnikach uprawy opartych o

doĻwiadczenia wybitnych polskich hodow-

ców, oraz o innych naprawdħ interesujĢ-

cych rzeczach, o których nigdy nie prze-

czytacie w internecie! PodkreĻlam to, bo w

kaktusiarskiej Polsce panuje ostatnio moda

na zastħpowanie literatury fachowej inter-

netem. Internet jest za pewnoĻciĢ cennym

Ņródłem, ale nie zastĢpi całoĻciowych i do-

głħbnych opracowaı, a takich jest w sieci

stosunkowo mało, i jest to raczej naturalna

kolej rzeczy – jeĻli ktoĻ jest w stanie opra-

cowaę dokładnie i wartoĻciowo jakiĻ mate-

riał, to umieĻci go przede wszystkim „na

papierze”, a nie na stronie internetowej.

Pamiħtajmy o tym i… ceımy czasopisma

kaktusowe. Nawet jeĻli w danym numerze

pisma znajduje siħ dobry materiał, który

jednak w danej chwili nie współgra z wa-

szymi zainteresowaniami, nie znaczy to

wcale, Ňe nie przyda siħ on Wam w przy-

szłoĻci. SkĢd wiecie, co bħdziecie upra-

wiaę za 30 lat? A moŇe warto jednak gro-

madzię dogłħbniejsze opracowania, i po

latach mieę pod rħkĢ pokaŇnĢ iloĻę solid-

nej i uporzĢdkowanej wiedzy, pisanej przez

wybitnych polskich hodowców? (Ha… nie

byłbym redaktorem czasopisma o kaktu-

sach i sukulentach, gdybym tego nie napi-

sał – wreszcie siħ nadarzyła okazja!).

CzħĻę ogólna ksiĢŇki jest stosunkowo

krótka, ale jakŇe treĻciwa - Ci z Was, któ-

rzy znajĢ Jerzego WoŇniaka z artykułów w

Kaktusy i Inne (o właĻnie!), oraz ze star-

szych numerów ĺ wiata Kaktusów , z pew-

noĻciĢ siħ nie zawiodĢ. Warty jest jeszcze

docenienia dobór zdjħę, ukierunkowanych

na pokazanie uciernienia roĻlin – typowe-

go, warto zaznaczyę, a nie czħsto zbyt

jednak zniekształconego nieoptymalnĢ

uprawĢ „w niewoli”. PoniewaŇ wiekszoĻę

Ferokaktusów kwitnie w starszym wieku, to

niestety właĻnie uciernienie jest najczħĻciej

głównym kryterium potwierdzania przyna-

KAKTOLOGIA – KAKTUSOWY KURIER 2009 / 1

leŇnoĻci gatunkowej, jakŇe jednak nie-

pewnym w przypadku „Feraków”. Bardziej

miarodajnym kryterium, jest porównywa-

nie nasion, lecz przecieŇ najpierw naleŇy

siħ ich dochowaę, czyli poczekaę kilka-

dziesiĢt lat na kwitnienie, i to dwóch eg-

zemplarzy danego gatunku. Metoda po-

równywania nasion moŇe jednak mieę

zastosowanie dla tych, którzy wysiewajĢ

Ferokaktusy. Pisał o tym w Kaktusy i Inne

4(1) Jerzy Bartylak, który, aby mieę pew-

noĻę poprawnej przynaleŇnoĻci gatunko-

wej, przed wysiewem Ferokaktusów spo-

rzĢdzał z pomocĢ jedynie szkła powiħk-

szajĢcego rysunki otrzymanych nasion, i

porównywał je z rysunkami w ksiĢŇce

(chodzi tu o pierwszĢ ksiĢŇkħ Jerzego

WoŅniaka o rodzaju Ferocactus ).

W ksiĢŇce Ferokaktusy AD 2009 ry-

sunki nasion równieŇ sĢ, ale… bardzo

małe, jakby miały siħ jak najmniej rzucaę

w oczy (choę przy tym wydajĢ siħ doĻę

czytelne) Czy to bħdzie mój trzeci kamy-

czek do ogródka autora? Nie. Tak jak ist-

nieje teoria mówiĢca, Ňe kaŇdy dodany

wzór fizyczny do publikacji popularnonau-

kowej zmniejsza jej sprzedaŇ o połowħ,

tak i ja mam teoriħ, Ňe kaŇdy rysunek czy

zdjħcie nasiona zmniejsza o połowe

sprzedaŇ wydawnictwa kaktusowego (teo-

ria ta wynika z mojego doĻwiadczenia w

edytowaniu Kaktusy i Inne ). Szczerze

mówiĢc nie dziwiħ siħ autorowi – nie jest

sztukĢ wydaę pozycjħ deficytowĢ, a jest

niĢ przekazanie wiedzy w taki sposób,

aby przy tym nie zbankrutowaę, i przez to

nie znienawidzieę i nie przeklinaę po kres

swoich dni kaktusowego hobby!

Nie zastanawiałem zbyt długo, co

napisaę na zakoıczenie. OtóŇ ostatnimi

czasy, coraz wiħcej na Ļwiecie wydaje siħ

monografii przeznaczonych dla hobby-

stów. Autor postanowił pójĻę tĢ właĻnie

drogĢ. Czy mu siħ to udało? W mojej oce-

nie to mało napisaę, Ňe tak. Znam kilka

zagranicznych monografii hobbystycz-

nych, i z prawdziwĢ przyjemnoĻciĢ

stwierdzam, Ňe ksiĢŇka Jerzego WoŅnia-

ka przewyŇsza je wszystkie – zarówno

pod wzglħdem merytoryki, jak i sposobu

ski

Wiele nadwy Ň ek z kolekcji kaktusów,

kaktusy mrozoodporne

kaktofil@vp.pl

ski

El Condor

S K L E P Z K A K T U S A M I I

S U K U L E N T A M I

www.one-euro-cactus.com

SUKULENTY I KAKTUSY

Sklep

strona internetowa z ofertĢ

kaktusy.atlas-roslin.pl/index-sklep.htm

email: Marek.Snowarski@grzyby.pl

Adaria Garden

Cristian Neciu (Rumunia)

ciekawa oferta kaktusów

www.adariagarden.ro/index.php?lang=en

S u k u l e n t y

kompletny rocznik 2007

kompletny rocznik 2006

cena: 7 zł

oraz

kompletny rocznik 2005 zatytułowany

SSSS u p l e m e n t

p l e m e n t

cena: 4 zł

Osoby zainteresowane prosimy o przesy-

łanie zamówie ı na adres email:

kaktusy-i-inne@europe.com

Archiwalne numery

Kaktusy i Inne na CD

6 niedost ħ pnych ju Ň numerów:

2, 4, 5, 6, 8, 10-ty.

Cena płytki: 7 zł + koszt wysyłki

Zamawia ę prosimy na

kaktusy-i-inne@europe.com

KAKTOLOGIA – KAKTUSOWY KURIER 2009 / 1

K A K T U S Y

Piotr Modrako

Piotr Modrakowski

Adaria Garden

Dost ħ pne s Ģ archiwalne numery pisma

S u k u l e n t y

p l e m e n t

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: